ΚΕΡΑΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

1. ΚΕΡΑΙΕΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Θεσσαλονίκη, 24-25 Μαϊου 2008

2. Η Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας • Το 2003, ο Συνήγορος του Πολίτη ανέδειξε δύο κατηγορίες προβλημάτων. Πρώτον, προβλήματα που συνάπτονται με την ορθή εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας και την τήρηση της νομιμότητας και, δεύτερον, προβλήματα που συνδέονται με την πληρότητα του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, ιδίως εν όψει της επιστημονικής αβεβαιότητας για τους πιθανολογούμενους κινδύνους από την έκθεση του πληθυσμού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.

3. Η Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας • Μεταξύ άλλων: • 1) την πλημμελή τήρηση των πολεοδομικών προϋποθέσεων για την τοποθέτηση των κεραιών, • 2) την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και της σαφούς αλληλουχίας των επιμέρους αδειών και εγκρίσεων

4. Η Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας • 3) τη μη υπαγωγή των κεραιών κινητής τηλεφωνίας σε προηγούμενη εκτίμηση επιπτώσεων στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον και σε υποχρέωση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων • 4) την παράλειψη διενέργειας συστηματικών ελέγχων των επιτρεπόμενων ανώτερων ορίων ακτινοβολίας που εκπέμπουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας από τους εξουσιοδοτημένους προς τούτο φορείς,

5. Η Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας • Ο Συνήγορος του Πολίτη διαπίστωσε ότι η προσέγγιση που υιοθετείται από την ελληνική νομοθεσία (ΚΥΑ 53571/3839/2000) για τα αποδεκτά όρια ασφαλείας απηχεί μια μινιμαλιστική εκδοχή του κινδύνου με βάση τις αποδεδειγμένες μόνον επιδράσεις χωρίς να περιλαμβάνει περιπτώσεις για τις οποίες ο κίνδυνος είναι απλώς πιθανολογούμενος αλλά όχι αποδεδειγμένος

6. Η Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη (2003)για τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας • Προτάσεις νομοθετικού, διαδικαστικού και οργανωτικού χαρακτήρα, με σκοπό τη βελτίωση της ισχύουσας νομοθεσίας και της διοικητικής διαδικασίας, την αναβάθμιση των ουσιαστικών προϋποθέσεων ελέγχου της εγκατάστασης των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και την πληρέστερη προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

7. Η απόφαση 1264/2005 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας υιοθέτησε τις θέσεις του Συνηγόρους ως προς την απαίτηση τήρησης της διαδικασίας ΕΠΟ και τη μη αποτελεσματικότητα της ΚΥΑ του 2000, επικαλούμενο την αρχή της προφύλαξης

8. Ο ν. 3431/2006 περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών

9. Ο ν. 3431/3.2.2006 (ΦΕΚ Α 13)Ο νέος νόμος (άρθρο 31) επιβάλλει: • Την τήρηση της διαδικασίας έγκρισης περιβαλλοντικών όρων πριν από την χορήγηση της άδειας κατασκευής κεραίας από την ΕΕΤΤ • Τη μείωση των ορίων έκθεσης του πληθυσμού σε ποσοστό 70% των τιμών που καθορίζονται στα άρθρα 2-4 της ΚΥΑ53571/3839/2000

10. Ο ν. 3431/3.2.2006 (ΦΕΚ Α 13)Ο νέος νόμος (άρθρο 31) επιβάλλει • Την περαιτέρω μείωση των ορίων σε ποσοστό 60% σε απόσταση 300 μέτρων από μέρη συνάθροισης ευπαθών ομάδων πληθυσμού • Την απαγόρευση της τοποθέτησης κεραιών επί σχολείων, νοσοκομείων, παιδικών σταθμών κλπ

11. Ο ν. 3431/3.2.2006 (ΦΕΚ Α 13)Ο νέος νόμος (άρθρο 31) επιβάλλει: Με τα δεδομένα αυτά ο νομοθέτης αναγνωρίζει το πρόβλημα που πιθανολογείται από τη λειτουργία των κεραιών της κινητής τηλεφωνίας στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον και φέρεται να λαμβάνει μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της προφύλαξης

12. Ωστόσο: • Νομιμοποιεί την εγκατάσταση και λειτουργία των ήδη υφιστάμενων κεραιών με την εκ των υστέρων υποβολή ΜΠΕ , το περιεχόμενο της οποίας καθορίσθηκε ένα χρόνο σχεδόν μετά την έναρξη ισχύος του νόμου (Απρίλιος του 2007) και δεν έχει ακόμη εφαρμοσθεί πλήρως

13. Ωστόσο: • Δημιουργεί Σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας τριών ταχυτήτων: • α) σταθμοί βάσης που εγκαθίστανται μετά την ισχύ του ν. 3431/2006 και πρέπει να τηρούν τη διαδικασία της προηγούμενης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων στην οποία ενσωματώνεται και η γνωμάτευση της ΕΕΑΕ που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα νέα μειωμένα όρια ακτινοβολίας, (νέοι σταθμοί)

14. Ωστόσο: • β) σταθμοί βάσης που είχαν εγκατασταθεί πριν από την ισχύ του ν. 3431/2006, διαθέτουν έγκριση δομικών κατασκευών και θα πρέπει εντός χρονικού διαστήματος 12 μηνών να λάβουν έγκριση περιβαλλοντικών όρων, στην οποία θα ενσωματωθεί η γνωμάτευση της ΕΕΑΕ με τα νέα μειωμένα όρια ακτινοβολίας,

15. γ) σταθμοί βάσης που είχαν εγκατασταθεί πριν από την ισχύ του ν. 3431/2006, διαθέτουν έγκριση περιβαλλοντικών όρων και έγκριση δομικών κατασκευών και θα πρέπει εντός χρονικού διαστήματος 12 μηνών να λάβουν γνωμάτευση από την ΕΕΑΕ με τα νέα μειωμένα όρια ακτινοβολίας.

16. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή των σχετικών ευνοϊκών ρυθμίσεων για τους υπό (β) σταθμούς είναι να έχουν εγκατασταθεί διαθέτοντας έγκριση δομικών κατασκευών από την αρμόδια Πολεοδομική αρχή, για τους υπό (γ) σταθμούς να έχουν εγκατασταθεί διαθέτοντας έγκριση περιβαλλοντικών όρων και έγκριση δομικών κατασκευών.

17. Ωστόσο ο νομοθέτης αντιφάσκει καθώς:Ως προς την πιστοποίηση της συμμόρφωσης με τα νέα όρια • Με τα δεδομένα αυτά, η δημιουργία σταθμών βάσης τριών ταχυτήτων καθίσταται προβληματική, καθώς δεν εξασφαλίζεται το ίδιο επίπεδο προστασίας για ολόκληρο τον πληθυσμό από την εκπεμπόμενη ακτινοβολία

18. Ήδη ο Συνήγορος του Πολίτη έχει εκφράσει επιφυλάξεις για τη συνταγματικότητα των ρυθμίσεων που αφορούν στην εκ των υστέρων περιβαλλοντικών αδειοδότηση καθώς έρχεται σε ευθεία αντίθετη με τις αρχές του κοινοτικού δικαίου και ιδιαίτερα της πρόληψης και της προφύλαξης

19. Ωστόσο ο νομοθέτης αντιφάσκει καθώς:Ως προς την περιβαλλοντική αδειοδότηση • Η υποχρέωση εξέτασης εναλλακτικών λύσεων αποτελεί πρόβλεψη τόσο του νόμου 1650/1986 (άρθρο 5), όσο και της Οδηγίας 85/337/ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 97/11/.ΕΚ ( ΣτΕ 3629,4308,3476/2000 κά.)

20. Στο σημείο αυτό ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στην αιτιολογική έκθεση του νόμου 3431/2006 και στην αναφορά περί τεχνοφοβίας του κοινού, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για έλλειψη ενημέρωσης του κοινού εκ μέρους των αρμόδιων φορέων

21. Επισημαίνεται ότι η έλλειψη καταγραφής των κεραιών καθιστά επίσης αδύνατη την χορήγηση πληροφοριών και αποτελεί εν δυνάμει παραβίαση της σχετικής νομοθεσίας για την περιβαλλοντική πληροφόρηση. Δεδομένου ότι ο νόμος δημιουργεί σταθμούς τριών ταχυτήτων είναι σχεδόν ανέφικτη η ορθή εφαρμογή των διατάξεων.

22. Αναφορές από 2-2006 έως 4-2008 Αναφορές από 11-1998 έως 11-2003 (έκδοση έκθεσης ΣτΠ) Αναφορές από 12-2003 έως 1-2006 (Νέος νόμος περί τηλεπικοινωνιών)

24. Προβλήματα διοικητικής δράσης μετά το ν. 3431/2006 • Μη δυνατότητα απομάκρυνσης παράνομων κεραιών κινητής τηλεφωνίας από τις οικείες Πολεοδομίες • Παράλειψη Εφαρμογής του άρθρου 70 του ν. 3431/2006 • Παράλειψη Εκτέλεσης Δικαστικών Αποφάσεων • Έλλειψη συνεργασίας με γραφεία ΔΕΗ, για λήψη πληροφοριών σχετικά με τη μη νόμιμη ηλεκτροδότηση κεραιών ιδίως σε δώματα πολυκατοικιών, που αποτελεί ποινικό αδίκημα

25. Προβλήματα διοικητικής δράσης μετά το ν. 3431/2006 • Αμφισβήτηση συνδρομής προϋποθέσεων για την έκδοση ή μη έγκρισης περιβαλλοντικών όρων εκ μέρους των εταιρειών , σύμφωνα με ενημέρωση του Συνηγόρου του Πολίτη από την Περιφέρεια Αττικής • Ασάφειες στην ΚΥΑ 126884/5.3.2007 (ΦΕΚ Β 435 ) σχετικά με τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης • Υποβολή ερωτημάτων εκ μέρους της Περιφέρειας Αττικής προς ΥΠΕΧΩΔΕ που παραμένουν αναπάντητα • Σύσκεψη φορέων μετά από πρόσκληση του Συνηγόρου του Πολίτη Το ΥΠΕΧΩΔΕ, αν και κλήθηκε δεν εκπροσωπήθηκε αμφισβητώντας τη δυνατότητα διαμεσολάβησης της Αρχής.

26. Προβλήματα διοικητικής δράσης μετά το ν. 3431/2006 • Παράλειψη επιβολής προστίμων . Διχογνωμία μεταξύ ΥΜΕ και ΕΕΤΤ επί της αρχής και επί της ουσίας • Για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους δεν επιβλήθηκαν πρόστιμα ούτε από το ΥΜΕ ούτε από την ΕΕΤΤ. Το ζήτημα φέρεται να επιλύθηκε μετά την τροποποίηση του ν. 3431/2006 το έτος 2007 με το ν. 3534/2007 (άρθρο 24 )

27. Προβλήματα δικαστικής δράσης μετά το ν. 3431/2006 • Μεταφορά αρμοδιότητας εκδίκασης υποθέσεων που αφορούν αποφάσεις της ΕΕΤΤ στο Διοικητικό Εφετείο Αθήνας, λόγω καθυστέρησης, φερόμενης ως αρνησιδικίας • Αντισυνταγματική η σχετική διάταξη, παραπομπή στην Ολομέλεια (ΣτΕ 1122/2008 Ε’ Τμ)

28. Ζητήματα για περαιτέρω προβληματισμό και συζήτηση: • Η εκ των υστέρων περιβαλλοντική νομιμοποίηση είναι σύμφωνη:  Με το άρθρο 24 του Συντάγματος;  Με το άρθρο 174 επ. της ΣυνθΕΚ ;  Με τις αρχές της πρόληψης και της προφύλαξης;  Με την πάγια νομολογία του ΣτΕ

29. Ζητήματα για περαιτέρω προβληματισμό και συζήτηση: • Η δημιουργία διαφορετικού καθεστώτος για τις τρεις κατηγορίες κεραιών κινητής τηλεφωνίας εξασφαλίζει τελικά την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας;

30. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Ιωάννα Κουφάκη, Δικηγόρος LL.M Εθνική Εμπειρογνώμονας Κοινοτικού Δικαίου Περιβάλλοντος Ειδική Επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη Χατζηγιάννη Μέξη 5 115 28 Αθήνα koufaki@synigoros.gr