ZESPÓŁ ZABURZONYCH WIĘZI

1. ZESPÓŁ ZABURZONYCH WIĘZI

2. Stworzenie więzi to kluczowy aspekt rozwoju człowieka, mający wpływ na jego późniejsze życie. Jest to proces dynamiczny, długofalowy i może przyjmować różne formy na przestrzeni czasu, zanim osiągnie stan swej dojrzałości.

3. Kluczem do powstania prawidłowych relacji przywiązania jest wzajemne oddziaływanie na siebie sygnałów wysyłanych przez noworodka i adekwatna odpowiedź ze strony matki (lub najbliższego opiekuna). Wzorce przywiązania kształtują się przez cały rozwój dziecka i początkowo nie są zorganizowane.

4. Przywiązanie jest jednym z podstawowych systemów, który umożliwia dziecku elementarne uczenie się świata i innych, uczenie się zaufania do drugiego człowieka. Ponieważ system przywiązania ma znaczenie podstawowe, jego wyłączenie powoduje całkowite wyłączenie większości innych systemów. Oznacza to, że przy nieprawidłowej relacji więzi zaburzona jest elementarna potrzeba bezpieczeństwa, a co za tym idzie – system regulacji emocji będący podstawą regulacji stosunków z otoczeniem. Dla dziecka w początkowym okresie rozwoju takim zewnętrznym regulatorem emocji jest właśnie opiekun.

5. ZABURZENIA • określa się jako przewlekłe schematy zachowań, • które nie są konstruktywne, • powodują problemy w funkcjonowaniu dziecka w teraźniejszości • i mogą prowadzić do opóźnienia w rozwoju dziecka.

6. Zespół zaburzenia więzi RAD (ReactiveAttachmentDisorder) • Określa ostre i względnie nietypowe zaburzenia więzi, które dotykają dzieci do piątego roku życia. • W większości przypadków dotyczy to zaburzeń w nawiązywaniu więzi społecznych. • Genezą RAD jest nieprawidłowy rozwój relacji pomiędzy dzieckiem a jego opiekunemw pierwszym okresie życia dziecka. • Może to wynikać z zaniedbania, przemocy, nagłego oddzielenia od opiekunów między wiekiem sześciu miesięcy i trzech lat, częstych zmian opiekunów lub braku odzewu ze strony opiekuna na próby nawiązania komunikacji przez dziecko.

7. RAD może przyjmować dwie formy: ZAHAMOWANĄ NIEHAMOWANĄ przejawiającą się bezkrytyczną towarzyskością, przesadną poufałością z nieznajomymi określa się nią stałą niemożność zainicjowania lub odpowiedzenia na większość interakcji społecznych zgodnie z etapem rozwoju

8. Najczęstsze przyczyny RAD • zaniedbania i nadużycia ze strony rodziców; • oddzielenieod biologicznych opiekunów; • zmiany opiekunów (np. rozwód) oraz zmiany miejsca pobytu; • traumatyczne przeżycia; • konfliktymiędzy rodzicami, separacja, rozwód; • przemocfizyczna, psychiczna, seksualna; • matczyna depresja bądź uzależnienie matki (od alkoholu, narkotyków, innych używek); • brak dobrego porozumienia między matką a dzieckiem; • brak doświadczenia lub niedojrzałość opiekunów w wychowywaniu dziecka; • niezdiagnozowane i nieleczone bolesne dolegliwości (np. infekcje ucha, kolka); • zewnętrzne okoliczności, które uniemożliwiają dziecku zaznanie czułości ze strony opiekunów (np. przebywanie w inkubatorze); • niezaspokajaniem potrzeb dziecka (brak czasu, rozmów, nieokazywanie uczuć); • genetyczne predyspozycje.

9. Najczęstsze objawy RAD u noworodków • złość • częstepojękiwania • wrażliwość na dotyk/przytulanie • słaby nawyk ssania • słaby kontakt wzrokowy • brak mechanizmu odwzajemnienia uśmiechu • obojętność na innych

10. Najczęstsze objawy RAD u dzieci • brak rozwoju świadomości, niewyrażanie skruchy, słabo rozwinięta empatia; • kłopoty ze zrozumieniem przyczyny i jej rezultatu; • manipulowanie otoczeniem: powierzchowna grzeczność, pozorowane zaangażowanie; • brak kontaktu wzrokowego, zwłaszcza z rodzicami (poza przypadkami kłamstwa); • trudności z akceptacją uczuć okazywanych przez opiekunów; • nieumiejętność dawania i okazywania uczucia; • wyjątkowa chęć kontrolowania swoich spraw (pogłębiająca się wraz z wiekiem), kłótliwość, nieustępliwość; • destrukcyjne nastawienie wobec siebie, innych ludzi, zwierząt oraz rzeczy; • brak kontroli nad własnym zachowaniem; • często popadający w złość, często z powodu błahostek;

11. nadaktywność, hiperczujność– ale leniwość i powolność w wykonywaniu powierzonych zadań; • kłamaniew kwestiach oczywistych; • nietypowe zachowanie przy jedzeniu (gromadzenie żywności lub odmowa przyjmowania posiłków, upodobanie do dziwnych potraw); • nieudane relacje z rówieśnikami; • trudny rozmówca – nieustannie mówiący, przerywający, chcący kontrolować przebieg dyskusji, zadający wiele pytań, często bezsensownych; • bardzowymagający; • nietypowy sposób wysławiania się, mamrotanie, mowa mechaniczna, bardzo ciche i spokojne wyrażanie się (poza momentami złości), niechęć do nauki zdolności komunikacyjnych; • nietypowa fascynacja ogniem, krwią, bronią, złem; • przejmowanie się drobnymi skaleczeniami, sińcami – ale ignorowanie poważnych ran; • podkradanie rzeczy, które można by mieć po zapytaniu lub poproszeniu;

12. Najczęstsze objawy RAD u młodzieży i dorosłych Typ unikający: Typ wystraszony/ambiwalentny: przesadnie zaangażowany w udzielanie pomocy; czuje się niedoceniany, postrzega swe związki jako niewyważone; posiadający wiele krótkotrwałych związków; bez kłopotu deklaruje zaangażowanie w związki z ludźmi; idealizuje innych; zaborczy – domaga się od partnerów spełnienia swoich nierealnych żądań; bardzo czuły na odrzucenia, łatwo staje się zazdrosny; postrzega innych jako trudnych do zrozumienia; nie pojmuje mechanizmu altruizmu. • nieuzasadniona lub nieproporcjonalna złość i wrogość; • nadmierna krytyka wobec siebie i innych; • nieuznawanie zasad oraz zależności; • brak empatii i skruchy; • postrzeganie innych jako mało wiarygodnych i niegodnych zaufania – wyrażanie zdania, że związki wyrządzają więcej szkody niż pożytku; • przekonanie o własnej ważności i wyjątkowości; • chęć samodzielnej pracy, bez konieczności polegania na innych; • skłonności do pracoholizmu jako ucieczki od zaangażowania; • nierealne fantazje.

13. Jak pomóc dziecku z RAD ?

14. Cechy opiekuna • Psycholodzy podkreślają istotną rolę opiekuna i jego kompetencji w wytworzeniu się prawidłowego wzorca przywiązania u dzieci. • Macierzyńska wrażliwość to kluczowy czynnik bezpiecznego wzorca przywiązania. • To zespół cech poznawczych, emocjonalnych i społecznychopiekuna.

15. Pomoc • Objawy zaburzenia RAD mogą być całkowicie zniesione, a najlepsze wyniki terapeutyczne uzyskuje się w momencie podjęcia odpowiedniej terapii przed 12 rokiem życia dziecka. • Leczenie RAD opiera się nateorii więzi i koncentruje się na zwiększeniu odzewu i wrażliwości opiekuna lub umieszczeniu dziecka u innego opiekuna. Podstawą jest kombinacja regresji i odreagowania zablokowanego napięcia, stłumionych emocji, skrępowanych myśli i wyobrażeń, wraz z metodami wychowawczymi, które podkreślają posłuszeństwo i rodzicielską kontrolę. • Amerykańska Akademia Psychiatryczna Dzieci i Młodzieży diagnozowania i leczenia RADuustaliła, że głównymi wytycznymi do diagnozowania i leczenia tego zaburzenia, jest m.in.: umożliwienie dziecku kontaktu z osobą, z którą mogłoby nawiązać pozytywną więź oraz zapewnienie dziecku bezpiecznego i stabilnego środowiska.

16. Dziękuję za uwagę! Agnieszka Mioduchowska-Zienkiewicz PCPR w Rykach