Grzegorz Wiśniewski Inst ytut Energetyki Odnawialnej gwisniewski @ieo.pl

1. Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wykład dla studentów i pracowników, 10.10.2013 Podstawy ekonomiczne i prawne wykorzystania odnawialnych źródeł energii Grzegorz Wiśniewski Instytut Energetyki Odnawialnej gwisniewski@ieo.pl www.ieo.pl

2. Odnawialne i nieodnawialne zasoby energiivs. światowe zużycie energii Roczny strumień energii promieniowania słonecznego docierająca do powierzchni Ziemi (1,76 x 1017) przekracza 30 tys. razy światowe, roczne zapotrzebowanie na energię www.ieo.pl

3. Odnawialne zasoby energii Zrównoważone gospodarowanie Zasób Wykorzystanie zasobów • Procedury lokalizacyjne • Planowanie • Organizacja • Jakość Ekonomika Technologia Mechanizmy wsparcia • Opłacalność Postęp technologiczny www.ieo.pl

4. Instytucje a rozwój energetyki odnawialnej PROMOCJA I INFORMACJA BADANIA I ROZWÓJ SZKOŁY,MEDIA BADANIA PODSTAWOWE PUNKTY INFORMACYJNE BADANIA STOSOWANE Pomysł techniczny INNOWCYJNE FIRMY Informacje ogólne KONSULTANCI Model matematyczny PROJEKTANCI Informacje szczegółowe PRODUCENCI Model techniczny Studia wykonalności INSTALATORZY Prototyp rynkowy Projekt techniczny Produkt Inwestycje Inwestor Servis Integracja działalności w obszarach : • Badaniai wdrożenia demonstracyjne • Politykai strategie regionalne • Promocja i informacja LIDERZY LOKALNI Lokalne uwarunkowania inwestycyjne KONSULTANCI/Agencje energetyczne Plany energetyczne SAMORZĄD TERYTORIALNY Programy rozwoju RZĄD Polityka PARLAMENT Prawo POLITYKA I PROGRAMY ROZWOJOWE www.ieo.pl

5. OZE na świecie ‘2010źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012” • OZE dostarczają 17% energii końcowej w skali całego globu www.ieo.pl

6. OZE-E na świecie ‘2011źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012” • OZE-Elektryczne (OZE-E) stanowiły ok 50% wszystkich nowych inwestycji na świecie w 2011 r. (208GW) • Całkowita moc OZE-E w 2011 roku wynosiła 1360 GW (+8%) • Moc OZE-E bez energetyki wodnej - 390GW, wzrost o 24% w stosunku do 2010 • Moc OZE-E przekroczyła 25% of całkowitej globalnej mocy zainstalowanej • 20.3% energii elektrycznej na świecie zostało wyprodukowane z OZE-E www.ieo.pl

7. Wiodące technologie OZE-E na świecieźródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012” www.ieo.pl

8. Zestawienie nowych inwestycji OZE-E w UE na tle wszystkich inwestycji w wytwarzanie elektryczności w 2009 Źródło: JRC www.ieo.pl

9. Najważniejsze elementy nowej dyrektywy o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii • Po raz pierwszy w historii każdy członek UE dostał swój cel ilościowy na 2020 r, (UE-20% PL-15%), który jest celem obowiązkowym (prawnie wiążącym pod sankcją karną) • Rządy muszą przygotować Plany działań na rzecz OZE do 30/06/2010, pokazując szczegółowo jak zamierzają zrealizować swoje cele i wdrożyć dyrektywę prawnie do 5/12/20110 • Są cele pośrednie, co 2 lata (2012, 2014, 2016, 2018), zmuszające rządy do raportowania postępów do KE. Cele pośrednie nie są obowiązkowe. • Wprowadzone będą powszechnie świadectwa pochodzenia zielonej energii (elektrycznej, ciepła i chłodu) oraz biopaliw, tak aby sprzedawcy paliw transportowych mogli wykazać, że w 2020 r. sprzedali minimum 10% biopaliw • Osiągnięcie założonego 10% udziału biopaliw w paliwach transportowych związane musi być ze stosowaniem wysokosprawnych technologii (także napędów elektrycznych i wodorowych) oraz przestrzeganiem zasad zrównoważoności środowiskowej w całym łańcuchu, także na etapie produkcji biomasy. • Priorytet dostępu OZE do sieci elektroenergetycznych (wzmocnienie dotychczasowych przepisów: pełne koszty rozwoju sieci po stronie operatorów, promowanie inteligentnych sieci i magazynowania energii i wspieranie finansowe rozwoju sieci) oraz ciepłowniczych i gazowych (promocja biogazu) • Zielone ciepło (i chłód) po raz pierwszy jest promowane jako równoprawny element ogólnego celu na 2020 r; dodatkowo przewidziano specjalne wsparcie prawne poprzez zobowiązanie rządów do ustalenia przed 2015 r. w przepisach prawa budowlanego minimalnych wymagań co do udziału energii z OZE w pokryciu potrzeb energetycznych budynków. Dodatkowym instrumentem będą obowiązkowe kursy i certyfikaty dla instalatorów pomp ciepła, kolektorów słonecznych, kotłów na biomasę. • Redukcja barier administracyjnych i prawnych dla OZE, usprawnienie procedur i ułatwienia dla przedsiębiorców.

10. Cele dla krajów członkowskich na 2020 Źródło: DG ENER • 2.2% • 13% • BE • BG • CZ • DK • DE • EE • IE • EL • ES • FR • IT • CY • LV • LT • LU • HU • MT • NL • AT • PL • PT • RO • SI • SK • FI • SE • UK • 16% • 9.4% • 6.1% • 13% • 17.0% • 30% • 5.8% • 18% • 25% • 18.0% • 16% • 3.1% • 18% • 6.9% • 20% • 8.7% • 23% • 10.3% • 17% • 5.2% • 13% • 2.9% • 40% • 32.6% • 23% • 15% • 11% • 0.9% • 13% • 4.3% • 10% • 14% • 2.4% • 34% • 23.3% • 15% • 7.2% • 31% • 20.5% • 24% • 17.8% • 25% • 16% • 14% • 6.7% • 38% • 28.5% • 49% • 39.8% • 15% • 1.3% EU-27 efforts in Renewables • 2005 • 2020 • 0%

11. Jak będzie liczone osiągniecie 15% celu na ‘2020 dla Polski wg dyrektywy o promocji stosowania energii z OZE Pakiet stawia na efektywność w całej energetyce • OZEC -zużycie (~produkcja) zielonego ciepła [TJ] • OZEE -zużycie (~produkcja) zielonej energii elektrycznej [TJ] • OZEB -zużycie (~produkcja ) biopaliw [TJ] • OZEZWW zużycie biomasy na potrzeby własne źródeł energii odnawialnej i energii wtórnej – energii pochodnej (np. ciepła do podgrzewanie wsadu w biogazowni ciepłem odzyskanym z silnika na biogaz) [TJ] • FZE -finalne zużycie energii [TJ] • PW -zużycie energii na potrzeby własne sektora energet. [TJ] • S -straty paliw i energii na przesyle i dystrybucji [TJ]

12. Krajowy Plan Działania – struktura produkcji energii z OZE w 2020 • EU-27 efforts in Renewables

13. Moc zainstalowana (energia elektryczna) wg. technologii OZE w Polsce wg. KPD • EU-27 efforts in Renewables

14. Produkcja ciepła wg. technologii OZE w Polsce wg. KPD

15. KPD – jakie technologie OZE będą się rozwijać?

16. KPD – jakie technologie OZE będą się rozwijać?

17. Wdrożenie dyrektywy – Ustawa OZE • 3 lata opóźnienia we wdrożeniu dyrektywy • Obecnie obowiązujący system wsparcia OZE jest w kontynuacją systemu wprowadzonego w latach 2004/2005 w celu wdrożenia poprzedniej dyrektywy o promocji OZE, która obejmowała zobowiązania wyłącznie dla energii elektrycznej • Ostatni oficjalny projekt ustawy OZE (zapowiadanej w KPD) z 5/10/2012 (rewizja systemu wsparcia, otwarcie możliwości dla energetyki prosumenckiej) • Przyjęcie tzw. „małego trójpaku” (wrzesień 2013), poprzedzone skierowaniem przeciw Polsce skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (tzw. infringement”) • Koncepcja nowego systemu wsparcia, w formie aukcjoningu, zaprezentowana we wrześniu 2013 roku

18. Obowiązujący system wsparcia dla producentów energii z OZE w Polsce + = • System świadectw pochodzenia, zarządzany przez Towarową Giełdę Energii • ŚP wydawane przez URE koncesjonowanym producentom energii z OZE www.ieo.pl

19. Zobowiązania ilościowe przedsiębiorstw energetycznych • Podmioty zobowiązane – sprzedawcy energgii odbiorcom końcowym • Brak gwarancji sprzedaży ŚP dla producenta energii, bezterminowość ŚP www.ieo.pl

20. Moc zainstalowana OZE w Polsce, 2005-2012, wg URE www.ieo.pl

21. Produkcja (TWh) energii elektrycznej z OZE • 50% energii z OZE pochodzi ze współspalania • Nadwyżki ŚP w sposunku do zobowiązań ilościowych www.ieo.pl

22. Rozwój rynku OZE-elektryczne vs KPD • Projekt Ustawy o OZE – grudzień 2011

23. Wiodące technologie na rynku OZE w 2012r. przyrosty mocy, obroty i tempo wzrostu 2012/2011 Łączne obroty na rynku wiodących technologii OZE w 2012 roku - 9,1 mld zł

24. Konsekwencje dla rynku ŚP • 2012 – 82% rynku w transakcjach pozasesyjnych, 2013 – 90% www.ieo.pl

25. Najważniejsze elementy systemu wsparcia w projekcie ustawy o OZE w wersji MG z dn. 4/10/2012Źródło: opracowanie IEO www.ieo.pl

26. Mały trójpak • Zmiany w Prawie Energetycznym, implementujące w sposób formalny dyrektywę 28/2009/WE • Przeniesienie zapisów dyrektywy odnośnie certyfikacji instalatorów OZE, KPD i odpowiedzialności za jego wdrażanie, a także systemu zbierania danych statystycznych i monitoringu wdrażania KPD • Wprowadzenie definicji mikroinstalacji • Wprowadzenie ułatwień administracyjnych dla mikroinstalacji o mocach nie przekraczających aktualnej mocy przyłączeniowej posiadanej przez prosumenta: brak konieczności uzyskiwania koncesji i prowadzenia działalności gospodarczej, uproszczona procedura przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, brak opłaty przyłączeniowej • Obowiązek zakupu energii wyprodukowanej z mikroinstalacji po cenie równej 80% średniej ceny energii z rynku konkurencyjnego z roku poprzedzającego (dyskryminacja względem dużych producentów) • Brak istotnych zmian dla wielkoskalowych OZE elektrycznych, w szczególności działań naprawczych w stosunku do aktualnej sytuacji rynkowej

27. Mały trójpak – certyfikaty dla instalatorów OZE Art. 20g. 1. Osoba dokonująca instalacji mikroinstalacji lub małych instalacji, zwana dalej „instalatorem”, może wystąpić z pisemnym wnioskiem do Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego, zwanego dalej „Prezesem UDT”, o wydanie certyfikatu. Certyfikat jest dokumentem potwierdzającym posiadanie przez instalatora kwalifikacji do instalowania następujących rodzajów odnawialnego źródła energii: • 1) kotłów i pieców na biomasę lub • 2) systemów fotowoltaicznych, lub • 3) słonecznych systemów grzewczych, lub • 4) pomp ciepła, lub • 5) płytkich systemów geotermalnych.

28. Mały trójpak – certyfikaty dla instalatorów OZE 3. Certyfikat może być wydany instalatorowi, który: b) Posiada dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) lub inny równoważny dokument potwierdzający kwalifikacje do instalacji urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych lub 71 c) Posaida udokumentowane trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie instalowania lub modernizacji urządzeń i instalacji: sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych, lub d) świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych lub równorzędnych, których program dotyczył zagadnień zawartych w zakresie programowym szkoleń określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 20u pkt 2, lub e) zaświadczenie o ukończeniu szkolenia u producenta danego rodzaju odnawialnego źródła energii, które w części teoretycznej i praktycznej zawierało zagadnienia w zakresie projektowania, instalowania, konserwacji, modernizacji lub utrzymania w należytym stanie technicznym odnawialnego źródła energii; 3) ukończył szkolenie podstawowe dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu instalatora mikroinstalacji lub małej instalacji, poświadczone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego organizatora szkoleń, o którym mowa w art. 20p ust. 1 lub w art. 20v, w zakresie dotyczącym instalowania danego rodzaju odnawialnego źródła energii; 4) złożył z wynikiem pozytywnym egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną, odpowiednio dla danego rodzaju odnawialnego źródła energii, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia podstawowego

29. Ilustracja „wsparcia" dla mikroinstalacji OZE w „Małym trojaku”na przykładzie prosumenta korzystającego dotychczas z taryfy G11 • Taryfa G11 z 2013 roku (RWE) • Skutki ekonomiczne „małego trójpaku” dla mikroinstalacji OZE (10 kW, 70% potrzeby własne, 30%- eksport)

30. Koncepcja aukcjoningu • Zaprezentowana we wrześniu 2013 roku • Dla mikroinstalacji OZE utrzymanie przepisów „małego trójpaku” • Ograniczenie wsparcia dla współspalania i zamortyzowanych instalacji energetyki wodnej • Wprowadzenie dla nowych instalacji OZE (40 kW-1MW oraz 1 MW-50MW) systemu aukcyjnego (na dostawę określonego wolumenu energii po najniższej cenie) i cen gwarantowanych na wyicytowany wolumen energii • Dla istniejących instalacji OZE – wybór pomiędzy pozostaniem w systemie ŚP a przejściem na aukcje Niejasna sytuacja prawna dokumentu, proponowane rozwiązania nie są przejrzyste i niedostatecznie szczegółowe.

31. Prognoza kosztów LCOE energii z OZE w zestawieniu z hurtową ceną energii. Źródło: Ekspertyza IEO dla Ministerstwa Gospodarki, ‘2013 www.ieo.pl