Prasa łódzka przed I wojną światową

1. Czym jest prasa? Cenzura Prasa łódzka przed Iwojną światową Praca dziennikarza, technika wydawnicza, rozprowadzanie Najważniejsze tytuły prasowe

2. Cenzura W XIX i na początku XX wieku, kiedy Polska była pod zaborami, specjalnie wyznaczeni rosyjscy urzędnicy – cenzorzy, kontrolowali teksty ukazujące się w prasie, dbając o to żeby nie zawierały treści narodowych i zachęcających do buntu przeciwko zaborcy lub obrażających go. Cenzura to urzędowa kontrola tekstów prasowych pod względem obyczajowym i politycznym.

3. Czym jest prasa? Prasa to wydawnictwa, ukazujące się ze stałą częstotliwością ( dzienniki, tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki, dwumiesięczniki, kwartalniki, półroczniki i roczniki ), pod tym samym tytułem, z ciągłą numeracją i taką samą szatą graficzną. Prasa przekazuje nam informacje z różnych dziedzin:polityki, kultury,gospodarki, nauki, społeczeństwa. W prasie zamieszcza się także ogłoszenia i reklamy. Prasę możemy podzielić na ogólnoinformacyjną – adresowaną do wszystkich oraz specjalistyczną – adresowaną do różnych grup społeczeństwa: kobiet, dzieci, polityków, naukowców.

4. Praca dziennikarza, technika wydawnicza, rozprowadzanie dawniej i dziś

5. Dawniej Dziennikarz po przygotowaniu potrzebnych mu informacji przepisywał je na kartkę i oddawał do korekty. Pracownicy drukarni (zecerzy) składali teksty ustawiając na matrycy przygotowane z drewna stemple z literami. Te smarowano tuszem i odbijano gazetę. Gazety sprzedawano na ulicach – zajmowali się tym gazeciarze (dorośli mężczyźni, a także mali chłopcy).

6. Dziś Dziennikarz po zdobyciu niezbędnych mu informacji, przygotowuje tekst przy pomocy komputera. Teksty zaakceptowane przez redaktora naczelnego zamieszczane są w gazecie, która składana jest komputerowo i masowo drukowana. Dziś prasę możemy kupić w każdym kiosku i w każdym niemal sklepie.

7. Najważniejsze tytuły prasowe Dzienniki polskie Czasopisma polskie Prasa obcojęzyczna Czasopisma religijne

8. Dzienniki polskie „Dziennik Łódzki” „Goniec Łódzki” „Gazeta Łódzka”

9. Czasopisma polskie W 1899 roku ukazał się pierwszy łódzki tygodnik naukowy „Czasopismo Lekarskie” wydawany przez Towarzystwo Lekarskie. Tygodnik redagowany był przez doktora S. Sterlinga. Poświęcony był sprawom naukowym i zawodowym lekarzy, ukazywał się do 1908 roku. Także od 1899, przez rok, wydawany był tygodnik kulturalno-literacki „Ognisko Rodzinne” oraz tygodnik poświęcony literaturze i sztuce „Świat”. W ostatnich latach przed wybuchem I wojny światowej ponawiane były próby w zakresie wydawania tygodników i miesięczników. Pojawiają się gazety takie jak: miesięcznik „Gruźlica” (1909-1910) założony przez doktora S. Sterlinga i doktora B. Dembińskiego, poświęcony walce z gruźlicą, kwartalnik „Entomolog Polski” (1910-1911) – gazeta Łódzkiego Towarzystwa Entomologów, przeznaczony dla naukowców i miłośników przyrody, a tak.że tygodnik humorystyczno-satyryczny „Śmiech” (1912-1914).

10. Prasa obcojęzyczna Prasa niemiecka Prasa rosyjska Prasa żydowska

11. Czasopisma religijne Najwcześniej i najdłużej wydawano czasopisma religijne w języku niemieckim. Pierwszym był dwutygodnik ,,Evangelische-Lutherische Kirchenblett’’, który wychodził od 1884 roku do czasu wybuchu I wojny światowej. Pismo to redagowane było przez pastora ewangelickiego W.P.Angerseina. Pastor tan wydawał również przez sześć lat ( 1884-1890) czasopismo polskie o podobnej treści i formie ,,Głosy Kościelne w Sprawie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego’’ Dłużej jeszcze niż powyższe pisma wydawane była gazeta gminy Babtystów ,,Hausfreund’’ – w latach 1894-1939. W ostatnich latach przed wybuchem wojny pojawiły się gazety wydawane przez sektę Mariawitów - tygodniki : w języku polskim „Mariawita” i „Wiadomości Mariawickie” (1907-1914), w języku litewskim Marijavitas” i Marijavitu Zinios” (1909- 1914).

12. „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger” W latach 1963 – 1864 (w czasie powstania styczniowego) Łódź została objęta stanem wojennym. Władze potrzebowały gazety, która by informowała ludność o zmianach w przepisach. J. Petersilge uzyskał zezwolenie na publikowanie gazety polsko-niemieckiej pt. „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger”. Później tytuł zmieniono na „Lodzer Zeitung – Gazeta Łódzka”. W związku z coraz większym zapotrzebowaniem na lokalne pismo w języku polskim, w gazecie pojawił się stały dział polski pt. „Kronika”, który później przekształcono w tygodniowy dodatek pt. „Gazeta Łódzka”. Jego redaktorem był W. Piątkowski. Dodatek ten ukazywał się do końca maja 1881, zaś „Lodzer Zeitung”, będąc już pismem tylko niemieckim aż do 1915 roku.

13. „Dziennik Łódzki” Po trzech latach od upadku „Gazety Łódzkiej” – w 1884 roku – Łódź uzyskała samodzielny organ prasowy w języku polskim pt. „Dziennik Łódzki”. Kierownikiem pisma był, przez cały okres jego istnienia (1884 – 1892), H. Elzenberg. Z pismem współpracowali: J.Łętowski,, K.Łapanowski, L Gajewicz, Z. Kułakowski.. ,,Dziennik Łódzki’’, będąc pismem inteligencji, starał się szerzyć literaturę, język i obyczaje polskie. Pismo zostało zamknięte w 1892 roku z powodu kłopotów z cenzurą.

14. „Rozwój” Po zlikwidowaniu ,,Dziennika Łódzkiego’’ ludność polska w Łodzi nie posiadała własnego pisma. Korzystała wtedy z prasy obcojęzycznej lub z prasy innych miast, głównie Warszawy. Dopiero od 2. XII. 1897 roku zaczęła wychodzić , wydawana przez Wiktora Czajewskiego (literata i publicystę), gazeta „Rozwój”. Gazeta niejednokrotnie występowała przeciwko walczącemu proletariatowi, bojkotowała strajki robotnicze. Sympatyzowała z Narodową Demokracją (partią założoną przez Romana Dmowskiego). „Rozwój” był najdłużej ukazującym się łódzkim dziennikiem – wychodził aż do 1931 roku. Z gazetą współpracowali m.in.. członkowie dawnej redakcji „Dziennika Łódzkiego”.

15. „Goniec Łódzki” Gazetą rywalizującą z „Rozwojem” był „Goniec Łódzki”, wydawany przez hrabiego H. Łubieńskiego od 21.XII.1898 r. Ze względu na problemy finansowe gazeta często zmieniała właścicieli. Po przejęciu przez J. Żółtowskiego i S. Książka wyraźnie sympatyzowała z poglądami socjalistycznymi. W marcu 1906 r. gazeta została zlikwidowana z powodu licznych konfliktów z cenzurą (spraw sądowych, konfiskat). Tradycje „Gońca Łódzkiego” przejął wydawany od kwietnia 1906 r. (do sierpnia 1911 r.), także przez S. Książka, „Kurier Łódzki”. Następcą zaś tej gazety był „Nowy Kurier Łódzki” – wydawany w latach 1911 – 1912 przez A. Książka.

16. „Gazeta Łódzka” ,,Gazetę Łódzką’’ zaczęto wydawać w lutym 1912 roku. Redagowali ją: J. Grodek, A. Grodek i B. Flipowicz. Z gazetą współpracowali także H. Frenkiel, M. Sachsowa, K. Tom i F.From. Wraz z gazetą wydawano różne dodatki, np.: ,,Dodatek Naukowy’’, ,,Dodatek Literacki’’. Początkowo, dość często, ,,Gazeta Łódzka’’ stawała w obronie praw robotników, co wpływało na jej złe kontakty z cenzurą. Ukazywała się jednak także po wybuchu I wojny światowej.

17. Prezentacja została przygotowana przez Magdę Zamolską i Olę Salamończyk (klasa VI), pod kierunkiem Pauliny Adryańczyk (studentki V roku historii UŁ).

18. Prasa niemiecka Jedną z pierwszych gazet obcojęzycznych w Łodzi była niemiecka „Lodzer Zeitung”, która wykształciła się z „Łódzkich Ogłoszeń” (patrz – slajd „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger”). Obok niej pojawiła się w 1881 roku gazeta „Lodzer Tageblatt”, która jednak nie cieszyła się dużym zainteresowaniem. W 1902 roku dwóch współpracowników „Lodzer Zeitung” (A. Drewing i A. Milker) zaczęło wydawać pismo „Handels- und Industriblatt – Neue Lodzer Zeitung”, które w 1906 roku wchłonęło upadającą „Lodzer Tageblatt”. W 1910 roku skrócono tytuł gazety na „Neue Lodzer Zeitung”. Pod takim właśnie tytułem pismo ukazywało się aż do 1939 roku. Miało wielu czytelników, przede wszystkim ze względu na bogatą treść (polityka, przemysł, kultura). Utrzymywało dobre, a nawet przyjazne kontakty z Polakami. W 1911 roku zaczął się ukazywać nowy dziennik niemiecki – „Lodzer Rundschau und Handelsblatt”, który jednak nie zdobył wielu czytelników i został zamknięty w 1913 roku.

19. Prasa rosyjska Jedną z najwcześniejszych gazet obcojęzycznych był „Łodzinskij Listok” wydawany od 1894 r. do wybuchu wojny. W gazecie tej obok artykułów treści ogólnej zamieszczano miejscowe ogłoszenia urzędowe oraz zarządzenia władz rosyjskich przedrukowywane z „Warszawskiego Dniewnika”. Równie¿ przed wybuchem wojny ukazało się kilka dzienników w języku rosyjskim tj. „Łodzinskaja Mysl” (1910-1912) i „Łodzinskaja ¯izñ”( 1911-1912 )

20. Prasa żydowska Na kilka lat przed wybuchem wojny, mimo wczesnego zapotrzebowania na prasężydowską, cenzorzy przez wiele lat sprzeciwiali się wydawaniu gazety, ponieważ nie znali języka żydowskiego i mieliby trudności z jej cenzurowaniem. Pierwszym i najdłużej wychodzącym dziennikiem żydowskim był cieszący się powodzeniem u czytelników „Lodzer Togblat” wydawany i redagowany przez E. Hamburskiego, pojawi³łsię w styczniu 1908 z przerwą, w trakcie której zmienił nazwę na „Lodzier Fołksbłat”, w którym w okresie wojny ukazywały się treści o kierunku zgodnym z dążeniami okupanta, gdyż w okresie tym Łódź została zajęta przez wojska niemieckie.