Sağlık Hukuku Problemlerine Hasta Hakları Perspektifinden Çözüm Önerileri

1. Sağlık Hukuku Problemlerine Hasta Hakları Perspektifinden Çözüm Önerileri Sağlıklı ve onurlu bir yaşam için…. www.haksay.org Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ ozlutevfik@yahoo.com Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi KTÜ Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı KTÜ Hasta Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HAHUM) Müdürü Hasta Hakları ve Sağlıklı Yaşam Derneği (HAKSAY) Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi

2. Sunum Planı • Temel ilkeler • Hasta hakları perspektifinden sağlık hukuku sorunları • Çözüm önerileri

3. İLKELER

4. Sağlığa erişim haktır • Her birey, sağlık içinde yaşama, sağlığını koruyup geliştirebilme hakkına sahiptir. • Her hastanın, ihtiyacı olan sağlık hizmetine kolayca ulaşabilmesi, toplumun güvencesi altında olmalıdır. • Sağlık hizmeti, hakkaniyetle ve onurlu bir biçimde sunulmalıdır

5. Anayasal Düzenleme • Herkes, sağlıklı… yaşama hakkına sahiptir… • Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; … amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. • Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. • Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir. Madde 56

6. Sağlıkta tüm kararlar hasta içindir

7. SORUNLAR

8. Hastalara ne lazım biz biliyoruz! • Sağlık politikalarının oluşturulmasında hastaların katkı ve katılımı alınmamaktadır • Hasta örgütleri çok zayıf kalmaktadır ve bir güç odağı olmaktan uzaktırlar

9. Hastanın adı yok! • Sağlık kurumları iş odaklı yapılandırılmakta ve hastanın talepleri, beklentileri, gereksinimleri dikkate alınmamaktadır • Hastaların yaşadığı sorunlar, sağlık yöneticilerince görülmemektedir • Sağlık kurumlarının yönetiminde hastaların temsil edilmesi geleneği yoktur

10. Yetki aşımı Buyurgan Hekimlik yaygın • Hekim, hastasına yardımcı olmak ve talebini karşılamakla yetinmemekte; hastanın yerine geçerek ve onu dışlayarak hastanın sağlığı, yaşamı üzerinde belirleyici olmaktadır

11. Sus! Uslu çocuk ol! • Tıbbi bakım sürecinde hasta tarafı, tamamen edilgen konumadır • Hastalar kendileriyle ilgili tıbbi kararların alınmasında devre dışı kalmaktadırlar

12. İş Odaklılık Ekipman Donanım Sağlık Çalışanları Tanı Tedavi Organizasyon Fizik Alt Yapı

13. “On iki gündür Hematoloji Servisinde yatıyorum. Hocalar, asistanlarıyla birlikte her gün vizite geliyorlar. Kendi aralarında konuşup, bana bir şey demeden odadan çıkıp gidiyorlar. Konuştukları benim hastalığım, ama konuşmalarından bir şey anlamıyorum. İçlerinden biri bari, benim anlayacağım şekilde bilgi verse olmaz mı? • Her gün bir sürü tahlil yapılıyor, benden kan alıyorlar. Sonuçlarından haberim olmuyor. Dosyaya bakıyorum, benim anlayabileceğim gibi değil. Eş, dost gelip durumumu soruyor. Ben kendi durumumu bilmiyorum ki, onlara söyleyeyim”

14. Güç Bende!! • Parayı veren düdüğü çalar ! • SGK finansman sağlayan bir kurum olmaktan çıkıp, sağlığa erişimin sınırlarını belirleyen tek güç haline gelmiştir.

15. Sağlıkta Sacayağı Hizmet Sunan Sağlık Kurumları Sağlık hizmeti Ödeme Finansman Kurumları SGK, özel sigortalar Hizmeti Kullanan Hastalar Prim

16. Vatandaşın sağlığını güvence altına almak Herkesin, zamanında, nitelikli, onurlu ve hakkaniyet içinde sağlık hizmeti almasını sağlamak Hastaların ihtiyaç, talep ve beklentilerini en iyi şekilde karşılamak Sağlık harcamalarındaki artışı kontrol altına almak Bütçe açığını kapamak Sağlık giderlerini kısıtlamak SGK’nın misyonu hangisi?

17. Sorunlar / Şikayetler

18. İnsani saygınlık görmeme • Bağırarak konuştu, beni azarladı, yüzüme bakmadı, yüzü asıktı • İletişim problemleri • Beni dinlemedi, benimle hiç konuşmadı, konuştuğundan bir şey anlamadım, sorularımı duymazdan geldi

19. Hakkaniyet içinde hizmet alamama • Sıra bende olmasına rağmen başkasını içeri aldı; bir türlü yatış sırası bana gelmiyor; üç defa ameliyat randevusu verdi, iptal etti; vizit yapıyor, benim odama uğramıyor • İhtiyacı olan hizmete ulaşamama • Acilde 2 saat bekledim, bakan olmadı; 5 hastane dolaştım kabul etmediler; bu ilaç ödenmiyormuş; SGK ucuz olan lensi ödüyormuş, 3 ay sonraya ultrason randevusu verdiler

20. Bilgi alamama • Babam yoğun bakımda 3 gündür haber alamıyoruz; bu kadar tahlil yapıldı sonuçlarından haberim yok; kimse bana ameliyattan sonra sesimin kısılacağını söylemedi; böyle olacağını bilseydim ameliyat olmazdım • Tedavisiyle ilgili karar verememe • Kimseye sormadan tüp takıp yoğun bakıma almışlar 23 gündür yapay solunum cihazına bağlı; kızı “babama söylemeyin” demiş, hastaya iltihabın var demişler

21. Geçerli onamının alınmaması • Kimse bana ne yapılacağını söylemedi; “Gel burayı imzala” dediler, imzaladım; İlaçlarımı nasıl kullanacağımı bilmiyorum; Kimse bana bir şey yemeyeceksin demedi ki; • Özen görmeme • Ağrım oldu dedim “senin canın ne kadar az” deyip devam ettiler; dezenfektanda 20 dakika kalması gerekiyor, ama 5 dakika sokup çıkarıyorlar; kolum delik deşik oldu; karnımda gazlı bez unutmuşlar, tekrar ameliyat oldum

22. Yanlış tanı/tedavi/girişime uğrama • Mide ağrısı deyip ilaç verdiler, ama aort damarı sızdırmaya başlamış; hep bronşit diye tedavi veriyorlardı, oysa kanser varmış • Gereksiz tıbbi muameleye maruz kalma • Performans için endikasyon genişletilerek yapılan işlemler; yapılmayıp yapıldı gösterilen işlemler; yapılması gereken yerine puanı daha yüksek olan işlem yapılması; gereksiz yere yoğun bakıma alınma; kampanya ameliyatlar

23. Mahremiyetin ihlali • Basına, üçüncül taraflara bilgi aktarımı; başkalarının yanında konuşma, muayene etme; özel sigortaların talep ettiği bilgiler • Mağduriyetini telafi edememe • “Kime şikayet edersen et” dediler; hangi kapıya gitsem bir ilgilenen çıkmadı; hastanenin hatası yüzünden 2 ay işe gidemedim

24. ÇÖZÜM / ÖNERİLER

25. Hastaya Odaklılık • Sağlıkta her aşamada hastayı dikkate alarak, hastayı önceleyerek, hasta tarafını da temsil eden karar mekanizmaları geliştirerek hareket etmeliyiz.

26. Etik ilkeler • Hasta hakları • Hukuki mevzuat • Hasta güvenliği • Analizler, bildirimler • Hasta beklentileri • Anketler • Hasta şikayetleri • Şikayet kutuları, hasta iletişim üniteleri • Hasta ihtiyaçları • Araştırmalar, gözlemler • Hasta memnuniyeti • Anketler, araştırmalar

27. Hepimiz hasta içiniz ! Sağlık Kurumları Ödeme Kurumları Sağlık politikaları Hasta Sağlık Çalışanları

28. Hastaların Temsili • Sağlık politikalarının belirlenmesi • Sağlık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Fiyatlandırma Komisyonu, İlaç Ruhsat ve Geri Ödeme Komisyonları, Meclis Sağlık Komisyonu • Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi • Sağlık Kurumlarının yönetim ve hizmet süreçleri • Sağlık alanının denetlenmesi • Gönüllü müfettişlik, Hasta hakları birimleri, anket ve şikayetler • Sağlık eğitimi • Simule hasta, gerçek hasta ve PDÖ ile tıp eğitimi

29. Sözün Özü…. • Sağlık herkes için bir haktır • Herkesin, ihtiyacı olan sağlık hizmetlerine ulaşmasının önü açık tutulmalıdır • Sağlık hizmetleri, hakkaniyet ve sosyal adalet anlayışıyla üretilmeli ve onurlu bir biçimde sunulmalıdır

30. Sözün Özü…. • Sağlıkta esas olan hastadır • Sağlıkta tüm kararlar hasta içindir • Hasta memnuniyeti ve hastanın tıbbi ihtiyaçlarının karşılanması birlikte temel çıktılardır • Sağlıkta güç dengesi hasta aleyhine dönmemelidir • Hasta tarafını temsil eden örgütlenme desteklenmeli ve geliştirilmelidir

31. Sözün Özü…. • Sağlık organizasyonları hasta odaklı olmalıdır • Sağlık çalışanlarının hasta lehine tutum sahibi olmaları sağlanmalıdır • Sağlık kurumlarında ve sağlık çalışanlarında hasta hakları ve hasta güvenliği kültürü geliştirilmelidir. • Hasta beklentileri ve hasta şikayetleri yöneticiler için çok önemlidir

32. Sözün Özü…. • Katılımcı hekimlik uygulamaları geliştirilmelidir • Hastalığa değil, hastaya odaklanmalıdır • Tıbbi bakım sürecinde hastanın rolü etkinleştirilmelidir

33. Sağlıklı ve onurlu bir yaşam için…. Tevfik ÖZLÜ Sedat BOSTAN Teşekkürler