Omgaan met nieuwe media in de begeleiding van personen met een beperking

1. Omgaan met nieuwe mediain de begeleiding van personen met een beperking Visiegroep ethiek in welzijn en buitengewoon onderwijs Axel Liégeois Gent, 2 mei 2013

2. Voorstelling visiegroep ethiek in WZ en Bu0 • Opgericht in 1989 • Doelstelling: formuleren van ethische adviezen over relevante thema’s in welzijn en onderwijs, met aanzet tot implementatie • Doelgroep: alle medewerkers in welzijn en buitengewoon onderwijs bij de Broeders van Liefde • Samenstelling: vertegenwoordigers uit ortho(ped)agogische zorg en buitengewoon onderwijs • Bijeenkomsten: vier per jaar

3. Adviezen visiegroep ethiek WZ en BuO • Vrijheidsbeperking bij personen met een handicap, 2005 • Seksualiteit bij personen met een handicap, revisie 2006 • Ethiek van de professionele ondersteuningsrelatie, revisie 2007 • Levensbeschouwelijke verscheidenheid, revisie 2007 • Omgaan met verscheidenheid van waarden en normen, regels en afspraken, 2009 • Zorgvuldig omgaan met informatie, revisie 2010 • Omgaan met verantwoordelijkheid, 2011 • Omgaan met de nieuwe media in de begeleiding van personen met een beperking, in goedkeuring 2013 • Zie: http://www.fracarita.org/identiteit/visie

4. Werkwijze visiegroep ethiek in WZ en BuO • Eerste bron: morele intuïties en praktijken van deelnemers door formuleren en clusteren van stellingen • Tweede bron: inbrengen van inzichten van experten en uit literatuur • Bespreking en opbouw voorlopig denkkader • Formuleren ontwerpadvies • Bespreking en amendering tot afgewerkt advies • Goedkeuren van advies door bestuursraden en raad van bestuur • Bekend maken en implementeren van advies

5. Structuur advies • Inleiding • Begripsverheldering • Positieve houding Kansen, autonomie, participatie • Nieuw media integreren Toegang, integratie, vorming • Personen begeleiden Bakens, begeleidingsproces • Omgaan met regels Regels, gedrag, afspraken • Besluit • Schematisch overzicht • Goede en gewenste praktijken ter inspiratie • Links

6. Begripsverheldering • Ethiek: kritische reflectie op menselijke praktijk vanuit relationele mensvisie met focus op verbondenheid en verantwoordelijkheid • Nieuw media: alle vormen van digitale communicatiemiddelen met geluid, beeld of tekst, of een combinatie ervan • tegenover ‘oude’ media • ruimer dan sociale media of multimedia • Persoon met beperking: wisselwerking tussen functiebeperking en maatschappelijke participatie

7. Positieve houding • Kansen: om waarden van autonomie en participatie te realiseren • Autonomie: eigen leven kunnen ontplooien en bepalen Vrije en verantwoorde keuzes kunnen maken • Participatie: uitbouwen van netwerk en deelnemen aan maatschappelijk leven Bijdrage aan kwaliteit van leven • Consequenties: integratie, begeleiding en regels

8. Toegankelijk maken • Beschikbaar en toegankelijk maken • In leer-, werk- en levenssfeer • Eigendom van school of voorziening, of persoonlijk eigendom • Begeleiden bij alle gebruik • Investeren in apparatuur en infrastructuur • Voorzien in hulpmiddelen • Zelfde kansen ongeacht sociaal-economische achtergrond

9. Integratie in leer-, werk-, leefsfeer • Rechtstreekse communicatie en informatieverstrekking • Via website, digitaal netwerk, digitaal dossier, enz. • Door personen met beperking, naastbetrokkenen en medewerkers • In leer-, werk- en leefsfeer • In publieke ruimtes en in persoonlijke levenssfeer • Noodzakelijke beschermingsmaatregelen

10. Vorming aanbieden • Formeel tijdens lessen of vormingssessies • Informeel tijdens gesprekken en gebruik • Voor personen met beperking en medewerkers • Soms grotere ervaringsdeskundigheid bij personen met beperking • Over kennis, vaardigheden en attitudes Attitudes: zie bakens

11. Bakens in begeleidingsproces • Baken is merkteken voor veilig navigeren • Richtingsaanwijzers: ondersteunen zodat personen met beperking zelf richting kunnen geven tussen de bakens • Waarschuwingstekens: ondersteunen zodat personen met beperking bakens niet schaden • Op maat van persoon met beperking

12. Zeven bakens • Tijd en ruimte Tijd: leer-, werk- en vrije tijd Ruimte: publieke en private ruimte Verhouding tijdsbesteding tegenover andere activiteiten • Kritische houding Niet alle info is waarheidsgetrouw en betrouwbaar Kwaliteit en betrouwbaarheid van bronnen en informatie

13. Zeven bakens • Respectvolle omgang Correct taalgebruik bevorderen Geen grove of geseksualiseerde taal Pesterijen voorkomen • Privacy Vertrouwelijke en intieme informatie en afbeeldingen van zichzelf of anderen Verstrekkende gevolgen

14. Zeven bakens • Psychische gezondheid Afstand tussen virtuele en werkelijke persoonlijkheid Risico op verslaving Andere activiteiten in het gedrang • Seksuele integriteit Ongewenste of grensoverschrijdende intimitiet of seksualiteit in woorden of activiteiten • Financiële haalbaarheid Financiële risico’s

15. Begeleidingsproces • Belang van nieuwe media in communicatie met persoon met beperking • Belang van onderscheid tussen privé en werk • Persoonlijke levenssfeer van zichzelf en anderen beschermen • Enkel communicatie in professionele context van begeleidingsproces • Zoveel mogelijk met professionele middelen en privé-middelen vermijden • Gebruik van nieuwe media in begeleiding melden aan leidinggevenden

16. Omgaan met regels • Externe regels van recht en nieuwe media En interne regels van de organisatie • Regels opstellen en motiveren, zoveel mogelijk in overleg met de personen met een beperking en de naastbetrokkenen • Omgaan met regels en grensoverschrijdend gedrag: bespreekbaar maken van motieven en gevolgen van de regel en van het gebruik van de nieuwe media • Individuele afspraken maken om het gebruik van de nieuwe media te begrenzen, bij te sturen of meer kansen te geven

17. Schema

18. Goede en gewenste praktijken ter inspiratie • Voor personen met een ernstige verstandelijke beperking zijn de nieuwe media niet gemakkelijk. Maar we maken gebruik van hulpmiddelen, aangepaste programma’s of applicaties. Ipads met een touch screen maken het mogelijk om minder via woorden en meer via beelden te werken. • Door de nieuwe media te gebruiken, slagen we er soms in beter te communiceren met personen met een beperking. Het is geen face-to-face gesprek meer. Ze vertellen soms zaken die ze in een gewoon gesprek niet zouden vertellen. • We gebruiken skype voor het contact van bepaalde bewoners met hun ouders. Het bevordert de communicatie omdat er zowel auditief als visueel contact mogelijk is.

19. Goede en gewenste praktijken ter inspiratie • We werken met een digitaal dossier via een internetplatform binnen een beveiligd netwerk. Met een login kunnen interne medewerkers het dossier raadplegen. Het dossier bevat administratieve, familiale, sociale en medische gegevens, en het ondersteuningsplan. Het dagboek met observaties bevindt zich ook op het internetplatform. De personen met een beperking hebben ook met een login inzage in hun dossier. • We raden de personen met een beperking aan om alleen mensen als vriend toe te voegen als ze deze persoon ook “in het echt” gezien hebben en kennen.

20. Goede en gewenste praktijken ter inspiratie • We maken veel gebruik van google maps. Het is een gebruiksvriendelijk programma dat zich onder meer leent voor het werken rond het netwerk in de thuiscontext. Met de zoekfuncties en Street View kunnen we hen helpen hun weg te vinden bij verplaatsingen. • We helpen personen met een beperking om kritisch te staan tegenover de kwaliteit en de betrouwbaarheid van de informatie. We doen dat in een gesprek, maar dat is niet altijd gemakkelijk. Het is ook niet altijd duidelijk welke websites betrouwbaar zijn. Naargelang van de noden van de persoon met een beperking, bevelen we hen betrouwbare websites aan.