اپ ي دم ي ولوژ ي کمبود و ي تام ي ن A (گزروفتالمی)

1. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A(گزروفتالمی) دکترفريدون سياسي گروه تغذيه و بيوشيمي دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشگي تهران

2. بروز کمبود ويتامين A - عواملي که در بروز کمبود ويتامين A نقش دارند شيوع کمبود ويتامين A - معيار شيوع - شيوع کمبود ويتامين A دررابطه با: عوامل درونزا و برونزاي شخص عامل زمان عامل مکان درمان برنامه هاي کنترل و پيشگيري خلاصه ويتامين A پيشگفتار نقش ويتامين A در بدن مقادير سپارش شده منابع غذايي کمبود ويتامين A اپيدميولوژي کمبود ويتامين A پيشگفتار زمينه تاريخي تعاريف اهميت تقسيم بندي نشانه هاي چشمي شبکه عليت ويتامين Aفهرست مطالب

3. ويتامين A پيشگفتار • نام هاي ديگر ويتامين A:رتينول، رتينال، اسيد رتينوئيک • منابع تامين ويتامين A: • غذاهاي حيواني • غذاهاي گياهي (منبع اوليه تمام مواد داراي فعاليت ويتامين A): حدود 600 کارتنوئيد يا پرو ويتامين A در طبيعت وجود دارند. حيوانات فقط مي توانند 50 کارتنوئيد را به ويتامين A تبديل کنند. مهمترين آنها بتا کاروتن (ß-carotene) مي باشد. • تامين ويتامين A:کشورهاي درحال توسعه بيشتر از سبزيها و کشورهاي صنعتي حدود پنجاه پنجاه • انباشت در بدن:کبد (محل اصلي)، پلاسما، شير، کليه ها (تا حدودي)

4. ويتامينA نقش ويتامين A در بدن • رشد و تکامل (رويش و بالش) • عمل بينايي: ساختمان ارغوان بينايييا پيگمان ته چشم (Rhodopsin) • سلامت ومقاومت سطوح پوششي: بويژه سطوح مرطوب مخاط، بخش قدامي چشم، مجاري تنفسي و پوست

5. ويتامين A مقادير سپارش شده

6. ويتامين A منابع غذايي حيواني: • روغن کبد ماهي (مهمترين منبع)، لبنيات، تخمرغ، کره گياهي: • سبزيهاي سبز، هويج

7. ويتامين A کمبود ويتامين A پي آمد • کاهش روند رشد بدن، دندانها و استخوانها • کاهش مقاومت به عفونت • کم اشتهايي • آنومالي چشايي و بويايي • سخت و شاخي شدن پوست و مخاط • پري فوليکولار هايپر کراتوزيس (Perifolicullar hyperkeratosis) • نقص عملکرد دهليزي • تغيير فشار مايع نخاعي • واپس ماندگي ذهني • نشانه هاي چشمي ( گزروفتالمي شامل شبکوري و کراتومالاسي(

8. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)پيشگفتار • کمبود ويتامين Aيک نمونه از بيماريهاي وابسته به عدم توسعه جوامع است. • کمبود اين ويتامين بيماري فقر و ناداني است که در فقيرترين طبقات اجتماعي با نامناسبترين شرايط زندگي و آنهايي که تحصيلات کمتري دارند ديده مي شود.

9. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)زمينه تاريخي • 1600 سال پيش از ميلاد:Ember Papyrus درمصر توصيه جگربراي درمان چشم وشبکوري و پزشکان چيني توصيه جگر، کورخفاش ميوه خوار و پوست لاک پشت براي معالجه شبکوري • 50 تا 25 سال پيش از ميلاد:Celsus - براي نخستين بار واژه گزروفتالمي • 1830 ميلادي: بيتو (Bitot) در پاريس - اثر روغن جگر ماهي مورو بر زخم هاي چشمي • 1900 ميلادي: چشم پزشکان ژاپني - توصيه روغن جگر ماهي براي درمان زخم هاي چشمي • 1909 ميلادي به بعد: پژوهشگران آمريکايي - عقب ماندگي رشد موشهاي جوان در اثر خوردن شير بدون سرشير • 1920 ميلادي:Block در دانمارک - شير بدون چربي باعث زخمهاي چشمي کودکان – اختلالات چشمي وابسته به کمبود ويتامين A

10. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)اهميت • هرسال 000 250 کودک 6 ماه تا 6 سال در کشورهاي درحال توسعه نابينا مي شوند. • بين 50 تا 80 % اين کودکان مي ميرند. • حدود 10 ميليون کودک سالانه به گزروفتالمي غير قرنيه اي مبتلا مي شوند با کاهش مقاومت در برابر بيماريهاي عفوني و افزايش ميرايي.

11. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)اهميت (دنباله) • وخامت:نابينايي، چه به صورت جزيي و چه کامل و معمولاً غيرقابل برگشت، پي آمد گزروفتالمي است. • دوره ابتلا:نابينايي به علت گزروفتالمي معمولا در اوان کودکي رخ ميدهد که پي آمد آن عدم قابليت کار وفلج جسمي و ذهني در تمام طول زندگي است. • ميرايي:کمبود ويتامين A با ميرايي زياد همراه است. • شيوع:شيوع گسترده کمبود ويتامين A در کشورهاي پرجمعيت شرق و جنوب آسيا، نقاطي از آفريقا، خاورميانه و آمريکاي لاتين

12. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)تعاريف گزروفتالمي(xerophthalmia) = “چشم خشک” (Dry Eye) تمام تظاهرات چشمي کمبود ويتامين A شامل: • تغييرات بافتي ملتحمه، قرنيه و گاهي شبکيه • اختلالات بيوفيزيکي سلولهاي ميله اي • اختلال درعملکرد سلولهاي مخروطي شبکيه

13. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)تقسيم بندي نشانه هاي چشمي شبکوري Night Blindness (XN) خشکي ملتحمه Conjunctival Xerosis (X1A) لکه بيتوت (بيشتر در کودکان در سنين مدرسه Bitot Spot (X1B) خشکي قرنيه Corneal Xerosis (X2) زخم و نرمي قرنيه <3/1 سطحقرنيه Corneal Ulceration/Keratomalacia (X3A)<1/3 Corneal زخم و نرمي قرنيه >3/1 سطح قرنيه Corneal Ulceration/Keratomalacia (X3B)1/3 Corneal جاي زخم قرنيه Corneal Scar (XS) خشکي بطن چشم Xerophthalmic Fundus (XF)

14. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)شبکه عليت

15. شبکه عليت کمبود ويتامين A

25. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)بروز عوامل برونزا (اوليه): • خوراک اصلييا عمده (Staple Food) • خورانش از پستان و خورانش ساختگي • شير بي چربي • عدم مصرف چربي

26. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)بروز(دنباله) عوامل درونزا (ثانويه): • ويژگيهاي فردي • وضع تغذيه فرد: کمبود ويتامين E ، پروتيين و انرژي، کمبود ويتامين A • حالت تندرستي ميزبان • عفونتها و انگل ها

27. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)شيوع معيار شيوع کمبود ويتامين A (کودکان 6 ماه تا 6 سال): • شبکوري(XN): > 1% کودکان • لکه بيتو (X1B): > 5/0 % کودکان • گزروز قرنيه/ زخم قرنيه/ کراتومالاسي(X2/X3A/X3B): > 01/0 % کودکان • جاي زخم قرنيه (XS): > 05/0 % کودکان • ويتامين A پلاسما < 7/0 ميکرومول در ليتر (20 ميکروگرم در دسي ليتر): > 5 % کودکان

28. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)شيوع کمبود ويتامين Aدر رابطه با عوامل درونزا و برونزاي شخص 1)سن:بين تمام عوامل شخص سن نقش مهمي در سرشت تظاهرات چشميکمبود ويتامين A دارد.

29. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)شيوع کمبود ويتامين A در رابطه با عوامل درونزا و برونزاي شخص(دنباله) 2)جنس:شيوع بيشتر بين مردان غلظت RBP پلاسماي بزرگسالان: • مردان: 6/1 ± 2/47 ميکروگرم در دسي ليتر • زنان : 6/1 ± 6/41 ميکروگرم در دسي ليتر 3) نژاد:اختلاف آشکار در بين گروه هاي مختلف نژادي 4) طبقه اجتماعي:شيوع بيشتر در خانوارهاي فقير 5) شرايط خانوادگي:شيوع بيشتر در خانوارهاي پرجمعيت

30. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)شيوع کمبود ويتامين A در رابطه با عامل زمان منحني شيوع فصلي کمبود ويتامينA (شبکوري ويا لکه بيتو) برحسب جنس مرد ----- زن - - - -% • 16 • 15 • 14 • 13 • 12 • 11 • 10 • 9 • 8 • 7 • 6 • 5 • 4 • 3 • 2 • 1 • 0 • 72 68 64 60 56 52 48 44 40 36 32 28 24 20 16 12 8 4 Weeks • O N D J F M A M J J A S O N D J F M Month

31. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)شيوع کمبود ويتامين A در رابطه با مکان • آسيا • اقيانوسيه • اروپا • آمريکا • آفريقا

32. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)درمان فوراً پس از تشخيص: • 110 ميلي گرم پالميتات رتينول يا 66 ميلي گرم رتينول استات خوراکييا 55 ميلي گرم رتينول پالميتات از طريق تزريق عضلاني روز بعد: • 110 ميلي گرم پالميتات رتينول يا 66 ميلي گرم رتينول استات خوراکي پيش از مرخص شدن يا اگر عوارض باليني مشاهده شد يا 4-2 هفته بعد: • 110 ميلي گرم پالميتات رتينول يا 66 ميلي گرم رتينول استات خوراکي

33. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)کنترل و پيشگيري • دادن دوزهاي دوره اي • غني سازي • آموزش • ارايه خدمات اوليه بهداشتي • بازتواني تغذيه اي • کشاورزي (باغباني)

34. اپيدميولوژي کمبود ويتامين A (گزروفتالمي)خلاصه • گزروفتالمي دومين بيماري مهم سوءتغذيه در دنيا • شريک در نرخ بالاي ميرايي کودکان • اغلب منجر به نابينايي مي شود • عوامل بسياري در بروز آن دخالت دارند • شايع در سراسر دنيا بويژه در مناطق فقير • شيوع بيشتر در فصول خشک و فصولي که بيماريهاي عفوني و انگلي زياد است • برنامه هاي کنترل و پيشگيري شامل غني سازي، ارايه خدمات اوليه بهداشتي، اجراي برنامه هاي آموزشي، دادن دوزهاي دوره اي، و تشويق فعاليتهاي مربوط به تهيه سبزيها براي کودکان