ФИТОТЕР A ПИЈА на гинеколошки индикации

1. ФИТОТЕРAПИЈА на гинеколошки индикации Prof. d-r Svetlana Kulevanova Institutzafarmakognozija, Farmacevtskifakultet, Skopje

2. FITOTERAPIJA VO TRETMANOT NA GINEKOLO[KI INDIKACII Dve najzna~ajni manifestacii vo `ivotot na `enata koi mo`at da se tretirat so rastitelni preparati se: menstruacija menopauza Indikacii: • Menstrualnineregularnosti • Premenstrualensindrom (PMS) • Dismenoreja • Amenoreja • Menopauzalniproblemi Rastitelni drogi • Cimicifugae racemosae rhizoma • Agni casti fructus • Lycopi herba • Potentillae anserinae herba • Achileae millefolii herba • Drogi {to sodr`at fitoestrogeni

3. Предменструален синдром (ПМС) • Етиологијата на ПМС не е јасно утврдена, • Можни фактори се хормонален дисбаланс, ретенција на натриум, нутритивна дефициенција, абнорален невротрансмитерски одговор на нормалната оваријална функција и абнормална функција на хипоталамус-хипофизно-адреналната оска (НРА). • Фармаколошкиот третман вклучува: - антидепресиви, диуретици, прогестерон, естрогени импланти, комбинација на контрацептиви и агонисти на гонадотропин ослободувачки хормон. • комплексна комбинација на психолошки симптоми кои што вклучуваат: • иритабилност, агресија, тензија, анксиозност, депресија, и • соматски промени како ретенција на течности, болна надуеност во градите и тензија (мастодинија), надуеност, зголемување на телесната тежина, Промените се случуваат за време на лутеинизирачката фаза од циклусот и се губат со почетокот на менструалното крварење. • Се јавува кај 30-80% случаи, • тежок ПМС во околу 2,5% .

4. Menopauza • Menopauzata e period vo `ivotot na `enata koga se prekinuva menstrualnata aktivnost. • se javuva vo najgolem broj slu~ai vo period od okolu 45 – 47 godina i trae voobi~aeno se do 55 godina, vo nekoi slu~ai i do 60 godina. • se karakterizira so namaluvaweto na la~eweto na estrogenite hormoni {to rezultira vo pojavuvaweto na klini~kite simptomi na menopauzata. • Simptomite na menopauzata mo`e da se javat i vo slu~aj na odstanuvawe na jajnicite ili zapirawe na nivnata funkcija poradi nekoja druga pri~ina. • Menopauzata pretstavuva normalen del od procesot na stareewe. Se pojavuva toga{ koga ovariumite }e prestanat da la~at estrogeni hormoni. Opa|aweto na nivoto na ovie hormone vo organizmot na `enata doveduva do prestanok na menstrualniot ciklus.

5. Simptomi: • ~esti branovi na toplina • nagli i intenzivni branovi na toplina i potewe. • naru{uvawe na sonot, na raspolo`enieto, • naru{uvawe na socijalniot `ivot na `enata. • Drugi simptomi mo`at da vklu~at: • neredovni menstruacii, • vaginalni i urinarni infekcii, • atrofija na vaginalnata sluznica i bolni seksualni odnosi, • promeni na ko`ata, na kosata, • promeni vo digestivniot trakt. • Menopauzata sama po sebe mo`e da go zgolemi rizikot od pojava na poseriozni zaboluvawa, kako {to se: • osteoporoza • kardiovaskularni zaboluvawa.

6. Vo seriozni slu~ai: • hormonska substituciona terapija (HST). • Praktikata poka`uva deka mnogu ~esto se prepi{uvaat mnogu silni lekovi {to sodr`at sintetski hormoni (na pr. Premarin). Spored neodamna objavenite podatoci okolu 9 milioni `eni vo svetot {to stradaat od menopauzalnite pote{kotii se nao|aat na terapija so premarin. Dodeka kaj edni rezultatite od tretmanot se dobri, drugite imaat seriozni problemi, a eden od najgolemite e zgolemuvaweto na rizikot od pojava na kancer. HST ne se prepora~uva: • kaj pacientki kaj koi se odstraneti jajnicite • vo slu~ai koga upotrebata na estrogen e kontraindicirana (ako postoi familijarna anamneza na kancer na dojka ili na endometriumot) (vo vakvi slu~ai, na pr., se prepora~uva upotreba na medroksiprogesteronacetate (150 mg/ den, 3 meseci).

7. Spored informaciite dobieni od Nacionalniot centar za davawe informacii za lekovi pri Farmacevtskiot fakultet od Skopje, vo tretmanot na razli~nite simptomi na menopauzata se koristat: • Dietilstilbestrol(0,3-1,0 mg/den) – simptomatski tretman na menopauza, zgolemuvawe na kornifikacija na vaginalniot epitel; • Medroksiprogesteron(25-50 mg/den) - simptomatski tretman na menopauza, zgolemuvawe na koskenata mineralna gustina; • Propranolol– menopauzalni vazomotorni simptomi • Estradiol– inicijalno 1-2 mg/den, • Etinil estradiol– inicijalno 0,02-0,05 mg/den, • Konjugirani estrogeni– inicijalno 0,3-1,25 mg/den, • Estropipat–0,75-6,0 mg/den, • Estrefikuvani estrogeni– inicijalno 0,3-1,25 mg/den, • Ciproteron acetate + estradiol– 1 mg ciproteron acetat + 2 mg estradiol.

8. Nesakani efekti od nivnata upotreba: • Gadewe, povra}awe • Bolki vo stomakog, gr~evi • Po`oltuvawe na ko`ata i/ili pobeluvawe na o~ite • Osetlivost na gradite i nivno zgolemuvawe • Zgolemuvawe na benigni (fibroidni) tumori • Neregularno krvarewe • Promeni vo koli~estvoto na cervikalniot sekret • Vaginalni gabi~ni infekcii • Retencija na suvi{na te~nost • To~kesti zatemnuvawa na ko`ata, osobeno na liceto • Crvenilo na ko`ata

9. Nesakani efekti od nivnata upotreba: • Osip na ko`ata • Vlo{uvawe na porfirija • Glavobolki, migrena • Vrtoglavica, nesvestica • Promeni vo gledaweto (netolerancija kon kontaknite le}i) • Mentalna depresija • Iznenadni muskulni spazmi • Gubewe na kosa ili abnormalno sozdavawe kosa • Promeni vo telesnata masa (pove}eto ja zgolemuvaat) • Promeni vo seksualnata aktivnost (pove}eto se soo~uvaat so namaluvawe na libidoto) • Mo`ni promeni vo nivota na {e}erot vo krvta • Skratuvawe na di{eweto • Akni • Alergii • Zamor • Visok krven pritisok • Pojava na kamen vo `ol~no kese • Astma • Vko~anetost, peckawe, jade` na stopalata i dlankite • Te`ina vo gradite.

10. estradiol genistein FITOESTROGENI • Растителни сoedinenijaшто покажуваат estrogenaaktivnost. • Иdentifikuvaniсеvo1930 godina. • Imaatrazli~nahemiskastrukturaodhumaniteestrogeni! • Humaniteestrogeni se steroidи. • Fitoestrogenitemo`atdabidat: - fenolni(izoflavoni, lignaniikumestani), - terpenoidi, - steroidнiсоединенија.

11. Rasprostranetost na fitoestrogeni vo rastitelniot svet • Razlikuvame tri grupi rastitelni surovini {to sodr`at fitoestrogeni: • Rastenija {to se konsumiraat kako hrana: • - `itarici, semki (susam, son~ogled, tikva), me{unkasti plodovi, • listest zelen~uk, maslinki, ovo{je, luk, kromid i praz. • Rastenija {to se koristat povremeno i vo pomali koli~ini: • - zelen ~aj, hmeq, crvena detelina, crveno vino, koren od mle~ka, • seme od len. Se koristat kako tonici. • Rastenija {to se koristat kako herbalni preparati: - se koristat vo strogo definirani dozi i samo koga postojat indikacii za nivna upotreba (Cimicifuga racemosa, Vitex agnus castus, Panax ginseng, Angelica arhangelica i dr). • Najgolem izvor na fitoestrogeni – pretstavnici od FABACEAE

12. Najzna~ajni klasi fitoestrogeni za koi mo`at da se najdat najmnogu podatoci vo nau~na literatura se: • Lignani, {to se nao|aat vo `itarici, masni semiwa, grav, zelen~uk i ovo{je. • Izoflavoni, {to se nao|aat sojata, crvenata detelina i drugi leguminozni rastenija. • Lignani • komponenti {to sodr`at struktura nastanata so povrzuvawe nab-Catomi od strani~nite nizi na dve molekuli od 1-fenilpropan, so8-8’-vrska.

13. Lignani: • se vrzuvaatzasekshormon-vrzuva~kiot globulin, • poseduvaatzna~ajniantikancerogeniefekti. • ovozmo`uvaatbalansirawepome|ukoli~estvatana“dobriot”i“lo{iot”estrogen, odnosnonivnitemetaboliti, vozavisnostoddozata. • zna~ajno gonamaluvaatnivotonaestradiolotiestronotkajpostmenopuzalnite `eni. • visokitenivoanalignani- намаленrizikodraknadojka. • postoiinverznakorelacijapome|uincidencatazaraknadojkaivnesuvawenalignani, konsumacijatanaovo{je izelen~uk. Lignanitepokrajnizadrugikomponenti se smetaatzadirektnoodgovornizaovieefekti. • `eni so raknadojkaimaatmnoguponiskiplazmakoncentraciinalignanivosporedba so onie {to nemaatrak.

14. Izoflavoni • klasa na flavonoidni soedinenija kaj koi C6-C3-C6 pretstavuva 3-fenilhromon, za razlika od ostanatite flavonoidi kaj koi taa pretstavuva 2-fenilhromon. • Transformacijata vo 3-fenilhromoni se odviva pod dejstvo na enzimi Базична структура на изофлавон што покажува естрогена активност

15. Najdobriot na~in za vnesuvawe na izoflavoni e preku hranata, osobeno so konsumirawe na soja i na nejzinite produkti. Sojata sodr`i razli~ni tipovi izoflavoni, no za za fitoestrogenoto dejstvo se zna~ajni samo opredeleni soedinenija od ovaa grupa

16. GenisteinDaidzein • Najzna~ajni izoflavoni od grupata fitoestrogeni se od: • soja: genistein i daidzein • crvena detelina: biohanin A i formononetin

17. VLIJANIE na izoflavonite vrz zdravjeto (vnes so hrana) • - податоци од епидемиолошки студии: • Gi namaluvaat simptomite na menopauztata • Reduciraat rizik od srcevi zaboluvawa • Obezbeduvaat za{tita od pojava na rak na prostata • Obezbeduvaat za{tita na koskenoto tkivo • Reduciuraat rizik od kancer na dojka • Reduciuraat rizik od kancer na endometrium

18. Uprostrena {ema na oksidantna/antioksidantna regulacija na aktiviraweto na trabskripcioniot faktor NF-kB. Biolo{ka i farmakolo{ka aktivnost • 1. Izoflavonite se iprirodni antioksidansi: • efektot mo`e da se sporedi so efektot na vitaminot E. • ovaa aktivnost na izoflavonite mo`e da ovozmo`i dolgoro~na za{tita od pojava na kancer, pred se poradi za{titata na DNK od o{tetuvawata {to mo`at da se predizvikaa so napadot na slobodnite radikali. • Genistein od sojata e najpotentniot antioksidans vo grupata na izoflavonite, sleden so daidzein.

19. 2. Izoflavonitepoka`uvaatestrogenskaaktivnost? 1. Prstenite A i S naizoflavonite se sli~ni so prstenite A i V na estradiolot; 2. Rastojanietonadvetehidroksilni grupinadvetemolekuli e skoro identi~no; EstradiolGenistein 3. Dvetemolekuliimaatsli~ni polarnostiimolekulskimasi. FormononetinBiohain A 2. Rastojanietonadvetehidroksilnigrupinadvetemolekuli e skoroidenti~no; 3. Dvetemolekuliimaatsli~nipolarnostiimolekulskimasi.

20. 2. Izoflavoni se: • klasanestereoidni(fito)estrogeni! • supstanci {to strukturnoifunkcionalno se sli~ni so estradiolidrugisrodniseksualnihormoni. • poradisli~nostivohemiskatagradbaizoflavonitemo`atdainterferirat so aktivnostanaendogeniot estrogen. Estrogen-receptor so vrzan molekul na estradiol 6 ~lenprsten so OH grupa од бензо-g-пиранот.

21. Izoflavonite и estrogenoто дејство • Dva tipa estrogen receptori: • alfa (ER alfa) vo tkivoto na gradite, matkata, jajnicite, testisite i crniot drob. • beta (ER beta) vo kletkite od krvnite zrnca, belite drobovi, bubrezite, koskite i gradnata `lezda (timusot). • Raspredelbata na alfa i beta estrogen-receptori e razli~na vo razli~ni kletki, tkiva i organi. Razli~ni tkiva imaat receptori od dvata tipa, no tie se prisutni vo razli~ni odnosi. • fitoestrogenite se odnesuvaat kako selektivni estrogen receptor modulatori(prirodni SERMs) {to zna~i deka tie mo`at da se vrzat za to~no opredeleni estrogen receptori vo opredeleni tkiva, aktiviraj}i ili inaktiviraj}i opredelena reakcija odnosno kleto~en odgovor. Fitoestrogeni se sli~ni so drugilekoviodgrуpataSERMs, kako {to e raloksifen.

22. Иzoflavonitemo`atdadaдатiestrogeniianti-estrogeniefekti! • kogaprirodnonivonaestrogenite e nisko, izoflavonitejapodobruvaatsostojbataprekuaktivirawetona beta-receptorite(позитивни естрогенски ефекти). • koganivotonaestrogenite e visoko, voperiodotnaadolescentcijata, izoflavonite se vrzuvaatzaalfa-receptoriteigionezmo`uvaatestrogeniteda se vrzatzaniv (се попречуваат негативните естрогенски ефекти). • Zavisnoodkoncentracijatanaendogeniteestrogenikakoizakoj receptor se vrzani, fitoestrogenitemo`atdadadatiagonisti~kiiantagonisti~kiefektit.e. iestrogenii anti-estrogeni.

23. Vrzuvawe za razli~ni receptori dava razli~ni efekti! • VA@NO ! ! ! • Alfa-receptori: • povrzani se so rizik od pojava na estrogen-zavisen kancer. • Vrzuvaweto na fitoestrogenite za alfa-tip na estrogeni receptori (ER alfa) {to se nao|aat vo dojkite i vo tkivoto na matkata poka`uva deka tie ja namaluvaat alfa-ER estrogenata aktivnost vo ovie tkiva. Ova mo`e da bide eden od mo`nite mehanizmi preku koj fitoestrogenite ovozmo`uvaat za{tita od razvoj na kancer na dojka i na endometrium. • Beta-receptori: • pokrenuvaat samo povolni estrogeni efekti vo organizmot. • Istra`uvawata indiciraat deka fitoestrogenite mo`at da bidat delotvorni na skeletniot i na kardiovaskularniot sistem. Vrzuvaweto za beta-tip na estrogeni receptori (ER beta) ovozmo`uva aktivirawe na kardioprotektivni i koskeno stabilizira~ki metabolni procesi.

24. Regulirawe na hormonalniot status vo tekot na menopauzata • Se smetadeka: • fitoestrogenitene mo`atdadadatestrogenodejstvose dodekaendogeniteestrogeniiprogestini se dominantnivoorganizmot. • vosituaciikogaprodukcijanaoviehormoniopa|aili se gasne, voperiodotnamenopauzata, fitoestrogenimo`atdapomognatprihormonskiot deficit idadadatednaumerenaaktivnost, so {to }e gipodobratmenopauzalnitesimptomi. • Izoflavonite go reguliraatnivotonaestrogenitevoorganizmot. • gireguliraatproblemite {to se javuvaatvomenopauzata, osobenotipi~nitesimptomikako {to se brnovitenatoplinai no}notopotewe. • potrebnokoli~estvoizoflavonizaobezbeduvawenavakviteefekti se dvi`iod40-50 mg. • Simptomitenamenopauzatazna~ajno se namaluvaatpo2-3 mesecaodvnesuvawetonaizoflavonite. • Se smetadekavakviottretmanobezbeduvaiza{titaodpojavanahormon-zavisnitetumori, osteoporozata, arteriosklerozata.

25. Безбедност • Sli~nonahormonskatasupstitucionaterapija (HST), i • komplementarnataterapijanaдава dovolnigaranciizabezbednost. • dene{natafitomedicina (fitoterpaija) vsu{nostne raspolagaso zadovolitelnosigurnipodatocizaodnesuvawetonakomplementarnataterapijapridolgotrajnitretmani на менопаузата. Voobi~aeniotstav - komplementarnataterapija e verojatnobezbedna ! Preporaka: • zgolemeni merki na pretpazlivost. • doa|aat od stavot deka vo slu~ai koga opredelen herbalen produkt dava efekt {to vsu{nost prestavuva imitirawe na dejstvo na opredelen lek (sintetski hormon), toj treba da se tretira so ist respekt kako i lekot.

26. FITOESTROGENI VO TRETMANOT NA SIMPTOMITE NA MENOPAUZATA • 1. Ishranabogata so izoflavoni • Najgolemozna~eweimavnesuvawenasoja!!! • Koga sojata se konsumirasekojdnevno so prose~endnevenvnesnaizoflavonivokoli~iniokolu50 mg, plazmakoncentraciinaizoflavonitedalekuginadminuvaatnormalnitekoncentraciinaestradiol. • Izoflavoniteimaat golem potencijaldabidatbioloшkiaktivni, obezbeduvajќizaшtitanaorganizmot so kojamo`eda se objasniiniskataincidencanahormon-zavisnitezaboluvawavozemjitevokoisojata e glavenprehrambenproizvod. • 2. Rastitelnidrogi {to sodr`atfitoestrogeni-fitoterapevtskitretman • Najgolemozna~eweimaat tri surovini: • Cimicifugaracemosa L.,Ranunculaceae – cimicifuga • Trifoliumpratense L., Fabaceae – crvenadetelina • Vitexagnuscastus L., Verbenaceae – viteks, kalu|erskibiber

27. Цимицифуга Cimicifugaeracemosaerhizoma, Cimicifugaracemosa(L.) Nutt. (syn. Actaearacemosa), Ranunculaceae Cimicifuga e severnoamerikansko, mnogugodi{no, trevesto rastenie Drogata ja pretstavuva isu{en rizom so koreni

28. Hemiski sostav: • Tetracikli~ni triterpeni derivati na cikloartanol, kako {to se: akteol, acetilekteol, 26-deoksiakteol, cimigenol, aktein, 26-deoksiaktein i cimicifugozid. • Fenilpropanoidni soedinenija: izoferula kiselina • Hinolizidinski alkaloidi: citizin, metilcitizin i dr. • Izoflavoni: formononetin (denes ve}e suspekten podatok !!!)

29. Derivati na cikloartanol

30. СЗО: • 1. Upotreba bazirana na klini~ki studii: • tretman na menopauzalni problemi kako {to se branovi na toplina, obilno potewe, naru{en son i promeni vo rapolo`enieto i nervna iritiranost. • 2. Upotreba spored farmakopei i vo tradicionalnata medicina: • tretman na predmenstrualen sindrom i dismenoreja • 3. Upotreba opi{ana vo narodnata medicina, {to ne e potkrepena so eksperimentalni ili so klini~ki dokazi: • tretman na nastinka, dispepsija, epilepsija, mijalgia, reumatoiden artrits, tinitis, i dr. Germanskata komisija E: • klimakteri~ni simptomi • predmenstrualen sindrom (PMS). Европска монографија (НМРС/ЕМА): • има објавено финална верзија 2010.

31. Klini~kistudii Evidence for Efficacy (Human Data) Clinical Trials  (53)    Observational Studies/Case Reports  (30)    Traditional and Folk Use  (29) Evidence of Activity Animal studies  (21)    Pharmacodynamics (53)    Analytical Chemistry  (46)    Pharmacokinetics (ADME)  (3)    Genetics & Molecular Biology  (5) Safety Data Adverse Effects & Toxicity  (26)    Interactions  (2)    Contraindications  (1)

32. Klini~kistudii • Obraboteni se rezultatiod 9 klini~kistudiiod 3 data bazi. 26% podobrenivazomotornifunkciiprimenopauza. Rezultatinehomogeni! • Randomizirana, dvojnoslepai placebo-kontroliranastudijazaefikasnostipodnoslivostvotretmanotnamenopauzalnaanksioznost. Nemastatisti~kizna~ajnaefikasnost vs. placebo. • Hemiskiibiolo{kistandardiziranekstraktodcimicifuga e bezbedenzaupotrebapritretmanotnamenopauzalnitevazomotornisimptomi, za period od12 meseci. • Randomiziranaotvorenastudijapoka`aladekacimicifugazna~ajnoreducirafrekventnostiintenzitetnabranovinatoplina. • Izopropanolenekstraktodcimicifugadavarezultatinanivonatibolone (sintetskisteeroidenhormon) votretmanotnaklimakteri~nitetegobi, nezavisnoodnivniotintenzitet. • 2007 Cimicifuga e poefikasnavotretmanotnabranovinatoplinai no}notopotewevosporedba so fluoxetin (antidepresant, Прозак). • 2006 Cimicifugae efikasnaibezbednazaterapijanaklimakteri~nipacientkikajkoi e kontraindiciranaupotrebatana HST. • 2002 Randomiziranakontroliranaklini~kastudija (49 pacientki) poka`aladekacimicifuga e efikasnavonamaluvawetonaprose~natafrekventnostnamentstrualnitenapadinamigreni.

33. 25 November 2010 EMA/HMPC/600717/2007 Corr.1 Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) Final Community herbal monograph on Cimicifugaracemosa (L.) Nutt., rhizoma 2. Qualitative and quantitative composition

34. 3. Pharmaceutical form 4. Clinical particulars 4.1. Therapeutic indications

35. 4.4. Special warnings and precautions for use

36. Predupreduvawa Ne se poznati {tetni ili nesakani efekti ako drogata se koristi soodvetno i vo propi{ani dozi. Претпазливо треба да се користи во определени случаи. Korenot od cimicifuga ne mo`e da bide zamena za hormonska supstituciona terapija. Не треба да се прима заедно со оваа терапија, освен ако не е сугерирано од доктор, специјалист. Kontraindikacii Poradi potencijalni estrogeni efekti i poradi nedostatok na podatoci za sigurnost, rizom od cimicifuga ne treba da se koristi vo tekot na bremenosta nitu vo period na laktacija. Ne se prepora~uva za upotreba kaj deca pod 12 godini. Kancerogeneza, mutageneza, vlijanie na fertilnosta Izopropanolen ekstrakt 40 % i rizom od cimicifuga ne poka`uvaat mutageni, kancerogene i teratogeni efekti. Nesakani efekti Slabi gastrointestinalni naru{uvawa i glavobolka.

37. Interakcii so lekovi Proizvodi {to sodr`atcimicifugamo`atda go potenciraatdejstvotonaantihiperenzivnitelekovi. Dolgotrajnaistovremenenaupotrebamo`edadovede do hipotenzija. Dozirawe Dnevnadoza: 40-60% etanoleniliizopropanolenekstraktilisurovadrogatrebadaodgovaranakoli~inaod40mgизофлавони. Drogata ne se prepora~uvazaupotrebavotretmanipodolgiod6 meseci, osvenakodrugo ne e sovetuvanoodlekarot. Predozirawe Vnesnamnogugolemidozioddrogata (5 g) iliodekstraktite (12 g) doveduva do pojavanagadewe, pobvra}awe, glavobolka, vrtoglavica, bolkivonozeteinamaluvawenakrvniotpritisok.

38. Црвена детелина TrifoliumpratenseL., Fabaceae Автохтоно расте во Европа, централна Азија и северна Африка. Лесно се прилагодува и култивира и во други региони во светот. Од растението се користат исушените цветни главички.

39. Hemiski sostav • Glavni aktivni komponenti se izoflavonite: • biohanin A i formononetin. • pomalku genistein i daidzein Biohanin A i formononetin poka`uvaat slaba aktivnost vrz estrogenite receptori. • vo organizmot tie vsu{nost se transformiraat: • biohanin A  genistein • formononetin daidzein. • Pozitivniefekti: • Biohanin A poka`uvapodobriefektivoreducirawetonatumoritevosporedba so soiniteproizvodi, • Иnhibirarast: • nato~noopredelen tip nakletkinakancernadojka • nakancerkletkiteodprostatata, • nakancernaendometriumot.

40. Вo sovremena fitoterapija se koristi za tretman na: • Menopauzalni simptomi (ekstrakt od crvena detelina zna~ajno gi reducira branovite na toplina kaj menopauzalni `eni, no nema podobruvawe kaj drugite simptomi), • Poka~en holesterol, • Osteoporoza, • Benigna hipertrofija na prostata, • Kancer na prostata, • Naru{uvawa vo cirkulacijata, • Dijabetes.

41. КЛИНИЧКА ЕФИКАСНОСТ • Обработката на податоците од клинички студии се направени во 2001, 2006 и 2007 година. • Во 2001 и 2006 година – за употребата се уште нема доволно докази за корисни ефекти за жените во менопаузата. Дополнително се наведува дека црвена детелина содржи кумарини, од каде во клиничките студии треба да се вклучи следењето на факторите на коагулацијата.Се препорачува употреба во рамките на традиционалнате хербални лекови, базирајќи се на долготрајното искуство и употреба на дрогата. • Во 2007 година објавен е систематскиот преглед (Systematic review) на литературата и мета-анализата за ефикасноста на изофлавонскиот комплекс на црвената детелина во редукцијата на топлите бранови при менопауза. • Заклучокот бил дека ИМА доволно докази за слабо дејство на изофлавонскиот комплекс на црвената детелина во редукцијата на топлите бранови кај менопаузални жени. • Нема доволно податоци од кои би се заклучила клиничка значајност на ефектите. • Во краткотрајните третмани не се јавуваат несакани ефекти, но се уште нема податоци за безбедност при долгорочна терапија.

42. КЛИНИЧКА ЕФИКАСНОСТ • Во 2010 година се објавени податоците од една рандомизирана, двојно слепа и плацебо-контролирана студија, во која биле вклучени 120 жени на возраст од 45-65 години, со менопаузални симптоми. Рандомизирано биле поделени во две рупи, група што примала екстракт од црвена детелина (таблети со 40 mg изофлавонони/ден) и група што примала плацебо. Третманот траел 12 месеци. • Заклучокот бил дека дневен внес на 40 mg изофлавони од црвена детелина има ефекти, но не овозможува клинички значајно подобрување на менопаузалните симптоми. • НМРС/ЕМА: • Комитетот за хербални лекови при ЕМА нема изработено монографија за цвет од црвена детелина (Trifolii pretense, flos). • СЗО монографија: • црвена детелина се користи за третман на менопаузални симптоми, хиперлипидемија, остеопороза и канцер на простата, • се наведува дека за ниту една од наведените индикации нема доволно убедливи податоци за клиничка ефикасност.

43. Dozirawe • Vozrasni (preku 18 godini) za preparatot Promenzil: • Menopauzalni simptomi: 40 mg, 80 mg i 160mg / den • Poka~en holesterol: 80 mg / den • Osteoporoza: 40 mg / den • Benigna hipertrofija na prostata: 40 mg / den • Diabetes: 50 mg / den • Ima podatoci i za upotreba kako: • Hormonska supstitucija: 40-80 mg / den • Deca (pomladi od 18 godini): • Nema dovolno nau~ni dokazi vrz baza na koi bi mo`ela da se prepora~a upotrebata na crvenata detelina kaj deca.

44. Bezbednost pri upotreba • Alkoholen ekstrakt od crvena detelina: • dobro se podnesuva, bez seriozni sporedni efekti i po tretman vo trewe od edna godina. • Teoretski, • kaj terapija bazirana na ekstrakti {to poka`uvaat aktivnost {to nalikuva na estrogena, eventualnite sporedni efekti kaj humanata populacija mo`at da vklu~at: • pojava na opredeleni promeni vo tkivoto na dojkata, • menstrualni promeni i hiperplazija na endometriumot, • vlijanie na hormonskite nivoa na gonadotropin releasing hormon (GrH), folikulostimulira~kiot (FSH) i luteinizira~kiot hormon (LH), • zgolemuvwe na rizikot od krvarewe. √Nitu za edna od navedenite mo`ni promeni nema objaveno podatoci od humani studii. √ Prepora~liva e zgolemena pretpazlivost kaj pacienti koi imaat problemi so krvarewe, ili koi zemaat lekovi {to mo`at da go zgolemat krvareweto.

45. Nesakaniefekti Ingestijanagolemikoli~ininacrvenadetelinakaj `ivotnipredizvikuvanesakaniefekti, kako [to se: infertilnost, abnormalnalaktacija, problemi so uterusot,koi[to se dol`atnaestrogenskotodejstvonaizoflavonite. Koncentracii do 160 mgvkupniizoflavonidnevno ne poka`uvaatnesakaniefekti. Најнови податоци покажуваат дека Trifoliumpratensene sodr`ikumariniizarazlikaodMelilotus alba nemaefektvrzkoagulacijata. Interakcii na lekovi i ekstrakt od crvena detelina ne se zabele`ani. Komercijalni preparati vo forma na tableti od doma[no proizvodstvo: - Tableti od crvena detelina.

46. Витекс, калуѓерски бибер Agni castifructus, Vitexagnus-castusL., Verbenaceae Drogatajapretstavuvaatisu{eniplodoviodrastenietoVitexagnus-castus. Kakodroga se koristatilistovi so cvetovi. Osobeno rasprostraneta vo Mediteranskiot region, i vo drugi regioni od svetot so sli~ni klimatski uslovi. Vo istiot region se kultivira.

47. Hemiskiotsostavnadrogata (plod odkalu|erskibiber): • flavonoidi, prete`noheterozidinaluteolin, kvercetinikempferol, me|ukoi e pozna~aenkasticin, • eteri~nomaslo(2%), vokoeglavnikomponenti se pineni, limoneni1,8-cineol. • diterpeni, viteksilakton, vitekslaktam A i dr. • malokoli~estvoalkaloidi (viticin). • iridoidiaukubin, agnuzidi dr.

48. MEHANIZAM NA DEJSTVO • VrzuvawetozadopaminskiteD2receptoriinivnastimulacijapredizvikuva: • inhibicijanasekrecijatanaprolaktin • normalizirawenaodnosotpome\u ФСХ, ЛХ iprolaktin, • [to rezultiravonormalizirawenamenstrualniotciklus. • Екстрактите од витекс имаат способност за врзување за повеќе рецептори во организмот и покрај D2 допаминските рецептори, се врзуваат и за опиоидните (µ и  субтипови) и ги блокираат. • Намалената концентрација на ендогените опиоиди во периодот на касна лутеална фаза може да биде еден од механизмите по кои се индуцираат симптомите на ПМС, како што се главоболката, задршката на вода и промените во расположението. • Неколку екстракти од плодот на витекс покажале способност за врзување за естрогени рецептори и демонстрирање на слабо изразена естрогенска активност.Се претпоставува дека дрогата може да влијае на естроген/прогестерон балансот, со што се објаснува нејзиното умерено позитивно дејство во намалување на менопаузални симптоми.

49. MEDICINSKA UPOTREBA • Klini~kipotvrdenaupotreba: • Simptomatskitretmannaginekolo{kinaru{uvawa {to se dol`atnainsuficiencijanacorpus luteumiвисоки концентрации на пролактин: • tegobiod PMS, • menstrualnineregularnosti, • cikli~namastalgijai • hormonalnoinduciraniakni. • Upotrebanavedenavofarmakopeiivowell-establisheddokumenti: • Hiperplazianaendometriumotisekundarnaamenorea, hormonskidermatozi–akni, egzema, hipermenorea, neplodnost {to se dol`inahiperprolaktemijaidefektnalutealnafaza, • Tradicionalnaupotreba: • votretmanotnamenstrualniproblemi {to se sozdavaatporadi deficit nacorpus luteum, vklu~uvaj}igipredmenstrualnitesimptomiispazmodi~natadismenoreja. kakoemenagog, sedativigalkatogog, kakotonik.

50. 25 November 2010 EMA/HMPC/144006/2009 Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) Community herbal monograph on Vitexagnus-castus L., fructus Final 2. Qualitative and quantitative composition