Polityka gromadzenia w dobie zasobów elektronicznych i specyficznych potrzeb użytkowników

1. Polityka gromadzenia w dobie zasobów elektronicznych i specyficznych potrzeb użytkowników Wiktor T. Poźniak Kolegium Europejskie Natolin 29 października 2009

2. Plan • Polityka gromadzenia • Zasoby drukowane w procesie gromadzenia • Zasoby elektroniczne w procesie gromadzenia • Modele gromadzenia zasobów elektronicznych • Gromadzenie a wyczerpany nakład -- czas na kawę • Jeden przykład, wiele możliwości • Tytułem zakończenia: dwie wizje.

3. Polityka gromadzenia • Cztery fundamentalne pytania: • Jaka jest misja biblioteki?What is my mission? • Kim są moi czytelnicy?Who are my patrons? • Jakie publikacje będą gromadzone?What kind of material will be included in the collection? • W jaki sposób będzie dokonywany wybór w procesie gromadzenia?How will the material be selected? Betty Carter, Leading Forward by Looking Backward. Library Media Connection, 2007, vol. 25, issue 4, p. 16-20.

4. Zasoby drukowane w procesie gromadzenia • Zasoby drukowane: core collection i noncore collectionw stosunku 60/40 • 1968-1975 Kent Study (University of Pittsburgh) "…which discovered that 40% of the books in academic libraries never circulate — not even once. We uneasily realize that this number is probably much higher 40 years later, when so much content is available in electronic form." • Obecnie: noncore collection może stanowić nawet 60% zbioru, 71% książek wypożyczonych było tylko raz lub w ogóle (Kent Study).

5. Zasoby drukowane w procesie gromadzenia • Możliwe scenariusze naprawcze: • ILL (inter-library loan)wypożyczenia międzybiblioteczne, niski koszt (28$) a satysfakcja czytelnika wysoka, • order on demandzamawiane są jedynie książki drukowane wskazane przez czytelnika, biorącego w ten sposób udział w procesie gromadzenia (Vermont University: program Get this Book! - w katalogu dostępne są dane bibliograficzne książek, których jeszcze nie ma w zbiorach), • e-order on demandczytelnikowi udostępniane są na czas określony wskazane przez niego książki, ale w wersji elektronicznej, • print on demand(POD)potrzebne i wskazane przez czytelnika książki drukowane są w bibliotece lub u lokalnego dostawcy.

6. Zasoby drukowane w procesie gromadzenia • Trzy sugestie naprawcze: • przeznaczyć 50% budżetu gromadzenia wyłącznie na realizację dezyderatów czytelniczych(pragmatyzm czy Library 2.0 ?), • ograniczyć nakłady na prowadzenie działu gromadzenia, • wykorzystać wiedzę działu gromadzenia / serwisu bibliograficznego do pozyskiwania najwartościowszych publikacji znajdujących się w core collection. • Rick Lugg, Oxford, kwiecień 2009(prezentacja)

7. Zasoby elektroniczne w procesie gromadzenia • Termin obszerny, obejmuje e-books, czasopisma elektroniczne (e-journals), pliki na CD-ROMach, strony internetowe, etc. • Publikacje stakeholders, instytucji badawczych, think-tanków, organizacji zajmujące się kwestiami międzynarodowymi, ekonomią, szara literatura, etc. • Różnorodna forma i nazewnictwo: biuletyny, raporty, zeszyty naukowe, working /discussion papers etc. • Ich główna cecha - nie mają postaci materialnej, są plikami w sieci internet, często dostępnymi za darmo, • Standardowy format publikacji - PDF, html, txt. Więcej na ten temat:P. Mielczarek, W.T. Poźniak (2009).

8. Modele gromadzenia zasobów elektronicznych • one-time chunkjednorazowo dołączany, niezmienny zasób, koszt jednorazowy, np. backfile of e-journalslub archiwum na CD-ROMie, • pile-onzasób elektroniczny zwiększający się corocznie, o ryczałtowo opłacanym koszcie dostępu, np. czasopisma KLI, • teenagerzawartość zbioru i koszt rosną, np. Oxford Scholarship Online (OSO), • churning constantzawartość zbioru zwiększa się, następuje agregowanie innych źródeł, koszt dostępu jest stały lub nieznacznie rośnie, cecha charakterystyczna: permanentne zmiany zawartości, np. EBSCOhost, • Big Dealdostęp do zasobu obejmującego całość produkcji wydawniczej oficyny lub organizacji, nielimitowany dostęp, stały, lecz wysoki koszt dostępu, np. SourceOECD. Rick Anderson, Oxford, Exploring Acquisitions 2009.

9. Gromadzenie a wyczerpany nakład – – czas na kawę (???)

10. Gromadzenie a wyczerpany nakład • Espresso Book Machine (EBM): • drukuje książki na życzenie (POD) w 1 egzemplarzu z oryginalną, kolorową okładką, objętość: 40-800 stron, • szybkość druku: 120 stron / minutę, • wydajność: do 60.000 książek rocznie, • gwarantuje ochronę praw autorskich i majątkowych, • obsługuje dowolny format do 210 X 267 mm, • nie wymaga wiedzy / obsługi poligraficznej, • koszt wydruku 1 strony: 0,01 $.

11. Gromadzenie a wyczerpany nakład • Ekspansja EBM: • od roku 2007: Biblioteka Aleksandryjska, Bank Światowy (Waszyngton), New Orleans Public Library, New York Public Library, uniwersytety w USA (Vermont, Missouri, Michigan, itd.), w Kanadzie, • od 2008 w księgarni Angus & Robertson (Melbourne, Australia), • w kwietniu 2009 EBM pojawia się na Charing Cross Road (Blackwell, London), a firma planuje umieszczenie kolejnych 60 EBM w swoich księgarniach na obszarze Zjednoczonego Królestwa.

12. Gromadzenie a wyczerpany nakład • Jak to działa? (film) • University of Michigan (film) • Google Books: Classic Books Available via the Espresso Book Machine (film)"Over 1.5 million public domain books that have been digitized by Google will be available for purchase from any Espresso Book Machine at bookstores and libraries around the world."

13. Jeden przykład, wiele możliwości • Kolegium Europejskie: • Kolegium istnieje od 60 lat • Kampus w Brugii (Belgia) i w Natolinie (Warszawa) • Studia podyplomowe, 1 rok(wrzesień - czerwiec) • 420 studentów (B 300 / N 120) Brugia:EU International Relations and Diplomacy Studies,European Political and Administrative Studies, European Economic Studies, European Law, Natolin:European Interdisciplinary Studies.

14. Jeden przykład, wiele możliwości • Biblioteka Kolegium Europejskiego w Natolinie: • ponad 30.000 wyd. zwartych, 700 wyd. ciągłych, 1900 dokumentów elektronicznych, • języki gromadzenia: EN / FR / PL / DE, • ma status Centrum Dokumentacji Europejskiej (CDE) przechowuje dokumenty i publikacje UE, • polityka gromadzenia Biblioteki w Natolinie: instytucje, prawo, ekonomia, historia UE, stosunki międzynarodowe, rozszerzenie UE, stosunki zewnętrzne UE, Europejska Polityka Sąsiedztwa (ENP).

15. Jeden przykład, wiele możliwości • Gromadzenie i integracja zasobów elektronicznych: • Wydawnictwa zwarte • e-book (PDF) Rand, Santa Monica, US • e-book (OSO w formacie HTML), Oxford, UK • publikacja OPOCE (CDE) • broszura OPOCE (CDE) -- eFeRBeRyzacja? • praca dyplomowa • praca zbiorowa (Uniw. Genewa) • publikacje think-tanków (stakeholders).

16. Jeden przykład, wiele możliwości • Gromadzenie i integracja zasobów elektronicznych: • Wydawnictwa ciągłe • EFAR (Kluwer) -- integracja zasobów e-journals • JCMS (Wiley Blackwell) -- dostęp do wielu źródeł • EPS (Wolters Kluwer Polska) -- integracja kliku baz • Europarecht (Nomos) -- integracja zasobów plikowych • The Economist -- dostęp na hasło oraz do agregatora.

17. Tytułem zakończenia: dwie wizje "Ostatnio w świecie bibliotekarzy trwa burzliwa debata na temat własności książek i księgozbiorów a dostępu on-line do publikacji. […] w ciągu ostatnich dziesięciu lat biblioteki uczelniane pod naciskiem realiów ekonomicznych przeniosły swoje zainteresowanie gromadzeniem księgozbiorów specjalistycznych na skuteczną metodologię udostępniania materiałów naukowych używanych od czasu do czasu przez zainteresowane instytucje. Bibliotekom naukowym nie opłaca się teraz kupowanie periodyków i książek oraz gromadzenie w ogromnych budynkach, gdyż większość informacji można uzyskać szybciej i taniej w Internecie lub innej sieci elektronicznej." (Jeremy Rifkin, Wiek dostępu. 2000, wyd. pol. 2003, s. 96.) jednakże…"Jakie publikacje będą gromadzone?" oraz "W jaki sposób będzie dokonywany wybór w procesie gromadzenia? "(Betty Carter, op. cit.)

18. Dziękuję Państwu za uwagę Wiktor T. Poźniak wtp@coleurope.eu -- Jak nas znaleźć? To proste: metrem do Kabat i trzy przystanki autobusem w kierunku Centrum. -- A nie ma łatwiejszego sposobu? -- Oczywiście: wrzuć do Googla dwa słowa: Natolin Library – klikasz i masz. Ze trzy strony wyników! -- A po polsku się da? -- Da, da, pisz: Biblioteka w Natolinie…