90 lat studiów farmaceutycznych w Poznaniu

1. 90 lat studiówfarmaceutycznychw Poznaniu 1919-2009 dr hab. Anita Magowska Katedra Historii Nauk Medycznych UMP

2. TRADYCJE POZNAŃSKICH STUDIÓW FARMACEUTYCZNYCH SIĘGAJĄ XIX WIEKU. W zaborze pruskim nie istniały szkoły wyższe kształcące farmaceutów, co wobec wysokich kosztów studiów zagranicą oraz obowiązujących w zaborze wymogów prawnych doprowadziło do germanizacji tutejszego aptekarstwa.

3. Repolonizacja środowiska aptekarskiego dokonała się pod wpływem Karola Marcinkowskiego, który utworzył w połowie XIX wieku Towarzystwo Pomocy Naukowej (TPN). Ta bazująca na ofiarności społecznej organizacja utworzyła fundusz stypendialny przeznaczony dla młodzieży polskiej wyjeżdżającej na studia poza granice zaboru, m.in. do Berlina, Monachium, Heidelbergu . Dzięki TPN, pod koniec XIX w. ponad połowa aptek w zaborze pruskim należała do Polaków.

4. W 1918 r., po wybuchu Powstania Wielkopolskiego, w Poznaniu powstała Komisja Organizacyjna do spraw Uniwersytetu Polskiego w Poznaniu, której przewodniczącym został lekarz, prof. Heliodor Święcicki. W maju 1919 r. otwarto Wszechnicę Piastowską, jak początkowo nazwano Uniwersytet Poznański.

5. Za inicjatora poznańskich studiów farmaceutycznych uważa się Józefa Jasińskiego, który poprosił Heliodora Święcickiego o uwzględnienie w projekcie Uniwersytetu - Wydziału Farmaceutycznego.

6. Powstanie Wydziału było jednak niemożliwe z powodu braku odpowiednich kandydatów do objęcia katedr, dlatego tymczasowo utworzono Studium Farmaceutyczne (wkrótce Oddział) afiliowane przy Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Poznańskiego. Pierwsi studenci farmacji zostali przyjęci jesienią 1919 r.

7. Do Poznania przyjechały m.in. osoby, które rozpoczęły studia na uniwersytetach w Niemczech według dawnego programu (bez matury). Zorganizowano dla nich kursy maturalne. Osoby te studiowały według programu 2-letniego, na końcu zdając egzamin państwowy na aptekarza aprobowanego. W latach 1919-1927 tytuł ten otrzymało 49 osób.

8. Organizacją studiów farmaceutycznych zajął się prof. chemii, Antoni Korczyński (1879-1929), Dziekan Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Poznańskiego. Pierwszą jednostką studiów farmaceutycznych była Katedra Farmacji Stosowanej, której kierownikiem został dr Adam Jurkowski (1885-1953).

9. Drugą jednostką naukową była Katedra Botaniki i Farmakognozji, którą objął dr Stanisław Biernacki (1875-1931).

10. Przez 3 pierwsze lata wszystkie zajęcia odbywały się w Coll. Medicum (dzisiejsze Coll. Maius), w dwóch salach później należących do sekretariatu Oddziału Farmaceutycznego (obecnie Dziekanat Wydziału Lekarskiego I).

11. Właściwym organizatorem studiów farmaceutycznych stał się prof. Konstanty Hrynakowski (1878-1938), chemik-krystalograf, absolwent Politechnik w Kijowie i Tomsku, który uzupełniał wiedzę w Getyndze i Monachium. Do Poznania przyjechał ze Sztokholmu, gdzie pracował w Wyższej Królewskiej Szkole Technicznej.

12. W Poznaniu objął Katedrę Chemii Farmaceutycznej, w której wyodrębnił szereg nowatorskich zakładów i pracowni. Zlokalizował je w piwnicach Zamku Poznańskiego.

13. Muzeum Przemysłu Farmaceutycznego mieszczące się w piwnicach Zamku Poznańskiego liczyło ok. 4 tys. eksponatów.

14. Gabinet prof. Konstantego Hrynakowskiego w Zamku Poznańskim.

15. Pierwsze doktoraty absolwentów Oddziały Farmaceutycznego powstały na Uniwersytecie w Nancy (Francja).

16. W 1929 r. oddano do użytku Coll. Chemicum. Początkowo mieściła się w nim ekspozycja Powszechnej Wystawy Krajowej, a od 1931 r. stopniowo przenosiły się tutaj zakłady różne chemiczne i farmaceutyczne.

17. Dzięki reformie dokonanej przez prof. Hrynakowskiego poziom studiów farmaceutycznych został zrównany z poziomem innych kierunków studiów uniwersyteckich.

18. Największe osiągnięcia naukowe prof. Hrynakowskiego: Oryginalna metoda analizy termicznej mieszaniny związków chemicznych o działaniu leczniczym; Prace dotyczące krystalografii i dializy.

19. W 1925 r. Katedrę Botaniki i Uprawy Roślin Leczniczych objął prof. Jan Dobrowolski (1886-1958). W 1925 r. Oddział Farmaceutyczny przyłączono do Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego.

20. W latach trzydziestych w Poznaniu przyjmowano coraz więcej studentów farmacji.

21. W okresie międzywojennym studenci farmacji byli zorganizowani w Kole Farmaceutów SUP, prowadzili działalność samopomocową, organizowali bale i spotkania karnawałowe.

22. Najważniejszą organizacją studentów farmacji było Koło Farmaceutów, istniejące od około 1923 r., zlikwidowane przez władze komunistyczne po II wojnie światowej.

23. Po wybuchu II wojny światowej studia farmaceutyczne kontynuowano w ramach tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich, zorganizowanego w Warszawie przez profesorów wysiedlonych do Generalnego Gubernatorstwa.

24. Prof. Franciszek Adamanis, który w 1938 r. po śmierci Konstantego Hrynakowskiego objął Katedrę Chemii Farmaceutycznej, w obozie koncentracyjnym w Mauthausen-Gusen uruchomił potajemną produkcję leków, ratując życie wielu współwięźniom.

25. Podczas okupacji Coll. Chemicum zostało zbombardowane. Najbardziej ucierpiała część należąca do Oddziału Farmaceutycznego.

26. W 1947 r. Oddział przekształcono w Wydział Farmaceutyczny. Pierwszym dziekanem został prof. Jan Dobrowolski, drugim – prof. Franciszek Adamanis (na zdjęciu).

28. Dyplomy dla studentów farmacji za pracę społeczną.

29. W 1950 r. powstała Akademia Lekarska (wkrótce przemianowana na Medyczną) z Wydziałami: Lekarskim i Farmaceutycznym oraz Studium Wychowania Fizycznego (niebawem przeobrażonym w Akademię Wychowania Fizycznego).

30. W r. 1971/72 uruchomiono kierunek studiów farmaceutycznych „analityka kliniczna” • Wobec zapotrzebowania na wysoko wyspecjalizowaną kadrę laboratoriów diagnostycznych, w 1979 r. uruchomiono Oddział Analityki Medycznej, z czasem przekształcony w odrębny kierunek studiów na Wydziale Farmaceutycznym.

31. W 2000 r. wprowadzono system ECTS. W 2004 r. wprowadzono nauczanie farmacji w języku angielskim na 5-cioletnich studiach magisterskich. W 2005 r. wprowadzono kształcenie na kierunku „kosmetologia”.

32. W prezentacji wykorzystano fotografie ze zbiorów Katedry Historii Nauk Medycznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.