ارگونومی

1. ارگونومی Ergonomics

2. تعریف ارگونومی • ارگونومي: از دوكلمه يوناني Eego به معناي كار Nomos به معناي قانون گرفته شده است • به تعبيري ديگر، آن را مي توان به معناي (بررسي و سنجش كار ) نيز به كار برد. • در آمریکا : Human factors engineering • در اروپا : Ergonomics

3. ارگونومی چیست ؟ • ارگونومي علمی است برای تطبيق نيازهاي انسان با محيط كار و زندگي • ارگونومي بر آن است كه شرايط محيطي را مساعد شرايط فيزيكي انسان سازد تا اينكه انسان وادار نشود خود را با شرايط احتمالاً نا مناسب محيط كار سازگار نمايد.

4. تعاریف • سازمان بين المللي كار (ILO ) :مناسب كردن كار و شغل براي انسان است • سازمان بهداشت جهانی : ارگونومي علم مطالعه انسانها در حين انجام كار، براي درك ارتباط پيچيده ميان افراد و جنبه هاي فيزيكي و روانشناختي محيط كار، نيازهاي شغلي و روشهاي كار مي‌باشد •   ساندرز : ارگونومي علمي است كه انسان و تعامل آن را با محصولات، توليدات، تجهيزات، امكانات، روش ها و محيط كار و زندگي مورد مطالعه قرار مي‌دهد و عليرغم علوم فني ـ مهندسي (كه عمدتا به تكنيك ها و فنون مي پردازد) بر انسان و طراحي وسائل براي افراد تاكيد دارد • مارتین هلاندر :  ارگونومي عبارتست از كاربرد اطلاعات علمي موجود درباره انسان (و روش هاي علمي كسب چنين اطلاعاتي) براي حل مشكلات طراحي •   انجمن بين‌المللي ارگونومي : ارگونومي علمي است كه دانش حاصل از علوم انساني را با مشاغل، سيستم‌ها، محصولات و محيط زيست با توجه به توانايي هاي جسماني و رواني و محدوديت‌هاي انساني مرتبط مي سازد

5. دامنه علمی در ارگونومی • ارزيابي قابليتها و محدوديتهاي انسان : بيومكانيك و آنتروپومتري ، آمار • استرسهاي كاري و محيطي : فيزيولوژي كار و روانشناسي صنعتي • طراحي ايستگاه كاري و ابزارها : آنتروپومتري و مهندسي • بیماری ها و عوارض ناشی از شرایط کار:طب کار و بهداشت حرفه ای • طراحی سازمان و روابط شاغلین : مدیریت و علوم انسانی

6. اهداف ارگونومي راحتي و رضايت ارگونومي بهره وری سلامت و ایمنی

7. ارگونومیست چه کسی است ؟ • ارگونومیست از طریق تطابق کار با انسان و توانمندی های او به دنبال دستیابی به حداکثر سطح ایمنی ، بازدهی و راحتی در محیط کار است.

8. متدولوژي ارگونومی • شناخت ظرفيت های انسان (ظرفيت فيزيکي ، رواني، شنوايي ، بينايي و... ) • شناختنياز های کار • برقراری تعادل بين ظرفيتهای انسان و نيازهای کار

9. منافع ارگونومی • افزايش کارآيي بازده انجام کار • افزايش ايمني • کاهش خستگي و تنش • افزايش مقبوليت نزدکاربر وافزايش ميزان رضايت شغلي • بهبودکيفيت زندگي • كاهش آسيبهاي جسمي • كاهش خطاهاي انساني /دوباره كاري (بهبود كيفيت) • كاهش روزهاي كار از دست رفته • كاهش گردش شغلي • بهبود ارتباطات

10. اگر به ارگونومي عمل نكنيم : • يك روز غيبت باندازه 2 تا 3 برابر حقوق روزانه هزينه دارد. • خسارت ناشي از بيماريها و حوادث ناشي از كار در غرب 5 تا 10 درصد سود صنايع است. • هزينه فوق براي جامعه در حد 2 تا 3 درصد درآمد ناخالص ملي است. • تقريبا 50 درصد بيماريها ، حوادث و غيبتها بدليل عوامل خطر ارگونوميكي ايجاد مي شوند. • هزينه نقصان كيفيت ناشي از عدم رعايت ارگونومي 30 تا 40 درصد سود است .

11. اسکوپ ها در مهندسی فاکتور های انسانی (ارگونومی) • ماکرو 1- طراحی سازمان 2- طراحی شغل 3- مدیریت سازمان • میکرو: 1- طراحی فیزیکی محیط کار (روشنائی ، تهویه ، سروصدا و...) 2-طراحی شراط انجام کار (وضعیت بدن هنگام انجام کار، حمل دستی بار) 3- طراحی فیزیکی ابزار کار 4- فیزیولوژی انجام کار

12. تعریف ماکروارگونومی: • بهینه سازی طراحی سیستم های کاری و سازمانی به واسطه لحاظ نمودن متغیر های پرسنلی ، تنولوژیکی محیطی و برهم کنش آنها • ماکروارگونومی رویکردی ازبالا به پایین برای طراحی سازمان ،سیستمهای کاری و همچنین واسطه های انسان – ماشین و انسان – محیط می باشد.

13. تغيير و تطابق شرايط کاری عدم رضايت شغلی عدم رضايت از نقش تبعيض بوروکراسی بار کار زياد عدم شفافيت نقش – شرح وظايف عدم رضايت شغلی نداشتن مهارت مهارت فردی سياستهای اجرايی تغيير سازمانی رفتار مديريت عدم تشويقهای مالی عدم رشد شغلی استرسورهای فيزيولوژيكي خشونت در محيط کار عدم حمايت اجتماعی عدم امنيت كاري همکار عدم قدرت تصميم گيری ماکرو ارگونومی

14. طراحی فیزیکی محیط کار • روشنائی و درخشندگی • سروصدا • ارتعاش • تنش های حرارتی • تهویه و آلاینده های محیط کار • فضای انجام کار • چیدمان ماشین آلات و میز های کار • رنگ • و......

15. طراحی شراط انجام کار • کار نشته و ایستاده • حمل دستی بار • وضعیت بدن هنگام انجام کار

16. وضعیت های مختلف بدن هنگام انجام کار

17. وضعیت های مختلف بدن هنگام انجام کار

18. وضعیت های مختلف بدن هنگام انجام کار

19. وضعیت های مختلف بدن هنگام انجام کار

20. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

21. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

22. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

23. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

24. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

25. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

26. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

27. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

28. وضعیت های نا مناسب بدن هنگام انجام کار

29. طراحی فیزیکی ابزار کار ، میز و صندلی ، ماشین آلات شعار ارگونومی: طراحی مبتنی برکاربر

30. تعریف آنتروپومتري • آنتروپومتري آنتروپومتري، به سنجش ابعاد فيزيكي بدن و كاربرد داده هاي ابعادي در اصلاح شرايط فيزيكي ايستگاه هاي كار مي‌پردازد

31. اهميت آنتروپومتری در طراحی يک وسيله ای که برای 90% مردان آمريکايي طراحی شده می تواند برای: • 90% آلمانيها • 80% فرانسويها • 65% ايتاليائيها • 45% ژاپنيها • 25% تايلنديها • 10% ويتنامي ها قابل استفاده باشد.

32. داده های آنتروپومتريکی • آنتروپومتری استاتيک • آنتروپومتری ديناميک

33. نتایج آنتروپومتری

34. کاربرد نتایج آنتروپومتریکی

35. داده های آنتروپومتريکی حرکتی a: مناطق قابل دسترس فردp: مناطق تعبيه کنترلها در محيط کار

36. طراحی ارگونومیکی روند متعادل در طراحی تجهيزات و وسايل ، طراحی برای گستره ای از جمعيت است که بين صدک پنجم ( اپراتور ريز نقش ) تا صدک نودوپنجم ( اپراتور درشت اندام ) قرار می گيرند . شعار آنتروپومتری در طراحی : • به گونه ای طراحی کنيد که وسايل ، تجهيزات و کنترلها در دسترس کوچکترين فرد باشد. • به گونه ای طراحی کنيد که طرح بدست آمده ( فضای محيط کار ) ، با بزرگترين فرد تطبيق داشته باشد. { اين اصول به اين نکته اشاره دارد که فاصله های دسترسی بايد بر اساس ابعاد بدنی افراد ريز نقش ( صدک پنجم ) و ابعاد فضا ها برای جای گرفتن افراد بايستی بر اساس ابعاد بدنی افراد درشت اندام ( صدک نودوپنجم ) طراحی شوند. }

37. 3. 12. 5. 15. 10. 4. 7. 13. 11. 9. 6. 1. 10. 8. 14. طراحی ایستگاه کار بر اساس داده های آنتروپومتریکی

38. طراحی ابزار کار بر اساس داده های آنتروپومتریکی

39. طراحی ابزار کار بر اساس داده های آنتروپومتریکی

40. طراحی ابزار کار بر اساس داده های آنتروپومتریکی

41. حمل دستی بار

42. ايمن بلند کردن و حمل بار

43. Lifting and Twisting Disc Force (arbitrary Units) 2D Lifting 2D Lifting and Twist

44. ايمن بلند کردن و حمل بار

45. فیزیولوژی کار • کار : فرایند ناشی از مصرف انرژی • کار توسط عضلات به علت نیرویی که انجام می شود انجام می گیرد. افعال این نیرو توسط استخوانها انجام میشود یعنی استخوان ها نقش اهرم را دارند. • هدف فیزیولوژی کار بدست آوردن تواناییها و محدودیتهای انسان

46. ضربان قلب در دقیقه ضربان قلب اکسیژن مصرفی اکسیژن مصرفی سختی کار سختی کار ارتباط سختی کار با اکسیژن مصرفی و ضربان قلب با افزایش مصرف انرژی و اکسیژن میزان ضربان قلب افزایش می یابد.(رابطه مستقیم خطی)

47. گروه بندی ILO برای درجه سختی کارها

48. ما قادریم چه مقدار از ظرفیت خود استفاده کنیم؟ PWC : بیشترین مقدار انرژی است که فرد می تواند در طول مدت کاری 8 ساعت ، بدون آسیب به خود مصرف کند. AC : حداکثر قابلیت هر فرد در مصرف اکسیژن (توان هوازی) PWC : بخشی از AC در فعالیت های شغلی مورد مصرف قرار می گیرد.(ظرفیت کار جسمانی) T : زمان فعالیت بر حسب دقیقه

49. فرمول های مختلف برای محاسبه زمان کار و استراحت: درصد زمان استراحت: Mmax:بالاترین حد میزان تحمل متابولیکی کار Mrest : متابولیسم استراحت M : متابولیسم کار(میانگین انرژی) t : مجموع زمان سپری شده بر حسب ساعت M1,n :میزان متابولیکی کار فردی بر حسب کیلوکالری بر ساعت

50. عوارض و بیماری های ناشی از عوامل ارگونومیک عدم رعايت اصول ارگونومي موجب آسيب هاي اسكلتي عضلاني ميگردد . اين اختلالات بيشتر بخشهاي ذيل را درگير مي كند: • عضلات • تاندون ها • اعصاب • رباط ها • ليگمانها • غضروف • سيستم عصبي