MEMORIESIGNAALTEST

1. MEMORIESIGNAALTEST TRAININGSBIJEENKOMST mei 2014

2. Inhoud • Inleiding • Uitleg • De MST in de praktijk • Testen • Tablet • Nazorg

3. Inleiding Wie zijn wij? De aanleiding van het onderzoek Doel(en) van het onderzoek

4. Wie zijn wij? De regiegroep: • Gerda Andringa – onderzoeker • Nathalie van de Zande - onderzoeksassistent • Dinyvan der Staal - vertegenwoordiger van de zorgaanbieders • Erna Verstraaten - verzorgt digitalisering en zoekt business case • RaymundPessers – specialist ouderengeneeskunde, vertegenwoordiger medische sector • Werner van Belzen – kassier, financiële verantwoording • Mira Weber – projectmanager Doelgroep training: • Testers • Regionale aanspreekpunten

5. De aanleiding van het onderzoek • Het aantal mensen met dementie groeit • Er wonen meer mensen met dementie thuis • Huidige diagnosetraject is arbeidsintensief en duur

6. GroeiprognosedementiE Zeeland

7. Praktische tools voor de detectie van dementie • Te gebruiken door specialist maar wellicht ook door huisartsen en verpleegkundigen • Gevoelig en selectief • Minimale belasting voor de cliënt

8. De MemorieSignaaltest (MMSE) TYM Frailty

9. MMSE Mini Mental State Examination “Gouden standaard”

11. MMSE • Cliënten geven antwoord op vragen en voeren opdrachten uit • De test is kort • De test bestrijkt meerdere cognitieve domeinen • oriëntatie in de tijd • ruimtelijke oriëntatie • herhalen • concentratie • rekenen • korte termijn geheugen • taal • visueel inzicht • Test ligt onder vuur

12. TYM Test Your Memory

14. De Test Your Memory test • Cliënten doen de test zelf • De test is kort • De test bestrijkt meerdere cognitieve domeinen • lange termijn geheugen • oriëntatie in de tijd • executieve functie • herhalen • rekenen • opsommen • benoemen • concentratie • korte termijn geheugen • taal • visueel inzicht • Onderzoek in Spanje, Polen, Japan, Engeland en Nederland • Studies suggereren dat de test gevoelig en specifiek is, vooral in vroeg stadium • De vraag is of de test een praktische signaaltest kan vormen buiten de geheugenkliniek

15. Frailty Fragiliteit = “Een dynamische toestand waarin een individu verkeert die tekorten heeft in één of meerdere domeinen van het menselijk functioneren (lichamelijk, psychisch, sociaal), die onder invloed van een diversiteit aan variabelen wordt veroorzaakt en die de kans op het optreden van ongewenste uitkomsten vergroot.” (Robert Gobben, 2011)

16. Frailty Factoren die van invloed kunnen zijn op het geheugen: • Gezondheidsproblemen • Activiteit • Voeding • Slaap(kwaliteit) • Emotionele gebeurtenissen • Etc.

17. De MemorieSignaaltest

18. Vraagstelling Hoofdvraag: In hoeverre is de TYM, in vergelijking met de MMSE, bruikbaar als signaaltest voor beginnende dementie in de extramurale setting? Subvragen: • Gevoelig? • Specifiek? • Gebruiksvriendelijk? • Laagdrempelig? Projectoverstijgenddoel • Intensivering van samenwerking tussen alle partijen die te maken hebben met dementie

19. De toegevoegdewaarde van de mST in de Thuissituatie Patiënt/naaste omgeving: Inzicht in eigen situatie Tijd voor het plannen van de toekomst Sneller starten met meest accurate behandeling Zorgverlener: Praktisch, snel, gebruiksvriendelijk Wetenschap: Inzicht in de effecten van interventie

20. UITLEG De MST in de praktijk MMSE TYM Tablet

21. De mst in de Praktijk

22. Stappenplan 1)     Potentiele deelnemers worden gezocht door: wijkverpleegkundigen, huisartsen, casemanager kwetsbare ouderen, etc. 2)       Aandrager neemt contact op met huisarts voor afstemming 3)     Bij akkoord van huisarts informeert de aandrager de deelnemer en laat een folder achter 4)      Als de deelnemer akkoord is met deelname aan de test neemt de aandrager contact op met aanspreekpersoon in de regio  5)      Aanspreekpunt dirigeert potentiele deelnemers naar tester (indien nodig) 6)      Tester neemt contact op met deelnemer om afspraak te maken 7)      Instemmingsformulier wordt getekend 8)      Testen en vragenlijst worden afgenomen 9)      Testuitslagen worden verstuurd naar huisarts 10)      Nazorg: tester belt na enkele dagen op

23. Doelgroep • Doelgroep 50+ • Testgroep met beginnende geheugenklachten • Controlegroep zonder geheugenklachten • Partners • Andere cliënten • Regio Zeeland • Thuiswonend of geclusterd wonend tot en met ZZP 3

24. Pakketje • 1x richtlijnen MMSE • 10x MMSE • 1 richtlijnen TYM • 1 nakijkmodel TYM • 10x TYM • 10x toestemmingsformulier • 5x formulier evaluatie • (1x voorbeeldtekst folder)

25. MMSE

26. Afname instructies Benodigdheden: • Uitgeprinte MMSE test (incl. blad met zin en figuur) • Pen • Horloge • Potlood/gum “Voor deze geheugentest ga ik u vragen stellen die verschillende delen van het geheugen testen. Sommige vragen zijn makkelijker en sommige moeilijker. Het is prima als u uw best doet, maar het is niet erg als u niet alles weet. Als u niet zeker het goede antwoord weet, dan geeft dat niet.”

27. Afname instructies • Ga tegenover de persoon zitten. Zorg dat de persoon beschikking heeft over bril of gehoorapparaat indien nodig. Stel eenvoudige vragen om vast te stellen of de cliënt u begrijpt en verstaat. • Zorg dat datum nergens zichtbaar is (bijvoorbeeld klok, horloge, computer, kalender, formulier, etc.) • Stel iedere vraag maximaal drie keer, tenzij anders aangegeven. • Als de persoon geen of incorrect antwoord geeft, scoor 0. Geef geen hints, stel de vraag niet nogmaals. Accepteer het antwoord, geef geen suggesties of fysieke duidingen, zoals hoofd schudden, etc. • Eventueel aanwezige partners/kinderen/mantelzorgers mogen niet helpen.

28. Scoringsinstructies Vraag 1a-e: • Alleen het exacte jaar is goed. Gedurende de laatste week van het oude seizoen, of de eerste week van het nieuwe seizoen, reken beide seizoenen goed. Reken zowel 1 maart als 21 maart goed voor het begin van de lente, enz. Op de eerste twee dagen van een nieuwe maand en de laatste twee dagen van de vorige maand, reken beide maanden goed. Accepteer twee dagen ernaast m.b.t. datum. Alleen de exacte weekdag is goed. Vraag 2a-e: • Accepteer alleen exact goede antwoorden. Pas de vragen aan de situatie van de persoon aan (naam ziekenhuis/straatnaam etc.). Vraag 3: • Alleen punten voor goede antwoorden bij eerste poging. Blijf daarna herhalen tot alle drie de woorden herhaald zijn. Vraag 4: • Laat persoon doorgaan tot vijf aftrekkingen zijn gemaakt. Foutieve antwoorden niet corrigeren maar mee doorrekenen. Als het rekenen niet lukt, ga over op achteruit spellen. Reken van de twee opdrachten de hoogste score.

29. MMSE oefenen

30. Scoringsinstructies Vraag 5: • Scoor 1 punt voor ieder goed antwoord, ongeacht de volgorde. Vraag 6: • Accepteer ‘horloge’ en ‘pen’, maar niet ‘klok’, ‘tijd’, of ‘potlood’. Accepteer gegeven antwoord, maar ook verbeteringen. Vraag 7: • Reken alleen het exacte antwoord goed. Vraag 8: • Geef of toon papier met daarop “sluit de ogen”. Herhaal maximaal drie keer de zin: “Wilt u deze woorden lezen en dan doen wat er staat”. Geef alleen 1 punt als persoon de ogen sluit. De persoon hoeft niet hardop voor te lezen wat er staat. • Vraag 9: • Neem een stuk papier, houd het voor de persoon en zeg: “Wilt u dit papier pakken met uw rechterhand, het dubbelvouwen en het op uw schoot leggen?” Herhaal de opdracht niet.

31. Scoringsinstructies Vraag 10: • Scoor 1 punt als de zin een onderwerp en gezegde heeft. Negeer spellingsfouten. • Vraag 11: • 1 punt als figuur geheel correct is nagetekend. Er moet een vierhoek te zien zijn tussen de twee vijfhoeken,

32. TYM

33. Afname instructies Benodigdheden: • Uitgeprinte TYM test (dubbelzijdig, in kleur) • Pen “Op de voor- en achterkant van dit papier staan 10 vragen en opdrachten die verschillende delen van uw geheugen testen. Ik wil u vragen ze in te vullen en op te volgen. Bent u in staat dit te lezen en zelf antwoorden op te schrijven? Sommige vragen zijn makkelijker en sommige moeilijker. Het is prima als u uw best doet, maar het is niet erg als u niet alles weet. Als u niet zeker het goede antwoord weet dan geeft dat niet. Het is het beste als u gewoon invult wat u denkt dat het beste antwoord is. Het is belangrijk dat ik nu even stil ben en dat u de test zelf en in principe zonder hulp invult. Als u er echt niet uitkomt, mag u mij altijd vragen stellen.”

34. Afname instructies • Laat de persoon op een rustige en comfortabele plek zitten met een goede pen en zorg dat hij/zij een goed oppervlak heeft om op te schrijven. • Zorg dat tijd en datum nergens zichtbaar zijn (bijvoorbeeld klok, horloge, computer, kalender, formulier, etc.) • Eventueel aanwezige partners/kinderen/mantelzorgers mogen niet helpen. • Persoon doet in principe test helemaal zelf. Geef alleen hulp als het nodig is. Kijk subtiel mee en stuur eventueel bij. Hulp mag gegeven worden door extra toelichting op de vragen of opdrachten, er mag geen informatie gegeven worden op het antwoord. • Er is geen tijdslimiet voor deze test, maar het is goed om de patiënt soms aan te moedigen verder te gaan met de test om niet te lang bij een vraag te blijven steken.

35. Afname instructies • Het is niet de bedoeling dat patiënten nog een tweede keer naar een vraag die zij al hebben ingevuld teruggaan, of de pagina terug omdraaien als zij de achterkant al aan het invullen zijn. Wees vooral streng op het tweede, minder op het eerste. • Indien de patiënt niet in staat is om de TYM test zelf in te vullen door lichamelijke problemen (bijv. niet kunnen schrijven, verlamming, problemen met zicht) dan mogen de antwoorden voor de patiënt ingevuld worden. Hierbij is het belangrijk dat de patiënt zélf aangeeft wat waar ingevuld moet worden. Vragen voorlezen en uitleggen wordt in dit geval ook beschouwd als “hulp gegeven”, het schrijven van de antwoorden niet. Het vakje onderaan de achterzijde van de TYM moet aangekruist worden.

36. Afname instructies • De TYM score wordt achteraf bepaald, tijdens de test moet wel het aantal keren dat hulp/sturing gegeven is genoteerd te worden. Het is belangrijk direct na afloop onderaan de achterzijde van de TYM te noteren hoe vaak sturing/hulp gegeven is: • 5 punten (geen): testpersoon volbrengt de test zonder hulp • 4 punten (nauwelijks): testpersoon heeft 1 of 2x sturing/hulp nodig • 3 punten (weinig): testpersoon heeft 3-6x sturing/hulp nodig • 2 punten (matig): testpersoon kan de test alleen doen als hij/zij voortdurend wordt begeleid (>6x sturing/hulp) • 1 punten (veel): vrijwel alles moet voor de testpersoon gedaan worden, anders komt er niks van de test terecht

37. TYM oefenen

38. scoringsinstructies • Nakijkvoorbeeld • Indien handschrift onduidelijk is, vraag wat de persoon geschreven heeft en schrijf het erbij voor verduidelijking (ook voor later) • Spelling, afkortingen en interpunctie zijn onbelangrijk zolang woorden begrijpelijk zijn. Dit met uitzondering van vraag 2!

39. scoringsinstructies • Vraag 1: • Geef ook punten indien correcte informatie op verkeerde plaats staat (dag bij maand, dag van de week bij datum, etc.) • Geef ook 1 punt indien datum 1 dag verschilt (dit geldt niet voor dag van de week) • Houd bij het berekenen van de leeftijd rekening met de dag en de maand. Soms berekenen mensen hun leeftijd aan de hand van het jaartal, terwijl ze dat jaar nog niet jarig zijn geweest. • Vraag 2: • Kijk goed of er ‘zoute’ is geschreven en geen ‘zoete’ • Woord vergeten = 1 fout, spelfout = 1 fout, meer dan 2 fouten = 0 punten • Let op dat de juiste zin wordt gekopieerd (niet bijvoorbeeld de instructiezin) • Vraag 3: • Spelling naam onbelangrijk (ook goed: Marc, Rutten, Ruthe, etc.) • Let op dat men de tweede vraag niet over het hoofd ziet

40. scoringsinstructies • Vraag 4: • Getallen dienen leesbaar te zijn, vraag anders om verduidelijking en schrijf ze erbij • Vraag 5: • 1 punt voor ieder dier dat begint met een “s” (rassen ook goed gerekend) • 0 punten voor uitgestorven/niet bestaande/mythische dieren (sabeltandtijger, sfinx, spaarvarken, springpaard, schoothond, etc.) • 0 punten voor “salamander” • Negeer spelfouten, behalve wanneer dit de eerste letter betreft (bijv. shimpansee) • Vraag 6: • 2 punten voor een precies antwoord zoals “groenten” en “roofdieren” • 1 punt voor minder precieze antwoorden zoals “planten” en “vier poten” • 0 punten voor incorrecte antwoorden zoals “(dezelfde) kleur” en “menseneters”

41. scoringsinstructies • Vraag 7: • Indien de lijntjes niet (goed) zijn gevolgd: toch punten toekennen indien de onderdelen juist worden benoemd. • Vraag 8: • 3 punten indien alles correct • 2 punten indien alle rondjes verbonden zijn maar andere letter gevormd is • 1 punt indien alle rondjes verbonden zijn, maar geen letter gevormd is • Indien de persoon zichzelf corrigeert, vraag dan of hij/zij duidelijk kan aangeven welke lijnen fout zijn • Vraag 9: • 1 punt indien alle cijfers aanwezig (1 t/m 12) • 1 punt indien alle cijfers (min of meer) op de juiste plaats staan • 1 punt voor grote wijzer correct • 1 punt voor kleine wijzer correct • Lengte van wijzers is niet belangrijk

42. scoringsinstructies • Vraag 10: • 1 punt voor ieder correct woord, onafhankelijk van positie • Ken ook punten toe voor vervoegingen (koekjes, kindjes, kind), maar niet voor synoniemen (zoete i.p.v. lieve) • Let op dat de pagina niet meer om wordt gedraaid • Hulpscore: • 5 punten (geen): testpersoon volbrengt de test zonder hulp • 4 punten (nauwelijks): testpersoon heeft 1 of 2x sturing/hulp nodig • 3 punten (weinig): testpersoon heeft 3-6x sturing/hulp nodig • 2 punten (matig): testpersoon kan de test alleen doen als hij/zij voortdurend wordt begeleid (>6x sturing/hulp) • 1 punten (veel): vrijwel alles moet voor de testpersoon gedaan worden, anders komt er niks van de test terecht • De hulpscore dient altijd op de test zelf te worden aangegeven

43. tablet

44. INloggen Gebruikersnaam: mst Wachtwoord: test LET OP! Volgende week krijgt iedere organisatie een eigen gebruikersnaam en wachtwoord. Graag deze gebruiken!

45. Vragen? Nathalie van de Zande n.zande@ucr.nl 06-28103244 Erna Verstraaten erna@memoriecare.nl 06-41270188