ภาคเศรษฐกิจระหว่างประเทศของไทย

1. ภาคเศรษฐกิจระหว่างประเทศของไทยภาคเศรษฐกิจระหว่างประเทศของไทย โดย ผศ.ดร.ศุภัช ศุภชลาศัย ผู้รักษาราชการในตำแหน่งผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาความร่วมมือระหว่างประเทศ แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 9 ตุลาคม 2556

2. Outline • ภาคเศรษฐกิจระหว่างประเทศของไทย • Position ของประเทศไทยในโลก • สิ่งแวดล้อมเศรษฐกิจโลกกับเศรษฐกิจไทย • ประเทศไทยกับการเปิดเสรี (WTO และ FTAs) • ASEAN Economic Community (AEC)

3. 1. Characteristics ของเศรษฐกิจไทย

4. 1. Characteristics ของเศรษฐกิจไทย 1.1 เคยมีอัตราขยายตัวทางเศรษฐกิจ (GDP Growth) สูง – ลดลงในช่วงเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ – เพิ่มขึ้นเมื่อเศรษฐกิจฟื้นตัว แต่ไม่เท่ากับในอดีต นอกจากนี้ เศรษฐกิจไทยและประเทศในอาเซียนมีความเชื่อมโยงกันสูง

5. อัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ (Real GDP Growth) ของไทย และประเทศ ASEAN (ปี 2522-2553) ที่มา : World Bank, World Development Indicators Database

6. 1. Characteristics ของเศรษฐกิจไทย 1.2 โครงสร้างเศรษฐกิจไทยเปลี่ยนเป็นประเทศอุตสาหกรรม นานแล้ว ทั้ง GDP และการส่งออก ด้านการนำเข้าส่วนใหญ่เป็นสินค้าทุนและวัตถุดิบเพื่อมาผลิตสินค้า แต่โครงสร้างการจ้างงานยังอยู่ในภาคเกษตร

7. โครงสร้างผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (GDP) ของไทยจำแนกตามภาคการผลิตระหว่าง ปี 2503-2553 (สัดส่วน : %) ที่มา: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ ไตรมาสที่ 1/2554

8. โครงสร้างการส่งออกของไทยจำแนกตามหมวดสินค้าระหว่างปี 2523-2553 (%) ที่มา : กระทรวงพาณิชย์

9. 1. Characteristics ของเศรษฐกิจไทย 1.3 เศรษฐกิจของประเทศไทยเน้นการพึ่งพาภาคระหว่างประเทศมาก • มีการเปิดประเทศสูง (High Degree of Openness) • ภาคการค้าต่างประเทศเป็นจักรกลสำคัญในการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจ • คู่ค้าสำคัญของไทยคือประเทศพัฒนาแล้ว • กลุ่ม ASEAN เป็นตลาดที่มีความสำคัญสูงหลังมีเขตการค้าเสรี ปี 2536

10. องศาการเปิดประเทศ (Degree of Openness) ที่มา : World Bank, World Development Indicators Database

11. ตลาดส่งออกของประเทศไทยจำแนกตามตลาดส่งออกของประเทศไทยจำแนกตาม กลุ่มประเทศที่สำคัญ ระหว่างปี 2531-2553 (% share) ที่มา : กระทรวงพาณิชย์

12. แหล่งนำเข้าของประเทศไทยจำแนกตามแหล่งนำเข้าของประเทศไทยจำแนกตาม กลุ่มประเทศที่สำคัญ ระหว่างปี 2531-2552 (% share) ที่มา : กระทรวงพาณิชย์

13. ดุลการค้าของไทยกับประเทศคู่ค้าต่างๆ ระหว่างปี 2543-2553 (พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ) ที่มา : กระทรวงพาณิชย์

14. 1. Characteristics ของเศรษฐกิจไทย • การลงทุนจากต่างประเทศเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจ ทั้งในด้านเสถียรภาพและเม็ดเงินลงทุน

15. เงินทุนเคลื่อนย้ายมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจไทยเงินทุนเคลื่อนย้ายมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจไทย ดุลการค้า = ส่งออก - นำเข้า ดุลบัญชีเดินสะพัด= ดุลการค้า + ดุลบริการ ดุลการชำระเงิน = ดุลบัญชีเดินสะพัด+ เงินทุนเคลื่อนย้าย

16. ดุลการค้า ดุลบัญชีเดินสะพัด และดุลการชำระเงินของไทย ปี 2534 - 2553 (ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ) ที่มา : ธนาคารแห่งประเทศไทย

17. FDI Inflows, Global and by Group of Economies, 1980–2010 (Billions of dollars) ที่มา : UNCTAD, World Investment Report 2011, p.3

18. FDI Inflows, Global and Selected Countries, 1980–2010 Source : UNCTAD, UNCTADstat, Foreign Direct Investment database

19. 1. Characteristics ของเศรษฐกิจไทย 1.4 ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการคุ้มครองอุตสาหกรรมและภาคเกษตรสูง ประเทศไทยมีการคุ้มครองสูง เกิดผลกระทบต่อเศรษฐกิจ • ราคาสินค้าบริการสูง • เกิดการผูกขาดขึ้นในธุรกิจต่างๆ ทำให้ธุรกิจต่างๆ อ่อนแอ แข่งขันไม่ได้ • การใช้ทรัพยากรไม่มีประสิทธิภาพ • ภาคการผลิตอ่อนแอ

20. Scope of Bindings (%) ที่มา : WTO, Statistics Database, Tariff Profiles 2011

21. MFN Applied Duties on Agricultural Products in Selected Developed Countries in 2010 (Percentages) ที่มา : WTO, Statistics Database, Tariff Profiles 2011

22. MFN Applied Duties on Nonagricultural Products in Selected Developed Countries in 2010 (Percentages) ที่มา : WTO, Statistics Database, Tariff Profiles 2011

23. 2. Positioning ของประเทศไทย

24. 2. Positioning ของประเทศไทย • ประเทศไทยเป็นประเทศขนาดเล็ก • GDP ต่ำเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ สถานะประเทศเล็กในโลก • ส่วนแบ่งในตลาดการส่งออกของโลกน้อย (ประมาณ 1%) • ส่วนแบ่งตลาดสินค้าจากไทยในตลาดสำคัญ ได้แก่ สหรัฐฯ และสหภาพยุโรป น้อย (ประมาณ 1%) • ไทยไม่ใช่ประเทศผู้นำในการส่งออกสินค้าเกษตร อาหาร และอุตสาหกรรมของโลก • ส่วนแบ่งใน FDI ของโลกลดน้อยลงเรื่อยๆ

25. GDP ของไทย เปรียบเทียบกับ GDP ของประเทศต่างๆ ปี 2010 GDP ของไทยประมาณ GDP ของรัฐแมรี่แลนด์ ซึ่งอยู่ลำดับที่ 15

26. GDP ของไทยประมาณ GDP ของมณฑล Hainan ซึ่งอยู่ลำดับที่ 6

27. สถานภาพการส่งออกสินค้าของประเทศต่างๆ ในตลาดโลก(% Share in World Total Exports) ที่มา : WTO Statistics Database

28. สัดส่วนการนำเข้าสินค้าจากไทยของตลาดส่งออกที่สำคัญ (% market share) ที่มา : United Nations Statistics Division, UN Comtrade Database

29. Positioning ของประเทศไทยกับการค้าสินค้าเกษตรและสินค้าอุตสาหกรรมของโลก

30. ประเทศผู้ส่งออกสินค้าเกษตร (Agricultural Products) ที่สำคัญของโลก ปี 2010 ที่มา : WTO statistics database

31. ประเทศผู้ส่งออกสินค้าอาหารและเนื้อสัตว์(Food and Livestock Products) ที่สำคัญของโลก ปี 2009 ที่มา :FAO Statistics Division, FAOSTAT

32. ประเทศผู้ส่งออกสินค้าอุตสาหกรรม (Manufactures) ที่สำคัญของโลก ปี 2010 ที่มา : WTO Statistics Database

33. 3. สิ่งแวดล้อมเศรษฐกิจโลก

34. Globalization • Production Networking เป็น Trend ของการผลิตสินค้าและบริการ • การเจรจา WTO ในรอบโดฮาคงจะประสบความสำเร็จได้ยาก ดังนั้นการเปิดเสรีจึงเป็นลักษณะของการรวมกลุ่มในภูมิภาคหรือเปิดเสรีสองฝ่าย (Bilateral FTA) • โลกมีแนวโน้มที่จะมีการรวมกลุ่มเป็นภูมิภาค • EU ขยายตัวเป็น 27 ประเทศ

35. โลกมีแนวโน้มที่จะเปิดเสรีมากขึ้น โดยผ่านการรวมกลุ่มในระดับภูมิภาค หรือ Bilateral FTA ซึ่งจะทำให้การเปิดตลาดนั้นเร็วขึ้นกว่าภายใต้ WTO และทำให้ประเทศที่ไม่มี Bilateral FTA เสียเปรียบประเทศที่มี Bilateral FTA • การเจรจา FTA ที่เป็น Bilateral นั้นมีจำนวนมาก เป็น Trend ของโลก (ขณะนี้มีการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจทุกชนิดในโลก 236 ความตกลง) • จีนและอินเดียเป็นเศรษฐกิจที่สำคัญของโลก • ปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำของโลกที่เกิดจากประเทศพัฒนาแล้ว US และ EU

36. Cross Regional RTAs as of December 2006 Source : “The Changing Landscape of Regional Trade Agreements: 2006 Update”, WTO

37. การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจและการเจรจาการค้าการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจและการเจรจาการค้า

38. ทำไม FTAs จึงมีจำนวนมากในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา? • การเจรจา WTO ล้มเหลว • การผลิตที่เป็น Production Network ต้องการเขตการค้าเสรี • ประเทศเล็กมีความจำเป็นต้องทำ FTA หากประเทศคู่แข่งมี FTA กับตลาดส่งออกที่สำคัญ จะทำให้เสียเปรียบ เนื่องจากประเทศคู่แข่งจะเสียภาษีนำเข้าต่ำกว่า

39. ประเทศไทยกับการเปิดเสรีโดยผ่านกรอบความร่วมมือทางเศรษฐกิจต่างๆประเทศไทยกับการเปิดเสรีโดยผ่านกรอบความร่วมมือทางเศรษฐกิจต่างๆ • Multilateral (พหุภาคี) • WTO • ภูมิภาค (Regional) • AFTA (ASEAN Free Trade Area) • APEC (Asia-Pacific Economic Co-operation) • ASEM (Asia Europe Meeting) • อนุภูมิภาค (Sub-Regional) • BIMST-EC • GMS (Greater Mekong Subregion)

40. ระดับ Bilateral Free Trade Agreement • North East Asia (ญี่ปุ่น - มีผลแล้ว) • South Hemisphere (ออสเตรเลีย และ นิวซีแลนด์ – มีผลแล้ว) • South Asia (อินเดีย – Early Harvest 82 รายการ – มีผลแล้ว, บิมสเทค - อยู่ระหว่างเจรจา) • America (สหรัฐฯ – หยุดการเจรจา, เปรู - หยุดการเจรจา) • Middle East (บาห์เรน - หยุดการเจรจา) • Europe (EFTA - ไม่คืบหน้า)

41. FTAs ที่ทำภายใต้กรอบ ASEAN • ASEAN – จีน • ASEAN – สาธารณรัฐเกาหลี • ASEAN – ญี่ปุ่น • ASEAN – ออสเตรเลีย – นิวซีแลนด์ FTAs ที่ทำภายใต้กรอบ ASEAN ที่กำลังเจรจา • ASEAN – อินเดีย • ASEAN – EU

42. ประเทศใน ASEAN ที่กำลังเจรจา Bilateral FTAs ที่สำคัญ • สิงคโปร์ มีข้อตกลง FTA กับประเทศต่างๆ มากที่สุดในกลุ่ม ASEAN • ที่ลงนามแล้ว (บางส่วนมีผลบังคับใช้แล้ว) : สหรัฐฯ ญี่ปุ่น จีน อินเดีย เกาหลีใต้ ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ จอร์แดน ปานามา เปรู ESFTA (สวิตเซอร์แลนด์ ไอซ์แลนด์ ลิกเตนสไตน์ และนอร์เวย์) Trans-Pacific SEP (บรูไน นิวซีแลนด์ ชิลี และสิงคโปร์) GCC (The Gulf Cooperation Council: บาห์เรน คูเวต โอมาน กาตาร์ ซาอุดิอาระเบีย และ UAE) และคอสตาริก้า • อยู่ระหว่างการเจรจา : แคนาดา เม็กซิโก ปากีสถาน และยูเครน ที่มา : www.fta.gov.sg

43. มาเลเซีย • ที่ลงนามแล้ว (บางส่วนยังไม่มีผลบังคับ) : ญี่ปุ่น ปากีสถานนิวซีแลนด์ ชิลี • อยู่ระหว่างการเจรจา : สหรัฐฯ (ลงนามใน Trade and Investment Framework Agreement และอยู่ระหว่างการเจรจา FTA แต่ยังไม่คืบหน้า) ออสเตรเลีย, อินเดีย, เกาหลีใต้, ตุรกี, European Union, Trade Prefential System-Organisation of Islamic Conference(TPS-OIC) , Developing Eight (D-8) Preferential Tariff Agreement – บังคลาเทศ อินโดนีเซีย อิหร่าน มาเลเซีย อียิปต์ ไนจีเรีย ปากีสถาน และ, Trans-Pacific Partnership Agreement (TPP) - ออสเตรเลีย บรูไน ชิลี มาเลเซีย นิวซีแลนด์ เปรู สิงคโปร์ สหรัฐฯ และเวียดนาม ที่มา : www.miti.gov.my

44. อินโดนีเซีย • ญี่ปุ่น (มีผลแล้ว) (ที่มา : www.mofa.go.jp/region/asia-paci/indonesia/epa0708/index.html) • สหรัฐอเมริกา (ลงนามใน Trade and Investment Framework Agreement) (ที่มา : Office of the US Trade Representative) • อยู่ระหว่างการเจรจากับหลายประเทศ เช่น EU ออสเตรเลีย ชิลี อียิปต์ ตุรกี อินเดีย เป็นต้น (ที่มา : www.bilaterals.org) • ฟิลิปปินส์ • ญี่ปุ่น (มีผลแล้ว) (ที่มา : www.bilaterals.org) • สหรัฐฯ (ลงนามใน Trade and Investment Framework Agreement และฟิลิปปินส์ต้องการเจรจา FTA ต่อ) (ที่มา : Office of the US Trade Representative และ www.bilaterals.org)

45. เวียดนาม • ลงนาม Trade and Investment Framework Agreement กับสหรัฐอเมริกาและต้องการเจรจา FTA ต่อ รวมทั้งเริ่มเจรจา Vietnam-US Bilateral Investment Treaty (BIT) (ที่มา : www.bilaterals.org) • ลงนาม Economic Partnership Agreement (EPA) กับญี่ปุ่น (ที่มา : www.mofa.go.jp/policy/economy/fta/index.html) • อยู่ระหว่างการเจรจากับ EU เพื่อจัดทำ Vietnam-EU Partnership and Cooperation Agreement ฉบับใหม่ (ที่มา : AFP, November 25, 2007) • อยู่ระหว่างการเจรจากับชิลี

46. ระดับการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจระดับการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจ

47. ASEAN Free Trade Area(AFTA)

48. ASEAN Free Trade Area (AFTA) • การตั้ง AFTA เป็นความคิดริเริ่มจากประเทศไทย (1992) • วัตถุประสงค์หลักของ AFTA คือ ต้องการดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศ (ในช่วงนั้นจีนเปิดประเทศใหม่ๆ) • ต้องการให้อาเซียนเป็นฐานการผลิตเพื่อส่งออกไปประเทศที่สาม

49. Schedule of Common Effective Preferential Tariff • Fast track product: Tariffs 0-5% by the year 2000 • Normal track product: Tariffs 0-5% by the year 2003 • Sensitive product: Tariffs 0-5% by the year 2010 • Almost full liberalization by 2010

50. ASEAN Economic Community(AEC)