diaconie

1. diaconie Tiltenberg – St. Bonifatius Jaar III-V, minor Code IX.2

2. Tweede bijeenkomst Diaconale geschiedenis en organisatie

3. Eerste uur Diaconie in spanningsveld staat en sociale noden

4. Historiografie diaconie • Focus op organisaties… • Focus op personen… Diaconie in spanningsveld: • Staat • Sociale noden • Andere actoren Extra: heiligen

5. Vroege kerk • Normatieve naastenliefde, visie gerechtigheid afwezig • Mogelijk hulp in huiselijke kring • Onbaatzuchtige hulp aan armen, weduwen/wezen, gevangenen, doden begraven, reizenden • Bezit delen, bisschop beheert deel armen ! Julianus de Afvallige (361-363): staatsdiaconie

6. Basilius de Grote (Ceasarea)ca 330-379 • Volmaaktheid in weggeven bezit aan armen • Rijkdom gave van God, schept verplichtingen • Wijk voor hulp aan noodlijdenden • Inschakelen monniken

7. Middeleeuwen • Conflict kerk en staat • Katholiek-christelijke samenleving • Wijd verbreide armoede • Innocentius III (1198-1216): zeven werken lichamelijke barmhartigheid • Op stedelijk en professioneel niveau • Zieleheil waarschijnlijk later

8. Elisabeth van Thuringen/Hongarije1207-1231 • Inzet tijdens hongersnood 1226 • Weggeven bezit, mengen met volk • Rozenwonder • Na dood echtgenoot 1227 onteigend • 1228 intrede derde orde franciscus • Bouw ziekenhuis bij Marburg (D)

9. Nieuwe tijd • Nationale staat en confessionalisering • NL: katholieke kerk ‘verboden’ • Grotere welvaart • Zorgen voor eigen behoeftigen • Leke-stichtingen • In buitenland: nieuwe congregaties

10. Vincentius a Paulo1581-1660 • Armoede oost-Frankrijk • Caritasvereniging: organisatie liefdadigheid • Armen aan huis bezoeken • 1633: congregatie ten dienste van de armen (geen klooster) • Caritasminister • Patroon Vincentiusvereniging

11. Nieuwste tijd • Industrialisatie en urbanisatie • Wijd verspreide en groeiende armoede • Overheid afzijdig; moralistische kijk op armoede • Daardoor initiatief bij particulieren (kerken en kerkelijke verenigingen)

12. 1848 • In nieuwe grondwet armenzorg taak regering • Mag de overheid kerkelijke armenzorg controleren? • 1854: particulier initiatief primair • Algemeen reglement: iedere parochie een armenkas

13. Partners? • Bestaande kaders niet voldoende voor opvangen groei armoede • Nieuwe methoden, verzorgingsstaat • Inspiratie katholieke sociale leer • Vanaf 1917 opname kerkelijke zorg in verzorgingsstaat, daardoor invloed • Openbare zorg meer armslag; 1935 subsidiariteitsprincipe omgedraaid • Kerk blijft richten op ‘onbruikbare armen’ en door vrijwilligers

14. Mgr. Zwijsen (1794-1877)broeders en zusters van liefde • Bisschop en aartsbisschop • Pastoor te Tilburg, zusters 1832, broeders 1844 • Taken: onderwijs, zieken en bejaarden • Actieve congregatie gepast in politieke situatie • Uitbreiding naar missie

15. Moderne tijd • Sterke verzorgingsstaat • Bijstandswet 1965 • Secularisatie en professionalisering zorg • Wordt zo ook door de organisaties beleefd • Rol PCI/kerk lijkt uitgespeeld, wordt individueel • Verdere verbrokkeling activiteiten

16. Frits ter Kuile(*1962) • Van student naar actievoerder • Inspiratie: Catholic Worker • Jeanette noelhuis • Belangeloze opvang illegalen en vluchtelingen • actievoeren

17. Post-moderne tijd • Afbouwen verzorgingsstaat, meer individuele verantwoordelijkheid • Armoede blijft, kloof groter • Nieuwe groepen: immigratie, psychische problematiek In kerk • Nieuwe samenwerkingsvormen met overheid • Concrete hulp (voedselbank, schulden) • Openheid voor religie bij zorgorganisaties

18. Tweede uur Diaconie in andere landen en geloofsgemeenschappen

19. Verschillende vormen • We kunnen geen algeheel overzicht bieden • Verschillende voorbeelden • Onderscheid: achtergrond, manier van hulpverlenen, doelgroep • Zelf attent op partners

20. In de parochie • Parochiele Caritas-instelling • Bezoekgroepen ouderen, zieken, verjaardag • Klusjesdienst, kerk en samenleving • Afdelingen van Zonnebloem of Vincentius

21. Buiten de parochie • Categoriaal pastoraat • Ordes en congregaties • Katholieke fondsen

22. Oecumenische stichtingen • Oudezijds 100

23. landelijk • LKDB / diaconie en parochie • ATD vierde wereld • Beweging van barmhartigheid • Justitia et pax • Cordaid

24. Duitsland • Een vereniging voor alle activiteiten www.caritas.de • Kerkelijke organisatie • Regionaal/diocesaan georganiseerd • Individuele leden • Inclusief Malteser en orden • Financiering door overheid • Hele spectrum van zorg en welzijn: adviezen gezin en jongeren, bejaarden, politieke beïnvloeding, schuldhulp, daklozenopvang, internationale noodhulp, gehandicapten…

25. Belgie/Vlaanderen • Caritas Vlaanderen: zorgactiviteiten, overleg met overheid, algemene richtlijnen, identiteit en contact kerk • Welzijn op lokaal niveau (vb: KRAS Gent) • Parochiele caritas

26. Verenigde Staten • Catholic Charities USA • Samenwerking diocesen en ordes (?) • Directe noodhulp, maatschappelijk advies, katastrophehulp • Kerkelijk, vrijwillig, niet-gesubsidieerd

27. PKN-diaconie(zie ook handboek) • Elke gemeente eigen diaconie • Gedragen door diakenen + vrijwilligers • Ambtsdragers, liturgisch • Kerk in Actie en werelddiakonaat

28. Derde uur Pci-reglement, Diaconie in bisdom Haarlem

29. Algemeen reglement voor het bestuur van een (inter)parochiële caritasinstelling in de Nederlandse R.-K. Kerkprovincie (2001) www.kerkrecht.net

30. caritasinstelling • Publieke kerkelijke rechtspersoon • Zelfstandig onderdeel RKK • Erkend naar burgerlijk recht • Rekening en verantwoording bisschop

31. Doel caritasinstelling De caritasinstelling heeft ten doel, de caritas permanent een herkenbare plaats te bieden binnen en vanuit de parochiegemeenschap(pen) en een werkzaam instrument voor de caritas in de parochie(s) te zijn. Zij beheert het daarvoor opgebouwde vermogen van de caritasinstelling en zorgt voor het verwerven van middelen alsook voor de doelmatige aanwending daarvan ten bate van de caritas onder het kerkelijk gezag van de bisschop.

32. Parochiele instelling • Overleg met diaconale werkgroepen • Overleg met parochiebestuur • Eventueel Raad van advies • Terugkoppeling financieel verslag

33. leden • Minimaal drie (katholieken) • 4 jaar, eenmalig verlengen • Maximaal 75 jaar • Voordracht in overleg met parochiebestuur • Vrijgestelde als adviseur

34. Diaconie bisdomHaarlem-Amsterdam

35. DIOCD DIORD DWO DCD Alkmaar DCD Haarlem DCD Amsterdam pci’s diak. pastor diak. werker cat. pastoraat pci’s diak. pastor diak. werker cat. pastoraat pci’s diak. pastor diak. werker cat. pastoraat

36. Diocesane Raad voor Diaconie (DRD) Doelen en taken • Stimuleren en ondersteunen van de diaconie in het bisdom • Adviseren DioCD over diaconaal beleid • Vaststellen prioriteiten en diocesane projecten • Afstemmen diaconie dekenaten Samenstelling • Vijf afgevaardigden uit elke dekenale commissie • De leden van de DioCD

37. Diocesane Commissie voor Diaconie (DioCD) Doelen en taken - Dagelijks bestuur DRD • Samenhangend beleid diaconie • Stimuleren pci’s + regionale samenwerking • Adviseren bisschopsraad • Contacten RKK, oecumene, overheid Samenstelling - Vicaris generaal, diocesane stafmedewerker(s) financieel bureau, diaken. 5 personen.

38. Dekenale Commissie voor Diaconie (DCD) Doelen en taken • Ontwikkelen dekenaal diaconaal beleid • Stimuleren van diaconale activiteit in regio en parochie • Vorming en toerusting op diaconaal terrein • Samenwerking in regio en oecumene • Overleggen met en organiseren van studiedagen voor pci’s en basispastores Samenstelling • De deken c.q. plaatsvervanger (voorzitter) • Diaconale dekenale werker • Een regiopastor voor diaconie • Een categoriale pastor • Drie leden van een pci-bestuur totaal 7 leden, 5 afgevaardigd naar DRD

39. Diaconale activiteit In parochie • PCI • Diaconale groepen • Vincentius, zonnebloem In regio • Samenwerking • Buiten-parochiele diaconie In bisdom • Diocesaan diaconaal project

40. Vierde uur Diaconie in dekenaat