Kümeler İçin Güven ve İşbirliği Geliştirme H.Müge Cantekin KOBİ işbirliği ve Kümelenme Projesi

2. Kümeler İçin Güven ve İşbirliği Geliştirme • H.Müge Cantekin • KOBİ işbirliği ve Kümelenme Projesi • Kısa Dönem Uzman • 16.11.2013 • Ankara

3. Kılavuzun Amacı • KOBİ’ler arasında ve kümenin ilişki içinde olduğu diğer aktörler ile ilişkilerinde güven geliştirebilmeleri ve sürdürülebilir işbirliği için yol gösterici olmak • Ağ kurma ve yönetme konusunda da bilgi ve yöntem sunmak • İşbirliği ve güven konusunda kavramsal çerçeve ve uygulama alanında pratik bilgiler vermek

4. Kılavuz Kim İçin Hazırlandı? • Kümelenme Bilgi Merkezi personeli • Küme yöneticileri/kolaylaştırıcıları • Kümeler konusunda KOBİ’lere destek vermeyi amaçlayan kuruluşlar

5. Kümelerde İşbirliğinin Önündeki Engeller • Türkiyegenelindekişilerarasıgüveneğiliminindüşükolması* • Ekonomikvepolitiksüreçlerdenkaynaklanan risk vebelirsizlikler • Firmaların risk alma eğilimlerinindüşükolması • Firmalarındeğişimveyeniliğeilişkinmuhafazakâryaklaşımları • Kümeninbulunduğubölgeye has kültürelözellikler, değerler • KOBİ’lerinkurumsallaşmamışolmalarındankaynaklanançekinceler • Firmalarınkendikültüryapıları • Firma sahiplerininşahsigüveneğilimlerinindüşükolması • İşbirliğivegüvenedayalıilişkilereilişkingeçmişteyaşanmışolumsuztecrübeler • Olumlubaşarıöykülerininazlığı

6. İşbirliği Alanları • İnovasyonveürüngeliştirme • Satış/ ithalat/İhracat • PazarlamaveMarkaOluşturma • Eğitim veistihdam • Yerelpolitikalarıetkileme

7. Rekabet İçinde İşbirliği Yaklaşımı • kümelerde maliyetleri düşürmek • kaynakların bir havuzda toplamak • bilgi transferi için gerekli yapısal koşulların oluşmasını sağlamaktadır

8. Kümelerde İşbirliğinin Avantajları Nelerdir?

9. Kümelerde İşbirliği Sağlamak İçin Odaklanılması Gereken Alanlar • Üyelerinteknolojikimkânlardanfaydalanmasınınsağlanması- ortaklaboratuarve test merkezlerininkurulması • Eğitim veişgeliştirme, danışmanlık, koçlukvementorlukhizmetleri • Sosyalsermayeoluşturmaveağkurmafaaliyetleri • Pazararaştırması, gelişmiş, yenidışpazarlaraulaşımvedışticaretgeliştirme • Üyeleringirişimdebulunabilmesiiçinuygunşartlardakrediveborçalınabilecekkaynaklarınaraştırılmasıvemevcutkaynaklarailişkinbilgilendirme • Ham madde, ekipman, sigortavealtyapıhizmetlerininortaksatın alma imkânlarıoluşturmaveböylecemaliyetdüşürme • Kümefizikselaltyapısınınoluşturulmasıvegüçlendirilmesi

10. A İŞ ALANI B İŞ ALANI VARSAYIMLAR BEKLENTİLER BECERİLER KAYNAKLAR FAYDALAR GÜVEN İTTİFAK NASIL OLUŞUR FAYDALAR GÜVEN BECERİLER KAYNAKLAR VARSAYIMLAR BEKLENTİLER İŞBİRLİĞİ NASIL OLUŞUR İşbirliği Nasıl Oluşur?

11. Kümelerde İşbirliğinin Özellikleri • Gönüllülükve güven • Katmadeğerbeklentisi • Odak= Güçlüözellikleribirliktesinerjiyedönüştürmek • Güçlü özelliklerin kısmi kullanımı • Kendiözerkliğini korumak • Rekabet içinde işbirliği • Dışarıdan müdahale bulunmaması • İşbirliğinindoğasıesnek, dinamikveaçık • İşbirliği ile yeni ilişkiler doğurmak, yeni alanlara geçmek • Tamamlayıcıözellikler değerli • Benzerlikleri bir araya getirerek yeni gelişme alanları oluşturmak

12. Kümelenme ve İşbirliği Biçimleri • Küme içi • Kümeler Arası • Küme ve Dış Firma

13. 1. Küme İçi Firma İşbirliği Süreci

14. 2. Kümeler Arası İşbirliği • Küme SWOT analizininyapılması • Ulusaldüzeydekümelenmeileilgilikonferans, seminervekongrelerekatılınveevsahipliğiyapın. • Diğerkümeyönetimveyöneticileriileiletişimkurunvekişiselilişkilergeliştirin. • Türkiye’debulunankümeağlarıhakkındabilgiedininvebuağlarakatılın. • EU Cluster Observatory ve Global Cluster Observatory vb. etkinliklerinekatılın. • Ulusalveuluslararası “Aracı” etkinliklerinekatılın. (örnek: EntepriseEurope Network)

15. 3. Küme ve Küme Dışı Firmalar Arası İşbirliği • Yabancı firmalar • 2. Türkiye’deki sanayi liderleri

16. İşbirliğinin Başarısı İçin-1 • Kümeüyelerininuzunvadelientegrasyonu • Kümeninüyelertarafındandasahiplenilenortak bir vizyon, misyonvehedeflerininolması • Kümeninsınırlarının net çizilmişolması, öncelikliçalışmaalanlarınınvehedeflerinüyelertarafındanaçıkşekildeanlaşılmışolması • Kümeortamındaüyelerarasındagüvenduygusunungelişmesi • İşbirliğiavantajlarınınbelirlenmesiveüyelereaktarılması • İşbirliğiiçingerekli alt yapı (iletişim, teknoloji, organizasyon vb.) çalışmalarınınyapılmasıvezamaniçindeihtiyaçlarakarşılıkgelecekşekildegeliştirilmesi

17. İşbirliğinin Başarısı İçin-2 • Kümeninkapsamlı bir hizmetportföyünesahipolması.Buhizmetler: • Pazarlama ve Halkla İlişkiler • İhracat ve İthalat Teşvikleri • Mesleki ve Profesyonel Gelişim Eğitim ve Programları • Araştırma ve Geliştirme • Ortak Kullanım Alanları(laboratuarlar vs.) • Ortak Tedarik ve Satın Alma • İnsan Kaynakları Hizmetleri • İhale Bilgilendirme Sistemi • İşbirliğinindesteklenebilmesiveyeniişbirliğiolanaklarınıngeliştirilebilmesiiçinuzunvadelivesürekliağyönetimi • Yenigelişimvedeğişimlerkarşısındazamanındatepkivermek

18. Adım 1İşbirliğineDayalı, KatılımcıveGüçlü Bir KümeKültürüYaratın • Küme Kültürü Neden Önemlidir? • Ortak Akıl ve Anlam Yaratmak • Vizyon • Misyon • Değerler

19. Kapalı Çarşı ve Ahilik Geleneği

20. Kümelerde İşbirliği İçin Atılması Gereken 10 Adım • İşbirliğineDayalı, KatılımcıveGüçlü Bir KümeKültürüYaratın • LiderlerGrubuOluşturun • KümeHedeflerini Ve AtılacakAdımlarıNetleştirin • PazarıIyiAnalizEdin. Müşteriİhtiyaçlarının Ne OlduğunuBilin • MarkalaşmayaOdaklanın • Kümenin Tanıtımına Ağırlık Verin • AğlaraKatılınveAğlarıYönetin • OrtakGirişimOlarakIşbirliğiProjelerininOluşturulmasınaDestekVerin • KısaDönemliGetirilereOdaklanın • DeğişimeAyakUydurunveKümeyiGüncelTutun

21. Adım 2LiderlerGrubuOluşturun • Örnek Liderler Grubu • Kümeninanafirmalarındanbüyük, ortaveküçükölçekliveyenilikçiüçşirket Yönetim KuruluBaşkanı/Genel Müdür • Ana sektöriçinkritikönemtaşıyanyereltedarikçi firma sahibi • Ana hammaddetedarikçisi firma sahibi • Yerelüniversiteninilgilifakültedekanı • Ticaret/SanayiOdasıBaşkanı • Yerel KOSGEB HizmetMüdürü • İhracatçıBirlikleriBaşkanı/Genel Sekreteri • ValiYardımcısı • BelediyeBaşkanYardımcısı

22. Adım 3KümeHedefleriniVeAtılacakAdımlarıNetleştirin • Beklenensonuçlarıtanımlamak • Gereklikaynaklarıtespitetmek • Kümeiçindekiüyelerinbeceri/özelyetkinlikler/bilgi/bağlantılarıhakkındadetaylıbilgitoplamak

23. Adım 4PazarıİyiAnalizEdin. MüşteriIhtiyaçlarının Ne OlduğunuBilin • Pazar Analizi Yapın • Pazarlama Stratejisi Geliştirin • Pazarlama Karmasına Karar Verin

24. Adım 5MarkalaşmayaOdaklanın AŞAMA 1: Harekete Geçirme ve Planlama AŞAMA 2: Araştırma ve Analiz AŞAMA 6: Yönetim,izleme ve değerlendirme AŞAMA 3: Süreç AŞAMA 5: Uygulama AŞAMA 4: Strateji

25. Adım 6Kümenin Tanıtımına Ağırlık Verin • İletişimkanallarınınverimlikullanımıileulusalveuluslararasıkurum, birlik, kuruluşvekişileremesaj • Sosyalsorumlulukprojelerindeyeralmak • Ulusalveuluslararasıkonferanslarakatılım • Fuarlarakatılım • Medyakanallarınınkullanımı-basınbültenlerivebasınaçıklamaları • Ağatölyeleri organize etmekvediğeraktiviteler

26. Adım 7AğlaraKatılınveAğlarıYönetin • Neden Ağlara İhtiyaç Duyuyoruz? • bilgininörtükdoğasından • öğrenmenin, teknolojiveinovasyonunhızlaartanöneminden, • Ar-Geçalışmalarınınrisklivemaliyetliolmasından • çevredekideğişimler • küreselleşme • artanveyoğunlaşanrekabet

27. Adım 7AğlaraKatılınveAğlarıYönetin • Silikon Vadisi Örneği

28. Adım 7AğlaraKatılınveAğlarıYönetin • Küme üyeleri arasında bağlar • Kümeler arası bağlar • Küme ve diğer bağlar

29. Adım 7AğlaraKatılınveAğlarıYönetin • Ağ Geliştirmek İçin!

30. Adım 8OrtakGirişimOlarakIşbirliğiProjelerininOluşturulmasınaDestekVerin • Ortak girişim için neler yapılabilir?

31. Adım 9KısaDönemliGetirilereOdaklanın • Kısa dönemli getiriler ile güven ve umut vermek!

32. Adım 10DeğişimeAyakUydurunveKümeyiGüncelTutun • Kıyaslamayapın • Kümeninyetenekleriileilgiliboşluklarınfarkındaolun; gelişimalanlarınıtespitedin. • Öngörülüolunvegirişimciruhunuzukoruyun.

33. Küme Yöneticisi Özellikler Çarkı

34. Öngörü • Stratejikhedeflervevizyonyaratabilmelivekümeüyelerinibuhedefeyöneltebilmeli • Kümeüyelerininrollerivesorumluluklarıileilgilivarsayımlarınıvezihinselmodellerinigeliştirebilmeli • Kümeüyelerinininovasyonperformanslarınıarttırmakadınayaratıcıfikirlersunmalı • Kümeiçindevekümedışındakümelenmeyivurgulamalı • Kümeüyeleriniortakhedefe motive etmelidir.

35. Girişimci Ruh • Kümeyeözelliklekümelenmenin ilk aşamasındagirişimci bir ruhgetirmeli • Kümelenmesürecindeyenikavramlarınvefikirlerinkümeyetanıtılmasında risk alabilmeli • Profesyoneltecrübeyesahipolmalıvekümeaktörleriniortakhedefeyönlendirmemantığınasahipolmalı • Kümeyöneticileriteknolojidenazamidüzeydefaydalanmalıdır. Kümeyönetimyazılımı, Müşteriİlişkileri Yönetimi (CRM), web tabanlıikilieşleştirmeprogramlarıveprojeyönetimiyazılımlarınıkullanmayaçabagösterilmeli • Kümeninkurumsalyapıolarakürünvehizmetlerinihazırlamalı

36. Örgütleme • Ana kurallarıbelirleyebilmelivebunlarınuygulanmasındatakipçiolmalı • Kümedekifirmalarınvediğerkatılımcılarınbeklediklerihizmetlerikendiözkaynaklarıveyakamusalfonlarlaçeşitliprojelekapsamındahazırlamalı • Kompleksprojeaktiviteleriniplanlamalı, takvimlendirmelivekoordineetmeli • Kümeperformansınıtakipiçinkümeüyelerininstandartlaroluşturmalarınadestekvermeli • Kararvermesüreçlerindeveproblemlerinsistematikbiçimdeçözümüiçintoplantılarplanlamalıvegerçekleştirmelidir.

37. Sosyal Entegrasyon • Karşılıklıgüven, kabulveişbirliğinidesteklemeli • Farklıfikirlerinaçıkiletişiminisağlamakvekolaylaştırıcırolüoynamalı • Üyelerarasındaoluşabilecekçatışmalardaarabuluculukveonlarınentegreçözümlerbulmalarınayardımcıolmalı • Kümeüyelerininfarklılaşançıkarlarınıanlayabilmeli • Üyelerinsosyaletkileşiminisağlamalı • Üyeşirketlerarasındakirekabetsorunlarının minimize etmekiçinönlemleroluşturmalı • Bir rol model olmalıdır.

38. Dış Yayılım • Sanayi, üniversitevekamubağlantısınıkurmak • Kümenintanıtımınayönelikfaaliyetlergerçekleştirmek • Kümeninvefirmalarınkapasitesinigeliştirmek • Kümedekifirmalarayönelikproaktifanlayışlaortakfaaliyetleriyönetmek • Projeleriçinhizmetsağlayıcılarlailişkilergeliştirmek • Kümeler, sanayisektörüveprojelerileİlgilitoplantılarakatılmak • Kümeyietkileyebilecekpazarihtiyaçlarınıgelişmekteolanproblemlerivepolitiksüreçleriiçerendışçevreyiiyitakipetmek • Kümeyidışçevreyecazipkılabilmek • Kaynakoluşturmak, destekalmakveişbirliğiiçingerekliolankümeiçivekümedışındakikişilerietkilemelidir.

39. Küme Yöneticisinin Küme İşbirliği İçin Sahip Olması Gereken Beceriler • İletişimBecerileri • Dinleme • Empati • Çatışma Yönetimi • Çatışma Yönetim Süreci • Görüş Birliği Oluşturma • KümeYöneticisininAğGeliştirmeveYönetmeBecerisi

40. Kümelerde Güven Geliştirme • Güven Nedir? • “Güven, karşıdaki kişinin veya örgütün, karşı tarafın davranış ve aksiyonları ile zarar verme ihtimalini fazla gözetmeden, ilişki kurması, işbirliğine gitmesi ve kendini açık hale getirmesidir.”

41. Kümelerde Güven Neden Önemlidir?

42. GüveninOlumluEtkileriNelerdir? • Yönetişim • Esneklik • Düşük işlem maliyeti • Açıklık, bilgi alışverişi • Kümenin geleceğini garanti altına alma • Risk alma eğiliminde artış • İş süreçlerinde hızlanma • Çatışma eğiliminde düşüş • Organize etme prensibi • Belirsizlik azaldıkça işbirliği artar • Sosyal destek • Memnuniyet artışı • Yenilikçilik

43. Güvenin Boyutları

44. Güvenilir Olmayan Kişilikler • Bencilvekendimerkezinindışındakikişileriönemsemeyenler • Diğerlerininihtiyaçlarınıgörmezdengelenkişiler • Kendidavranışlarınınsorumluluğunualmayanveyaalmaktançekinenkişiler • Diğerkişilerisuçlamaeğilimindeolan • Dedikoduyapanvearkadankonuşan • Yeterlidinlemeyiyapmadanhızlıyargıyavaran, varsayımveyaçıkarımilehareketedenkişiler • Diğerlerininfikirlerineaçıkolmayanvekendidoğrusundanaslaşaşmayankişiler • Kurallarıkendiistediğincevesıklıkladeğiştirenkişiler • Kendiçıkarıiçinaktarılmasıgerekenbilgiyieksiltenveböylecegerçekliğiçarpıtankişiler

45. KümeİçindeGüvenOrtamınaZararVerebilecekDavranışlar • Dedikodu • Gizligündem • Ben- merkezciyaklaşım • Verilensözlerinyerinegetirilmemesi • Yenilikçiliğinengellenmesi • Kararsürecineüyelerindahiledilmemesi • Bilgivebecerilerinkolaylıklakullanılabileceği bir ortamınyaratılmaması

46. Kümelerde Güven Gelişimi

47. Güven gelişimi etkileşim ile mümkündür!

48. Kişiler arasında benzerlikler güven gelişiminde olumlu etki eder!

49. KümelenmeninYönüVeGüven • Aşağıdan Yukarı Yaklaşımı • Yukarıdan Aşağıya Yaklaşımı

50. KümelerdeGüvenGelişimiİçinAtılmasıGerekenAdımlar • Küme girişiminin ilk aşamalarında kurumsal güvenin önemini kavrayın. • İletişim ve etkileşimi arttırın • Bilgiveiletişimsistemikurulmasınaöncelikverin • Eğitim faaliyetleri • Grupaidiyetiniarttırıcıyöntemleriuygulamak • Güvenvesüreklilik- “Küçükbaşla, sürdürülebilir hale getir.”