YÖNETİM VE ORGANİZASYON DERSİ

1. YÖNETİM VE ORGANİZASYON DERSİ

2. DERSİN PLANI- ÖZET 1. Yönetimle İlgili Temel Kavramlar 2. Yönetimin Gelişimi 3. Yönetim Fonksiyonları/İşlevleri (Yönetim Süreci) 4. Örgütlerin İşleyişi- Yönetim ve Organizasyon Uygulamalarıyla İlgili Çeşitli Konular

3. DERSİN PLANI 1.Yönetimle İlgili Temel Kavramlar 1.1. Toplumsal Amaçlar, Kalkınma ve Üretim 1.2. Örgütün Tanımı ve Gerekliliği 1.3. Yönetimin Tanımı, Kapsamı ve Düzeyleri 1.4. Yönetimin Önemi ve Görevi 1.5. Yönetsel Gücün Kaynağı 1.6. Yönetimin Temel Amaçları 1.7. Yönetici ve Yöneticilerin Temel Özellikleri 1.8. Müteşebbis (Girişimci) ve Lider

4. 2.Yönetimin Gelişimi 2.1. Bilimselleşmeden Önceki Dönem 2.2. Klasik Teoriler 2.3. Neo Klasik Teoriler 2.4. Modern Yaklaşımlar 2.5. Güncel Yaklaşımlar

5. 3. Yönetim Fonksiyonları/İşlevleri Yönetim Süreci 3.1. Planlama 3.2. Örgütleme 3.3. Yöneltme (Yürütme-İcra) 3.4. Kontrol ve Geri Bildirim 3.5. Koordinasyon *.*. Karar Verme ve Bilgi Sistemleri

6. 4. Örgütlerin İşleyişi 4.1. Örgüt ve Çevre Etkileşimi 4.2. Yetki ve Sorumluluk (Komuta Kurmay ve Fonksiyonel İlişkiler) 4.3. Motivasyon 4.4. İletişim 4.5. Örgüt Kültürü

7. 5. Yönetim Uygulamalarıyla İlgili Çeşitli Yaklaşımlar 5.1. Stratejik Yönetim 5.2. Toplam Kalite Yönetimi 5.3. Stres Yönetimi 5.4. Kriz Yönetimi 5.5. Çatışma Yönetimi

8. 1. YÖNETİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 1.1. Toplumsal Amaçlar, Kalkınma ve Üretim 1.2. Örgütün Tanımı ve Gerekliliği 1.3. Yönetimin Tanımı, Kapsamı ve Düzeyleri 1.4. Yönetimin Önemi ve Görevi 1.5. Yönetsel Gücün Kaynağı 1.6. Yönetimin Temel Amaçları 1.7. Yönetici ve Yöneticilerin Temel Özellikleri 1.8. Müteşebbis (Girişimci) ve Lider

9. 1.1. TOPLUMSAL AMAÇLAR, KALKINMA VE ÜRETİM • Yaşamak • Kaliteli Yaşamak (Refah Düzeyi) Refah Düzeyi = üretim nüfus • ÜRETİM  NÜFUS SABİT • ÜRETİM SABİT NÜFUS  • ÜRETİM  NÜFUS  (Ü  > N )

10. Kısaca Üretmek Gerekli • Toplumsal amaçların çok pahalıya mal olmadan gerçekleştirilmesi • Sınırlı kaynakların üretimde optimum kullanılmasına bağlıdır • Her ne pahasına olursa olsun üretmek ve bu şekilde amaçlara ulaşmaya çalışmak geçerli bir anlayış değildir.

11. Üretim, insan ihtiyaçlarının doğal olarak karşılanamaması sonucu oluşan beşeri bir faaliyet ve süreçtir. • Üretimin amacı, mamul, ürün veya hizmet oluşturmaktır.

12. Üretim bazı unsurları gerektirir. • İnsan Kaynakları • Doğal Kaynaklar • Sermaye • Müteşebbis • ---------------------------- • Bilgi • Teknoloji • Yönetim • Zaman

13. Üretim Teknik Bir Konudur Ancak, • Neyin, Ne zaman, Kim için, Nerede, Nasıl üretileceği gibi sorunlar üretimin örgütsel ve yönetsel yönünü ortaya çıkarır. • Amaçlar, Araçlar, Yöntemler, İmkanlar ve Durumlar farklılık gösterdiğinden • Üretimin rast gele olmaması için bunların arasından rasyonellik ilkesine göre seçimler yapmak gerekir.

14. Akla uygun, aklın kurallarına dayanan, ölçülü, ussal, hesaplı:       "Rasyonel bir çalışma."- . • Rasyonel: Akla uygun, Hesaplı, Ölçülü, Biçili

15. Zenginliğin, dolayısıyla Refahın kaynağı • Sistemli, • Örgütlü ve • Etkin Yönetilerek yapılan üretimdir. • Toplumsal kaynakların üretime dönüştüğü temel ekonomik birimler • Geniş anlamda örgütlerdir • Dar anlamda işletmelerdir.

16. 1.2. ÖRGÜTÜN TANIMI VE GEREKLİLİĞİ Örgüt :Bir grup insanın belli amaçlara ulaşmak için oluşturduğu sistemli faaliyetler bütünüdür. • Toplumların varlığı ve refahı, ihtiyaçlarını karşılama ve sorunlarını çözebilmeye bağlıdır. • Bu ise örgütlerin varlığını gerektirir. • Bu nedenle toplumsal örgütler oluşur. • Örgütler toplumlar için hayati bir ihtiyaçtır.

17. Her örgütün niteliğine göre gerçekleştirmek (ulaşmak) istediği çeşitli amaçları vardır. • Amaçlara ulaşmak, çeşitli toplumsal kaynakların kullanılmasını gerektirir. • Bu kaynakların en uygun şekilde (optimum) kullanılabilmesi örgütlerde “Yönetimi” gerekli kılar.

18. 1.3. YÖNETİMİN TANIMI KASAMI VE DÜZEYLERİ GELENEKSEL ANLAMDA • Başta insan olmak üzere, tüm örgütsel kaynakların, örgütsel amaçlar doğrultusunda iş birliği ve uyum içerisinde çalıştırılmasıdır. • Örgütsel kaynakların, örgütsel amaçlar için sistematik örgütlenmesidir.

19. İNSANCIL ANLAMDA  • İnsanın, • İnsan tarafından, • İnsani amaçlar için, • İnsanca yönlendirilmesidir.

20. STRATEJİK ANLAMDA  • Geleceği beklemek yerine; geleceği şekillendirmek, geleceği yönetmektir. • Kısaca FÜTZ + Rakipler + Refikler • F =Fırsatlar Ü = Üstünlükler • T =Tehditler Z = Zayıflıklar • (Gelişmeye açık yönlerimiz)

21. Stratejik Yönetim ve Örgütün Yönü Çevre Örgüt Gelecek

22. Stratejik Yönetim ve Örgütsel Öğrenme Strateji Geliştirme Strateji Uygulama Stratejik Öğrenme

23. Yönetimin Özü • Yönetim beşeri bir süreçtir. • Başkaları vasıtasıyla amaçlara ulaşma • Veya • Başkalarına iş gördürme becerisidir.

24. Yönetimin Kapsamı • Yönetim; • En küçüğünden, • Aile – İşletme gibi, • En büyüğüne kadar, • Devlet – Uluslararası örgütler gibi, • Tüm örgütlerde geçerli ve gerekli bir işlevdir. • Kamu ve özel sektör ayırımı çok anlamlı değildir.

25. Yönetimin Düzeyleri • Üst (Stratejik) Düzey • (Tepe Yönetim) • Orta (Yönetsel) Düzey • (Fonksiyonel Yönetim) • Alt (Eylemsel) Düzey • (Birinci Kademe Yönetim)

26. Üst Düzey Orta Düzey Alt Düzey ---------------------- Çalışanlar

27. 1.4. YÖNETİMİN ÖNEMİ VE GÖREVİ • Mikro Ölçekte Önemi • “Burada hepimiz denizci erleriz” dedi, genç Temel. • “Yani yelken açmak için el ele mi verelim” diye cevap verdi, Dursun. • “Yelken açabiliriz, fakat rotayı kim tayin edecek?” • Yönetimin Özü Karar Verme ile ilgilidir. • Yönetimim tüm düzeylerinde ve işlevlerinde karar verme vardır.

28. Bu durum Makro Ölçekte de Önemlidir • Uygarlık düzeyi ile yönetim anlayış ve uygulamaları arasında doğrusal bir ilişki vardır. • İyi yönetilen toplumlar daha kalkınmış (refah düzeyi yüksek), özgür ve barış içindedirler. • Hindistan Pakistan örneği vs...

29. Makro ve mikro boyut birbirini etkiler • Makro-Mikro ilişkiler • Tabancanın menziline göre atış yapmak. • Herkes ya da her kurum kendi ölçeğinde elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışmalı ve bunu da coşku ile (iç ve dış müşteri memnuniyeti) yapmalı

30. YÖNETİMİN GÖREVİ • İnsanların sorunlarına (problemlerine) çözüm üretmek • İnsanların mutlu olmalarına yarımcı olmak • Mükemmel sistemler oluşturarak, • İnsanın mükemmelliğini sağlamaktır. • Sadece kendisi ve yandaşları için çalışmamak • Bal tutan parmağını yalar • Bal tutan parmağını yalatır mı?

31. Yönetim, problemleri çözmek için genel kabul görmüş şu süreci izleyebilir. • Sürecin uygulaması soruna, kuruma, yönetim anlayışına vb. faktörlere göre değişir. 1. Problem belirleme- Potansiyel veya Gerçekleşmiş 2. Bilgi toplama 3. Analiz - Sentez 4. Çözüm alternatifleri/Seçenekler Üretme 5. En uygun seçeneğin bulunması 6. Bu seçeneğin uygulanması 7. Geri bildirim yapılması

32. 1- PROBLEM BELİRLEME • Problemlerin önem, öncelik ve imkan sırasının belirlenmesi • Problem belirtilerinin esas problemden ayrılması ve gerçek problemin saptanması • Stratejik hatalar taktik önlemlerle düzeltilemez

33. PROBLEMLERİN ÖNEM, ÖNCELİK VE İMKAN SIRASI • ÖNEM: Bir şeyin nitelik veya nicelik bakımından değeri olma durumu, ehemmiyet • ÖNCELİK: Bir şeyin öbüründen önce olması durumu, takaddüm • İMKAN: Uygun şart veya durumun varlığı • Olabilirlik, mümkün olmak, olacak halde bulunmak

34. Gerçek problemin saptanması • Temel psikologa gider, yatınca karyolanın altından birisi çıkıp beni boğacakmış gibi geliyor bana der. Psikolog bunun uzun süreli bir terapi gerektirdiğini ve maliyetinin de yüksek olduğunu söyler. Bunu üzerine Temel karar vermek için süre ister. Sokakta gezerken Dursun’a rastlar ve durumu anlatır. Dursun’un cevabı çok açıktır. • Karyolanın ayaklarını kes sorunu çözersin

35. Üretimde kalite sorunu • Finansmanla ilgili olabilir…

36. 2- BİLGİ TOPLAMA • Bilgi, olayları; • Anlama, • Yönlendirme ve • Denetlemede önemli bir araçtır. • Formel ve İnformel yollarla elde edilebilir. • Çeşitli Bilgi Sistemleri • Erken Uyarı Sistemi kurulabilir! • BİLGİ DEĞERLEME VE ÇÖZÜM ALTERNATİFLERİ

37. 3- ANALİZ VE SENTEZ Durumsallık ve Sistem 4- ALTERNATİFLER ÜRETME VE BU ALTERNATİFLERİ DEĞERLENDİRME

38. 5- EN İYİ !? SEÇENEĞİN BULUNMASI – KARAR VERME • (Kısıtlı Optimizasyon) 6- BU SEÇENEĞİN UYGULANMASI • Uygulamanın başarısı öncelikle; emek/çaba, zaman, kaynak/para ve deneyim gerektirir. • Gönülden çalışmak ve şanslı/kısmetli olmak da önemli • Ayrıca taraflar ve ortam da son derece önemlidir. • .. Problemden uzaklaşmak .. • Problem çözme sürecinde ZAMAN KAZANMA • Padişah, köylüler ve eşek • Sistem geliştirme ve Sistem tasarımı !!

39. 7- GERİ BİLDİRİM YAPILMASI Sürekli etkileşim sonucu oluşan olumlu ya da olumsuz tepkilerin değerlendirilmesi. • Aksi halde KAOS oluşabilir • Kaos ise ENTROPİYE neden olabilir.

40. ENTROPİ: Niteliği ve büyüklüğü ne olursa olsun tüm sistemlerde zaman içinde; bozulma, dağılma ve yok olma yönünde oluşan eğilimlerdir. • Bu durumda sistemin sürekliliği açısından geri bildirim zorunludur denilebilir. • KAOS: Biçim ve kurallardan yoksun, uyumsuz ve karışık durum, Kargaşa, Belirsizlik

41. 1.5. YÖNETSEL GÜCÜN KAYNAĞI • Mülkiyet (araç,bilgi, teknoloji) farklılığı, bireyler toplumlar arası farklılığın (eşitsizliğin) nedenidir. • Yöneten-Yönetilen ayırımının temelinde mülkiyetin oluşturduğu denetim yetkisi farkı yatar.

42. Yaşamını sürdürmek için gerekli besin maddesine sahip olanlar, olmayanlar üzerinde egemenlik kurar. • Baltası olanlar (teknoloji farkı) fazla besine sahip olacak ve fazlalık depolanacaktır.

43. Karınca kışı geçirecek besine sahip olmayan Ağustos böceği üzerinde denetim gücüne dolayısıyla yönetme yetkisine sahip olmaktadır. • Altın kural, kuralı altını olan koyar. • Güçlü olan yönetir. • En önemli güç, bilgidir. • Bilgi, teknoloji, üretim, satış, ekonomik güç

44. En önemli güç, bilgidir. • Yönetme yeteneği + Güç • Yönetimin kaynağı güçtür ancak • Yönetsel gücün kaynağı da önemlidir.

45. ZORBALIK; Diktatörlük, her türlü gücü (ekonomik, siyasi, askeri vs.) zorbaca kullanmak • DİN; Dini değerleri kullanarak yönetme, orta çağda kilise ve Osmanlıda halifelik gibi

46. HALK VE YASALAR; Halktan yetki alarak, halkı, halk adına, yasalar çerçevesinde yönetme • Bir millet cehaletle hukukunu bilmezse ehli hamiyeti de müstebit eder. • Yezit’in kötü yönetme gerekçesi ve • Kötü yöneticilerin bile zarar veremeyeceği kurumlar oluşturmak anlayışı. • Halkın ihtiyaçlarını giderme/karşılama • Yönetici bir ağaca benzer, kökü halktır. Ağaç kökünden güç alır. • Ağacın kökleri ne kadar iyi olursa, destek verirse, ağaç ta o kadar iyi olur.

47. 1.6. YÖNETİMİN TEMEL AMAÇLARI Optimum kaynak kullanımı ile amaçlara ulaşmak gerekir.  • Optimum kaynak kullanımında ölçüt olarak kullanılan bazı kavramlar geliştirilmiştir. • Kısıtlı Optimizasyon

48. Bu kavramlar aynı zamanda, Yönetimin Özellikleri ya da Yönetimin Temel Amaçları olarak karşımıza çıkar. • Buna göre örgütler; • Etkin, • Verimli, • Ekonomik, • Karlı • Esnek – Uyumlu • çalışmalar sonucu amaçlarına ulaşmalıdır.

49. 2.4.1. Etkinlik/Etkililik • Etkinlik, uygulananın uygulanması gerekene uygun olmasıdır (uygunluk derecesidir). • Faaliyet, hareket veya davranışın mümkün olduğu kadar yöneltilmiş bulunduğu amaca ulaşma çabası ve derecesidir. • Amaca ulaşmada yeterli olunup olunmadığını gösteren bir ölçüttür. • Doğru amaç belirlemek, • Gerekli çıktıya ulaşmak

50. Daha çok yönetimin (Kamu ve/veya Özel sektör), gerçek ihtiyaçları belirleyebilmesi • Doğru olan (Gerekli) işi yapmak. • (Fatih Sultan 100 altın ve 100 Sopa) • Doğru olan işi, doğru önem, öncelik ve imkan sırası ile yapmak.