“ การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการ ดำเนินกิจการ ”

1. “การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการดำเนินกิจการ”“การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการดำเนินกิจการ” ยุพา อินทราเวช ผู้เชี่ยวชาญด้านส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน กรมส่งเสริมการเกษตร โทร. 081-805-7815 e-mail : yupaintrawech@gmail.com ใช้ในการสัมมนาเชิงปฏิบัติการเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานในระดับพื้นที่ โครงการพัฒนาขีดความสามารถในการแข่งขันและยกระดับคุณภาพสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ประเภทอาหารและเครื่องดื่ม26 พฤษภาคม 2557

2. การทำงาน “ส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน”เจ้าหน้าที่กรมส่งเสริมการเกษตรต้องรู้อะไร? รู้จัก วิสาหกิจชุมชน รู้เขา รู้เรา รู้จักกลุ่มเป้าหมาย รู้จัก เครื่องมือในการทำงาน รู้จักภาคีพัฒนา รู้จักสถานการณ์ โลก รู้จัก บทบาทตนเอง และระบบงาน

3. รู้จัก “วิสาหกิจชุมชน”

4. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน ความเป็นมา .. • คำว่า “วิสาหกิจชุมชน” เริ่มมีการพูดถึงหลังเกิดวิกฤตเศรษฐกิจและสังคมในปี ๒๕๔๐ • มีการเสนอแนวทางแก้ปัญหาโดยคนในชุมชนจะต้องสร้างเศรษฐกิจชุมชนที่พึ่งตนเองได้ ด้วยกระบวนการ “วิสาหกิจชุมชน” ที่ตั้งอยู่บนฐานคิดของเศรษฐกิจแบบพอเพียง

5. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน ความหมาย .. • “วิสาหกิจชุมชน” หมายถึงกิจการของชุมชน เกี่ยวกับการผลิตสินค้า หรือการให้บริการที่คนในชุมชนเป็นเจ้าของและร่วมกันดำเนินการเพื่อสร้างรายได้และเพื่อให้ชุมชนพึ่งตนเองได้ โดยคณะบุคคลที่ดำเนินการอาจเป็นนิติบุคคลหรือไม่เป็นนิติบุคคลก็ได้

6. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน • วิสาหกิจชุมชน เป็นธุรกิจชุมชนที่มีมิติทางสังคมรองรับ • มีความคล้ายกับสหกรณ์ แต่ต่างกันที่ขนาดและกฎ ระเบียบ • มีความเชื่อมโยงกับ OTOP

7. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน ความสำคัญ.. • เป็นกลไกพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนซึ่งเป็นเศรษฐกิจฐานรากของประเทศ • เป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาความยากจน • เป็นเครื่องมือในการสร้างความสามัคคีชุมชน • ฯลฯ

8. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน กิจกรรม • วิสาหกิจชุมชน ไม่ใช่กิจกรรมเดี่ยว • แต่เป็นกลุ่มของกิจกรรมที่มีความ หลากหลาย เชื่อมโยง และเกื้อกูลกัน ---risk management

9. ตัวอย่างกิจกรรมในชุมชนตัวอย่างกิจกรรมในชุมชน อาหารสัตว์ ข้าวกล้องงอกบรรจุถุง รำ/ปลายข้าว ข้าวแต๋น ไก่ โรงสี หมู ข้าว ไก่หยอง ทำนา เขียงหมู น้ำผลไม้/น้ำสมุนไพร แปลงพันธุ์ ปุ๋ยชีวภาพ ยาสมุนไพร ผัก/ผลไม้แปรรูป ผัก ไม้ผล สมุนไพร พันธุ์ไม้ เครื่องแกง น้ำยาล้างจาน แชมพู สบู่

10. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน กลุ่มกิจการวิสาหกิจชุมชน การประกอบกิจการวิสาหกิจชุมชนของแต่ละชุมชนหรือแต่ละท้องถิ่นจะต่างกันไปขึ้นกับอาชีพหลัก สภาพแวดล้อมหรือความหลากหลายทางชีวภาพภูมิสังคม และภูมิปัญญาที่สั่งสมมา

11. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน กิจการวิสาหกิจชุมชน • การแปรรูป หรือพัฒนาผลิตภัณฑ์จากผลผลิตของชุมชนต่อเนื่องจากผลผลิตทางการเกษตรที่เป็นอาชีพหลัก เช่น การแปรรูปข้าว การทำผลไม้แช่อิ่มปลารมควัน เครื่องดื่มต่างๆ 2. การพัฒนาผลิตภัณฑ์จากทรัพยากรและภูมิปัญญาของชุมชน เช่น การทำยาสมุนไพร การทำเครื่องจักสาน ทอผ้าไหม

12. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน กิจการวิสาหกิจชุมชน 3. การพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อตอบสนองการพึ่งตนเองของชุมชนและทดแทนการซื้อจากภายนอก เช่น การทำน้ำดื่ม ปุ๋ยอินทรีย์ น้ำยาล้างจาน 4. การพัฒนาระบบตลาด/ การบริการ/ สวัสดิการชุมชน เช่น ออมทรัพย์ ร้านค้าชุมชน ท่องเที่ยวเชิงเกษตร

13. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน การทำกิจการ“วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จ

14. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? ๑. ศึกษาความเป็นไปได้ของกิจกรรมที่จะทำ โดย ให้สมาชิกช่วยกันหาคำตอบ ในเรื่อง..... - ทำเพื่ออะไร ใครใช้ ใครซื้อ ตลาดอยู่ที่ไหน ระดับใด - มีข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับสิ่งที่จะทำหรือไม่ - มีความรู้ความสามารถในสิ่งที่จะทำแค่ไหน - มีวัตถุดิบเพียงพอหรือไม่

15. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? - มีอุปกรณ์ เครื่องมือที่เหมาะสมหรือไม่ - ต้องลงทุนเท่าไรตลอดกระบวนการผลิต - มีทุนหรือไม่ ถ้ามีไม่พอจะทำอย่างไร - บริหารจัดการแบ่งความรับผิดชอบกันอย่างไร - ลงทุน ลงแรงร่วมกันแล้ว จะ “คุ้มไหม?”

16. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? • เรียนรู้เทคนิค วิธีการในการทำ ทุกขั้นตอน เพื่อให้เกิดทักษะและ ความชำนาญ

17. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? • เรียนรู้เรื่องการบริหารจัดการเชิงธุรกิจ:การวางแผน • การจัดการวัตถุดิบการเงินการบัญชี • การแบ่งปันผลกำไร • การบริหารบุคลากร

18. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? • เรียนรู้เรื่องการบริหารจัดการเชิงธุรกิจ: (ต่อ) • การวางแผนขยายการผลิต • การสร้างความแตกต่างของผลิตภัณฑ์ • การลดต้นทุนการผลิต • การตลาด • การประชาสัมพันธ์ • การจัดการเรื่องการขาย

19. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? • ลงมือทำในสิ่งที่ได้เรียนรู้แล้ว • และทำจากเล็กไปใหญ่ • จากน้อยไปมาก • อย่างเป็นขั้นเป็นตอน

20. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? • ดำเนินการด้วยจริยธรรม และ • ความรับผิดชอบต่อสังคม/ส่วนรวม

21. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน จะทำ “วิสาหกิจชุมชน” ให้ประสบความสำเร็จได้อย่างไร ? ๖. สร้างเครือข่ายความร่วมมือกับ วิสาหกิจชุมชนอื่นหรือคนนอกชุมชน

22. รู้จัก วิสาหกิจชุมชน ประเภทของวิสาหกิจชุมชน • ตลาดท้องถิ่น • ๑. วิสาหกิจชุมชนพื้นฐาน • ผลิตปัจจัยพื้นฐานไว้กินไว้ใช้ • ๒. วิสาหกิจชุมชนก้าวหน้า • ตลาดทั่วไป • ใช้สูตรเด็ด เคล็ดลับ • เอกลักษณ์เฉพาะถิ่น • สำหรับตลาดกลางและบน • พัฒนาคุณภาพทุกขั้นตอน

23. รู้จัก“กลุ่มเป้าหมาย”รู้จัก“กลุ่มเป้าหมาย”

24. รู้จักกลุ่มเป้าหมาย กลุ่มคนที่ดำเนินการ กิจการที่ดำเนินการ บริบทของชุมชน

25. กลุ่มคนที่ทำกิจการวิสาหกิจชุมชนเป็นใคร อยู่ที่ไหน ฯลฯ กิจการที่กลุ่มเป้าหมายดำเนินการมีอะไรบ้าง อะไรเป็นกิจกรรมหลัก อะไรเป็นกิจกรรมเกี่ยวเนื่อง บริบทของชุมชนเป็นอย่างไร • ดูจากระบบสารสนเทศวิสาหกิจชุมชน • สภาพความเป็นจริง/ข้อมูลในพื้นที่

26. ตัวอย่างกิจการวิสาหกิจชุมชนที่จดทะเบียนตามพ.ร.บ.ฯตัวอย่างกิจการวิสาหกิจชุมชนที่จดทะเบียนตามพ.ร.บ.ฯ รู้จัก กลุ่มเป้าหมาย • ประเภทสินค้า เช่นข้าว ข้าวโพด ยางพารา อ้อย มะม่วงสุกร โคเนื้อ กระบือ แพะอาหารแปรรูป สิ่งทอ จักสาน ผลิตภัณฑ์สมุนไพรฯลฯ • ประเภทบริการ เช่นออมทรัพย์ชุมชน ร้านค้าชุมชนสุขภาพท่องเที่ยวฯลฯ • ประเภทสถาบันเกษตรกร เช่นกลุ่มเกษตรกรกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร

27. บริบทของชุมชนสภาพแวดล้อมชีวิตความเป็นอยู่ของคนในชุมชนการประกอบอาชีพวิถีชีวิตวัฒนธรรม ประเพณีฯลฯ รู้จักกลุ่มเป้าหมาย

28. รู้จัก“เครื่องมือในการทำงาน”รู้จัก“เครื่องมือในการทำงาน”

29. พ.ร.บ.ส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน พ.ศ. 2548

30. เจตนารมณ์... • ส่งเสริมความรู้ และภูมิปัญญาท้องถิ่น • ส่งเสริมการสร้างรายได้ การช่วยเหลือซึ่งกันและกัน • ส่งเสริมความสามารถในการจัดการและการพัฒนารูปแบบของวิสาหกิจชุมชน • ชุมชนพึ่งตนเองได้ ระบบเศรษฐกิจชุมชนมีความเข้มแข็ง พร้อมแข่งขันทางการค้าทั้งในประเทศและระหว่างประเทศ และวิสาหกิจชุมชนพัฒนาสู่กิจการในระดับที่สูงขึ้น

31. สาระสำคัญ... • ให้มีการจดทะเบียนวิสาหกิจชุมชนและเครือข่ายวิสาหกิจชุมชน • มีคณะกรรมการทั้งระดับประเทศและระดับจังหวัดเป็นกลไกหลัก โดยนายกรัฐมนตรีเป็นผู้รักษาการตาม กฎหมาย และกรมส่งเสริมการเกษตรเป็นสำนักงานเลขานุการคณะกรรมการระดับประเทศ และสำนักงานเกษตรจังหวัดเป็นสำนักงานเลขานุการคณะกรรมการระดับจังหวัด • ให้มีการส่งเสริมสนับสนุนวิสาหกิจชุมชนทั้งระดับพื้นฐาน ระดับก้าวหน้า และเครือข่ายวิสาหกิจชุมชน

32. การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นพื้นฐานการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นพื้นฐาน เพื่อให้กิจการวิสาหกิจชุมชนมีความเข้มแข็งและพึ่งพาตนเองได้ โดยการ...ส่งเสริมและสนับสนุนให้มีความรู้ ในด้าน - การจัดตั้งกลุ่ม / กระบวนการกลุ่ม - สร้างเครือข่าย

33. การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นพื้นฐาน(ต่อ)การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นพื้นฐาน(ต่อ) การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นพื้นฐาน(ต่อ) • การศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการนำวัตถุดิบ ทรัพยากร หรือภูมิปัญญาของชุมชนมาใช้ให้เหมาะสมกับกิจการวิสาหกิจชุมชนและ สภาพท้องถิ่น • การให้ความรู้เกี่ยวกับขบวนการผลิตและการบริหารธุรกิจทุกด้าน ทั้งด้านการบริหารงานบุคคล การบัญชี การจัดหาทุน หรือการตลาด

34. การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นก้าวหน้าการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นก้าวหน้า เพื่อสร้างความพร้อมให้แก่กิจการวิสาหกิจชุมชนในระดับที่สูงยิ่งขึ้น โดยการ.... -สนับสนุนการพัฒนากิจการอย่างต่อเนื่อง - ให้ความรู้และสนับสนุนการประกอบกิจการในระดับที่สูงขึ้นตามความพร้อมและความต้องการของวิสาหกิจชุมชน เช่น

35. การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นก้าวหน้า(ต่อ)การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนขั้นก้าวหน้า(ต่อ) - การส่งเสริม/พัฒนาผลิตภัณฑ์ของวิสาหกิจชุมชน - การออกแบบที่ทันสมัยตามความต้องการของตลาด • การร่วมมือซึ่งกันและกัน- การให้ความช่วยเหลือในการศึกษาวิจัย เพื่อพัฒนาเทคโนโลยีในด้านต่างๆ ทั้งในด้านคุณภาพ การผลิต การจัดการ และการตลาด • การให้ความช่วยเหลือเพื่อเข้าถึงแหล่งทุน

36. การส่งเสริมเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนการส่งเสริมเครือข่ายวิสาหกิจชุมชน • สนับสนุนการจัดตั้ง การประกอบการ การตลาด • ส่งเสริมความสัมพันธ์และความร่วมมือกันระหว่างเครือข่ายวิสาหกิจชุมชน หรือภาคธุรกิจหรืออุตสาหกรรมอื่น เพื่อขยายและสร้างความมั่นคงให้แก่กิจการวิสาหกิจชุมชน

37. กฎหมาย กฎ ระเบียบอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง • พ.ร.บ. ส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม พ.ศ. 2543 • ระเบียบ นร.ว่าด้วย กอ.นตผ. พ.ศ. 2544 และปรับปรุง 2545 • ฯลฯ

38. รู้จัก“ภาคีพัฒนา”

39. องค์กรชุมชน NGOs หน่วยงานราชการ อื่นๆ

40. รู้จัก“สถานการณ์โลกและความเป็นไปในอาเซียน”รู้จัก“สถานการณ์โลกและความเป็นไปในอาเซียน”

41. Green production, Blue economy, CSR, Social Enterprise,Global warming - AC/AEC

42. รู้จัก “บทบาทของตนเองและ กระบวนการทำงาน”

43. รู้จักบทบาทของตัวเอง เราเป็นใคร บทบาทของเรา คืออะไร 

44.  ในฐานะนักส่งเสริมการเกษตร เราเป็น.... ผู้จัดการการเกษตรในพื้นที่facilitator, catalyst,networkerผู้ถ่ายทอดความรู้

45. ในฐานะเลขานุการคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน เรามีหน้าที่.... * เป็นผู้ประสาน และเชื่อมโยงกับทุกฝ่ายเพื่อขับเคลื่อนงาน * เป็นหลักในการสร้างรูปแบบ เครื่องมือการเรียนรู้ * บริหารจัดการการประชุมคณะกรรมการ/อนุกรรมการ 

46. รู้จักกระบวนการทำงาน  ที่ผ่านมาเป็นอย่างไร?  ปัจจุบันเป็นอย่างไร? - ใช้input ที่มีอยู่เต็มที่หรือยัง? - output , outcomeสอดคล้องกับ วัตถุประสงค์หรือไม่ ?  อนาคตต้องทำอย่างไร?  จะบูรณาการการทำงานส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนให้เข้ากับนโยบาย MRCF และภารกิจหลักของกรมฯได้อย่างไร

47. “กระบวนการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน”“กระบวนการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน”

49. หมู สมุนไพร เลี้ยงปลา กลุ่ม ทำนา แปรรูป เนื้อหมู ไก่พื้นบ้าน อาหารสัตว์ โรงสี ผักปลอด สาร ทำอิฐ ทอผ้ากี่มือ พันธุ์ไม้ แปรรูปข้าว ปุ๋ย ชีวภาพ เพาะเห็ด แชมพู สบู่ น้ำยาล้างจาน ออมทรัพย์ หัตถกรรม ร้านค้า วิสาหกิจชุมชน เป็นกิจกรรมที่มีความหลากหลาย เชื่อมโยงกัน

50. ประเมินศักยภาพ จดทะเบียน ตาม พ.ร.บ.ฯ จัดระดับ ปานกลาง ดี ปรับปรุง คัดเลือกสินค้า/บริการ ที่มีศักยภาพ สู่ตลาดแข่งได้ คัดเลือกสินค้า/บริการพัฒนา เพื่อตลาดชุมชน พัฒนาสู่ระดับที่สูงขึ้น