Sayılarla Türkiye ve Avrupa’da Atık Yönetimi Rifat Ünal Sayman, Direktör - REC Türkiye

1. SIFIR ATIK ZİRVESİ Güçlü Ekonomi ve Yeşil Bir Doğa İçin Sayılarla Türkiye ve Avrupa’da Atık Yönetimi Rifat Ünal Sayman, Direktör - REC Türkiye Sıfır Atık Zirvesi 1 Kasım 2018 Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi

2. Avrupa Ülkelerinde Evsel Atık Miktarı (2016) Almanya 52 mt • 2016’da Avrupa Birliği Ülkelerinde toplam 247 milyon ton (mt) evsel atık oluştu. • 2006’ya göre %5’lik bir azalış gerçekleşti. • En fazla atık oluşan AB üye ülkeleri • Almanya 52 mt • Fransa 34 mt • İngiltere 32 mt • İtalya 30 mt oldu. • Aynı dönemde Türkiye’de de 34 mt evsel atık oluştu. 2006 – 2016 arasında Türkiye’de ise oluşan evsel atık miktarı %12 arttı. Türkiye 34 mt 1 milyon tona kadar 1 – 5 milyon ton 5 - 10 milyon ton 10 – 25 milyon ton 25 milyon ton ve üzeri Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Eurostat, 2018

3. Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’de Evsel Atıkların Yönetimi (2016) Grafik: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Eurostat, 2018

4. Avrupa Ülkelerinde Geri Dönüşüm Tesisleri (2016) • 2016’da Avrupa Birliği Ülkelerinde toplam 33.000 geri dönüşüm tesisi faaliyet gösteriyor. • En fazla tesis kurulu AB üye ülkeleri • Almanya 8.433 • İtalya 4.979 • İspanya 3.485 • Polonya 2.858 • İngiltere 2.700 • Geri kazanım amaçlı 3.270 atık yakma (R10) tesisi bulunuyor. (33.000 harici). Ayrıca düzenli depolama, biyolojik arıtma vb. diğer geri kazanım ve/veya bertaraf tesisleri bulunuyor. • 2014 yılı için Türkiye’de 829 geri dönüşüm tesisi bulunuyor. • Not: Finlandiya, Fransa, Hollanda, Portekiz, Sırbistan, Türkiye ve Yunanistan için 2014 verileri kullanıldı. Almanya 8.433 Türkiye 829 Geri Dönüşüm Tesisi Sayısı 250’ye kadar 250 – 1.000 1.000 – 2.500 İspanya 3.485 İtalya 4.979 Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Eurostat, 2018 2.500 ve üzeri

5. Döngüsel Ekonomi SektörününGSYİH’daki Payı (2015) Yüzde Döngüsel Ekonomi SektörününGSYİH’daki Payı (2015) Almanya – %0,94 İtalya – %1,07 Fransa – ,%0,97 İspanya – %1,02 Polonya – %1,10 Avrupa Birliği, Döngüsel Ekonomi Paketi Hedefleriyle 2035 yılında ekonomide %8’lik (600 milyar € tasarruf yapmayı hedefliyor. Grafik: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Eurostat, 2018

6. Döngüsel Ekonomi Sektörü Çalışanlarının Toplam İşgücüne Oranı (2008 - 2015) Yüzde Çalışan Sayısı (2015) Almanya – 616.734 İtalya – 502.598 Fransa – 422.565 İspanya – 369.797 Polonya – 353.196 Grafik: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Eurostat, 2018

7. Seçilmiş Göstergeler Kişi Başı GSYİH (bin $) Toplam Nüfus (milyon) Hane Halkı Büyüklüğü (kişi) Bin Kişi Başına Binek Arabası

8. 2025 Nüfus Öngörüsü Tekirdağ %29 Yalova %31 Yozgat -%10 Ardahan -%11 Kocaeli %24 İzmir %9 Ankara %15 İstanbul %11 Nüfusu azalan iller Nüfus artış hızı Türkiye ortalamasının altında olan iller • TÜİK verilerine göre Türkiye nüfusunun 2025 yılında 2017’ye %9,94 artarak 81 milyon’dan89 milyona yükselmesi bekleniyor. • 2025’de İstanbul’da 16,7; Ankara’da 6,3 ve İzmir’de 4,7 milyon kişinin yaşaması öngörülüyor. • Nüfus artışının büyükşehirlerde %11,6 diğer illerde %4,2 olması bekleniyor. Nüfus artış hızı Türkiye ortalamasının üstünde olan iller Nüfusu %20’den fazla artacak iller Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: TÜİK, 2018

9. Nüfus Artışına Göre2016 -2025 Oluşan Evsel Atık Miktarı * Nüfus artışı dışındaki bütün değişkenler sabit kabul edilmiştir. Rifat Ünal Sayman, 2018

10. Büyükşehirlerde Evsel Atıkların Yönetimi (2016) Grafik: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: TÜİK, 2018

11. Evsel Atık Geri Kazanım Oranları (2016) Evsel Atık Geri Kazanım Oranı • Evsel Atık Geri Kazanımında İlk 3 İlin Geri Kazanım Oranları: • Ankara %53 • Samsun %23 • Antalya %12 %1’in altında %1 - %10 arasından %10 - %25 arasında Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: TÜİK, 2018 %50’den büyük

12. Lisanslı Ambalaj Atığı Tesisleri (2016)

13. Ambalaj AtığıToplama Ayırma Tesisleri (2018) Lisanslı TAT Sayıları Tesis yok • Lisanslı «Ambalaj Atığı Toplama Ayırma Tesisleri» (TAT) sayısında artış devam etmektedir. 2016’da 573’ten 2018’de 715’e yükselmiştir. Artış 2013 yılına göre %77 seviyesine ulaşmıştır. Sadece 1 Tesis 1 – 10 arasında 10’un üzerinde Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2018

14. Ambalaj AtıklarıGeri Dönüşüm Tesisleri (2018) Lisanslı GDT Sayıları Tesis yok • Lisanslı «Ambalaj Atığı Geri Dönüşüm Tesisleri» (GDT) sayısında artış devam etmektedir. 2016’da 791’den 2018’de 1135’e yükselmiştir. Artış 2013 yılına göre %162 seviyesine ulaşmıştır. Sadece 1 Tesis 1 – 10 arasında 10’un üzerinde Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2018

15. Biyokütleden Elektrik Üretimi Biyokütle Tesisleri İşletmedeki Kapasite (MWe) Tesis yok * Türkiye’de biyokütleden elektrik enerjisi üretimi hızlı bir şekilde artmaya devam etmektedir. 2018 yılında 119 biyokütle tesisinde işletmedeki kapasite 430 MWeseviyesindedir. * Biyokütleden elektrik enerjisi üretimi verisi evsel atık ve tarımsal/hayvansal atık bertaraf tesislerini içermektedir. 10 MWe’ye kadar 10 MWe ve üzeri Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: EPDK, 2018

16. AEEE ve Atık Lastik İşleme Tesisleri (2018) Lisanslı AEEE İşleme Tesisleri (2018) * Türkiye’de lisanslı «AEEE işleme tesisi» sayısı 98’e ulaşmıştır. Ankara, İstanbul ve Kocaeli en fazla tesisleşmenin gerçekleştiği şehirlerdir. AEEE İşleme Tesisleri Tesis yok Sadece 1 tesis 1 – 5 arasında 5 ve üzeri Lisanslı Atık Lastik İşleme Tesisleri (2018) Atık Lastik Tesisleri Tesis yok * Türkiye’de lisanslı «Atık Lastik işleme tesisi» sayısı 34’e ulaşmıştır. Sadece 1 tesis 2 ve üzeri Harita: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2018

17. Geri Dönüşüm ve İkincil HammaddePatent Sayıları (2000 – 2013) Grafik: Rifat Ünal Sayman, 2018; Veri Kaynağı: Eurostat, 2018

18. Çıkarım Türkiye, Döngüsel Ekonomi yolunda önemli adımlar atıyor ancak çevresel (nüfus, kentleşme, sanayileşme vb.) baskılar her gün artıyor. Artan baskıları yönetebilmek ve istenilen gelişmişlik seviyesine ulaşmak için; Kamu ve özel sektör yatırımlarının sistematik bir şekilde artarak devam etmesi, düzenli olarak izlenmesi, Ar-Ge çalışma ve teşviklerinin, eğitim ve farkındalık faaliyetlerinin artması önemli.

19. Dinlediğiniz için Teşekkür Ederim Rifat Ünal Sayman unalsayman@gmail.com