Launamunur kynja

1. Launamunur kynja Súpufundur KRFÍ 10. okt. 2007 Hannes G. Sigurðsson

7. Er launamunur kynja blekking? • Ályktanir og niðurstöður í grein Dr. Helga Tómassonar, tölfræðings, í tímaritinu Þjóðmálum, 2. hefti 2005 • Ótrúlega margir trúa að kerfisbundin mismunun sé fyrir hendi • Varað við ályktunum sem dregnar eru af opinberum gögnum • Mikilvægt að taka tillit til allra mikilvægra breytna samtímis • Villandi að leggja saman misleita hópa • Sú skoðun að munur á meðallaunum kynja sé til vitnis um einhvers konar misrétti kynja er ein útbreiddasta tölfræðiblekking síðustu aldar • Útilokað er að rökstyðja viðvarand launamisrétti í markaðskerfi þar sem vinnuafl flæðir frjálst á milli vinnuveitenda

8. Dæmi um blekkinguEkki tekið tillit til allra þátta sem máli skipta • HT útbýr gagnasafn þar sem laun ákvarðast einungis af fjórum þáttum, þ.e. kyni, starfi, aldri og stöðu (yfir-/undirmaður). Konum er jákvætt mismunað í launum um 10.000 kr. miðað við karla, að öðru óbreyttu. Niðurstaða dæmisins er: • Karlar eru með 15-20% hærri laun ef meðallaun eru einingis flokkuð eftir starfi og kyni • Karlar eru með 15-20% hærri laun ef meðallaun eru einvörðungu flokkuð eftir aldri og kyni • Karlar eru með 15-30% hærri laun ef meðallaun eru einvörðungu flokkuð eftir stöðu (yfir-/undirmaður) og kyni • Ályktun: Það verður að taka tillit til allra þátta sem skipta máli við launamyndunina ef rétt mynd á að fást

9. Annað dæmi um blekkinguMismunandi fyrirtæki lögð saman Dæmið: Hlutfallslega fleiri konur eru hálaunamenn en karlar í báðum fyrirtækjunum en þegar þau eru lögð saman snýst dæmið við. Ályktun: Tölfræðirannsókn á launamun verður að leiðrétta fyrir mun á fyrirtækjunum

10. Skýrsla Capacents um launamyndun og kynbundinn launamun í okt. 2006 • Vönduð skýrsla – en bara 4 fyrirtæki og 4 stofnanir • Takmörkuð starfaflokkun (6) í aðhvarfsgreiningu • Dæmi um sérkennilega niðurstöðu við samlagningu fyrirtækja; Leiðréttur launamunur í heild 15,7%, þ.a. 11,8% hjá stofnunum og 15,5% hjá fyrirtækjum • Undirstrikað að ekki sé hægt að alhæfa út frá niðurstöðunum um íslenskan vinnumarkað í heild (bls 14 og víðar) – niðurstöður endurspegli einungis viðkomandi fyrirtæki og stofnanir. • Það hefur þó óspart verið gert af stjórnmálamönnum og öðrum sem talið hafa niðurstöður skýrslunnar staðfesta brot á lögum og mannréttindum. Hafa þeir krafist að sett verði harðari ákvæði í jafnréttislög, sektir og aukið eftirlit.

11. .... Skýrsla Capacents , bls. 16 Fjölmargar rannsóknir sem gerðar hafa verið undanfarin ár benda til þess að launamunur kynjanna skapist fyrst og fremst af því að konur séu fremur ráðnar í lægra launuð störf heldur en vegna þess að um mismunandi laun sé að ræða í sambærilegum störfum. Þessi áhrif eru tekin út að nokkru leyti með því að taka tillit til starfsstéttar í aðhvarfsgreiningunni og er ljóst að verulegur launamunur er á körlum og konum þrátt fyrir að tekið sé tillit til þessa. Hins ber þó einnig að gæta að mikill breytileiki getur verið á störfum innan starfsstétta í ÍSTARF flokkuninni sem hér er notuð.

12. Stofnanalegir Einstaklings- þættir bundnir þættir Vinnustaðurinn Starfið Starfstétt (t.d. Menntun (með eða án Lög Atvinnugrein skrifstofumaður) háskólamenntunar) Starfsgrein (t.d. ritari Starfsreynsla (aldur, eða fjármálastjóri) starfsaldur) Kjarasamningar Samkeppnisaðstæður Fyrirtæki Staða (yfir-/undirm.) Oft skipt um vinnu Landssvæði Ábyrgð Samningahæfni Starfsmenntunarkerfi Erfiðleikastig starfs Frammistaða/afköst Launakerfi Inntak starfs Algengar breytur í rannsóknum á launamun kynja Breytur sem unnt er að skrá í launafærslur og bætt geta rannsóknir á launamyndun Þættir sem erfitt eða útilokað er að taka mið af í tölfræðirannsóknum Áhrifaþættir á launamyndun Í tölfræðirannsóknum á launamun kynja sem byggja á aðhvarfsgreiningu er síðan kyni jafnan bætt við sem skýringarbreytu

13. Samstarf SA, ParX og HHÍ • Gögn 2006, 102 fyrirtæki, bjagað úrtak á ýmsa lund • Karlar 3.500, konur 2.800 • Óleiðréttur munur 18% (meðallaun kvenna 82%) • Venjuleg aðhvarfsgreining • Skýristærðir störf (44), menntun, aldur, starfsaldur • Launamunur 10% eftir leiðréttingu • Fyrirtækjabreytan jók muninn aftur í 12% • Mikilvægar skýristærðir vantar • Stefnt að endurtekningu fyrir 2007 með skýristærðum fyrir ábyrgð (starfsmanna, fjárhagsl.)

14. Ályktanir HHÍ • Stuðullinn við breytuna kyn endurspeglar ekki kynjamismunun • Stuðullinn ber að líkindum vott um það að ekki er hægt að draga fram alla þætti sem hafa áhrif á afköst í vinnu • Ef gert er ráð fyrir að ástæða þessa launamunar liggi að engu leyti í mun á afköstum karla og kvenna felst veruleg ónotuð gróðavon í því fyrir fyrirtæki að ráða konur til vinnu

15. SA um kerfisbundna launamismunun milli kynja • Kerfisbundin launamismunun milli kynja af hálfu stjórnenda væri órökrétt og óheimil ráðstöfun á hagnaði eigenda fyrirtækjanna • Kerfisbundin launamismunun milli kynja er óhugsandi á frjálsum vinnumarkaði þar sem starfsmenn skipta ört um vinnu • Mismunun á báða bóga getur þó komið upp við nýráðningar og einstaklingsbundnar launaákvarðanir og því er mikilvægt að fyrirtæki fari reglulega og kerfisbundið yfir það að ekki myndist skekkja milli starfsmanna