KAN GLOBALISERING DE WERELD REDDEN? SESSIE 3

1. KAN GLOBALISERING DE WERELD REDDEN?SESSIE 3

2. OPZET Hoe kunnen we het proces van globalisering evalueren? Over welke ethische kaders beschikken we om dit complexe proces te beoordelen? Waar vinden we inspirerende visies en actiemodellen die bijdragen tot een humanisering van de wereld? We laten ons in deze sessie in de eerste plaats inspireren door het proces van globalisering in een historische context te plaatsen. Daarnaast nemen we als referentietekst de brochure van de Bisschoppelijke Commissie Gaudium et Spes: “De economische, culturele en sociale gevolgen van globalisering : een evangelisch-ethische benadering” (december 2005). We besluiten met een handelingsmodel op schoolniveau.

3. VERLOOP • Welkom en verduidelijking opzet • Web-tv-reportage : “Globalisering en cultuur. India, waar software-industrie en traditie thuis zijn” • Globalisering in historische context • Arbeidsethiek (en sociale zekerheid) in de oudheid • Een evangelisch-ethische benadering • Handelingsmodellen

4. “Globalisering is a priori noch goed noch slecht:het zal zijn wat mensen ervan maken.” Johannes-Paulus II

5. WE SCHRIJVEN 2020 …. Uit Jonahan SACKS, Leven met verschil. Menswaardige verscheidenheid in een tijd van botsende culturen, Pelckmans, 2005, 40-41

6. I. GLOBALISERING EN CULTUUR : Bangalore Web-TV-reportage nr.4 (www.globalisering.org) “Globalisering en cultuur. India, waar software-industrie en traditie thuis zijn”

7. Bangalore is een stad vol contrasten. • Er is het contrast tussen de traditionele cultuur en de cultuur die via de geglobaliseerde software-cultuur is binnengekomen : tussen wat vastligt en wat voortdurend verandert. • Maar ook de traditionele cultuur is er één van contrasten : • tussen de kasteloze en de rijke die zijn rijkdom minimaliseert ; • tussen de ecologische vluchtelingen die economische vluchtelingen worden en de rijke familie die elke morgen een rijsttekening maakt voor het huis om de kwade invloeden buiten te houden ; • tussen de armen in de sloppenwijken die dikwijls geen werk hebben en dus niets te eten hebben en de rijke familie die helaas niet altijd de tijd heeft om op bananenbladeren te eten ; • tussen de kasteloze die nog geen glas water krijgt en de rijke mevrouw die zich met haar stichting inzet voor kinderen met een handicap en voor de ecologische problematiek.

8. Bangalore … Wat is cultuur? Adit zegt dat de software-cultuur alles voortdurend verandert : hoe mensen denken, hoe ze leven en dingen doen, hun sociale en persoonlijke leven.

9. Bangalore … Opvattingen over rijkdom en armoede en over solidariteit “Het getuigt van slechte smaak om te zeggen dat je rijk bent.” “Of we nu betaald worden of niet, wat we zeker krijgen zijn zieken.”

10. Bangalore … Arbeidsopvattingen HRM-manager : “Het volstaat niet dat je geld binnenbrengt voor je gezin. Je moet je gezin ook psychologisch, emotioneel en geestelijk steunen. Software-mensen zijn te beperkt.”

11. II. GLOBALISERING IN HISTORISCHE CONTEXT “…le réel est suffisamment complexe pour illustrer n’importe quelle thèse” Tsevetan TODOROV

12. II. GLOBALISERING IN HISTORISCHE CONTEXT • Probleemstelling • De economie in het vizier • Politiek en verantwoordelijkheid • Cultuur als beleving Systematische benadering van een complex fenomeen

13. III. ARBEIDSETHIEK (EN SOCIALE ZEKERHEID) IN DE OUDHEID • Arbeid in het algemeen • Enkele socio-economische aspecten • Sociaal verweer • Sociale rol van de staat – sociale zekerheid Epiloog

14. IV. DE ECONOMISCHE, CULTURELE EN SOCIALE GEVOLGEN VAN GLOBALISERING :een evangelisch-ethische benadering

15. Document commissie ‘Gaudium et Spes’ Inleiding : globalisering en het onderzoeken van de tekenen des tijds I Analyse II Oordelen III Handelen

16. De evangelische invalshoek dwingt ons om op een welbepaalde wijze naar globalisering te kijken : namelijk vanuit het standpunt van de slachtoffers van de geschiedenis. De vraag naar de gevolgen van de globalisering voor het algemeen welzijn of de menselijke waardigheid dreigt abstract te worden als niet meteen ook duidelijk wordt gemaakt wat de implicaties zijn van de nieuwe ontwikkelingen voor diegenen die eronder lijden : armen, werklozen, onderbetaalde arbeiders, economische migranten,… (nr. 5)

17. Eén van de belangrijkste protagonisten van de droom van een nieuwe wereldethiek zijn de godsdiensten. Zelfs in geseculariseerde wetenschappelijke werken erkent men dat godsdiensten, ondanks hun ambivalentie (wij bedoelen hiermee het mogelijke misbruik van godsdienst door extremisten) een positieve rol kunnen spelen in de vredesopbouw : zij beklemtonen de onvoorwaardelijkheid van fundamentele ethische normen, zij zijn de pedagogische gemeenschappen waarin iets anders dan eigenbelang wordt ingeoefend, zij hebben de laatste jaren innoverende vredesinitiatieven genomen. In de katholieke wereld is Sant’Egidio hiervan een voorbeeld : waar de klassieke diplomatie faalde, slaagde deze beweging erin om in Mozambique vrede te brengen. (nr. 20)

18. TRIALOOG

19. Het gevaar van teveel communicatie vraagt om een antwoord. Het versterkt de taak van het onderwijs om jongeren niet alleen kennis te laten verwerven, maar vooral om hen te leren kiezen en kennis te interpreteren. Zij moeten opnieuw in staat gesteld worden om globaal en vakoverschrijdend te denken en voldoende algemene vorming krijgen om nog een zicht te krijgen op het geheel en hun informatie op zinvolle wijze in een begrip van de werkelijkheid te integreren. Om betekenis te kunnen geven is een universitas-vorming nodig in de volste zin van het woord, waarin niet alleen plaats is voor technologie, economie en praktische opleidingen, maar ook voor denken en literatuur, liefst ook wereldliteratuur. En op dit vlak valt iets positiefs te zeggen : de literaire wereld heeft zich gelukkig op positieve wijze geglobaliseerd en maakt ons via talrijke vertalingen deelgenoot van een veelheid van imaginaire mogelijkheden om onze werkelijkheid te interpreteren. (nr. 27)

20. Van de cultuur van Babel naar de geest van Pinksteren Vanuit de metafoor van de toren van Babel kan de globalisering geïnterpreteerd worden als een proces dat uiteindelijk verdeeldheid zaait tussen de mensen. De schaalvergroting brengt mensen en culturen niet dichter bij elkaar, maar vervreemdt hen van elkaar. Daartegenover staat de grondmetafoor van het pinkstergebeuren : de heilige Geest maakt het mogelijk dat ondanks verschillen in afkomst, cultuur en taal, mensen elkaar opnieuw gaan verstaan en hun ware menselijkheid in Christus ontdekken. (nr. 60)

21. Rik Hoet in TRIALOOG : ‘Als globalisering betekent dat één cultureel patroon zich overal opdringt, kan ik het daar niet mee eens zijn. Eigenlijk is dat het project van Babel : een uniform schema voor de mensheid die dezelfde taal spreekt. Maar God was ertegen en dwong tot verscheidenheid. De bijbel zegt : “Gaat en vermenigvuldigt u”. Dat houdt ook in dat ieder verschillend is, zijn eigenheid heeft en complementair is met de ander. Het echte religieuze antwoord daarop is Pinksteren : dan spreken de mensen de meest verschillende talen maar toch verstaan ze elkaar. Het taalverschil is niet langer een barrière. Die grens wordt overwonnen door de taal van de liefde. Mensen zullen elkaar vandaag niet beter begrijpen wanneer ze allemaal Engels spreken. Maar wel wanneer ze de taal van de liefde leren.’

22. Christenen en economie : een onmogelijke relatie? Het broodje van bisschop Muskens …. “Als de bestaande eigendomsordening niet in staat is een mens te helpen die onschuldig in uiterste nood is geraakt, heeft deze het recht het nodige te nemen van andermans eigendom.”

23. Christenen en economie : een onmogelijke relatie?

24. Christenen en economie : een onmogelijke relatie? Rechtvaardigheid, een ‘gespierde deugd’ Gerechtigheid, de Bijbelse rechtvaardigheid

25. Christenen en economie : een onmogelijke relatie? De economie van het Verbond : geen individueel en spiritueel heil “Ik heb de ellende van mijn volk in Egypte gezien,…” (Ex 3, 7-8) Lv 25 : sabbat- en jubeljaar “Vasten is : uw brood delen met wie honger heeft; arme zwervers opnemen in uw huis; een naakte kleden die u ziet en u niet onttrekken aan de zorg voor uw broeder” (Js 58)

26. Christenen en economie : een onmogelijke relatie? • Contrastervaringen • Ethische principes : 1. De waardigheid van elke mens 2. Doel van de economie = welzijn van de gemeenschap 3. Universele bestemming van de goederen 4.Voorkeursoptie voor de armen

27. Christenen en economie : een onmogelijke relatie? Kardinaal LEVADA : “Het neoliberalisme vloekt met de sociale leer van de Kerk” Ni marxisme … … ni liberalisme

28. Christenen en economie : een onmogelijke relatie? Het broodje van bisschop Muskens ….

29. V. WERKEN ROND GLOBALISERING OP SCHOOL

30. KAN GLOBALISERING DE WERELD REDDEN?SESSIE 3