LEGAL SUBJECT

1. PRAWA CZŁOWIEKA ZACZYNAJĄ SIĘ OD PRAW DZIECKAGorlice, 27 października 2010 r.HUMAN RIGHTS BEGIN WITH THE RIGHTS OF THE CHILDGorlice, 27th of October, 2010

2. All human beings are born free and equal in dignity and rights.They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood. Universal Declaration of Human Rights 1948 Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności i w swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem, sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r.

3. LEGAL SUBJECT Organs of public authority and persons responsible for children, in the course of establishing the rights of a child, shall consider and, insofar as possible, give priority to the views of the child. (Art. 72 The Constitution of the Republic of Poland, of 2nd April, 1997) PODMIOT PRAWA W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka. (Art. 72 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.)

4. DIGNITY The inherent and inalienable dignity of the person shall constitute a source of freedoms and rights of persons and citizens. It shall be inviolable. The respect and protection thereof shall be the obligation of public authorities. (Art. 30 The Constitution of the Republic of Poland, of 2nd April, 1997) GODNOŚĆ Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności, praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. (Art. 30 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.)

5. EQUAL All persons shall be equal before the law. All persons shall have the right to equal treatment by public authorities. No one shall be discriminated against in political, social or economic life for any reason whatsoever. (Art. 32 The Constitution of the Republic of Poland, of 2nd April, 1997) RÓWNOŚĆ Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. (Art. 32 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.)

6. FREEDOM - Liberty Freedom from state and freedom through state - Free will Make a decision Responsibility for the decision -Freedom Freedom of speech, religion, etc. WOLNOŚĆ - Wolność polityczna Wolność od państwa i wolność przez państwo - Wolna wola Podejmowanie decyzji Odpowiedzialność za decyzje - Wolność podmiotowa Jako prawa człowieka np. wolność słowa

7. HUMAN RIGHTS THE DUTIES OF PUBLIC AUTHORITIES Obligation to respecthumanrights CLAIM RESPONSIBILITY PRAWA CZŁOWIEKA OBOWIĄZKI WŁADZY Obowiązek przestrzegania praw człowieka ROSZCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ

8. HUMAN RIGHTS positiverights FREEDOMS negativerights PRAWA CZŁOWIEKA Prawa pozytywne WOLNOŚCI CZŁOWIEKA Wolności negatywne

9. Substantive rights are specific freedoms and rights ascribed to the individual: freedom of speech, conscience, religion, and choice of place of residence, right to education etc. Procedural rights are means of action at the individual's disposal and the related institutions which make it possible for him to demandfrom the authorities' observance of his freedoms and the enjoyment of his rights. Prawa materialnesą to konkretne prawa przysługujące człowiekowi: wolność słowa, sumienia, wyznania, wyboru miejsca pobytu, prawo do nauki itd. Prawa proceduralnesą to dostępne człowiekowi sposoby działania i związane z nimi instytucje pozwalające jednostce wyegzekwować od rządzących przestrzeganie wolności i realizację praw.

10. INDIVIDUAL RIGHTS Humanrightsareindividual.Theirsubjectis an individual. Therefore, inthearea of humanrights we cannotspeak of rights of national minorities as thisthelanguage and domain of politics ( an example of suchcollectiverightbeing e. g. theright to autonomy), but merely of therights of personsbelonging to national minorities. Similarly, thereare no rights of thedisabledseen as a group – merelytherights of eachdisabled person individually. PRAWA INDYWIDUALNE Prawa człowieka są indywidualne. Ich podmiotem jest pojedynczy człowiek. Nie można więc mówić w obrębie praw człowieka o prawach mniejszości narodowych – to język i domena polityki (takim zbiorowym prawem byłoby np. prawo do autonomii) – lecz o prawach osób należących do mniejszości narodowych. Nie mówimy o prawach inwalidów jako grupy lecz o prawach każdego z nich z osobna.

11. LIMITATION of HUMAN RIGHTS Any limitation upon the exercise of constitutional freedoms and rights may be imposed only by statute, and only when necessary in a democratic state for the protection of its security or public order, or to protect the natural environment, health or public morals, or the freedoms and rights of other persons. Such limitations shall not violate the essence of freedoms and rights. (Art. 31 The Constitution of the Republic of Poland, of 2nd April, 1997) OGRANICZENIE PRAW CZŁOWIEKA Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. (Art. 31 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.)

12. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (documents) UNITED NATIONS Universal Declaration of Human Rights International Covenant on Civil and Political Rights International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination Convention Against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment Convention on the Rights of the Child Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women Convention Relating to the Status of Refugees OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (dokumenty) ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej Konwencja w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz Innego Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo Karania Konwencja o Prawach Dziecka Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet Konwencja Dotycząca Statusu Uchodźców

13. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (documents) COUNCIL OF EUROPE Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms European Social Charter European Convention for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment European Convention on the Exercise of Children’s Rights EUROPEAN UNION Charter of Fundamental Rights OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (dokumenty) RADA EUROPY Konwencja o Ochronie Praw Człowieka I Podstawowych Wolności Europejska Karta SpołecznaEuropejska Konwencja o Zapobieganiu Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dziecka UNIA EUROPEJSKA Karta Praw Podstawowych

14. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (Institutions) Domesticprotection system TheCommissioner for Citizens' Rights / Human Rights Defender The Commissioner for Children's Rights / Ombudsman for Children Inspector General for the Protection of Personal Data Non-governmentalorganization (NGO) OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (Instytucje) Krajowy system ochrony Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik Praw Dziecka Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO) Organizacje pozarządowe

15. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (Institutions) UNITED NATIONS United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) The Food and Agriculture Organization (FAO) World Health Organization (WHO) United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) United Nations High Commissioner for Human Rights (UNHCHR) OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (Instytucje) ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF) Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Wysoki Komisarz ds. Uchodźców (UNHCR) Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka (UNHCHR)

16. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (Institutions) CONFERENCE on SECURITY and CO-OPERATION in EUROPE /ORGANIZATION for SECURITY and CO-OPERATION in EUROPE (CSCE/OSCE) The Office for Democratic Institutions and Human Rights (ODIHR) The OSCE High Commissioner on National Minorities The OSCE Representative on Freedom of the Media OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (Instytucje) KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWA I WSPÓŁPRACY W EUROPIE/ORGANIZACJA BEZPIECZEŃSTWA I WSPÓŁPRACY W EUROPIE Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych Przedstawiciel OBWE ds. Wolności Mediów

17. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (Institutions) COUNCIL of EUROPE The High Commissioner for Human Rights EUROPEAN UNION The European Ombudsman/Euro-Ombudsman OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (Instytucje) RADA EUROPY Komisarz Rady Europy ds. Praw Człowieka UNIA EUROPEJSKA Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

18. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (The administration of justice) The courts and tribunals: the common courts, administrative courts (the Supreme Administrative Court), military courts, the Supreme Court The Constitutional Tribunal and the Tribunal of State OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (Wymiar sprawiedliwości) Sądy i trybunały: sądy powszechne, sądy administracyjne (Naczelny Sąd Administracyjny), sądy wojskowe, Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu

19. PROTECTION of HUMAN RIGHTS A quasi-judicial body: Human Rights Committee and others (UN), Geneva A judical body: European Court of Human Rights (CU), Strasbourg Court of Justice of the European Union, Luxembourg OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA Organ quasi–sądowy: Komitet Praw Człowieka i inne w Genewie (ONZ) Organy sądowy: Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu (RE) Europejski Trybunał Sprawiedliwości EU w Luksemburgu

20. PROTECTION of HUMAN RIGHTS (Procedures) Theright to a fair trial Theconstitutionalcomplaint Freedom of expression Theright to information on theactions of state authorities Theright to freeelections Freedom of assembly and association Theright to own property Theright to education OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA (Procedury) Prawo do rzetelnego procesu sądowego Skarga konstytucyjna Wolność słowa prawo do informacji o działaniu władz państwowych Prawa wyborcze Wolność zrzeszania się i zgromadzeń Prawo własności Prawo do nauki

21. Wykład wygłoszony przez Panią Laurę Koba w I LO im. Marcina Kromera w Gorlicach podczas Konferencji : Prawa Człowieka i Wolontariat