جمهوری اسلامی افغانستان وزارت تحصیلات عالی مؤسسه تحصیلات عالی جامی پوهن ځ ی حقوق و علوم سیاسی

2. جمهوری اسلامی افغانستان وزارت تحصیلات عالی مؤسسه تحصیلات عالی جامی پوهنځی حقوق و علوم سیاسی ترتیب کننده گان:مژگان "افضلی"،نجیبه "حیدری"،فهیمه "عظیمی« استاد:میرویس «امینی»

3. آزادی بیان

4. مقدمه انسان موجودیست که خداوند با آفریدنش به خود احسن الخالقین (فتبارک الله احسن الخالقین )خطاب کرد و به فرشتگان امرفرمود که به او سجده کنند(واذقلنا للملائیکة السجد ولارم).واوراموجود برتر قرار داده وبه او کرامت بخشید(ولقدکرمنابنی آدم وحملناهم فی البر والبحر ورزقناهم من الطیبات و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا). به این صورت انسان موجودیست که باید ازتمام آزادی ها برخوردار باشد وشایسته او نیست که به جزء الله در برابر موجود دیگر سر بنده گی فرود آورد.انسان بدون توجه به نژاد،رنگ،دین،مذهب،زبان،ملیت...ازلحاظ انسان بودنش دارای ارزش و کرامت است.محدود کردن یکی از ازادی های انسان در حقیقت لطمه زدن به کرامت انسانیش میباشد.شناخت ورعایت این آزادی ها از وظایف اساسی دولت و مردمیست که انسان در چارچوب آن زنده گی میکند.

5. فصل اول مفهوم حقوق بشر حقوق: به مفهوم عندی حق:حق، در اين معنى چيزى است كه به نفع فرد و بر عهده ديگران است و تكليف آن چيزى استكه بر عهده فرد و به نفع ديگران است. به بيان ديگر، حق «براى فرد محق و مستحق» است وتكليف «بر فرد مكلف».

6. تکلیف: بر اساس انسان ازآن برخوردار میشود،مسؤلیتی متوجه او میگردد که انجام کاری و خودداری از فعلی را از او میطلبدوازآنجاکه الزام آور میباشد از آن به تکلیف تعبیر میشود.حق بدون تکلیف و تکلیف بدون حق معقول و مقبول بوده نمیتواند. رابطه حق و تکلیف : رابطه حق و تکلیف، از نوع رابطه متقابل است؛

7. بشر: بشر از ماده،آب و خاک آفریده شده است و به لحاظ حیات مادی دارای نیازهای است که هرکدام حقی میطلبدکه در جمع حقوق مادی اورا تشکیل میدهد. وبالاخره انسان موجودیست ذاتأ آزاد. هدفمند ،دارای حق و تکلیف که جز قانون چیزی آزادی اورا محدود کرده نمیتواند.

8. حقوق بشر با در نظر گرفتن اسناد بين المللي بشري و متون معتبر حقوق بشري، مي‌توانيم اين حقوق را بدين صورت تعريف كنيم: «حقوق بشر مجموعه‌اي از قواعد و مقررات حقوقي بين المللي است كه در همۀ زمانها و مكان‌ها از  مقام، منزلت . كرامت انساني تمام افراد و يا گروه‌ها صرفاً بدليل اينكه انسانند، در مقابل همۀ دولت‌ها حمايت مي‌كند.»

9. حقوق بشر از دیدگاه اسلام : عبارت از مجموعه قواعد و اهدافی است که اسلام در راستای تحقق آنها برای ترتیب حقوق بشر که همان اهداف شریعت است و هر کدام از حق حیات مادی و معنوی،حق تفکر و اندیشه ،حق آزادی و نفی وابسته گی،حق امنیت ،حق رفاه،حق بهره وری از طبیعت(حق مالکیت)،حق تعلیم،حق برابری ،حق برخورداری از اسباب رشد در جامعه و مانند آنها،مبنای بخشی از کل شریعت اسلام است.

10. فصل دوم آزادی بیان تعریف آزادی به گفته آيزا برلين، تاكنون دو صد معنا و مفهوم برای آزادی ذكر كرده اند و وجه اشتراك اين تعاريف، نبود موانع بر سر راه انتخاب انسانهاست. به عبارت بهتر، آزادی يعنی رهايی از جبر ديگران و انتخاب عمل با ارادهء خود.

11. آزادی آن است که یک موجود، کاملاً مستقل باشد و تحت تأثیر و سیطره‏ی موجود دیگر نباشد، نیز هیچ‏ گونه وابستگی به موجود دیگر نداشته باشد.

12. تعریف آزادی ازدیدگاه فیلسوفان •  فرانتیس نویمان می‌نویسد: هیچ نظام سیاسی وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد که آزادی فرد را مطلقاً و بدون قید و شرط بپذیرد. •  جان لاک می‌نویسد: آزادی یعنی حکومتی بر اساس قانون استوار باشد و به تعبیر دیگر آزادی‌‌ همان اندازه گوناگون که قیود آن گوناگون‌اند. • ولستر تعریف می‌کند: آزادی عبارت است از وابسته نبودن به هیچ چیز مگر قانون. •  موریس کریستون می‌گوید: آزادی عبارت است از استقلال از هر چیز سوای قانون اخلاق. •  رسو می‌گوید: آزادی اطاعت از قانونی است که افراد برای خود تجویز کرده. •  منتسکیو: آزادی یعنی ایمنی از اجبار دیگران و آزادی آن است که در حدود قانون هرچه می‌خواهیم انجام دهیم.

13. بیان: در اینجا «بیان» در مفهوم عام آن بکار رفته و شامل بیان‌های زبانی و غیر زبانی (مانند بیان تصویری یا اشاره‌ای)، نوشتاری و غیر نوشتاری می‌شود؛

14. تعریف آزادی بیان آزادي بيان عبارت است از:"تبادل آزادانه افكار و عقايد افراد جامعه، هر فرد جامعه مي‌تواند آزادانه حرف بزند، بنويسد و به چاپ برساند. زيرا آزادي و آزادي بيان حقي است كه همه انسانها به طور مساوي از آن برخوردارند. آزادی ابراز عقیده که با عنوان آزادی بیان نیز از آن یاد می‌شود شامل آزادی گفتار، انتشار و دریافت هر گونه اطلاعات است.

15. آزادی بیان در اعلامیه جهانی حقوق بشر ماده19اعلامیه جهانی حقوق بشرراجع به آزادی بیان به صراحت بیان میکند: هرکس حق آزادی بیان دارد وحق مزبور شامل آنست که از داشتن عقاید خود بیم و هراسی نداشته باشدودرکسب اطلاعات و افکارودراخذ و انتشارآن،به تمام وسایل ممکن وبدون ملاحظات مرزی،آزاد باشد.

16.  تاریخچهء آزادي بيان انقلاب هاي انگلستان و فرانسه در قرون هفدهم و هجدهم، از جمله انقلاب هائي بودند که نقطه بارزشان شناسائي حق آزادي بيان بود. مسئله آزادي بيان، مطبوعات و افكار عمومي، زماني ضرورت يافته كه جهان در مسير يك حركت صنعتي قرار گرفته و انقلابهايي پي در پي در عرصه افكار و انديشه، فرهنگ، سياست، اجتماع،اقتصاد و ... بوجود آمد؛ از اين جهت ضرورت آزادي بيان و افكار عمومي معمولاً به آراء و نظراتي اطلاق شده كه براي سنت شكني و درهم كوبيدن نظام سنتي و پوسيده به پا خواسته‌اند. رهبران افكار عمومي نيز تيپ روشنفكر، تحصيل كرده و فعال در ميان توده‌هاي مردم بوده‌اند به همين دليل همپاي دگرگوني‌هاي صنعتي و رشد تكنولوژي، رشد يافته و در هر جامعه و كشوري مفاهيم خاص خود را نيز پيدا كرده است.

18. چهارآزادی بر آزادی بیان،آزادی مذهب،آزادی از فقرو نیازوآزادی از ترس اگرچه اصل آزادي بيان مورد شناسائي وحفاظت قرار داشته، ولي حدود و ثغور آن هميشه مورد بحث و مشاجره بوده است. تنها ايالات متحده حدودي براي آن قائل نيست.

19. آزادی بیان در اسلام آنچه به عنوان حقوق اساسی انسان دراعلامیه جهانی حقوق بشرآمده است به نحوه کامل درنظام اسلامی بیان وتشریح گردیده است. اسلام ، انسان را به تعقل وتفكر و اندیشه دعوت می كند و نمی خواهد به زور و بدون فهم عقیده ای را بپذیرد ، از آنها كه بدون اندیشه صحیح و با تقلید كوركورانه اعتقادات خرافی پیشینیان خود را حفظ كرده اند و حاضر به شنیدن حرف حق نیستند از این جهت انتقاد می كند

20. ادامه... قرآن كریم در موارد بسیار زیاد به شیوه های گوناگون ، این امر را دنبال كرده است ، شاید بیش ار 300 آیه در قرآن مردم را به تفكر ، تعقل و تذكر دعوت می كند و یا به پیامبران تلقین می كند كه برای اثبات حق یا ابطال حجت و دلیل بیاورد و یا شیوه انبیا را در احتجاج و استدلال نقل می كند و یا تعصب و تقلید كوركورانه و بی منطق بودن كفار را تقبیح می كند و یا كسانی را كه با تفكر و اندیشه و بینه و حجت ، حرف حق را پذیرفتند و ایمام آوردند می ستاید

21. آیاتی در مورد بیان آزاد • . برهان طلبي؛ قرآن در برخورد با مخالفان، آنان را به «بيان» دلايل خود فرا مى‏خواند: «قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ» • نهي از کتمان حقيقت؛ ِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ • گزينش بهترين؛  فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذِينَ يسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ الَّذِينَ هَداهُمُ اللّهُ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا الأَْلْبابِ • جدال احسن؛ دْعُ إِلى‏ سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتي‏ هِي أَحْسَنُ • وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْكِتابِ إِلاَّ بِالَّتي‏ هِي أَحْسَن

22. مشورت؛ َشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى‏ اللّهِ إِنَّ اللّهَ يحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ • وَأَمْرُهُمْ شُورَى‏ بَينَهُمْ • . نقل آرا و نظر مخالفان؛ • امربه معروف و نهي از منكر؛ • وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يدْعُونَ إِلَى الْخَيرِ وَ يأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ينْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ • لقد ارسلنا رسلنا بالبینات وانزلنا معهم الكتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط ).

23. پس احکام اسلام هر چند که حکم است و حکم محدودیت است، ولی در حقیقت ورزش و تمرین آزاد شدن از قیود ننگین حیوانیت است.. . اگر مخالفين پيامبر اسلام(ص) قدرت تحمل‌پذيري را داشتند و به عوض سركوب، ارعاب، شكنجه و تحديد مشكل خود را با گفتگوهاي معقول (نه تهديد و تطميع) حل مي‌كردند و با پرهيز از جهالت و تعصبات غيرمنطقي، به حقيقت وجود انديشه‌اي ديگر و عدم توان جلوگيري از تحول فكري و اجتماعي جامعه گردن مي‌نهادند، و اين واقعيت را مي‌پذيرفتند كه با زور و جبر نمي‌توان انديشه و تفكري و آموزه‌اي را نابود يا ترويج كرد، هيچگاه آن جنگها و رويارويي‌ها اتفاق نمي‌افتاد.

24. حدود آزادی بیان • ممنوعیت توهین به مقدّسات • ممنوعیت اهانت به حیثیت • ممنوعیت افشاء اسرار و شایعه پراکنی • ممنوعیت توطئه • عدم مخالفت با حکم خدا و پیامبرش(ص).: • نیامیختن حق با باطل و عدم کتمان حقایق دینى: • عدم بدعت­گزارى در دین و اظهار نظرهاى خلاف واقع: • گفتار نیکو با انسان­ها:

25. فلسفه  و ضرورت آزادي بيان تعارض انديشه هاي مختلف از نظر علمي و سياسي موجب رشد علم و افكار جوامع بشري است و مي تواند منافع زيادي را براي فرد و اجتماع در برداشته باشد. چنانكه سلب اين آزادي موجب ركود افكار و علوم بشري بوده و حركت تكاملي جامعه و افراد را مختل خواهد ساخت؛

26. بررسی آزادی بیان درافغانستان تهداب ‌مطبوعات‌افغانستان با روزنامه "سراج الاخبار" دولتي در زمان امير حبيب الله‌خان (1906 م) گذاشته شد اما با مرگ يا قتل حبيب الله خان و روي كار آمدن امان الله خان جنبش مشروطيت فراز نويني يافتدر اين دوره جرايد دولتي" اتفاق اسلام " در هرات." طلوع افغان" در قندهار،" ستاره افغان" در جبل السراج،" بيدار" در مزار شريف،"اتحاد مشرقي" در جلال آباد و جرايد غير دولتي، "انيس"، "افغان"،"نسيم سحر"،" پشتون ژغ" و "نوروز" پا به عرصه ظهور نهادند.

28. ادامه... نادرشاه :(زبان پشتو) دهه مشروطيت، توسعه آزادي بيان تسويد قانون اساسي جديد و لوي جرگه 1343 نقطه عطف بزرگ در تاريخ كشور ما به شمار مي‌رود و به همين دليل اين برهه از زمان را "دهه قانون اساسي" و "دهه مشروطيت" نام نهاده است. دراين قانون براي اولين بار تشكيل احزاب آزاد و قانوني اعلام گرديد، آزادي بيان و مطبوعات مجاز شمرده شد. "آزادي بيان از تعرض مصون است، هر افغان حق دارد فكر خود را به وسيله گفتار, نوشته، تصوير، يا امثال آن مطابق قانون اظهار نمايد. هر افغان حق دارد مطابق به احكام قانون به طبع و نشر مطالب، بدون ارائه قبلي آن به مقامات دولتي بپردازد."

29. منابع • بهرامیاحمد،حمید؛سؤاستفاده ازحق،مطالعه تطبیقی درحقوق اسلام و دیگرنظامهای حقوقی؛چاپ:سوم؛تهران • تامولنات،کریستیان؛حقوق بشر؛ترجمه ونگارش:حسین شریفی طرازکوهی؛چاپ:اول • ذاکریان،مهدی؛مجموعه اسناد بین اللملی حقوق بشر؛چاپ:دوم1388 • عمیدزنجانی،عباسعلی؛مبانی حقوق بشر؛چاپ:دوم1388

30. http://afghanhumanrights.com/goftegoo/6388 • http://da.azadiradio.org • http://www.farda.org • dari.irib.ir/political • http://www.dailyafghanistan.com • http://www.azadi-b.com/ • http://www.bayynat.ir/index

32. یک جهان تشکر از حوصله مندی تان!