250 likes | 756 Views
An Coras Díleá. Éasafagas. An t- Ae. An Goile. Mailín an Domhlas. Paincréas. Stéig Beag. Stéig Mór. Aipindic. Céimeanna i Díleá. 1. Ionghábháil (Ingestion) sa Bhéal 2. Díleá (Digestion) sa Béal , goile , stéig beag 3. Ionsú ( Absorption) sa Stéig Bheag
E N D
Éasafagas An t-Ae An Goile Mailín an Domhlas Paincréas StéigBeag StéigMór Aipindic
CéimeannaiDíleá 1. Ionghábháil(Ingestion) • saBhéal 2. Díleá(Digestion) saBéal, goile, stéigbeag 3. Ionsú(Absorption) saStéigBheag 4.Eisligean(Egestion) ón t-anas
Tádháshaghasdíleá: • Fisiceach(meiciniúil): m.s.agcogaintsabhéal m.s.brúmatánach a ligeann do bhiadulsíostrí do córas dileá. 2. Ceimiceach: le heinsímí
Einsímí (Enzymes) • Tábiacomhdhéanta de mhóilíní móraden chuid is mó. Einsímí: Ceimiceáina dhéantari gcillbheo. Feidhm: Cabhraíonneinsímí le bia a bhriseadhsíosinapíosaíníoslú. • Níathraíteariadirithnaimoibriúcháin – is catalaíochiad. Bíonneinsím ‘amaláis’ le fail I do seilesabhéal. http://www.youtube.com/watch?v=KED6BHVM97s
Einsím+Substráit= Táirgenua • Oibríonneinsímarleitharshubstaintamháin. Substráit- An tsubstaintar a n-oibríonneinsímar. • Is sámplad'einsímé: amaláis. • Le fáili: Seile(saliva) & saStéigbheag. • Athraíonnsé: STÁIRSE MALTÓS k
Conas a oibraíonnsé??? • Einsím = Amaláis • Substráit = Stáirse • Táirge= Maltóis/Maltóis
Turg: Imscrúdúa dhéanamharghníomhaíochtamaláisearstáirse • Táfhiosagainn go bhristearStáirsesíos go Maltós/Glúcós le gníomhú an einsímAmaláis.
1. An Bhéal: • Tosaíonn DILEÁ anseo • Briseanneinsím _______ síosstáirseanseo & • Briseann do fiaclabiasíos go fisiciúil.
4 cinéalFiacla: Starrfhiacail Cúlfhiacail FiacailLeathchúil Clárfhiacail
2. Éasafagas • Brútarbiasíos de bharrbrúmatánach ‘imfhascadh’ http://www.youtube.com/watch?v=b20VRR9C37Q
3. Goile • Málalaisteachinacoiméadtar an bhia do 3-4 uair. • Éinsímí & AigéadHidreaclórach (HCl) anseo. HCl- scoiltear an aigéadchunaonbhaictéirsabhia a mharú.
4. An StéigBheag 2 chuideanna: 1. An Dúidéineam-CríochnaíonnDILÉAanseo 2. An t-Ileim- tosaíonnIONSÚ anoisanseo. • Ionsútarnamóilíníbheagabiadiléateisteachsacórasfola& faigheann GACH cheallsacorpcúplacinn. • Tásé6 m ar fad!
(A) An Dúidéineam • CríochDiléa- m.s.GachCarbahidráit Monasiúcrídí (Glúcos) GachPhróitein Amín-Aigéid Gach Lipid/Saille AigéaidSailleacha & Gliceról.
(B) Ionsú san Ileim- Conas?? Ag teachtamach as ballamatanach an Ileimtácinéal ‘méarannabheaga’ naVILLEAS. Anseo a IonsuíotarBiadíleáite.
StructúirVilleas: SraithCealla- (1 cealltiubhas) • Lachtachán- • ionsúaigéadsailleacha & gliceról • RibeadáinFola(capillaries) • Ionsúar GACH bia a raibhdíleáite (seachas lipid/saillte) BallaMatánachinmhéanach don Ileimanseo.
IomparTáirgíDíleáitechuig an t-Ae • Taréis an Ionsú (Villeas) téannsiadchuig an t-Ae (Liver) le an FeithIomprach an tAe(Hepatic Portal Vein) • ÓntAeansintéannGlúcóis, AmínAigéidísrlchuiggach chill sachorp. Biadíleáite Ileim an tAe safuilchuig GACH chill
5. An StéigMór Feidhm: • Uiscea ionsúdon chorp • biado-dhileáite a scaoileadh de • Is snáithín, baictéir& uisce den chuid is mó a théannanseo! • Stóráiltearfaecassareicteam. • Eisligtearamach as an anasfaoidheireadh é, (24-48 uaire tar éisithe)
3 chuideanna: Drólann (colon) 1. Caochán- Scaoileann an stéigbheagfuíollábharisteachanseo(nílfeidhm) 2. Drólann- Feidhm: • H₂O a athionsú, anoisglaotar ‘Faecas’ ar an fuíoll. • Lán do Baictéar a déanannVitamíní (K/B) dúinn. 3. Reicteam- Feidhm: Stórfaecas& ansinfáilré leis ‘Eisligean’. Caochán (caecum) Reicteam
An Paincréas Feidhm I Díleá: • Táirgeannséeinsímídíleácha: M.sh. Amaláis & Liopáis • SalainnAlcaileach(NaHCO₃) a neaodraíonn an bhiaaigéadeachónGoile. ***Níteann an BhiaisteachsaPaincréas!!!
An t-Ae An t-Ae Feidhm: • Domlas (Bile) a dhéanamhchunsaillte a eibhliú (emulsify). • Storáltar an Domlas a déantear san AesaMailín an Domlas(Gall Bladder). Dúidéineam
Fuileadáin an Ae • ArtaireHeipiteach- fuilónAorta chuig an AE. • FéithHeipiteach- fuilónAe Chroí (Vena Cava) • FeithIomprach- fuilónstéigchuigan Ae.