Þorvaldur Gylfason

1. Verzlunarfrelsi í nútímanum Á fimm ára afmæli SVÞ Þorvaldur Gylfason

2. Viðskipti: Til hvers? Adam Smith rakti rökin 1776 Fræðileg rök og reynsla Kína var lokað 1433-1978 Frjálst búskaparlag Frjáls verðmyndun á markaði Markaðsbúskapur gegn áætlunarbúskap Frjáls viðskipti innan lands og út á við Fríverzlun gegn sjálfsþurftarbúskap Markaðsbúskapur kallar á fríverzlun

3. Viðskipti: Til hvers? • Sérhæfing • Fiskur út, ávextir inn • Stærð markaðsins • Frakkland og Þýzkaland • Lykillinn að ESB og EES, og BNA • Viðskipti tryggja frið • Frjáls samkeppni • Vernd gegn fákeppni og einokun

4. Viðskipti með hvað? Vörur, þjónusta, fólk og fé ,,Fjórþætt frelsi” á EES Hugmyndir, tækni, nýjungar Viðskipti eru menntun Helztu aflvakar hagvaxtar um heiminn • Menntun • Fjárfesting • Viðskipti Magn og gæði Á brattann að sækja

5. Þegar landinu var lokað 1920-1930

6. Viðreisnarbyltingin 1960: Landið var opnað aftur Gengið fellt til að örva útflutning Gjaldeyrir skráður nálægt markaðsverði Ávaxtabanninu aflétt o.s.frv. Þreifingar um aðild að ESB 1962 Aðild að EFTA var látin duga 1970 Markaðsfirring á ýmsum öðrum sviðum Vextir langt undir markaðsverði Fiskverð ákveðið með handafli

7. Útflutningur 1960-2001 (% af VLF) Útflutningur hefur staðið í stað miðað við landsframleiðslu síðan 1870 Útflutningur jafngildir þriðjungi af landsframleiðslu: of lágt hlutfall í svo litlu landi

8. Landsframleiðsla á mann 1975-2001 (US$, ppp) Landsframleiðsla Íra hefur vaxið svo hratt, að Írland er nú komið fram úr Íslandi

9. Útflutningur 1960-2001 (% af VLF)

10. Erlend fjárfesting (% af VLF)

11. EES eftir tíu ár Tildrögin – vert að muna 33 þingmenn af 63 greiddu atkvæði með EES Fjölbreyttur ávinningur Hryggjarstykkið í frívæðingu efnahagslífsins En EES er ekki nóg Staðbundin einokun bitnar á neytendum Jafnvel ESB-aðild er ekki nóg án evrunnar Eigin þjóðmynt hamlar viðskiptum

12. Skiptar skoðanir Frjáls viðskipti eiga samt á brattann að sækja í blóra við rök og reynslu Hvers vegna? • Þjóðlegar röksemdir • Sérhagsmunagæzla, sbr. repúblikana • Áhyggjur af ójöfnuði, sbr. demókrata Listin er sú að dreifa ávöxtum frjálsra viðskipta svo, að aukin hagkvæmni haldist í hendur við réttlæti

13. Þessar glærur er hægt að skoða á vefsetri mínu: www.hi.is/~gylfason Að lokum Viðskiptafrelsi er snar þáttur þjóðfrelsisins Endir • Baráttan gegn viðskiptafrelsi er nú eins og baráttan gegn þjóðfrelsi var þá: valdabarátta • Barátta fyrir sérhag gegn samhag Fólki vegnar bezt, ef það fær að vera í friði

14. Jón Sigurðsson barðist fyrir fríverzlun ,,Verzlunarfrelsið ætti að vera sem mest.” ,,Atvinnuvegir landsins dafna svo bezt, að verzlanin sé sem frjálsust.” ,,Landsmenn þurfa ekki að óttast verzlunarfrelsi.” ,,Látum þá alla svelgja okkur í þeim skilningi, að þeir eigi við okkur kaup og viðskipti.”

15. Jón Sigurðsson barðist fyrir fríverzlun ,, ... ljós menntunarinnar lýsir henni frá einni hlið. Þetta hnekkir framförum hennar á margan hátt og gjörir hana ókunnuga veröldinni og einþykka og hleypidómasama.” ,,Allt ásigkomulag Íslands mælir þessvegna með verzlunarfrelsi.”

16. Um ættjarðarást Ekkert gönuskeið ættjarðarástarinnar er háskalegra hjá fámennri og afskekktri þjóð heldur en innilokunarlöngunin. Í öllum lifandi bænum – hvað sem öllu öðru líður – þá lofum lofti heimsmenningarinnar, heimshugsananna að leika um okkur. Hræðumst ekki, þótt í því kunni stundum að berast skarpar skúrir, þrumur og eldingar, og jafnvel óhollir eyðimerkurvindar. Það er eina ráðið til að viðra okkur, láta baðstofulyktina rjúka af ættjarðarást okkar og öllum okkar tilfinningum og öllum okkar hugsjónum, eina ráðið til að fá nýtt loft ofan í lungun. Lokum okkur ekki inni. Það skal vera mitt síðasta orð í kvöld. Einar H. Kvaran Alþýðufyrirlestur í Reykjavík 1896