اختلالات شخصیت و طرحواره های ناسازگار اولیه در مجرمان به قتل عمد نوازاله مودب، ندا آيين پرست

1. اختلالات شخصیت و طرحواره های ناسازگار اولیه در مجرمان به قتل عمد نوازاله مودب، ندا آيين پرست 2-جدول فراواني اختلالات شخصيت در مجرمين قتل عمد مقدمه شناخت منش و شخصيت فرد تبهكار تشخيص گرايشهاي رفتار ضد اجتماعي در آدمي در ارزيابي نهايي و اكتسابي در چنين گرايشي و سير تكويني آن از مرحله قوه به فعل، ارزيابي ميزان مسئوليت و خود‌آگاهي در ارتكاب جرم و نقش خود آگاهي در فقدان يا زوال مسئوليت كيفري، پرورش درماني مجرم و ناسازگاري اجتماعي او و رفع حالت خطر از تبهكاران خطرناك و بهسازي رواني بزهكار و ... از رسالتهاي مهم روانشناسي جنايي است. روانشناسي جنايي با تحقيق درباره نحوه شکل گیری شخصيت جنايت كاران و يافتن علل بروز جرم و عوامل رواني جرم زا به پيش‌گيري از وقوع و اصلاح مجرمان مي‌پردازد و در تأمين سعادت فردي و اجتماعي رسالت مقدسي را بر عهده دارد (كي‌نيا،1380). از هنگامی که انسانها زندگی جمعی را برگزیدند، جرم و مجرم به مثابه معضلی اجتماعی در نظر گرفته شد. گرایش به جرم و ارتکاب آن ناشی از عوامل بسیار متعددی است که برخی از آنها فردی و درونی و برخی دیگر بیرونی و متاثر از محیط می باشد. یکی از علل آن را اصولاً امکانات محدود و خواسته های بی حد و حصر انسان ها به عنوان ریشه ای برای جرایم می توان در نظر گرفت، که افراد برای بهره مندی از موقعیت ها و امکانات با دیگران به رقابت می پردازند و در این گیر ودار برخی برای رسیدن به هدف های خود به راه های انحرافی کشیده شوند. یک عامل مهم دیگر در ارتکاب جرم و حتی نوع آن، ویژگی های شخصیتی افراد می باشد.در واقع برای فهم هر رفتار آدمی، اعم از رفتار عادی و بهنجار یا نا بهنجار، اطلاع از نوع شخصیت و منش و مبدأ آن اعمال، امری لازم و ضروری است. از آنجا که پیشگیری از جرم به عنوان یک هدف در هر جامعه مد نظر قرار دارد، لذا متخصصان رشته های مختلف روانشناسی، روانپزشکی، علوم اجتماعی، جرم شناسی، حقوق و تعلیم و تربیت به دنبال شناخت دقیق این معضل و عوامل ایجادی و راه های پیشگیری و مهار آنها هستند(ربیعی،1388). یکی از عوامل مهم در ارتکاب جرم و حتی نوع آن، ویژگی های شخصیتی افراد می باشد. در واقع برای فهم هر رفتار آدمی، اعم از رفتار عادی و بهنجار یا نابهنجار، اطلاع از نوع شخصیت و منش و مبدا آن اعمال، امری لازم و ضروری است. طرحواره هاي ناسازگار به عنوان زيرساختهاي شناختي منجر به تشكيل باورهاي غيرمنطقي مي شوند طرحوار ه هاي ناسازگار مستقيماً منجر به اختلال شخصيتي خاصي نمي شوند اما آسيب پذيري فرد را براي اين اختلالات افزايش مي دهند(یانگ، 1388). از طرفی يانگ استدلال ميكند كه طرحواره هاي ناسازگار اوليه باعث تحول و رشد اختلال شخصيت مي شوند. اين طرحواره ها ممكن است در دوران اوليه كودكي از طريق تجارب منفي با افراد مهم زندگي بوجود آيند(تورس ،2002). امام هادی و همکاران(1385)، درپژوهشی که در طی سالهاي 1380-1379 بر روي 136 زندانی با جرم قتل عمد در زندانهاي شهر تهران انجام دادند با استفاده از SCL- 90-R اختلالات روانی این مجرمان را بررسی کردند. اطلاعات و داده هاي به دست آمده از این آزمون، تحت بررسی قرار گرفت. بر طبق نتایج به دست آمده، سن اکثر مجرمان بین 30 تا 37 سال با میانگین33/6 بود. از نظر وضعیت سلامت روان، حدود87%آنها از نوعی اختلال روانی رنج می بردند که در این میان پرخاشگري، اضطراب و شکایات جسمانی، بیشترین ووسواس و ترس مرضی کمترین آنان را شامل می شد) 0/01 .( P <نتایج نشان داد در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی رابطه ی اختلالات شخصیت و طرحواره های ناسازگار اولیه که زیربنای این اختلالات شخصیت هستند در مجرمان به قتل عمد بپردازد.. شاخص ترین اختلال شخصیت در مجرمین به قتل عمد کدام است؟ شاخص ترین طرحواره ناسازگار اولیه در مجرمین به قتل عمد کدام است؟ بحث و نتيجه‌گيري: نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که شاخص ترین اختلال شخصیت در مجرمان قتل عمد اختلال شخصیت وسواسی – جبری با 43% می باشد. و اختلال شخصیت نمایشی با 38% دومین اختلال شایع در مجرمان قتل عمد می باشد. نتایج به دست آمده از این پژوهش هیچ گونه همبستگی با معدود پژوهش انجام شده در این حوزه نشان ندادند. به عنوان مثال ریگوناتی و همکاران(2006) در تحقیق خود که بر روی متجاوزین به عنف و قاتلین در برزیل انجام دادند به این نتیجه رسیدند که 96% از قاتلین دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند. در مورد نتایج به دست آمده در این حوزه می توان دلایل چندی را مطرح کرد که در ذیل توضیحاتی برای آن آورده می شود: وقوع قتل های موسوم به قتل های ناموسی که در ایران رواج شدیدی دارد یکی از این دلایل است. در همین رابطه دادستان تهران آماري از وقوع قتل‌ها در تهران از سال 1385 تاكنون ارائه كرد و گفت در مجموع اگر بخواهيم ميانگين 3 ساله آمار قتل‌هاي تهران را بيان كنيم، از مجموع 627 فقره قتل، 462 مورد از قربانیان يعني 74 درصد را مردان و 165 مورد يعني 26 درصد را زنان تشكيل مي‌دهند. جانشين رئيس پليس آگاهي ناجا نیز با اشاره به اينكه سهم قتل هاي خانوادگي در سال 87، 31 درصد بوده كه در مقايسه با سال گذشته، تغييري نداشته است، افزود: وقوع قتل توسط فرزندان 12 درصد، قتل توسط زن 3 درصد، وقوع قتل توسط شوهر 16 درصد، قتل توسط والدين 10 درصد، قتل توسط فرزندان 12 درصد و قتل توسط ساير بستگان 57 درصد در 7 ماهه امسال است (روزنامه جام جم، 1388). در مورد سوال دوم که مربوط به شاخص ترین طرحواره ناسازگار اولیه می باشد نتایج نشان دادند که طرحواره استحقاق با 74% بیشترین فراوانی را در گروه مجرمین به قتل عمد دارا بود گفت کسانی که دارای این طرحواره هستند معتقدند که نسبت به دیگران یک سر و گردن بالاتر هستند، حقوق ویژه ای برای خودشان قائل هستند و تعهدی نسبت به رعایت اصول روابط متقابل که راهنمای تعاملات اجتماعی بهنجار هستند، ندارند. چنین افرادی برای این که بتوانند کسب قدرت کنند و یا دیگران را کنترل نمایند، تمرکز افراطی به برتری جویی دارند و با توجه به این که این طرحواره در حوزه محدودیت های مختل قرار دارد و کسانی که در این حوزه قرار دارند محدودیت های درونی آنها در خصوص احترام متقابل و خویشتن داری به اندازه کافی رشد نکرده است.آنها ممکن است در خصوص احترام به حقوق دیگران، همکاری کردن، متعهد بودن یا دستیابی به اهداف بلند مدت مشکل داشته باشند آنها معمولاً در خانواده هایی بزرگ شده اند که خیلی سهل انگار و بیش از حد مهربان بوده اند. آن ها در دوران کودکی ملاحظه دیگران را نمی کرده اند و خویشتن دار نبوده اند. روش شرکت کنندگان و طرح پژوهش: جامعه مورد مطالعه مشتمل بر کلیه مجرمان به قتل عمدی است که در پاییز 1389 در زندان عادل آباد شیراز ، در حال گذرلندن دوران محکومیت خود بودند و از این جامعه به صورت تصادفی 100 نفر اتخاب شدند. ابزارهايي كه در اين پژوهش استفاده شده است عبارتند از: آزمون بالینی چند محوری میلون: این پرسشنامه از جمله آزمون های منحصر به فردی است که در آن بر اختلال های شخصیت و نشانه هایی که اغلب با این اختلال ها همراه هستند، تأکید می شود. نسخه اصلی این آزمون در سال 1977( میلون، 1977) تدوین شد و از آن زمان تا کنون دو بار تجدید نظر شده است (MCMI-II؛میلون، 1987؛ MCMI-III ؛ میلون، 1994). شریفی(1381)، نسخه سوم MCMI-III را در اصفهان هنجار یابی کرده است. برای به دست آوردن ضریب پایایی مقیاس های ام.سی.ام.آی،از روش باز آزمایی استفاده شده است که همبستگی نمرات خام اولین اجرا و باز آزمایی در دامنه 82% (اختلال هذیانی)تا 98%(اختلال شخصیت اسکیزوئید)گزارش شده است.همچنین در این مطالعه،پایایی آزمون از طریق روش همسانی درونی محاسبه شده است و ضریب آلفای مقیاسها در دامنه 85%(وابستگی به الکل)تا 97%(اختلال استرس پس از سانحه)به دست آمده است. فرم كوتاه پرسشنامه طرحواره هاي ناسازگار اوليه يانگ: پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه(فرم کوتاه) یک پرسشنامه 75 آيتمي که توسط يانگ(1988، به نقل از لطفی و همکاران، 1386)براي ارزيابي پانزده طرحواره ناسازگار اوليه ساخته شد. صدوقی و همکاران(1387)، به بررسی تحلیل عاملی نسخه کوتاه پرسشنامه یانگ در نمونه غیر بالینی ایرانی پرداختند. یافته های این پژوهش ویژگیهای روان سنجی فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ در پایایی و روایی بین فرهنگی را تایید کرد، در این بررسي اعتبار مقياس YSQ-SF به وسیله آلفای کرونباخ برای همه خرده مقیاس ها در دامنه 90-62 به دست آمد. روش تجزيه و تحليل اطلاعات: در پژوهش براي بررسي سوالات تحقیق از جداول فراواني استفاده شده است فهرست منابع: امام هادی محمد علی؛ جلیلوند مریم و صالحی منصور.(1385). فراوانی اختلالات روانی در مجرمان به قتل عمد. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره20 ربیعی ناصر.(1388). بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی و درجه بندی جرایم در مجرمین جوان. اصلاح و تربیت، شماره 83، فروردین 1388،ص 34-30. شريفي،علی اکبر. (1381). هنجاریابی آزمون بالینی چند محوری میلون/3 در شهر اصفهان. رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان. صدوقي زهره؛ آگيلار- وفاي مريم؛ رسول زاده طباطبايي، سيدكاظم و اصفهانيان ناميه. (1387). تحليل عاملي نسخه كوتاه پرسش نامه طرحواره يانگ در نمونه غيرباليني ايراني. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران، سال چهاردهم، شماره2، صفحه: 219-214  كي‌نيا مهدي. (1380). روان‌شناسي جنايي، انتشارات رشد. جلد اول. Rigonatti, S & Serafim, A & Freitas Caires, M &Filho, A & Florez , A.(2006). Personality disorders in rapists and murderers from a maximum security prison in Brazil. International Journal of Law and Psychiatry .361–369 Torres, C.. (2002) Early Maladaptive schema and cognitive distortsion in psychophathy and narcisstism. A thesis submitted for the degree of Doctor of Psychology (Clinical) of the Australian National University. يافته‌هاي پژوهش: 1-جدول فرواني طرحواره هاي ناسازگا اوليه در مجرمان قتل عمد