370 likes | 370 Views
Analytical Chemistry: Acid-Base Titration<br>Author: Asst.Prof.Woravith Chansuvarn, Ph.D.<br>Faculty of Science and Technology, RMUTP<br>Copyright @ 2020<br>Website: https://www.web.rmutp.ac.th/woravith<br>Facebook: https://www.facebook.com/woravith<br>Facebook Page: https://www.facebook.com/chemographics<br>Line: @woravith<br>E-mail: woravith.c@rmutp.ac.th
E N D
การไทเทรตปฏิกิริยากรด-เบสการไทเทรตปฏิกิริยากรด-เบส Asst.Prof.Woravith Chansuvarn, Ph.D. woravith http://web.rmutp.ac.th/woravith woravith.c@rmutp.ac.th
// แผนการสอนและประเมินผลการเรียนรู้ • ทฤษฎีกรด-เบส • ความแรงของกรด-เบส • ค่าคงที่การแตกตัวของกรด-เบส • ค่า pH • ปฏิกิริยาการแยกสลายด้วยน ้า • บัฟเฟอร์ • อินดิเคเตอร์กรด-เบส 5.1 พื้นฐานเกี่ยวกับกรด-เบส กราฟการไทเทรต การไทเทรต กรด-เบส การไทเทรตระหว่างกรดแก่-เบสแก่ การไทเทรตระหว่างกรดอ่อน-เบสแก่ และเบสอ่อน-กรดแก่
เอกสารประกอบการสอน ▪ วรวิทย์ จันทร์สุวรรณ. 2563. เคมีวิเคราะห์ (หลักการและเทคนิคการค านวณเชิงปริมาณ). ส านักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. http://web.rmutp.ac.th/woravith ChemoGraphics http://www.slideshare.net/woravith https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Analytical_Chemistry
#ทบทวน pH = -log [H+] [H+]ที่แตกตัว = [C]เริ่มต้น [H+]ที่แตกตัว = KaCa strong electrolyte weak electrolyte กรดแก่ กรดอ่อน แตกตัวได้ <100% แตกตัวได้ 100% เบสอ่อน เบสแก่ [OH-]ที่แตกตัว = [C]เริ่มต้น [OH-]ที่แตกตัว = KbCb pOH = -log [OH-] pH = 14 - pOH
#ทบทวน pH = pKa+ log[salt] บัพเฟอร์กรด [acid] บัพเฟอร์ pH = pKb+ log[salt] บัพเฟอร์เบส [base] Kw Kb Kw Ka [H+] = [OH−] = ไฮโดรลิซีส [salt] [salt]
ปฏิกิริยาระหว่างกรดกับเบส เรียกว่า ปฏิกิริยาสะเทิน หรือ ปฏิกิริยาท าให้เป็นกลาง (neutralization reaction) ปฏิกิริยาสะเทินเกิดผลิตภัณฑ์ได้เกลือ (salt) และน ้า ปฏิกิริยาระหว่างกรดแก่กับเบสแก่ 1 ปฏิกิริยาระหว่างกรดอ่อนกับเบสแก่ 2 ปฏิกิริยาระหว่างกรดแก่กับเบสอ่อน 3 ปฏิกิริยาระหว่างกรดอ่อนกับเบสอ่อน 4
ปฏิกิริยาระหว่างกรดแก่กับเบสแก่ กรดแก่ แตกตัวเป็น H+อย่างสมบูรณ์ เบสแก่ แตกตัวเป็น OH-อย่างสมบูรณ์ HCl + NaOH → NaCl + H2O H++ Cl- Na++ OH- ปฏิกิริยาระหว่างเบสอ่อนกับกรดแก่ กรดแก่ แตกตัวเป็น H+อย่างสมบูรณ์ เบสอ่อน แตกตัวเป็น OH-อย่างไม่สมบูรณ์ HCl + NH3→ NH4Cl NH4++ OH- H++ Cl- เกลือที่เกิดจากกรดแก่กับเบสแก่ไม่เกิดปฏิกิริยา แยกสลายด้วน ้า ที่จุดสมมูล สารละลายมี pH = 7 เกลือ NH4Cl ท าปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้า เกิดอนุมูล H+ NH4++ H2O → NH3+ H H3 3O O+ + ที่จุดสมมูล สารละลายมี pH < 7 ปฏิกิริยาระหว่างกรดอ่อนกับเบสแก่ ปฏิกิริยาระหว่างเบสอ่อนกับกรดอ่อน กรดอ่อน แตกตัวเป็น H+อย่างไม่สมบูรณ์ เบสอ่อน แตกตัวเป็น OH-อย่างไม่สมบูรณ์ กรดอ่อน แตกตัวเป็น H+ อย่างไม่สมบูรณ์ เบสแก่ แตกตัวเป็น OH- อย่างสมบูรณ์ CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O CH3COOH + NH3→ CH3COO-+ NH4+ Na++ CH3COO- เกลือ CH3COO-และ NH4+ สามารถเกิดปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้าได้ เกิดอนุมูล H+หรือ OH- เกลือ CH3COONa ท าปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้า เกิดอนุมูล OH- CH3COO-+ H2O → CH3COOH + OH ที่จุดสมมูล สารละลายมี pH > 7 OH- - ที่จุดสมมูล สารละลายจึงเป็นกรดหรือเบสที่อ่อนมาก ขึ้นกับ ชนิดของกรดอ่อนและเบสอ่อน
กรด – titrant เบส – titrand เบส – titrant กรด – titrant 1 จุดเริ่มต้น (initial point) การค านวณค่า pH แต่ละจุด (ช่วง) ขึ้นกับชนิดของ กรดและเบส 2 ช่วงก่อนจุดสมมูล (pre-equivalent point) 3 จุดสมมูล (equivalent point) 4 ช่วงหลังจุดสมมูล (post-equivalent point)
จุดสมมูล จุดทางทฤษฎีที่จ านวนโมลของตัวไทเทรตและตัวถูกไทเทรต ท าปฏิกิริยากันพอดีตามปริมาณสัมพันธ์ B A + B → P mmol B = mmol A ค านวณปริมาตรตัวไทเทรตที่จุดสมมูล เพื่อก าหนดช่วงการค านวณค่า pH MBVB= MAVA VB=MAVA MB • ถ้าปริมาตรตัวไทเทรตที่เติม < VBแสดงว่าเป็นจุดก่อนสมมูล • ถ้าปริมาตรตัวไทเทรตที่เติม = VBแสดงว่าเป็นจุดสมมูล • ถ้าปริมาตรตัวไทเทรตที่เติม > VBแสดงว่าเป็นจุดหลังสมมูล จุดก่อนสมมูล จุดสมมูล จุดหลังสมมูล A
แนวคิดการค านวณ pH ของการไทเทรตกรดแก่-เบสแก่ การไทเทรตกรดแก่ด้วยเบสแก่ การไทเทรตเบสแก่ด้วยกรดแก่ จุดเริ่มต้น จุดเริ่มต้น ( (VA=0) ค่า pH ค านวณอย่างเบสแก่เริ่มต้น จุดเริ่มต้น จุดเริ่มต้น ( (VB=0) ค่า pH ค านวณอย่างกรดแก่เริ่มต้น 1 ช่วงก่อนจุดสมมูล ช่วงก่อนจุดสมมูล ( (VA<VB) ค่า pH ค านวณอย่างเบสแก่ที่เหลือ ช่วงก่อนจุดสมมูล ช่วงก่อนจุดสมมูล ( (VB<VA) ค่า pH ค านวณอย่างกรดแก่ที่เหลือ 2 จุดสมมูล จุดสมมูล ( (VA=VB) ค่า pH ค านวณจากการแตกตัวของน ้า จุดสมมูล จุดสมมูล ( (VB=VA) ค่า pH ค านวณจากการแตกตัวของน ้า 3 ช่วงหลังจุดสมมูล ช่วงหลังจุดสมมูล ( (VB>VA) ค่า pH ค านวณตามเบสแก่ที่เกิน ช่วงหลังจุดสมมูล ช่วงหลังจุดสมมูล ( (VA>VB) ค่า pH ค านวณตามกรดแก่ที่เกิน 4
กราฟการไทเทรต กรดแก่-เบสแก่ HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) 1 จุดเริ่มต้น (VNaOH=0 mL) ในสารละลายมีเพียง HCl 0.100 mol/L อย่างเดียว และ HCl เป็นกรดแก่ 0.100 M NaOH HCl(aq) → H+(aq) + Cl-(aq) 0.100 M 0.100 M 0.100 M pH = -log [H+] = -log(1.00x10-1) = 1.000 0.100 M HCl 25.00 mL 2.50 mmol mmol NaOH = mmol HCl VNaOH=0.100 Mx25.00 mL 0.100 M VNaOH= 25.0 mL
กราฟการไทเทรต กรดแก่-เบสแก่ HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) 2 ช่วงก่อนจุดสมมูล (VNaOH=10.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ HCl มากกว่า NaOH 0.100 M NaOH 10.0 mL mmol HCl = mmol HCl(เริ่มต้น)– mmol NaOH(ที่เติม) = 2.50 – 1.00 = 1.50 mmol 1.00 mmol 1.50 mmol [HCl]ที่เหลือ= = 0.0428 M 35.00 mL 0.100 M HCl 25.00 mL HCl(aq) → H+(aq) + Cl-(aq) 0.0428 M 0.0428 M pH = -log [H+] = -log(4.28x10-2) = 1.368 2.50 mmol mmol NaOH < mmol HCl หมายเหตุ การค านวณ pH เมื่อเติม NaOH ที่ยังไม่ถึงจุดสมมูล (<2.50 mmol) วิธีค านวณ จะค านวณเหมือนกันทั้งหมด ค่า pH<7.0
กราฟการไทเทรต กรดแก่-เบสแก่ HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) 3 จุดสมมูล (VNaOH=25.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ HCl เท่ากับ NaOH ที่จุดสมมูลเกิดเกลือและน ้า การค านวณ pH คิดจากการ แตกตัวของน ้า 0.100 M NaOH 25.00 mL 2H2O(l) → H3O+(aq) + OH-(aq) Kw=[H3O+][OH-]=1.0x10-14 2.50 mmol เมื่อก าหนดให้ [H3O+] = [OH-] = x ดังนั้น x2= 1.0x10-14 x = 1.0x10-7 [H3O+] = [OH-] = 1.00x10-7 0.100 M HCl 25.00 mL 2.50 mmol pH = -log [H+] = -log(1.0x10-7) = 7.00 mmol NaOH = mmol HCl
กราฟการไทเทรต กรดแก่-เบสแก่ HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) 4 ช่วงหลังจุดสมมูล (VNaOH=26.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ NaOH มากกว่า HCl 0.100 M NaOH 26.0 mL mmol NaOH = mmol NaOH(ที่เติม)– mmol NaOH(ที่สมมูล) = 2.60 – 2.50 = 0.10 mmol [NaOH]ที่เหลือ= = 0.0020 M 51.00 mL NaOH(aq) → OH-(aq) + Na+(aq) 0.0020 M 0.0020 M pOH = -log [OH-] = -log(2.0x10-3) = 2.71 pH = 14.0 – pOH = 14.0 – 2.71 = 11.29 2.60 mmol 0.10 mmol 0.100 M HCl 25.00 mL 2.50 mmol mmol NaOH > mmol HCl หมายเหตุ การค านวณ pH เมื่อเติม NaOH ที่เกินจุดสมมูล (>2.50 mmol) วิธีค านวณจะค านวณ เหมือนกันทั้งหมด ค่า pH>7.0
กราฟการไทเทรต กรดแก่-เบสแก่ HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) 14.0 0.100 M NaOH 12.0 10.0 8.0 pH 6.0 0.100 M HCl 25.00 mL 4.0 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) 20.0
กราฟการไทเทรต กรดแก่-เบสแก่ HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) ค่า pH การไทเทรตสารละลาย HCl 0.100 mol/L ด้วยสารละลาย NaOH 0.100 mol/L 0.100 M NaOH x mL V VNaOH 0 0..00 00 1 1..00 00 5 5..00 00 10 10..00 12.50 12.50 15 15..00 00 20 20..00 24 24..00 24 24..50 24 24..90 25 25..00 00 NaOH( (mL mL) ) pH pH 1.000 1.035 1.176 1.368 1.477 1.602 1.954 2.690 2.996 3.698 7.00 V VNaOH 25 25..01 25 25..10 25 25..50 26 26..00 28.00 28.00 30 30..00 35 35..00 00 40 40..00 45 45..00 50 50..00 NaOH( (mL 01 10 50 00 mL) ) pH pH 9.301 10.30 11.00 11.29 11.75 11.96 12.22 12.36 12.46 12.52 00 0.100 M HCl 25.00 mL 00 00 00 50 90 00 00 00
HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) สรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับ การเลือกอินดิเคเตอร์ 14.0 กราฟการไทเทรตกรดแก่-เบสแก่ 12.0 25.10 mL, pH=10.30 10.0 phenolphthalien (pH8.2-10.0) 8.0 จุดสมมูล (25.00 mL, pH=7.00) pH pH 6.0 methyl red (pH4.2-6.3) 4.0 24.90 mL, pH=3.698 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 NaOH (mL)
HCl(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + NaCl(aq) สรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับ การเลือกอินดิเคเตอร์ 14.0 กราฟการไทเทรตกรดแก่-เบสแก่ (ก) (ข) (ค) 12.0 10.0 phenolphthalien (pH8.2-10.0) 8.0 จุดสมมูล (pH=7.00) pH pH 6.0 methyl red (pH4.4-6.3) 4.0 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 NaOH (mL) ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) (ก) HCl 0.100 M กับ NaOH 0.100 M (ข) HCl 0.0100 M กับ NaOH 0.0100 M (ค) HCl 0.00100 M กับ NaOH 0.00100 M
กราฟการไทเทรต เบสแก่-กรดแก่ HCl(aq) + KOH(aq) → H2O(aq) + KCl(aq) ค่า pH การไทเทรตสารละลาย KOH 0.100 mol/L ด้วยสารละลาย HCl 0.100 mol/L V VNaOH 0 0..00 00 1 1..00 00 5 5..00 00 10 10..00 00 12.50 12.50 15 15..00 00 20 20..00 00 24 24..00 00 24 24..50 50 24 24..90 90 25 25..00 00 7.00 0.100 M HCl x mL NaOH( (mL mL) ) pH pH 13.00 12.96 12.82 12.63 12.52 12.40 12.05 11.31 11.00 10.30 V VNaOH 25 25..01 25 25..10 25 25..50 26 26..00 28.00 28.00 30 30..00 35 35..00 00 40 40..00 45 45..00 50 50..00 NaOH( (mL 01 10 50 00 mL) ) pH pH 4.699 3.699 3.004 2.708 2.247 2.041 1.778 1.637 1.544 1.478 0.100 M KOH 25.00 mL 00 00 00 00
HCl(aq) + KOH(aq) → H2O(aq) + KCl(aq) สรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับ การเลือกอินดิเคเตอร์ 14.0 กราฟการไทเทรตกรดแก่-เบสแก่ 12.0 10.0 Phenolphthalien (pH8.2-10.0) 8.0 จุดสมมูล (25.00 mL, pH=7.00) pH 6.0 Methyl red (pH4.2-6.3) 4.0 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย HCl (mL) HCl (mL)
แนวคิดการค านวณ pH ของการไทเทรตกรดอ่อน-เบสแก่ และเบสอ่อน-กรดแก่ การไทเทรตกรดแก่ด้วยเบสแก่ การไทเทรตเบสแก่ด้วยกรดแก่ จุดเริ่มต้น จุดเริ่มต้น ( (VA=0) ค่า pH ค านวณอย่างเบสอ่อนเริ่มต้น จุดเริ่มต้น จุดเริ่มต้น ( (VB=0) ค่า pH ค านวณอย่างกรดอ่อนเริ่มต้น 1 ช่วงก่อนจุดสมมูล ช่วงก่อนจุดสมมูล ( (VA<VB) ค่า pH ค านวณอย่างบัฟเฟอร์เบส ช่วงก่อนจุดสมมูล ช่วงก่อนจุดสมมูล ( (VB<VA) ค่า pH ค านวณอย่างบัฟเฟอร์กรด 2 จุดสมมูล จุดสมมูล ( (VA=VB) ค่า pH ค านวณจากปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้า จุดสมมูล จุดสมมูล ( (VB=VA) ค่า pH ค านวณจากปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้า 3 ช่วงหลังจุดสมมูล ช่วงหลังจุดสมมูล ( (VB>VA) ค่า pH ค านวณตามเบสแก่ที่เกิน ช่วงหลังจุดสมมูล ช่วงหลังจุดสมมูล ( (VA>VB) ค่า pH ค านวณตามกรดแก่ที่เกิน 4
กราฟการไทเทรต กรดอ่อน-เบสแก่ CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) 1 จุดเริ่มต้น (VNaOH= 0 mL) ในสารละลายมี CH3COOH เพียงอย่างเดียว และ CH3COOH เป็นกรดอ่อน พิจารณาการ แตกตัวจากค่า Ka=1.8x10-5 0.100 M NaOH 0 mL CH3COOH(aq) → H+(aq) + CH3COO-(aq) 0.100 M <0.100 M [CH COO ][H ] [CH COOH] [H ] = K C - + K = 3 a 3 0.100 M CH3COOH 25.00 mL วิธีประมาณค่า + a a 2.50 mmol = (1.8x10 )(0.100) = 1.3x10 M -5 -3 mmol NaOH = mmol HOAc VNaOH=0.100 Mx25.00 mL pH = -log [H+] = -log(1.3x10-3) = 2.89 0.100 M VNaOH= 25.0 mL
กราฟการไทเทรต กรดอ่อน-เบสแก่ CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) 2 ช่วงก่อนจุดสมมูล (VNaOH=10.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ NaOH < CH3COOH เกิดเกลือ CH3COONa ในสารละลายประกอบด้วยกรดอ่อนและเกลือของกรดอ่อน >> บัฟเฟอร์กรด 0.100 M NaOH 10.00 mL 1.00 mmol mmol CH3COONa(ที่เกิดขึ้น) เท่ากับ mmol NaOH(ที่เติม) (0.100x10.00 = 1.00 mmol) [CH COONa] pH = pK + log[CH COOH] 3 a 3 1.00 35.00 1.50 35.00 mmol CH3COOH(ที่เหลือ) เท่ากับ mmol CH3COOH(เริ่มต้น) – mmol NaOH(ที่เติม) (2.50 - 1.00 = 1.50 mmol) 0.100 M CH3COOH 25.00 mL pH = pK + log a 2.50 mmol เกิดบัฟเฟอร์ 1.00 pH = -log(1.8x10 ) + log1.50 -5 pH = 4.57 หมายเหตุ การค านวณ pH เมื่อเติม NaOH ที่ยังไม่ถึงจุดสมมูล (<2.50 mmol) วิธีค านวณ จะค านวณเหมือนกันทั้งหมด ค่า pH<7.0
กราฟการไทเทรต กรดอ่อน-เบสแก่ CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) 3 จุดสมมูล (VNaOH=25.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ NaOH = CH3COOH เกิดเกลือ CH3COONa อย่างสมบูรณ์ หมดสภาพบัฟเฟอร์ และเกลือ CH3COONa เกิดปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้า 0.100 M NaOH 25.00 mL 2.50 mmol CH3COONa(aq) + H2O(aq) → CH3COOH(aq) + OH-(aq) + Na+(aq) mmol CH3COONa(ที่เกิดขึ้น) เท่ากับ mmol NaOH(ที่สมมูล) (0.100x25.00 = 2.50 mmol) K [CH COONa] [OH ] = w 3 K - a 0.100 M CH3COOH 25.00 mL 2.50 (1.0x10 ) x 50.00 1.8x10 -14 2.50 mmol [OH ] = = 5.27x10 - -6 -5 pOH = -log(5.27x10-6) = 5.278 pH = 14.0 – 5.278 = 8.72
กราฟการไทเทรต กรดอ่อน-เบสแก่ CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) 4 ช่วงหลังจุดสมมูล (VNaOH=26.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ NaOH > CH3COOH mmolNaOH = mmolNaOH(ที่เติม)– mmolNaOH(ที่สมมูล) = 2.60 – 2.50 = 0.10 mmol 0.10 mmol 51.00 mL NaOH(aq) → OH-(aq) + Na+(aq) 0.0020 M 0.0020 M pOH = -log [OH-] = -log(2.0x10-3) = 2.71 0.100 M NaOH 26.00 mL 2.60 mmol [NaOH]ที่เหลือ= = 0.0020 mol/L 0.100 M CH3COOH 25.00 mL 2.50 mmol pH = 14.0 – pOH = 14.0 – 2.71 = 11.29 หมายเหตุ การค านวณ pH เมื่อเติม NaOH ที่เกินจุดสมมูล (>2.50 mmol) วิธีค านวณจะค านวณ เหมือนกันทั้งหมด ค่า pH>7.0
กราฟการไทเทรต กรดอ่อน-เบสแก่ CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) ค่า pH การไทเทรตสารละลาย CH3COOH 0.100 mol/L ด้วยสารละลาย NaOH 0.100 mol/L 0.100 M NaOH x mL V VNaOH 0 0..00 00 1 1..00 00 5 5..00 00 10 10..00 12 12..50 50 15 15..00 00 20 20..00 24 24..00 24 24..50 24 24..90 24 24..99 25 25..00 00 NaOH( (mL mL) ) pH pH 2.89 3.36 4.14 4.57 4.74 4.92 5.35 6.12 6.43 7.14 8.14 8.72 V VNaOH 25.01 25.10 25.50 26.00 30.00 35.00 40.00 45.00 50.00 NaOH( (mL mL) ) pH pH 9.30 10.30 11.00 11.29 11.96 12.22 12.36 12.46 12.52 00 0.100 M CH3COOH 25.00 mL 00 00 50 90 99
CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) สรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับ การเลือกอินดิเคเตอร์ 14.0 50.00 mL pH=12.52 กราฟการไทเทรตกรดอ่อน-เบสแก่ 12.0 10.0 Phenolphthalien (pH8.2-10.0) จุดสมมูล (25.00 mL, pH=8.72) 8.0 pH pH Methyl red (pH4.4-6.3) 6.0 4.0 12.50 mL pH=pKa =4.74 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) NaOH (mL) 15.0 20.0
CH3COOH(aq) + NaOH(aq) → H2O(aq) + CH3COONa(aq) สรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับ การเลือกอินดิเคเตอร์ 14.0 กราฟการไทเทรตกรดอ่อน-เบสแก่ (ก) (ข) (ค) 12.0 10.0 Phenolphthalien (pH8.2-10.0) 8.0 pH pH Methyl red (pH4.4-6.3) 6.0 4.0 12.50 mL pH=pKa =4.74 (ก) CH3COOH 0.100 M กับ NaOH 0.100 M (ข) CH3COOH 0.0100 M กับ NaOH 0.0100 M (ค) CH3COOH 0.00100 M กับ NaOH 0.00100 M 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) NaOH (mL) 15.0 20.0
เปรียบเทียบกราฟการไทเทรตเปรียบเทียบกราฟการไทเทรต ระหว่าง กรดแก่ด้วยเบสแก่ กับ กรดอ่อนด้วยเบสแก่ 14.0 12.0 จุดสมมูล (pH=8.72) 10.0 Phenolphthalien (pH8.2-10.0) อภิปราย ก่อนจุดสมมูล : …….. จุดสมมูล : ………. หลังจุดสมมูล : ……… 8.0 จุดสมมูล (pH=7.00) pH pH 6.0 Methyl red (pH4.2-6.3) Methyl orange (pH3.1-4.4) 4.0 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) NaOH (mL)
กราฟการไทเทรต เบสอ่อน-กรดแก่ NH3(aq) + HCl(aq) → NH4Cl(aq) 1 จุดเริ่มต้น (VHCl= 0 mL) ในสารละลายมีเพียง NH3อย่างเดียว และ NH3เป็นเบสอ่อน พิจารณาการ แตกตัวจากค่า Kb= 1.8x10-5 +(aq) + OH-(aq) 0.100 M HCl 0 mL NH3(aq) + H2O → NH4 0.100 M <0.100 M [OH ][NH ] [NH ] - + K = 4 b 3 0.100 M NH3 25.00 mL [OH ] = K C วิธีประมาณค่า - b b 2.50 mmol = (1.8x10 )(0.100) = 1.3x10 M -5 -3 pOH = -log [OH-] = -log 1.3x10-3= 2.87 pH = 14.0 - 2.87 = 11.13 mmol HCl = mmol NH3 VHCl=0.100 Mx25.00 mL 0.100 M VHCl= 25.0 mL
กราฟการไทเทรต เบสอ่อน-กรดแก่ NH3(aq) + HCl(aq) → NH4Cl(aq) 2 ช่วงก่อนจุดสมมูล (VHCl=10.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ HCl < NH3เกิดเกลือ NH4Cl ใน สารละลายประกอบด้วยกรดอ่อนและเกลือของเบสอ่อน >> บัฟเฟอร์เบส 0.100 M HCl 10.00 mL 1.00 mmol mmol NH4Cl(ที่เกิดขึ้น)เท่ากับ mmol HCl(ที่เติม) (0.100x10.00 = 1.00 mmol) [NH Cl] pOH = pK + log[NH ] 4 b 3 1.00 35.00 1.50 35.00 mmol NH3(ที่เหลือ) เท่ากับ mmol NH3(เริ่มต้น) – mmol HCl(ที่เติม) (2.50 - 1.00 = 1.50 mmol) 0.100 M NH3 25.00 mL pOH = pK + log b 2.50 mmol เกิดบัฟเฟอร์ 1.00 1.50 pOH = -log(1.8x10 ) + log -5 pOH = 4.57 pH = 14.00 – 4.57 = 9.43 หมายเหตุ การค านวณ pH เมื่อเติม HCl ที่ยังไม่ถึงจุดสมมูล (<2.50 mmol) วิธีค านวณจะ ค านวณเหมือนกันทั้งหมด ค่า pH>7.0
กราฟการไทเทรต เบสอ่อน-กรดแก่ NH3(aq) + HCl(aq) → NH4Cl(aq) 3 จุดสมมูล (VHCl=25.00 mL) ในสารละลายมีจ านวนโมลของ HCl = NH3เกิดเกลือ NH4Cl อย่างสมบูรณ์ หมดสภาพบัฟเฟอร์ และเกลือ NH4Cl เกิดปฏิกิริยาแยกสลายด้วยน ้า 0.100 M HCl 25.00 mL 2.50 mmol NH4Cl(aq) + H2O(aq) → NH3(aq) + H3O+(aq) + Cl-(aq) mmolNH4Cl(ที่เกิดขึ้น) เท่ากับ mmolNH3(ที่สมมูล) (0.100x25.00 = 2.50 mmol) K [NH Cl] K [H ] = w 4 + b 0.100 M NH3 25.00 mL 2.50 (1.0x10 ) x 50.00 1.8x10 -14 [H ] = = 5.27x10 2.50 mmol + -6 -5 pH = -log(5.27x10-6) = 5.278
กราฟการไทเทรต เบสอ่อน-กรดแก่ NH3(aq) + HCl(aq) → NH4Cl(aq) 4 ช่วงหลังจุดสมมูล (VHCl=26.00 mL) 0.100 M HCl 26.00 mL ในสารละลายมีจ านวนโมลของ HCl > NH3 2.60 mmol mmol HCl = mmolHCl(ที่เติม)– mmolNH3(ที่สมมูล) = 2.60 – 2.50 = 0.10 mmol 0.10 mmol 51.00 mL HCl(aq) → H+(aq) + Cl-(aq) 0.0020 M 0.0020 M pH = -log(2.0x10-3) = 2.71 [HCl]ที่เหลือ= = 0.0020 M 0.100 M NH3 25.00 mL 2.50 mmol หมายเหตุ การค านวณ pH เมื่อเติม HCl ที่เกินจุดสมมูล (>2.50 mmol) วิธีค านวณจะค านวณ เหมือนกันทั้งหมด ค่า pH<7.0
กราฟการไทเทรต เบสอ่อน-กรดแก่ NH3(aq) + HCl(aq) → NH4Cl(aq) ค่า pH การไทเทรตสารละลาย NH30.100 mol/L ด้วยสารละลาย HCl 0.100 mol/L 0.100 M HCl x mL V VHCl 0.00 1.00 5.00 10.00 12.50 15.00 20.00 24.00 24.50 24.90 24.99 25.00 HCl( (mL mL) ) pH pH 11.13 10.64 9.86 9.43 9.26 9.08 8.65 7.88 7.57 6.86 5.86 5.278 V VHCl 25.01 25.10 25.50 26.00 30.00 35.00 40.00 45.00 50.00 HCl( (mL mL) ) pH pH 4.699 3.700 3.004 2.708 2.041 1.778 1.637 1.544 1.478 0.100 M NH3 25.00 mL
NH3(aq) + HCl(aq) → NH4Cl(aq) สรุปความคิดเห็นเกี่ยวกับ การเลือกอินดิเคเตอร์ 12.0 กราฟการไทเทรตเบสอ่อน-กรดแก่ 10.0 pH = pKb 8.0 จุดสมมูล (pH=5.278) 6.0 pH pH Methyl red (pH4.2-6.3) 4.0 2.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 ปริมาตรสารละลาย ปริมาตรสารละลาย NaOH (mL) NaOH (mL) 20.0
กิจกรรม 5.1 จงแสดงการสร้างกราฟการไทเทรตปฏิกิริยากรด-เบส เมื่อ ใช้สารละลาย HCl 0.100 mol/L ปริมาตร 30.00 mL ไทเทรตด้วยสารละลาย KOH 0.150 mol/L โดยนักศึกษาให้ ก าหนดปริมาตรสารละลาย NaOH ให้เป็นช่วงก่อนจุดสมมูล และหลังจุดสมมูล ช่วงละอย่างน้อย 2 จุด 0.150 M KOH x mL 0.100 M HCl 30.00 mL
ผู้เขียนมีความตั้งใจอย่างมากที่จะเรียบเรียงผู้เขียนมีความตั้งใจอย่างมากที่จะเรียบเรียง หนังสือเล่มนี้เพื่อให้เป็นส่วนหนึ่งของรากฐาน ศาสตร์แห่งเคมีวิเคราะห์ และหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเล่มนี้จะเป็นส่วนหนึ่งในการเพิ่มพูน ความรู้ ความเข้าใจ และทักษะการค านวณเชิง ปริมาณ ส าหรับนิสิต นักศึกษา นักวิจัย และผู้ที่ สนใจสามารถประยุกต์ใช้ในการศึกษา การ ประกอบวิชาชีพและการค้นคว้าวิจัยต่อไป ผศ.ดร.วรวิทย์ จันทร์สุวรรณ