340 likes | 473 Views
STRONG INTERACTIONS Introduction to QCD. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πυρηνικές Δυνάμεις Δυναμικό Yukawa Ανακάλυψη παράδοξων σωματιδίων Ταξινόμηση σε ομάδες- θεωρητική πρόβλεψη quarks Αντιστοιχία με κβαντικούς αριθμούς Βαρυόνια- Μεσόνια Οικογένειες quarks Θεωρητική πρόβλεψη χρώματος
E N D
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ • Πυρηνικές Δυνάμεις • Δυναμικό Yukawa • Ανακάλυψη παράδοξων σωματιδίων • Ταξινόμηση σε ομάδες- θεωρητική πρόβλεψη quarks • Αντιστοιχία με κβαντικούς αριθμούς • Βαρυόνια- Μεσόνια • Οικογένειες quarks • Θεωρητική πρόβλεψη χρώματος • Πειραματική πρόβλεψη partons, colors • Εισαγωγή στην QFT- Θεώρημα Noether • Θεωρία Διαταραχών • Ομάδα συμμετρίας χρώματος • Εγκλωβισμός χρώματος • Δυναμικό QCD • Ασυμπτωτική ελευθερία • Εγκλωβισμός των quarks • Lattice QCD • Νέες δέσμιες καταστάσεις
General properties of nuclear forces • Ανεξάρτητες ηλεκτρικού φορτίου • Συμμετρικές ως προς το isospin • Συμμετρία πρωτονίου-νετρονίου • Αναλλοίωτες κάτω από μετασχηματισμούς Γαλιλαίου, στροφών, χρονική αντιστροφή, χρονική ανάκλαση • Εμβέλεια της τάξης μερικών fm • Κορεσμός δυνάμεων
Yukawa-exchange theory • 1935- Αλληλεπίδραση νουκλεονίων μέσω ανταλλαγής μεσονίων • Εκπομπή-Απορρόφηση • Μεσόνιο ανταλλαγής ΠΙΟΝΙΟ • π+ , π- , π0 • Μάζα 140 MeV Πεπερασμένη εμβέλεια
Yukawa Potential Περιοχή απωστικού δυναμικού Απαγορευτική αρχή του Pauli
Αλληλεπίδραση ισχυρού φορτίου Nuclear forces Van der Waals of strong interactions • Ουδέτερα μόρια σε μικρές αποστάσεις ‘’φαίνεται’’ η κατανομή φορτίου των ατόμων • Νουκλεόνια σε αποστάσεις μερικών fm ‘’ουδέτερα’’ • Σε αποστάσεις 1 fm εμφανίζεται η κατανομή του ισχυρού φορτίου
Ανακάλυψη νέων σωματιδίων • Δεκαετία 1950 κοσμική ακτινοβολία • Περίεργες ιδιότητες σωματιδίων • Παραγωγή ανά ζεύγη σε αδρονικές συγκρούσεις Ισχυρή αλληλεπίδραση • Σχετικά μεγάλοι χρόνοι ημιζωής Ασθενής αλληλεπίδραση • Εισαγωγή νέου κβαντικού αριθμού της παραδοξότητας (strange) • Διατήρησή της στις ισχυρές αλληλεπιδράσεις • Ταξινόμηση σωματιδίων το 1961 από Gell-Mann σε ομάδες • Ομαδοποίηση σε πολλαπλότητες isospin, παραδοξότητας • Βαρυονική δεκάδα, βαρυονική-μεσονική οκτάδα • Ελαφρύτερα σωμάτια με
Baryon decuplet • Στον οριζόντιο άξονα πολλαπλότητες isospin, παραδοξότητας • Σωματίδια που ανήκουν στην ίδια πολλαπλότητα έχουν περίπου ίδιες μάζες • Η διαφορά τους οφείλεται στην διαφορετική αλληλεπίδραση με το ΗΜ πεδίο, αφού έχουν διαφορετικά φορτία • Οριζόντια μεταβολή isospin • Κατακόρυφη μείωση παραδοξότητας • Σταθερή διαφορά μάζας περίπου 150 MeV ανάμεσα στις πολλαπλότητες • Θεωρητική εξήγηση • 1964: Zweig &Murray Gell-Mann • Εισαγωγή 3 στοιχειωδών σωματιδίων • Up, down & strange quarks • Είναι φερμιόνια και έχουν κλασματικά φορτία • Διαφορά μάζας: • Φορτίο:
Experimental evidence of partons • 1969 SLAC electron- nucleon deep inelastic scattering • Rutherford 1909 • 1. Σκέδαση e σε μη αμελητέες γωνίες • Ύπαρξη παρτονίων • Φερμιόνια • Κλασματικό φορτίο • 2. Έλλειμμα ορμής • Ύπαρξη και άλλων σωματιδίων που κουβαλούν το άλλο μισό της συνολικής ορμής της τελικής κατάστασης του νουκλεονίου • GLUONS • Γιατί λεπτόνια?
Flavors • Κάθε quark αντιστοιχεί σε έναν κβαντικό αριθμό • 3 οικογένειες quarks • Κάθε οικογένεια αποτελείται από ένα quark με Q=2/3e και ένα με Q=-1/3e
Properties of Flavors Ασθενείς αλληλεπιδράσεις Cabbibo-Kobayashi-Maskawa matrix beta decay transformation u , d
Baryons & Mesons feel strong interactions Παρατηρήσεις Δέσμιες καταστάσεις μόνο
Leptons-Quarks symmetryFamilies • Ανακάλυψη 1995 top quark • Συμπλήρωση συμμετρίας λεπτονίων-quarks • 3 οικογένειες σωματιδίων • Λεπτόνια δεν αισθάνονται τις ισχυρές αλληλεπιδράσεις, μόνο τα quarks • Ασθενείς αλληλεπιδράσεις αλλάζουν τις γεύσεις στα quarks και στα λεπτόνια • Ισχυρές αλληλεπιδράσεις ? • Γιατί 3 οικογένειες σωματιδίων?
Δ++ParadoxColor Introduction • Είναι το ελαφρύτερο σωμάτιο με Jp=3/2+ τα quarks βρίσκονται στην βασική κατάσταση • Έχουν ομόρροπα spin • Έχει φορτίο +2e αποτελείται από 3 up • 3 ταυτοτικά σωματίδια στην ίδια κβαντική κατάσταση • WHAT ABOUT PAULI’S EXCLUSION PRINCIPLE? • 1964: Greenberg Υπάρχει νέος βαθμός ελευθερίας • Μπορεί να πάρει 3 διαφορετικές τιμέςi,j,k • Red, Green, Blue
Experimental evidence of color existencePart 1 • Διάσπαση ουδετέρου πιονίου αριθμός χρωμάτων decay rate σταθερά διάσπασης πιονίου • Σύγκριση με πειράματα Nc =3
Experimental evidence of color existencePart 2 • Electron-positron annihilation • Παραγωγή αδρονίων (βαρυονίων & μεσονίων) και λεπτονίων • Παραγωγή quarks από κατώφλι ενέργειας
Quantum Field Theory (QFT)Noether theorem • Στην QFT κάθε νόμος διατήρησης σχετίζεται με μια συμμετρία στην Λαγκραντζιανή • Η αναλλοιώτητα της Lagrangian κάτω από μετασχηματισμούς συμμετρίας και η διατήρηση των αντίστοιχων μεγεθών περιγράφεται από το θεώρημα Noether • Classical Mechanics Lagrangian invariant under rotations • Διατήρηση γωνιακής στροφορμής • Η Lagrangianγενικά αποτελείται από έναν κινηματικό όρο και έναν δυναμικό • Exact solutions impossible Perturbation theory
Coupling constantPerturbative Theories • QED: • QED Perturbative theory • QCD running coupling constant • Περιοχές που μπορούμε να εφαρμόσουμε θεωρία διαταραχών και περιοχές που δεν μπορούμε • Αριθμητικές λύσεις
Quantum Chromodynamics (QCD)Color Group SU(3) • Η θεωρία που περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις του χρώματος • Διαδότες της ισχυρής αλληλεπίδρασης γκλουόνια • Ομάδα συμμετρίας χρώματος SU(3) • Special & Unitary • U: unitary NxN matrix • SU(N) γεννήτορες 8 είδη γκλουονίων • Non Abelian gauge theory • Επιπλέον όροι στη Lagrangian επιπλέον όροι αλληλεπίδρασης
Color PhenomenologyGluons Part 1 • Gluonsάμαζα, ηλεκτρικά ουδέτερα, έχουν ισχυρό φορτίο -χρώμα • Άρα μπορούν να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους- διαφορά από QED • Οι αναλυτικοί υπολογισμοί γίνονται δύσκολοι • 4 gluon vertex • Αλλάζουν το χρώμα των quarks είτε το αντιχρώμα των antiquarks • Antiblue, antigreen, antired • Αποτελούνται από συνδυασμό χρώματος-αντιχρώματος
Color PhenomenologyColor Confinement (εγκλωβισμός) • Όλα τα δέσμια συστήματα (βαρυόνια ή μεσόνια) είναι ουδέτερα ως προς το ισχυρό φορτίο • Είναι νόμος; • Συμμετρία χρώματος κάθε χρώμα έχει την ίδια πιθανότητα να βρίσκεται στο αδρόνιο • Άχρωμα σωμάτια- color singlets • Βαρυόνια 3 γεύσεις άρα red, blue, green • Μεσόνια χρώμα-αντιχρώμα εξουδετέρωση • Ισχυρή αλληλεπίδραση εξαρτάται από το χρώμα;
Vacuum Polarization • QED: θάλασσα από virtual photons, e- e+ • Free electron Cloud of positrons- screening • Electric charge is reduced • Physical electron more charge than naked electron • QCD: sea of quarks-antiquarks & gluons • Free quark Cloud of antiquarks & gluons- antiscreening • Gluons carry color so physical quark more charge than naked • Constant increase of color to infinity • So… • Only color singlets bound states
Color PhenomenologyGluons Part2 • Τρία χρώματα, αντιχρώματα • Συνολικά 3x3=9 δυνατοί συνδυασμοί γκλουονίων • Όμως έχουμε μόνο 8 • 6 γκλουόνια αλλάζουν το χρώμα • 2 δεν το αλλάζουν • Ένας συνδυασμός δεν έχει χρώμα, άρα δεν μπορεί να διαδίδεται
QCD Potential • Δυναμικό QCD • asσταθερά σύζευξης k=1GeV/fm • Σε μεγάλες ενέργειες- μικρές αποστάσεις επικρατεί ο 1ος όρος • Σε μικρές ενέργειες- μεγάλες αποστάσεις επικρατεί ο γραμμικός όρος • ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ • Asymptotic Freedom • Confinement
Asymptotic freedom • Λογαριθμική μείωση σταθεράς σύζευξης • Στις μικρές αποστάσεις τα quarks συμπεριφέρονται ως ελεύθερα σωματίδια • Μη Αβελιανή φύση της Lagrangian • Σε αυτές τις αποστάσεις μπορούμε να εφαρμόσουμε θεωρία διαταραχών
Confinement Part 1 • Σε μεγάλες αποστάσειςαυξάνει το δυναμικό και η σταθερά σύζευξης • Non perturbative region • Τα quarks είναι δέσμια • Όσο μεγαλύτερη είναι η απομάκρυνση τόσο δυσκολότερο είναι να αποχωριστεί το quark από το σωμάτιο
Lattice QCD • Αριθμητική μέθοδος • Διακριτός χώρος • Δικτυωτό πλέγμα στον 4διάστατο χωρόχρονο • Τα quarks βρίσκονται στις κορυφές του πλέγματος • Τα γκλουόνια αποτελούν τις πλευρές του πλέγματος • Μη διαταρακτική θεωρία • Μείωση της πλεγματικής σταθεράς μεγαλύτερη ακρίβεια • Μεγάλη υπολογιστική ισχύς • Μέχρι στιγμής υπολογισμοί στην διαταρακτική περιοχή
Ανασκόπηση • Πυρηνικές Van der Waals ισχυρών • 6 γεύσεις, 3 χρώματα & 8 γκλουόνια • Δομή βαρυονίων-μεσονίων • Διαφορά ασθενών-ισχυρών • Μακροσκοπικά άχρωμες καταστάσεις • Ανταλλαγή χρώματος • Ασυμπτωτική ελευθερία • Εγκλωβισμός
Βιβλιογραφία • Donald H. Perkins, Εισαγωγή στη ΦΥΕ • Harald Fritzsch, Quarks • T. Muta, Foundations of quantum chromodynamics • Povh, Rith, Scholz, Zetche, “PARTICLES AND NUKLEI, an introduction to the Physical Concepts”, • Ulrich Mosel, “FIELDS, SYMMETRIES AND QUARKS”, McGraw-Hill Book company GmbH • Michael E. Peskin, Daniel V. Schroeder, “An introduction to Quantum Field Theory • Γ. Λαλαζήσης, Θέματα Πυρηνικής Θεωρίας • N.J. Evans, “An introduction to QED and QCD”, University of Southampton • Και φυσικά πολύ internet