Aleksander Daszewski z-ca dyrektora, radca prawny w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych

1. Analizy wzorców umownych stosowanych przez zakłady ubezpieczeń z perspektywy Rzecznika Ubezpieczonych Aleksander Daszewski z-ca dyrektora, radca prawny w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych 19 września 2006 r.

2. Analizy Rzecznika a kontrole UOKiK – zasadnicza różnica UOKiK – organ administracji rządowej Rzecznik Ubezpieczonych – wyspecjalizowana instytucja prokonsumencka o prawnym charakterze „Ombudsmana” - POZOSTAŁE RÓŻNICE • inny charakter kontroli/analizy wzorców (nie kontrolny i nakazowy a merytoryczny charakter analizy wraz z postulatami i propozycjami zmian) • „sankcyjność” postępowań UOKiK i RU, wyposażenie w środki prawne obu instytucji • inny zakres spojrzenia – UOKiK zgodność z przepisami prawa, RU rozszerza analizy na zagadnienia praktyczne służące poprawie sytuacji konsumenta

3. Analizy Rzecznika – dwie zasadnicze funkcje • Funkcja informacyjna - konsumenci • stanowi swoistą syntezę, praktyczny wyciąg z tekstu wzorca mający charakter opisowo-porównawczy b. stanowi czytelną kompliację zasadniczych elementow umowy ubezpieczenia z punktu widzenia klienta np. przedmiot i zakres ubezpieczenia, wyłączenia odpowiedzialności, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowania lub świadczenia a także na koniec każdej analizy tzw. „pytania do agenta” czyli pytania, które warto zadać agentowi, pracownikowi zakładu ubezpieczeń na etapie akwizycji ubezpieczenia

4. Analizy Rzecznika – dwie zasadnicze funkcje • daje możliwości szybkiego, sprawnego i obiektywnego porównania ofert rynkowych • ułatwia wybór optymalnego produktu ubezpieczeniowego – dostosowanego do potrzeb konkretnego konsumenta e. jest łatwo dostępna – prezentacja wyników analiz z wykorzystaniem internetu www.rzu.gov.pl- serwis Rzecznika Ubezpieczonych

5. Analizy Rzecznika – dwie zasadnicze funkcje • Funkcja ocenna – zakłady ubezpieczeń • analiza prawna produktu zawierająca wskazanie sprzeczności zapisów wzorca z prawem, występowania klauzul abuzywnych a także występowania innych zapisów nieprzychylnych konsumentom b. ocenę przystępności przekazu, języka, stylu, czytelności, wewnętrznej spójności wzorca

6. Analizy Rzecznika w liczbach ogółem w okresie od lutego 2005 do sierpnia 2006r. przeanalizowano 344 wzorce umowne • 115 oferowanych przez zakłady ubezpieczeń działu I (ubezpieczenia na życie) pozostało do analizy 376 produktów • 229 oferowanych przez zakłady ubezpieczeń działu II (ubezpieczenia majątkowe) pozostało do analizy 778 produktów

7. Analizy Rzecznika - rodzaje produktów analizowaliśmy produkty o charakterze masowym (najczęściej wybierane przez konsumentów) • Dział I – ubezpieczenia terminowe na życie, indywidualne i grupowe ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym, ubezpieczenia zaopatrzenia dzieci tzw. posagowe, zdrowotne • Dział II – autocasco, mieszkania, NNW młodzieży szkolnej, mienia od ognia i innych zdarzeń losowych, mienia od kradzieży i rabunku, turystyczne, kart płatniczych, OC w życiu prywatnym, assistance komunikacyjne, NNW komunikacyjne Analizy wykonują eksperci wyspecjalizowani w poszczególnych rodzajach ubezpieczeń (korzystamy z praktyków posiadających doświadczenie, często są to także pracownicy naukowi)

8. Wybrane przykłady niewłaściwych zapisów wzorców umownych • występowanie w o.w.u. sformułowań nieścisłych, nieprecyzyjnych bądź brak zdefiniowania użytych pojęć, np: „w szczególności”, „w niewyjaśnionych okolicznościach”, „znaczna siła fizyczna”, „inne dokumenty niezbędne do przeprowadzenia oceny ryzyka”, „współczynnik korygujący”, „franszyza integralna”, „zabezpieczenie praw regresowych”, „zdarzenie losowe” • przyznanie ubezpieczycielowi prawa do potrącania ze zwracanej składki zwykle niezdefiniowanych kosztów manipulacyjnych • często występujące w o.w.u. prawo do potrącenia z kwoty wypłacanego odszkodowania nieopłaconych rat składki (przy powszechnej ratalnej sprzedaży ubezpieczeń)

9. Wybrane przykłady niewłaściwych zapisów wzorców umownych • przyznanie uprawnienia ubezpieczycielowi do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia po zaistnieniu szkody • przyznanie prawa wytoczenia powództwa o roszczenie wynikające z umowy ubezpieczenia wyłącznie przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia • uzależnienie zwrotu składki od warunku przekazania oryginału polisy

10. Efekty analiz Rzecznika Ubezpieczonych po stronie konsumentów: • wzrost świadomości ubezpieczeniowej • szersze możliwości porównania oferty rynkowej wraz z jej rzeczową, obiektywną oceną • ułatwienie wyboru oferty dostosowanej do konkretnych potrzeb ubezpieczeniowych

11. Efekty analiz Rzecznika Ubezpieczonych po stronie zakładów ubezpieczeń: • pozytywna reakcja zakładów ubezpieczeń na wystąpienia RU • dyskusja merytoryczna odnośnie stosowanych rozwiązań we wzorcach umownych • systematycznie obserwowana poprawa jakości wzorców umownych (o.w.u) • wobec nieuwzględnienia postulatów RU informowanie organu nadzoru oraz UOKiKu ("kontrolera wzorców")

12. Przyczyny występowania problemów z wzorcami na polskim rynku • brak stabilizacji prawa ubezpieczeń gospodarczych • konieczność szybkiej reakcji rynku na dzialania konkurencji a także zmiany w prawie • redukcja kosztów związanych z profesjonalnym przygotowaniem wzorców

13. Przyczyny występowania problemów z wzorcami na polskim rynku • hermetyczny język stosowany we wzorcach • brak „świeżego” spojrzenia na stosowane zapisy - „efekt opatrzenia” • powielanie błędnych zapisów wzorców, wykorzystywanie wzorców konkurencji

14. Dziękuję za uwagę Aleksander Daszewski a.daszewski@rzu.gov.pl