Download
1 / 44
560 likes | 942 Views
آشنایی با مفاهیم. 5S. شکل گیری 5S. سیستمی تحت عنوان 5S ، برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم، در ژاپن شکل گرفت. الگوهای اولیه ای که مورد استفاده ژاپنی ها قرار گرفت شامل سه دسته از صنایع بود:
E N D
شکل گیری 5S سیستمی تحت عنوان 5S ، برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم، در ژاپن شکل گرفت. الگوهای اولیه ای که مورد استفاده ژاپنی ها قرار گرفت شامل سه دسته از صنایع بود: 1- صنایعی که رعایت بهداشت، تمیزی و نظم از زیر ساختهای اساسی آن میباشد مانند صنایع بهداشتی و دارویی و صنایع میکرو الکترونیک. 2- سازمانهای خدماتی مانند هتلها، سوپر مارکتها، کتابخانه ها و مراکز تفریحی. 3- سازمانهای پیشرو که به اهمیت مباحثی مانند انسان-ماشین، انسان-کار و انسان-محیط توجه خاصی دارند.
تعریف 5S • تعریف کوتاه 5S : 5S سیستمی برای بهسازی و آراستگی در محیط کار میباشد . • تعریف کامل 5S : • 5S فنی است که به منظور برقراری و حفظ فضای کیفیتی در یک سازمان بکار گرفته میشود و وجه تسمیه آن پنج کلمه ژاپنی, seiri , seiton seiketso , shitsuke , seiso است .
تعریف 5S شایان ذکر است که برخی از شرکتها ، با توسعه مفهوم S4 و S5 دو واژه دیگر را که از لحاظ مفهومی تفاوت چندانی با آنها ندارند پدید آوردند (7S) که چندان مورد استقبال و پذیرش قرار نگرفت این دو مفهوم عبارتند از : Shikkariyaru (سخت کوشی) و Shukkan (سماجت در کار خوب)
تعریف 5S 5S : روشي سيستماتيكجهت ايجاد و حفظ نظم و ساماندهي مطلوب در محيط كار و زندگی • هدف اجرای 5Sحركت بسوي ارتقاء بهره وري در محيط كار مي باشد. • 5Sمجموعه اصولي است كه با رعايت آن مي توان كارها را با بازده بالاتري انجام داد. • 5Sروش بهبود واصلاحوضعيت نگهداري اشياء بمنظور جلوگيري از صرف وقت جهت دسترسي به آنان ميباشد . رعايت و اجراي صحيح 5Sاثرات بسيار مثبتي در ارتقاء بهره وري ، بهبود کیفيت و نهايتا بهبود مستمر فعاليتها دارد . www.ziie.ir
اصول و گامهاي اجراي 5S از حروف ابتدايي پنج كلمه ژاپني اتخاذ شده است:5S نام
تعاريف اصول 5S 1ـپاك سازي :اشياء واقلام ضروري و لازم را شناسايي نموده و آنها را از اقلام غير ضروري و زايد تفكيك كنيد ، اقلام غير ضروري را دور بريزيد . 2- نظم و ترتيب : اشياء باقيمانده را به طرز منظم و مرتبي در جاي مناسب خود قرار دهيد. 3- نظافت : محيط كار ، لوازم كار و هر آنچه در اطراف است را تميز كرده و پاكيزه نگه داريد . 4- حفظ و نگهداري: بعد از پاک سازی، ايجاد نظم و ترتيب و نظافت سعي كنيد وضعيت مطلوب را با اجراي مداوم اين اصول حفظ نماييد . 5- انضباط : اصول پاك سازي ، نظم ، نظافت و حفظ وضعيت مطلوب را بصورت استاندارد تعريف نموده و آنها را براي كاركنان بصورت عادت و اصول لازم الاجراء در آوريد .
پاك سازي (Seiri) • تفكيك و تشخيص اشياء ضروري و غير ضروري و دور ريختن اقلام زايد و غير ضروري كه بر مبناي قواعد و اصول معيني انجام مي شود : • تعيين الويتها با توجه به ميزان اهميت اشياء • تعيين محل نگهداري اشياء • تعيين ميزان دفعات مورد استفاده و نياز به اشياء • تعيين محدوده اجرا و اهداف دور ريختن اشياء • كسب آمادگي هاي لازم • آموزش • اجرا • بازرسي و ارزيابي عمليات اجرا شده ، ارائه پيشنهادات اصلاحي و تعيين شاخص جهت انجام عمليات به نحو مطلوب .
پاك سازي پاك سازي : تشخيص ضروري از غير ضروري و دور ريختن اشياء زايد اصول : • مديريت اولويتها • مبارزه با علل نمونه موارد فعاليتها : 1- دور ريختن اشيايي كه به آنها نياز نداريد 2- مبارزه با علل آلودگي و مشكلات 3- خانه تكاني و تميز كردن محل 4- رفع عيوب و خرابيها 5- بازبيني عوامل ايجادكننده آلودگي 6- ساماندهي انبارها ، قفسه ها ، كمدها و 000 • اهداف : • تعيين معيارهايي براي حذف غير ضروريها • بكار گيري مديريت الويتها و تعيين الويتها • حذف علل بروز مشكلات • فعاليتها : • حذف غير ضروري ها براساس معيارهاي تعيين شده • مبارزه با علل بروز مشكلات • استانداردسازي و تعيين اصول
نظم و ترتيب Seition قرار دادن اشياء در مكان مناسب يا به ترتيب مطلوب به نحوي كه بتوان از آنها به بهترين وجه و يا بيشترين كارآرايي استفاده كرد . • تعيين تواتر استفاده از اشياء • تعيين شرايط ذخيره سازي و نگهداري با توجه به تواتر مصرف و حجم و نوع اقلام • شناسايي ميزان تاثير شرايط محيطي بر اقلام • انتخاب محل درست اشياء • مشخص كردن نحوه قرارگيري اشياء در محل هاي معين • ايجاد و رعايت قوانين قراردادن و استفاده از اشياء در مكان مخصوص اشياء
نظم و ترتيب تعريف : استقرار منظم و مرتب ماشينها و اشياء به نحوي كه اشياء مورد نياز در زمان مورد نظر به مقدار مورد نظر در دسترس باشند. اصول : استقرار و ذخيره سازي و حذف نياز براي جستجو نمونه موارد فعاليتها : 1- استقرار هر چيز در جاي مشخص و مخصوص آن 2- آوردن و بازگرداندن هر چيز در مدت زمان معين 3- استاندارد كردن نگهداري و استفاده از پرونده ها 4- رعايت اصل fifo 5- نظم و ترتيب در تابلوي اعلانات 6- ذخيره سازي مناسب • اهداف : • نظم و ترتيب در محل كار • استقرار و تعيين مكان مناسب ( كيفيت، بازدهي، ايمني) • ارتقاء بهره وري از طريق حذف زمان تلف شده براي جستجوي اشياء • فعاليتها : • استقرار ذخيره سازي بر اساس اصول پنج چه • تمرين و رقابت در زمينه آوردن و بازگرداندن اشياء • مرتب كردن محل كار تجهيزات و اشياء
نظافت Seiso تعريف : دور ريختن زوايد و پاكيزه كردن اشياء از آلودگي و مواد خارجي • تعيين محدوده و مسئول براي نظافت • اتخاذ تصميم براي قسمتهايي كه بايد نظافت شود • شناسايي و تعيين روشهاي نظافت • ايجاد مقررات و قواعد لازم جهت جلوگيري از بروز مجدد آلودگي • مراحل كلي نظافت : • كلان • مرحله جزء به جزء • جزئي ترين مرحله
نظافت تعريف : حذف اشياء زايد ، زباله ، آلودگيها و مواد خارجي در جهت دستيابي به پاكيزگي در محل كار • اهداف : • دستيابي به ميزان مطلوبي از پاكيزگي ، حذف كامل آلودگيها • شناسايي مشكلات جزيي از طريق بازبيني • درك پاكيزه سازي به عنوان نوعي بازبيني • فعاليتها : • پاكيزه سازي بهتر و دقيق تر • پاكيزه سازي و باز بيني تجهيزات • اصول :پاكيزه سازي به عنوان نوعي بازبيني و درجات مختلف پاكيزگي • نمونه موارد فعاليتها : • 1- مسئوليت هاي فردي . • 2- انجام فعاليتهاي خاص در پاكيزه سازي . • 3-مسئوليت تمام افراد در مشاركت در پاكيزه سازي . • 4- پاكيزه نمودن مكانهايي كه اكثر افراد آنرا نمي بينند .
حفظ و نگهداري (Seiketsu) • كنترل و اصلاح دائمي پاك سازي ، نظم و ترتيب و نظافت و به معني استمرار و انجام فعاليتها بصورت روزمره • تدوين روشهاي مناسب و برنامه ريزي اجرا • استاندارد كردن مقررات و يكنواخت سازي فعاليتها • تدوين برنامه هاي پريوديك جهت اجراي هر يك از اصول مربوطه • اجرا
حفظ و نگهداري تعريف : نگهداري همه چيز در وضعيتي سازمان يافته ، مرتب و پاكيزه اصول : مديريت و استاندارد كردن فعاليتهاي 5S نمونه موارد فعاليتها : 1- علامتگذاري 2- علايم مربوط به تجهيزات خاموش كننده آتش 3- برچسب هاي نشان دهنده حدود 4 – استفاده از پوششهاي شفاف 5- پيشگيري از ايجاد صدا و ارتعاش 6- زيبا سازي محيط كار اهداف : - استانداردهاي اجرايي براي تداوم 5S - مديريت خلاق بمنظور آشكار شدن نا همگوني ها فعاليتها : - مديريت خلاق - تشخيص و اقدام سريع و بهنگام - به كار گيري ابزارهايي براي حفظ استانداردها و روند استانداردسازي
انضباط • تعريف : عادت به انجام هر كار به نحو صحيح • اهداف : • - مشاركت كامل در ايجاد عادات صحيح و پيروي از مقررات • - عادت به برقراري ارتباط به نحو صحيح و پيروي از مقررات • فعاليتها : • - اجراي يكي از فعاليتهاي 5S در زمان كوتاه • - ارتباط متقابل • - مسئوليتهاي فردي • اصول :شكل دهي عادات صحيح و انضباط در محيط كار • نمونه موارد فعاليتها : • 1- پاكيزه سازي همگاني • 2- تمرين وقت شناسي • 3- تمرين نظم و ترتيب • 4- توجه و رعايت ظواهر
انضباط(Shitsuke) ايجاد و يا برخورداري از توانايي لازم براي انجام امور به شيوه مطلوب و مورد نظر آموزش تعهد مديريت ترويج فرهنگ خانه داري در محيط كار
اهداف اجرای 5S • هدف اصلی 5S : • بهسازی فرآیندهای سازمان و حذف اتلاف • اهداف تفصیلی 5S : • برقراری ایمنی • رسیدن به کارایی • ارتقاء کیفیت • حذف ضایعات • کاهش خرابی • افزایش بهره وری • ارتقاء روحیه کارکنان • جلب نظر مشتری
مزایای پیاده سازی 5S 1- ایجاد یک نظم فراگیر 2- زمینه سازی برای برقراری انضباط سازمانی 3- کاهش ابهام در کار 4- زیبا سازی محیط کار 5- بهداشتی شدن محیط کار و رفع آلودگی های آن 6- ایمن شدن محیط کار و کاهش حوادث و بیماریهای کاری 7- آسان شدن و کم زحمت شدن انجام کار 8- دسترسی آسان تر به اسناد، قطعات، ابزار و سایر لوازم 9- افزایش روحیه کارکنان 10- کاهش اشتباهات و دوباره کاریها
مزایای پیاده سازی 5S 11- بهبود روابط کارکنان 12- کاهش خستگی و آزردگی روانی ناشی از کار 13- فراهم شدن شرایط لذت بردن از کار 14- کاهش خرابی ماشین آلات 15- تثبیت و بهبود کیفیت 16- افزایش راندمان و کارایی 17- کاهش هزینه 18- کاهش زمان انجام کارها 19- افزایش طول عمر ابزار و ماشین آلات 20- جلب نظر مشتریان
مزایای پیاده سازی 5S 21- افزایش تعلق سازمانی 22- زمینه سازی فرهنگ خود انضباطی 23- نهادینه شدن فرهنگ بهره وری 24- کاهش استعفا و ترک سازمان 25- افزایش جذابیت محیط کار
عوامل موثر در اجرای 5S 1- عوامل برون سازمانی 2- عوامل درون سازمانی 3- عوامل فردی 4- عوامل کاری 5- عوامل سیستمی
1- عوامل برون سازمانی • عوامل دور: • فرهنگ ملی • فرهنگ مذهبی • نظام اقتصادی • نظام سیاسی و حقوقی • عوامل نزدیک: • خواست و حمایت مشتری • خواست و حمایت عرضه کنندگان و تامین کنندگان • خواست و حمایت هم پیمانان و سهامداران • رقبا و رقابت
2- عوامل درون سازمانی • باور ، تعهد و حمایت مدیریت ارشد و هیئت مدیره • باور ، تعهد و حمایت مدیران میانی و سرپرستان • فرهنگ سازمانی • توان مالی • سابقه و نتیجه پیاده سازی سیستمهای نسبتاً مشابه • ترکیب نیروی انسانی • رضایت شغلی • امنیت شغلی • تناسب شغلی • مشارکت واقعی کارکنان • به کارگیری درست روشهای جبران، تشویق و تنبیه
3- عوامل فردی • سلامت یا بیماری جسمی و روانی • توان علمی • توان تجربی • توان خلاقیت و نوآوری • انعطاف پذیری فردی • نوجویی یا کهنه پرستی • شلختگی یا نظم شخصی • تنبلی یا فعال بودن • مسئولیت پذیری یا مسئولیت گریزی • روحیه عدم مشارکت یا روحیه کار گروهی • کارگریزی یا تعهد و وجدان کار • آرامش یا مشکل خانوادگی
4- عوامل کاری • تولیدی یا خدماتی بودن کار • تکنولوژیک یا غیر تکنولوژیک بودن کار • ماهیت تمیز یا آلوده کار • ماهیت مشارکتی یا واحدی بودن کار • پویا یا ثابت بودن کار • سطح تخصص و تحصیلات مورد نیاز برای انجام کار • نظم یا بی نظمی ذاتی • میزان انعطاف پذیری • خطرناک یا ایمن بودن کار • ورودی های کار • خروجی های کار
5- عوامل سیستمی • هزینه نگهداری • همخوانی با فرهنگ سازمانی • هزینه پیاده سازی • هزینه نگهداری • همخوانی با فرهنگ سازمانی • نیازهای آموزشی • جایگاه این سیستم نزد مدیریت ارشد • جایگاه این سیستم در استراتژیها و برنامه های سازمان • ماهیت سیستم (مدیریتی یا فنی) • انگیزش دهی • نیازمندیهای اجرا و نگهداری • طول مدت پیاده سازی و اجرا • فراگیری یا محدودیت سیستم • نتایج مرتبط با کارکنان • نتایج مرتبط با مدیران • نتایج مرتبط با سازمان • سرعت دستیابی به نتایج • هزینه پیاده سازی
دلائل تقدم اجرای 5S 1- اجرای 5S ، نسبت به اجرای سایر سیستمها ، تا حدودی آسانتر است . 2- همه یک محیط کار تمیز و منظم را دوست دارند . 3- نتایج حاصل از آن برای همه قابل مشاهده است . 4- در همه جا قابل پیاده سازی است . 5- زمان جستجو (به دنبال اشیاء و اسناد) کاهش می یابد . 6- سرعت دستیابی، افزایش می یابد . 7- عمر ماشین آلات و تجهیزات، افزایش می یابد . 8- سلامتی و ایمنی برای کارکنان در محیط کار ایجاد میشود . 9- تعداد خطاها کاهش می یابد .
دلائل تقدم اجرای 5S(ادامـه) 10- همه بطور اتوماتیک ، منضبط می شوند . 11- هزینه پیاده سازی خیلی کم است . 12- موجب قدردانی و لذت مشتریان میشود . 13- موجب رشد خلاقیت کارکنان برای انجام بهتر کارها میشود . 14- موجب بهبود دیدگاه دیگران نسبت به سازمان میشود . 15- هر کس میتواند به محل کارش افتخار کند . 16- عملکرد عمومی سازمان ، افزایش می یابد . 17- جو مساعد برای بکارگیری 5S ایجاد میشود .
شروع برگزاری سمینار آشنایی با مزایای 5S یا ارسال جزوه و بروشور مربوط آیا تمایل به پیاده سازی وجود دارد؟ پایان امکان سنجی و بررسی وضعیت موجود 1 مراحل پیاده سازی 5S(ادامـه)
1 تشکیل سایر کمیته های 5S تشکیل کمیته راهبری 5S آموزش اصول 5S به سایر کمیته ها آموزش اصول 5S به کمیته راهبری تعیین مقدمات لازم برای پیاده سازی 5S تعیین هماهنگی لازم برای پیاده سازی 5S 2 مراحل پیاده سازی 5S(ادامـه)
2 تهیه مستندات و دستورالعملهای لازم اجرا نظارت بر اجرا انجام اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه مراحل پیاده سازی 5S(ادامـه)
کمیته راهبری کمیته مرکزی کمیته فرهنگی کمیته ممیزی کمیته پشتیبانی کمیته اجرایی ساختار کمیته های مجری 5S
وظایف کمیته راهبری • تدوین استراتژی های 5S • بررسی، تائید و ابلاغ خط مشی آراستگی 5S • تعیین مسئولین کمیته ها • ابلاغ حکم مسئولین و اعضای کمیته ها • تعیین اعضای کمیته ممیزی • نظارت کلی بر عملکرد کمیته ها • نظارت بر اجرای 5S در سازمان • بررسی و تصمیم گیری راجع به نتایج ممیزی کمیته ممیزی • تخصیص منابع لازم
ترکیب اعضای کمیته راهبری • مدیر عامل سازمان • معاون / مدیر کیفیت • نماینده مدیر عامل در امر 5S • سایر معاونین و مدیران ارشد (در صورت نیاز) • مسئول کمیته ممیزی • مسئول کمیته فرهنگی • مسئول کمیته پشتیبانی • مسئول کمیته اجرایی
وظایف کمیته مرکزی • تهیه خط مشی آراستگی (5S) در سازمان • هماهنگ نمودن اقدامات کمیته ها • نظارت بر عملکرد کمیته ها • حل اختلاف احتمالی بین کمیته ها • تهیه نظامنامه 5S • پیشنهاد بازنگری در ساختار ، فعالیتها و ...
نکات مدیریتی • مدیران و سرپرستان ، قبل از تشویق دیگران به رعایت 5S ، بایستی خودشان ، اصول 5S و لزوم اجرای آن را واقعاً درک کنند . • مدیریت پیشرو ، ایجاد کننده بهترین فضای کاری است . • اصول 5S اولین گام در راه اجرای برنامه ای بلند مدت برای حفظ سلامتی شرکتها محسوب میشود . • 5S نشانگر میزان کارایی مدیریت است . • در ژاپن مدیران اجرایی سطح بالا، 5S را در الویت اساسی و اولیه مدیریت خود قرار داده اند.
نکات کلـی • هدف نهایی 5S ، پیشگیری از اتلاف است. • هر کسی میتواند ناهمگونی را تشخیص دهد. • هر طرح باید شامل برنامه ای برای شناسایی ، سنجش و ارزیابی هر یک از اهداف مرحله ای باشد. • بهتر آن است که تصمیمات اتخاذ شده ، مشکلات پیش آمده ، اقدامات انجام شده و نتایج حاصل از آنها ثبت و نگهداری شود .
نکات مفهـومی • 5S مجموعه تمهیداتی است برای نگهداری اشیاء در وضعیتی مطلوب. • اگر قادر به انجام 5S نمی باشید در انجام کارهایتان موفق نحواهید بود. • پیچیده ترین و دشوارترین برنامه ها نیز با بهره گیری از 5S آغاز میشود. • برای اصلاح عادات نادرست در کار ، به خوبی میتوان از 5S استفاده کرد. • 5S با اعتقاد بر این واقعیت عمل می کند که تاثیر اعمال بیشتر از گفتار است.
موفق باشیداداره ارزیابی عملکرد وپاسخگوئی به شکایات خراسان رضویبهمن1391
