بسم الله الرحمن الرحيم

1. بسم الله الرحمن الرحيم

2. با ابراهیم و اسماعیل عهد بستیم خانه مرابرای طواف کنندگان و معتکفان و راکعان و ساجدان تمیز بکنند.(قسمتی از آیه 125 سوره بقره)

3. دستورالعمل اجرائی طرح شبنم برای اجرائی نمودن طرح شبنم و ایجاد شورای بهداشت نمازگزاران مساجد مراحل ذیل باید به مورد اجرا در آید: • معاون محترم بهداشتی بعنوان دبیر شورای استانی و انتخاب یکنفر از کارشناسان بهداشت محیط استان بعنوان مسئول پیگیری طرح تعیین و با ابلاغ ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی فعالیت را شروع نمایند. • هماهنگی و تشکیل جلسات شورای مذکور با حضور اعضاء مرتبط که پیوست می باشد با دعوت معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بعنوان دبیر شورا صورت می پذیرد.

4. در اولین جلسه ضمن توزیع کلیات طرح و آئین نامه مقررات بهداشتی مساجد اهمیت بهداشت در مساجد و وضعیت موجود بهداشت در اینگونه اماکن تبیین می گردد و ضرورت همکاری ها جهت تامین اهداف سلامت و بهداشت در مساجد مطرح و سپس با توجه به چارت و وظایف سطوح مختلف طرح ، بحث و تبادل نظر می شود. در مورد راه اندازی شورا در سطوح شهرستان و شهر و روستا و بررسی وضعیت بهداشت مساجد تحت پوشش و تعیین الویت ها و نحوه مداخله و تعیین میزان مشارکت هر بخش و جلب مشارکت بخش خصوصی و نحوه تدوین برنامه عملیاتی جهت بهبود وضعیت موجود ، بحث و تصمیم گیری بعمل می آید.

5. شاخص های عمده طرح عبارتند از : میزان دفع بهداشتی فاضلاب و زباله ، میزان دسترسی به آب آشامیدنی سالم ، میزان استفاده از سرویس های بهداشتی ( توالت ، دستشوئی ، وضوخانه میزان استفاده از سیستم های ایمنی و اطفاء حریق مناسب ، میزان رعایت بهداشت عمومی ( نظافت و شستشوی مرتب فرش ها و پرده ها ، صحن ، حیاط )، میزان موارد ممنوعیت مصرف دخانیات در داخل مسجد، استفاده از آبدارخانه و یا آشپزخانه بهداشتی می باشد. ضمناً با عنایت به شرایط محلی ، الویت های دیگر می توانند مد نظر قرار گیرند.

6. برنامه ریزی مناسب جهت ارتقاء شاخص ها در کلیه سطوح در دستور کار شوراها قرار می گیرند بدیهی است برنامه های اجرائی باید پاسخگوی تعیین میزان شاخص ها در وضعیت موجود نیز باشد.

7. عنوان طرح: • شورای بهداشت نمازگزاران مساجد ( شبنم )

8. هدف کلی طرح: • ارتقاء سطح بهداشت مساجد، حسینیه ها و تکایا و سایر اماکن متبرکه و حفظ و ارتقاء سطح سلامت نمازگزاران و عبادت کنندگان

9. مقدمه و اهمیت موضوع: مساجدو دیگر اماکن متبرکه محل عبادت و سجدگاه عابدین و مومنین بوده همانطوریکه خداوند در آیه 125 سوره بقره می فرماید(( و هنگامیکه گرداندیم خانه کعبه را محل ثواب از برای مردمان و امن و جایگاه نماز را مقام ابراهیم قرار دادیم، و عهد کردیم با ابراهیم و اسماعیل که پاک کنند خانه مرا برای طواف کنندگان و مقیمان و راکعان و ساجدان )) این خود نشان دهنده اهمیت والای رعایت ضوابط بهداشتی در این اماکن متبرکه می باشد.

10. با عنایت به اینکه در این مکان اجتماع مردم در مراسم و جلسات معنوی و حتی اجتماعی هم شکل می گیرد عدم رعایت ضوابط بهداشتی اعم از بهداشت فردی و یا محیطی خود می تواند منبع بروز و شیوع انواع بیماریها گردد. از طرفی پاکیزه نگهداشتن این اماکن به عنوان یک درس عملی برای جامعه بویژه کودکان و نوجوانان می شود و این خود می تواند بهترین راه جذب این قشر از جامعه به مساجد و اماکن متبرکه باشد. در غیر این صورت عدم رعایت نظافت عمومی و ضوابط بهداشتی که متاسفانه در بعضی از مساجد و اماکن متبرکه دیده می شودباعث دفع نوجوانان و جوانان و جدا نمودن آنها از این اماکن متبرکه خواهد شد. از طرفی مسجد و اماکن متبرکه می تواند به عنوان یک پایگاه مهم سلامت تبدیل شود که سنت بزرگان دینی ما نیز بر این منوال بوده است. لذا بر این شدیم که طرحی تحت عنوان فعال نمودن شورای سلامت نمازگزاران مساجد با جلب مشارکت مسئولین امر بویژه هیات های محترم امناء و پایگاههای بسیج مساجد تدوین و انشاءا... با توکل بر خداوند به مرحله اجرا در آورده تا قدمی مثبت درجهت ارتقای سطح سلامت جامعه برداریم.

11. وضعیت موجود • براساس گزارش واصله درسال 1363ازمعاونت های محترم بهداشتی سراسر کشوروبررسی بعمل آمده از گزارشات فوق 34درصد مساجد فاقد سیستم دفع بهداشتی فاضلاب و52درصد نیز فاقددستشویی و وضوع خانه بهداشتی و5/93درصد فاقد وسائل اطفائ حریق و62درصد فاقد آبدارخانه بهداشتی و47درصد فاقد توالت بهداشتی می باشند. با توجه به اینکه امار دقیقی از سیستم لوله کشی مایع دستشوئی و نظافت عمومی نیز در دست نیست ولی بر اساس مشاهدات می توان به جرات گفت که 80 درصد مساجد فاقد سیستم بهداشتی مایع دستشوئی و حتی صابون مایع می باشند و 30 درصد نظافت عمومی را رعایت نمی کنند که ارتقاء شاخص های بهداشتی فوق به مشارکت عمومی و عزم ملی نیاز می باشند

12. اهداف اختصاصی: • بهبود وضعیت سیستم بهداشتی فاضلاب تا پایان برنامه چهارم تا سقف 90 درصد • بهبود وضعیت بهداشتی دستشوئی و وضوخانه تا پایان برنامه چهارم تا سقف 80 درصد • بهبود وضعیت بهداشتی آبدارخانه های مساجد و اماکن متبرکه تا پایان برنامه چهارم تا سقف 60 درصد • بهبود وضعیت بهداشتی توالت های مساجد و اماکن متبرکه تا پایان برنامه چهارم تا سقف 80 درصد

13. بهبود وضعیت بهداشتی آب مصرفی مساجد و اماکن متبرکه تا پایان برنامه چهارم تا سقف 100 درصد • بهبود وضعیت ایمنی در مساجد و اماکن متبرکه تا پایان برنامه چهارم تا سقف 50 درصد • افزایش سطح اطلاعات بهداشتی مردم تا پایان برنامه چهارم تا سقف 50 درصد • بهبود وضعیت بهداشتی زباله تا پایان برنامه چهارم تا سقف 95 درصد

14. استراتژی: • هماهنگی و تعامل با سازمان تبلیغات اسلامی ، سازمان اوقاف و امور خیریه ، پایگاه بسیج ، شهرداری و ستاد امور مساجد • تصویب طرح و تعیین اعتبارات مورد نیاز مربوطه و محل تامین اعتبار • تشکیل شورای بهداشت نمازگزاران مساجد ( با عضویت امام جماعت مسجد و یا امکنه متبرکه و مسئول هیئت امناء و مسئول بسیج مسجد یا محل ( بسیج خواهران و برادران بصورت جداگانه هر کدام یک نفر )

15. و کاردان و یا کارشناس بهداشت محیط مرکز بهداشتی درمانی شهری منطقه در شهر و با عضویت امام جماعت و مسئول هیئت امنا و مسئول بسیج محل یا مسجد ( بسیج خواهران و برادران بصورت جداگانه ) و مسئول شورای اسلامی محل یا دهدار محل و بهورز در مناطق روستائی • تدوین وظایف برای اعضاء شورای بهداشت نمازگزاران مساجد • تدوین برنامه توجیهی و آموزش به تفکیک هر یک از اهداف • تهیه و تدوین نظام ثبت گزارش دهی

16. فعالیتها: • برگزاری کارگاه آموزشی توجیهی طرح برای اعضاء بین بخشی هر استان • تهیه مواد آموزشی • آموزش و ابلاغ ماموریت اعضاء شورای بهداشت مساجد • تعیین الویتهای بهداشتی هر مسجد یا امکنه متبرکه توسط شورای مذکور • تهیه برنامه زمان بندی هر مسجد و محل مورد نظر برای بهبود و ارتقاء شاخصهای بهداشتی اعلام شده توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی

17. تدوین و تعیین وظایف سازمانهای مرتبط در ارتقاء و بهبود وضعیت موجود • برگزاری جلسات سخنرانی با حضور کارشناسان بهداشتی جهت ارتقاء اطلاعات بهداشتی مردم • گزارش دهی فصلی به مرکز بهداشتی درمانی مراکز بهداشت شهرستانها • گزارش شش ماهه به مراکز بهداشت استانها و وزارت بهداشت و درمان • راه اندازی شورای بهداشت شهرستان با دبیری رئیس مرکز بهداشت شهرستان و حضور نمایندگان دستگاههای عضو در سطح شهرستان انجام خواهد شد

18. برای راه اندازی شورای بهداشت در شهر و روستا لازم است یکی از مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستائی با انتخاب رئیس مرکز بهداشت و درمان شهرستان به عنوان دبیرخانه شورای بهداشت نمازگزاران مساجد شهر و یا روستا تعیین و رئیس مرکز بهداشتی درمانی منتخب به عنوان دبیر تعیین گردد. بدیهی است در صورت ضرورت و با تشخیص اعضاء شورای شهرستان ، در یک منطقه وسیع می توان دو و یا بیشتر مرکزبهداشتی درمانی شهری یا روستائی را به عنوان دبیرخانه تعیین نمود • مسئولیت اجرای برنامه های ابلاغ شده در مساجد به عهده مسئول هیئت امنای مسجد مربوطه می باشد • نظارت مستمر بر فعالیتهای اجرائی هیئت های امنای مساجد درهر سطح در جهت ارتقای شاخص های بهداشتی و هماهنگی جهت برگزاری برنامه های آموزشی مرتبط به عهده شوراهای بهداشت نمازگزاران مساجد می باشد

19. گزارش کار جلسات و پیشرفت کار شورا و میزان مشارکت بخش ها هر سه ماه یکبار باید پس از جمع بندی به سطوح بالاتر تا دبیرخانه شورای کشوری بهداشت نمازگزاران مساجد مستقر در مرکز سلامت محیط و کار ارسال گردد.

20. چارت تشکیلاتی سطوح مختلف شورای بهداشت نمازگزاران مساجد دبیر خانه : 1- وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی معاونت سلامت شورای بهداشت، نمازگزاران 2-سازمان اوقاف و امور خیریه وزارت بهداشت و درمان مساجد (کشوری ) 3-سازمان تبلیغات اسلامی و آموزش پزشکی 4-سازمان شهرداریها و دهیاریهای وزارت بهداشت 5-نیروی مقاومت بسیج کشور 6-سازمان مدیریت و برنامه ریزی 7- مرکز رسیدگی به امور مساجد 8- شهرداری تهران دبیرخانه 1-معاونت بهداشتی دانشگاه معاونت بهداشتی / سلامت شورای بهداشت نمازگزاران 2- اداره کل اوقاف و امور خیریه دانشگاه علوم پزشکی استان مساجد ( استانی ) 3-سازمان تبلیغات اسلامی 4-استانداری 5-منطقه مقاومت بسیج ( استان ) 6-سازمان مدیریت و برنامه ریزی 7-امام جمعه مرکز استان

21. دبیرخانه: شورای بهداشت ، نمازگزاران 1- رئیس مرکز بهداشت شهرستان مرکز بهداشت مساجد ( شهرستان ) 2- امام جمعه مرکز شهرستان شهرستان 3- فرماندار 4 -رئیس سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان 5-رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان 6-فرمانده ناحیه مقاومت بسیج شهرستان 7-رئیس شورای اسلامی شهرستان دبیرخانه شورای بهداشت 1-رئیس مرکز بهداشتی درمانی شهری دبیرخانه شورای بهداشت مرکز بهداشتی نمازگزاران به انتخاب رئیس مرکز بهداشت شهرستان مرکز بهداشتی نمازگزاران درمانی شهری مساجد ( شهری ) 2 -شهردار درمانی روستائی مساجد روستائی 3-رئیس شورای اسلامی شهر 4-سازمان تبلیغات اسلامی 5-اداره اوقاف و امور خیریه 6-فرمانده بسیج ناحیه 7-امام جمعه شهر یا نماینده تام الاختیار

22. 1- رئیس مرکز بهداشتی درمانی روستائی به انتخاب رئیس مرکز بهداشت شهرستان 2-بخشدار 3-رئیس شورای اسلامی بخش 4-سازمان تبلیغات اسلامی 5-اداره اوقاف و امور خیریه 6-فرمانده بسیج حوزه/پایگاه 7-امام جمعه مرکز بخش /نماینده تام الاختیار

23. وظایف سطوح مختلف شورای بهداشت 1- وظایف شورای کشوری: • تدوین ضوابط و دستورالعمل • هماهنگی با شورای استانها • پشتیبانی و نظارت و پایش • پیگیری و جلب مشارکت سایر بخشها • تهیه گزارش برحسب موارد به مقامات • تعیین الویت های ملی

24. 2- وظایف شورای بهداشت نمازگزاران مساجد استانی: • ابلاغ ضوابط و دستورالعمل های دریافتی به شهرستانها • هماهنگی با شوراهای شهرستانها • نظارت بر فعالیت شهرستانها و پشتیبانی • ارائه گزارش به شورای کشوری • جلب مشارکت برون بخشی • ارائه پیشنهاد به شورای کشوری

25. 3- وظایف شورای بهداشت نمازگزاران مساجد شهرستانها: • ابلاغ ضوابط و دستورالعمل های به شهرها و بخش ها • هماهنگی با شورای شهرها و بخش ها • نظارت و پشتیبانی بر اجرای ضوابط و دستورالعمل ها • ارائه گزارش و پیشنهاد به شورای استان • جلب مشارکت سایر بخش ها • الویت بندی نیازها بر اساس امکانات و اهمیت موضوعات

26. 4- وظایف شورای بهداشت نمازگزاران مساجد بخش یا شهر: • اجرای ضوابط و دستورالعمل های ارسالی • تشکیل شوراهای بهداشت نمازگزاران مساجد بر حسب مورد • هماهنگی با هیئت امناء جهت پیشبرد اهداف برنامه • پشتیبانی و نظارت بر فعالیت های اجرائی • ارائه گزارش به شورای شهرستان • تعیین الویت ها • انجام بازدیدهای ادواری

27. تشکیلات جلسات آموزشی برای برای هیئت امناء و خدام • تشکیل جلسات توجیهی برای ائمه محترم جماعات و روحانیون در قبل از ماههای رمضان و محرم که برای تبلیغ اعزام می شوند. • تهیه و تکثیر بروشورها و پمفلت و مطالب آموزشی مرتبط با تشخیص اعضا در کلیه سطوح و دعوت دبیر شورای دبیر مربوطه افراد حقیقی و یا حقوقی حسب مورد به جلسات دعوت می شوند.

28. وظایف دبیرخانه در کلیه سطوح شورای بهداشت نمازگزاران مساجد: 1-تهیه صورتجلسات و انعکاس آن به اعضاء 2- تشکیل جلسات 3-پیگیری مصوبات جلسات 4-تهیه گزارش و انعکاس به مراجع ذیربط 5-پیگیری برای تامین اعتبار از طریق سازمانهای عضو در شورا پیگیری برای تدوین برنامه سالیانه و پنج ساله 6-برگزاری همایش ها و برنامه های آموزشی ملی و محلی حسب تصمیمات شورا