Czesław Miłosz

1. Czesław Miłosz (1911-2004)

2. 30 czerwca 1911r. w dworze w Szetejniach nad Niewiażą w powiecie kowieńskim przyszedł na świat Czesław Miłosz

3. Genealogia syn Aleksandra Miłosza i herbu Lubicz Weroniki z Kunatów herbu Topór 6 lat później urodził się jego młodszy brat, Andrzej.

4. Dzieciństwo Urodzony w roku 1911 stał się świadkiem wszystkich ważniejszych wydarzeń XX wieku: rewolucji październikowej, przed którą uciekał z rodzicami jako 6-letni chłopiec, wojny polsko – bolszewickiej oraz II wojny światowej.

5. Gimnazjalista Czesław Miłosz

6. Edukacja Szkolną i uniwersytecką młodość Czesław Miłosz spędził w Wilnie. • 1921r. - został uczniem Gimnazjum im. Zygmunta Augusta • 1929 r. - zdał maturę i rozpoczął studia na Uniwersytecie im. Stefana Batorego • początkowo wybrał wydział humanistyczny, ale po kilku tygodniach przeniósł się na prawo.

7. Przed maturą

8. Debiut • Działając w studenckim Kole Polonistów, jako jego członek, zadebiutował w 1930r. na łamach uniwersyteckiego pisma "Alma MaterVilnensis" wierszami „Kompozycja” i „Podróż”. • W 1933 r. ukazał się książkowy debiut Czesława Miłosza - zbiór „Poemat o czasie zastygłym”. • Otrzymał za niego Nagrodę im. Filomatów.

9. Żagary • 1931r. - był współzałożycielem pisma "Żagary", skupiającego środowisko młodych wileńskich poetów katastrofistów. • Nazwa żagary oznacza w gwarze wileńskiej chrust, gałązki

10. 1934r. • Otrzymuje tytuł magistra praw Uniwersytetu Wileńskiego. • Stypendium Funduszu Kultury Narodowej pozwoliło Miłoszowi na wyjazd do Paryża /już drugi – pierwszy odbył w czasie studiów w 1931r./ i ponowne spotkanie z Oskarem Miłoszem, z którym łączyło go dalekie pokrewieństwo i którego twórczość wywarła na młodym poecie wielkie wrażenie.

11. Pierwsza praca • 1935r. Czesław Miłosz rozpoczyna pracę w rozgłośni wileńskiej Polskiego Radia. • W 1937r. przenosi się do rozgłośni Polskiego Radia w Warszawie.

12. Zespółwileńskiej rozgłośni Polskiego Radia. Miłosz pierwszy z lewej.

13. „Trzy Zimy” • Tomik poetycki z roku 1936. Tom, utrzymany w poetyce katastrofizmu, spotkał się z szerokim odzewem - pisali o nim najważniejsi krytycy tamtego czasu: Stefan Napierski, Ludwik Fryde, Konstanty Troczyński, Ignacy Fik.

14. II Wojna Światowa • Po wybuchu wojny zgłosił się na ochotnika do obsługi wojskowej radiostacji. Zostaje zawrócony z linii frontu. • Po wkroczeniu Armii Czerwonej przedarł do Rumunii. Stamtąd wrócił do Wilna. • Po zajęciu miasta przez czerwonoarmistów w 1940r. przedostał się do Warszawy. • Podjął pracę woźnego w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego.

15. II Wojna Światowa • W stolicy aktywnie uczestniczył w podziemnym życiu literackim. Jego tomik „Wiersze” wydany pod pseudonimem Jan Syruć był pierwszą podziemną publikacją poetycką okupowanej Warszawy. Przygotował także antologię krążących w odpisach wierszy i piosenek patriotycznych „Pieśń niepodległa”.

16. II Wojna Światowa • styczeń 1944r. - żeni się z Janiną Dłuską-Cękalską, przyszłą matką jego dwóch synów. • Po upadku Powstania Warszawskiego przez pewien czas przebywał w Goszycach pod Krakowem u Anny i Jerzego Turowiczów. • 1945r. - przenosi się do Krakowa.

17. II Wojna Światowa • 1945 r. - wydał jeden z najbardziej znaczących tomików poezji polskiej XX wieku - złożone częściowo z wierszy pisanych jeszcze w czasie okupacji „Ocalenie”. – otrzymał za niego nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Był to ostatni, aż do roku 1989, opublikowany w Polsce tom wierszy Czesława Miłosza. Kolejne ukazywały się w drugim obiegu.

18. Dyplomacja • 1946r. – Miłosz aktywnie wspiera system stalinowski – podejmuje pracę w dyplomacji komunistycznego rządu - wyjeżdża na placówkę dyplomatyczną do Nowego Jorku. • 1947r. - zostaje przeniesiony do Waszyngtonu jako attache kulturalny. • jesienią 1950r. otrzymuje stanowisko I sekretarza Ambasady RP w Paryżu • W czasie nielicznych wizyt w Polsce popada w konflikty z władzą ludową.

19. Ambasada w Waszyngtonie. Miłosz drugi od lewej, żona Janka druga od prawej.

20. Z bratem Andrzejem w Sopocie, 1949r.

21. Emigracja - Francja • 1951r. - prosi władze Francji o azyl polityczny. Otrzymał go. Przeprowadził się do Maisons Laffitte, siedziby Instytutu Literackiego kierowanego przez Jerzego Giedroycia. • Związek Literatów Polskich uznał go za zdrajcę, a cenzura zakazała nie tylko publikacji jego utworów, ale nawet wymieniania nazwiska.

22. Emigracja - Francja • W miesięczniku "Kultura" Miłosz opublikował artykuł  "Nie", w którym wyjaśnił, dlaczego wybrał los emigranta: „Przeciąłem moje związki z polską demokracją ludową i stałem się emigrantem, świadomy tego, co to oznacza. Zrobiłem to w chwili, kiedy naśladowanie wzorów sowieckich stało się w Polsce obowiązujące dla pisarzy”.

23. „Zdobycie władzy” • Powieść o postawie wobec władzy komunistycznej. • "W 1952r. roku Les GuildesduLivre w Szwajcarii (rodzaj klubów książkowych) ogłosiły konkurs na powieść (...) Postanowiłem wziąć udział w konkursie, chociaż nigdy dotychczas powieści nie pisałem. Mogłem powziąć taką decyzję, ponieważ nie uważałem powieści za dzieło sztuki, jedynie za 'worek', żeby autor mógł tam umieścić to, co ma na wątrobie. • Miałem na wątrobie lata drugiej wojny światowej w Polsce i koniec Polski międzywojennego dwudziestolecia. To, co się stało w Polsce w 1944/45 roku, ma w istocie wymiar podobny antycznej tragedii i zasługuje na pokazanie w całej surowości faktów."

24. „Zniewolony umysł” • Pierwsze wydanie - Instytut Literacki, Paryż 1953r. Ukazuje się jednocześnie we Francji, Anglii, USA i Kanadzie. Przez lata powieść ta torowała Miłoszowi drogę do zachodniego odbiorcy. • Uznawana za manifest sprzeciwu wobec władzy komunistycznej. Stanowi przejmującą i dogłębną analizę totalitaryzmu. Tym, co szczególnie interesuje Miłosza, nie są jednak zewnętrzne przejawy ludzkiego upodlenia czy ucisku, ale zniszczenia, jakie czyni w ludzkim umyśle ideologia. Aktualność książki polega nie na analizie konkretnej rzeczywistości historycznej, ale na tym, że wskazuje w ludzkiej historii pewne niezmienne i powtarzające się zasady. Stąd w równym stopniu książka stanowi ocenę nie tylko ideologii marksistowskiej, ale wszelkiej ideologii, która zostaje w jakiś sposób narzucona.

25. „Dolina Issy” • Pierwsze wydanie - Instytut Literacki, Paryż 1955r. Jest to powieść, w której własne wspomnienia splatają się z perspektywą historyczną. Dolina Issy jest mitycznym domem poety, krainą, do której często powraca. Wśród autentycznych realiów zarysowany zostaje świat Miłoszowego dzieciństwa. Wyraźne wątki autobiograficzne kierują ku rzeczywistym zdarzeniom, miejscom i postaciom, a jednak nie można się oprzeć wrażeniu jakiejś baśniowości i nierealności opisanych miejsc.

26. 1957r. we Francji z żoną i synami Antonim /ur. 1947r./ i Piotrem /ur. 1951r./

27. „Rodzinna Europa” • Pierwsze wydanie - Instytut Literacki, Paryż 1958r. Książka jest zbiorem esejów o charakterze w dużej mierze autobiograficznym. Miłosz opisuje miejsca i zdarzenia pamiętane z dzieciństwa, z młodości - szuka historycznej zasady świata. Jednym z najważniejszych problemów staje się poszukiwanie własnych korzeni narodowych i kulturalnych, próba rozliczenia się z historią, poszukiwanie tego, co pozwala zachować i ocalić własną tożsamość.

28. Emigracja - USA • 1960r. - Miłosz odpowiada na zaproszenie Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i przenosi się do USA. Zostaje wykładowcą na Wydziale Literatur i Języków Słowiańskich. Będzie pełnił tę funkcję przez następnych 20 lat.

29. Emigracja - USA • Za ważne dzieło tego okresu uważał opracowaną i tłumaczoną przez siebie anglojęzyczną antologię polskiej poezji "PostwarPolishPoetry” /1965r./, torującą drogę na zachodzie m.in. wierszom Zbigniewa Herberta. • 1969r. napisał podręcznik akademicki "TheHistory of PolishLiterature” prztłumaczony później na j. polski.

30. „Widzenia nad Zatoką San Francisco” • Pierwsze wydanie - Instytut Literacki, Paryż 1969. • Widzenia ... to eseje stanowiące zapis doświadczenia Ameryki jako rzeczywistości obcej i odmiennej, zarówno technicznie, jak kulturowo; są zapisem zmian w spojrzeniu na historię, przemian własnego światopoglądu w konfrontacji z nowym miejscem. Widzenia...są także próbą oswajania tej nieznanej i dziwnej z początku Ameryki.

31. Emigracja - USA • W roku 1973 wydany został pierwszy anglojęzyczny zbiór wierszy Miłosza „SelectedPoems”, dzięki któremu zaistniał dla amerykańskich odbiorców nie tylko jako eseista i tłumacz, ale jako poeta.

32. „Ziemia Ulro” • Wydany po raz pierwszy w roku 1977 obszerny esej Czesława Miłosza, w którym autor stawia diagnozę współczesnej literaturze i kulturze.Stosunek autora do twórczości XX wieku jest krytyczny.Władza rozumu przekształca dla człowieka świat w piekło za życia - czyli Blake'owskieUlro. "Mieszkałem w Ulro na długo przed tym, nim dowiedziałem się od Blake'a, jak się ta kraina nazywa, ale nie godziłem się na takie miejsce pobytu" - pisze Miłosz.

33. Emigracja - USA • Przez kilkanaście pierwszych lat pobytu w Stanach Zjednoczonych Miłosz był tam kompletnie nieznany. Czuł się obco. Zachorowała śmiertelnie żona poety. Przez całe lata oprócz wykładów na uniwersytecie zajmował się chorą żoną, domem i synami. Dodatkowym ciosem była choroba psychiczna młodszego syna Piotra. Poeta szukał pocieszenia w pracy nad tłumaczeniem Biblii.

34. Przekłady • Miłosz dokonał tłumaczenia ksiąg biblijnych wydawanych osobno. Były to: Księga Psalmów, Księga Hioba, Księga pięciu megilot, Księga Mądrości, Apokalipsa św. Jana, Ewangelia według Marka. • Księgi Starego Testamentu w tłumaczeniu poety są "niezwykle wierne" w stosunku do oryginału, a jego język "odważny, hieratyczny i twórczo sięgający do rdzennej polszczyzny".

35. Przekłady • Wśród tłumaczonych przez Miłosza autorów są między innymi Szekspir, Blake, Baudelaire, Whitman, Jeffers, Auden, Eliot, Yeats, Lorca, Kawafis, poeci murzyńscy i chińscy, mistrzowie Zen i mistyk Kabir – słowem, szeroka panorama najważniejszych dokonań poezji światowej. • Tłumaczył z języków: hebrajskiego, jidysz, greki, angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego.

36. Nagrody • 1958r. Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, • 1974r. Nagroda Polskiego PEN Clubu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu, • 1976r.GuggenheimFellowship, • 1977r. doktorat honoris causa Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, • 1978r. równoznaczna z doktoratem honorowym nagroda University of California - Berkeley Citation.

37. „Mały Nobel” • 1978r.Poeta otrzymuje Międzynarodową Nagrodę Literacką Neustadt, jedno z najwyższych wyróżnień w tej dziedzinie, nazywane „Małym Noblem".

38. 1980r.

39. Nagroda Nobla – 10.12.1980r. • Szwedzka Akademia przyznała Miłoszowi Nagrodę Nobla w gorącym 1980 roku, czasie powstania Solidarności i przygotowań do politycznego przełomu w Europie. W uzasadnieniu jury napisano, że dostał nagrodę "za bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów".

40. Powroty do Polski • Nagroda Nobla otworzyła Miłoszowi możliwość powrotu do ojczyzny. Najpierw tylko w roli autora. • W oficjalnym obiegu wydawnictwo „Znak” opublikowało tom jego poezji „Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada”, zaś PIW „Wiersze wybrane”.

41. Powroty do Polski • 1981r. - Miłosz przyjechał do kraju po raz pierwszy po latach wygnania. • W Gdańsku spotyka się z Lechem Wałęsą i innymi przywódcami Solidarności. Napisał nawet odę ku czci polskiego przywódcy strajków. Składa kwiaty pod pomnikiem Poległych Stoczniowców, na którym widnieje cytat z jego wiersza "Który skrzywdziłeś". • Otrzymuje doktorat honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

42. Emigracja - USA • 1982r.Miłosz obejmuje katedrę na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge - wykłada literaturę słowiańską. • 1986r. - umiera pierwsza żona poety - Janina.

43. Powroty do Polski • 1989r.Czesław Miłosz ponownie przyjeżdża do Polski, otrzymuje doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. • 1990r. - zostaje członkiem Polskiej Akademii Umiejętności oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich /otrzymał legitymację z numerem 1/.

44. CarolThigpen • 1992Czesław Miłosz żeni się z młodszą o 33 lata CarolThigpen, doktorem nauk historycznych, dziekanem na uniwersytecie w Atlancie.

45. Powroty na Litwę • 1992r. – nadano Miłoszowi honorowe obywatelstwo Litwy i po raz pierwszy po wojnie odwiedza rodzinne strony. • otrzymuje tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie

46. Czesław Miłosz nad Niewiażą, lata dziewięćdziesiąte.

47. Miłosz z żoną Carol

48. Polska • 1993r.Miłosz zostaje Honorowym Obywatelem Krakowa i otrzymuje od jego władz mieszkanie. Przez kilka lat spędza tu ciepłe miesiące, na zimę wracając do Kalifornii. • . Współpracuje z "Tygodnikiem Powszechnym", "Gazetą Wyborczą", "Zeszytami Literackimi" oraz "Plus Minus" - dodatkiem do "Rzeczpospolitej”.

49. Polska • 1994r. – odznaczony Orderem Orła Białego • 1996r. – nagroda Diamentowy Mikrofon od Polskiego Radia • 1998r. - Nagroda Nike za tom „Piesek przydrożny”

50. Polska • 1999r.Wydawnictwo Literackie i Znak rozpoczynają wydawanie "Dzieł zebranych" Czesława Miłosza, kilkudziesięciotomowego zbioru wszystkich utworów noblisty pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.