UEFA 2012 AVRUPA FUTBOL ŞAMPİYONASININ TEKNİK VE TAKTİK ANALİZİ Dr . Aykut Eren CANÜZMEZ

1. UEFA 2012 AVRUPA FUTBOL ŞAMPİYONASININ TEKNİK VE TAKTİK ANALİZİ Dr. Aykut Eren CANÜZMEZ Hasan ARAL Akın KÜÇÜKOĞULLARINDAN 28 Ocak 2013/İZMİR

2. TEKNİK VE TAKTİK ANALİZ • Dr. Aykut Eren CANÜZMEZ • E.Ü. BESYO - TÜFAD Eğitim Kurulu

3. GİRİŞ • Avrupa Futbol Şampiyonası, 1960 senesinden beri Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) tarafından 4 yılda bir düzenlenen futbol organizasyonudur. • 2012Avrupa futbol şampiyonası 14. şampiyona olarak UEFA tarafından düzenlenmiştir. • Sunulan bu rapor, UEFA EURO 2012 müsabakaları süresince oynanan 31 maçın sonuçları, bunların değerlendirmesi ve Avrupa ve Dünya Şampiyonalarını üst üste kazanarak bir anlamda Hat-trick yapan, oyun felsefesi ile tarih yazan İspanya takımını Antrenörlük açısından inceleyen araştırmalardan oluşmuştur..

4. Gerçeklere dayanan kayıtlar ve istatistiki bilgilerin yanında bu rapor, analizleri ve değişik yansımalarıyla farklı fikirleri, sizlere teknik destek olarak sunmayı amaçlamıştır. • 2012 UEFA Avrupa Şampiyonası ve UEFA Avrupa Şampiyonlar Ligi müsabakaları arasında görülen ilişkileri, maç analizleri şeklinde inceleyerek, geleceğin üst düzey performansını oluşturacak konuların neler olabileceği, antrenörlere aktarılmaya çalışılacaktır.

5. TEKNİK KONULAR • OYUN VE KARŞI OYUN • Euro 2012 Şampiyonasında 31 maçın değerlendirmesini yönlendirme amacıyla incelemek bizi tam anlamıyla doğru sonuçlara götürmeyebilir. • Alman Ulusal Takımı Antrenörü Joachim Löw, 2006 Dünya Kupasından sonra şunları söylemişti. “ Topa hakim olabilmek için daha fazla konsantre olmaya ve oyunun insiyatifimizde olmasına karar verdik. Futbol oynama kültürümüzü değiştirmek ve rakibin oyununa göre oynamaktan (reaktif oyun) vazgeçmekle işe başladık “

6. Buna rağmen kontraatak yeteneği EURO 2012 de takımlar için önemli bir silah olarak devam etti, En başarılı takımlar kazanma arzusu daha fazla olan ve insiyatif alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

7. UEFA’nın Teknik takımında, turnuvanın gün gün gelişmelerinin değerlendirilmesinin yanında, uzun vadede oyunun gelişimini sağlayacak ve üst düzeyde antrenörlük yapacak antrenörlere faydalı bilgiler sağlayacak konular tartışıldı. Bu konulardan başlıcaları şunlardır;

8. 1- KAFA VURUŞU • Turnuvanın ilk bölümünde kafayla atılan goller %40 oranında iken medyanında ilgisini çekmiş, turnuva bittiğinde bu oran % 29 lara gerilemiştir. • TABLO 1996 yılından itibaren 31 maç oynanan formattaki gol sayısı gelişimini göstermektedir.

9. Kafa vuruşu Gol sayısında belli bir rekor görüldü ama EURO 2O12 turnuvasında kafa golü oyun şablonu açısından anlamlı bir değişim üretilmedi. 22 kafa golünün 9’u duran toplardan kaynaklandı. Bu oran EURO 2008 de 15 de 7 idi. Danimarka, İngiltere,Almanya,İtalya, Portekiz, İrlanda Cum., Rusya, İsveç ve Ukrayna duran toplardan 1’er gol kaydettiler.

10. Kafa vuruşu • Önemli bir özellik de, açık oyunundan kafayla atılan 13 golün 10’unun sağdan yapılan ortalardan, 3’ünün de soldan yapılan ortalardan gelmesiydi. • Xabi Alansonun Fransaya attığı gol. Polonya’nın Yunanistana Robert Levandowski . İngiltere’den İsveç Andy Carrol’a gol attırdı.

11. Kafa Vuruşu Kafayla atılan gollerin artışı. Gerard Hullier’nin dediği gibi “ Orta bölgelerde oluşturulan kompakt savunma bloklarına karşı sahanın kenarlarını kullanma cevabı” nın bir göstergesi olabilir. Başka bir düşünce yapısı da şöyle olabilir: Beklerin orta yapabilecekleri boş alanların yaratılması için ters kanatta oynayacak açık oyuncuların topla içeri katederek rakiplerini içeri çekmesi ve bindirme koşularla Hırvat Dairjo Srna, Çek Thedor Gebre Selassie, İngiliz Ashley Cole, Fransız Gael Clichiy, Alman Philipp Lahm ve Jerome Boateng, Polonyalı Lukasz Piszrzek, Portekizli Fabio Coenrao, Rus Yuri Zhirkov, İspanyol Jordi Alba gibi oyuncuların da bu alanları kullanması hedeflenmiştir.

12. Kafa vuruşu EURO 2012 deki rekor sayıdaki kafa golü ile, UEFA U-17 Şampiyonasından sonra yayınlanan teknik raporda belirtilen açık oyunculardan gol gelmemesi ile tartışma konusu olan “ Genç hücum oyuncularının antrenman gündeminde kafa vuruşları artık öncelik almıyor mu ? “ sorusuna en olumlu yanıtın 12 ay sonra verildiğini gördük.

13. 2- DEĞİŞEN SİSTEMLER • UEFA EURO 2012 , antrenörlerin maç sırasında veya maçtan maça değiştirdikleri dizilişlerle yapısal esnekliğin başarının önemli bileşenlerinden biri olduğunu gösterdikleri bir turnuva oldu.

14. Sistemler • 12 takım 4:3:3 sistemini veya onun yeni versiyonu 4:2:3:1 sistemini tercih etti. • Çekler, Danimarkalılar, Hollandalılar, Almanlar, Polonyalılar, İspanyollar ve Ukraynalılar 4:2:3:1 formasyonuyla dizildiler. • Hatta Şampiyon İspanya sıklıkla belirgin bir santrforu olmayan 4:6:0 sistemini kullandı. Fernando Torres’i veya Alvaro Negredo’yu oynattıkları zaman tekli forvet sistemine döndüler.

15. Sistemler • Hırvatistan, Fransa, Yunanistan, Portekiz ve Rusya’nın tercihi 4:3:3 idi. • Bahsedilen iki yapı arasındaki fark, defans dörtlüsünün önündeki libero orta saha oyuncularıydı. 6 takım tekli liberolu şablonu, diğer 10 takım ise 2’li liberolu şablonu tercih ettiler. • İkili liberoyu kullanan dizilişte anahtar rol, doğru savunma / hücum dengesiydi. Bastian Schweinsteiger / Sami Khedira (ALMANYA) Sergio Busquets / Xabi Alonso (İSPANYA)

16. Sistemler • Sadece 4 takım; İngiltere, İrlanda Cum., İsveç ve İtalya 4:4:2 formasyonuyla dizildiler. İtalya ilk iki maçını, orta saha oyuncusu Daniele De Rossi’nin geri 3’lüyü desteklemesiyle oluşan 3:5:2 formasyonu ile oynadı. • İsveç formasyonunda ise; ikinci forvet İbrahimoviç örneğinde olduğu gibi 4:4:1:1 sistemine dönülüyordu.

17. Sistemler • Bu tip “gölge santrfor” veya “ serbest ruh “ a yönelik trend EURO 2012 de yayıldı. 9 takım bu tip atak ilişkisi tarzını benimsedi. Bu tarz son 20 yılda sık kullanılmamaktaydı. • Bu anlamda farklı bir tonu Hırvatistan’ın 4:3:3’in de gördük ( önde geniş alanda oynayan bir sol oyuncu, diğeri geride sağda olan oyunculu sistem. Bu sistem sağ bek Darijo Srna’nın sağ kanadı çok iyi kullanmasıyla verimli pozisyonların ortaya çıkmasını sağladı.

18. A GRUBU B GRUBU

19. C GRUBU D GRUBU

20. 3-PAS ÇELİŞKESİ (PARADOXU) • Bu turnuva, zaten son dört sezonda UEFA Şampiyonlar ligine damgasını vuran “ devamlı topa sahip olmaya yönelik ve akıldışı gibi görünen “ paslaşmalı oyunun trend haline gelmesinin altını çizdi. • 2008-2009 sezonunda Barselona takımı oyun başına % 63 top hakimiyeti ve maç boyunca 600-700 pasla liderliğe oturdu. • 2009-2010 sezonunda İnter takımı % 45 hakimiyet ve oyun başına 400 pas ile şampiyon oldu. • 2010-2011 de Barselona takımı % 68 top hakimiyeti ve 791 pasla zirveyi yeniden ele geçirdi. • Chelsea 2012 yılında % 47 top hakimiyetiyle şampiyon oldu.

21. Pas • Diğer bir deyişle EURO 2008’den beri Teknik raporlarda da belirtildiği gibi pas kalitesinin ve sayısının artış göstereceği görüşü, İspanyol Teknik Direktör Luis Aragones tarafından da oyun başına hedeflenen 450 başarılı pas yapma hedefinden yola çıkarak turnuvada İsveç’e karşı 510 pasla en yüksek değere ulaşarak gerçekleşmişti • Bu anlayış EURO 2012 de İspanya tarafından yine uygulanacaktı.

22. Pas • Sadece 4 yıl sonra oyun başına hedeflenen 450 pas hedefi ve en yüksek rakamı olan 510 pas gülünç hale gelecekti. • İrlanda hariç herkes 450 pas ortalamasını geçti. • Finalistlerden 11’i maç başına 500’den fazla pas yaptı. • Turnuvanın en yüksek değeri İspanya’nın İrlanda Cum. karşısında 929 pas sayısı ile gerçekleşecekti. Topu rakibe vermeme anlayışı tavan yapacaktı.

23. Pas İSPANYA İTALYA

24. Pas • Uzun pas 30 mt. ve üstü • Orta pas 10-30 mt. arası • Kısa pas 10 mt. altı

25. Pas • Hollanda’nın Teknik Direktörü Bert Van Marwijk“ Üst düzey futbol tüm alanı kapsamalıdır. Rakibin sahasına yakın dar alanlarda bile oynamayı öğrenmelisiniz ve kendi geri hattınızın arkasındaki büyük alanları da kontrol edebilmelisiniz ‘’. • “ İspanyollar, bireysel tekniğin değeri, *oyun yönünü değiştirme, *baskıya rağmen yoluna devam edebilme *sınırlı alanlarda çabuk hız değiştirebilme kapasitesine ilişkin belirgin örnekler sundular.

26. Pas

27. Pas çelişkisi • Fakat yine de, topa sahip olma avantajının inkar edilemezliğine karşı EURO 2012 de bununla çelişen (paradox) rakamlarda vardı. • Rusya ve Hollanda % 56’lık top hakimiyetine rağmen, grup maçlarından sonra evlerine dönmek zorunda kaldılar. • İngiltere,çeyrek finaline çıkmasına rağmen İtalya karşısında sadece % 36’lık top hakimiyetine (uzatmalarda % 25 ) ulaşmıştır. • Şampiyonlar Liginde olduğu gibi mücadelenin ana amacı; topa daha fazla sahip olmayı sağlamak ve olumlu hücum oyununu hedefleyen paslaşmalar olarak ifade edilebilir.

28. TOPLA OYNAMA ORANLARI A GRUBU YUNANİSTAN ÇEK CUMHURİYETİ POLONYA RUSYA TOPLA OYNAMA ORANLARI B GRUBU ALMANYA PORTEKİZ HOLLANDA DANİMARKA

29. TOPLA OYNAMA ORANLARI C GRUBU İSPANYA HIRVATİSTAN İRLANDA CUM. İTALYA TOPLA OYNAMA ORANLARI D GRUBU İNGİLTERE FRANSA UKRAYNA İSVEÇ

30. 4- BLOKLARA ÇÖZÜM • Birçok takım kompakt ( bütün halinde) defans bloklarına cevap olarak rakibin kanatlarını kullanmayı tercih etmektedir. • Kanat organizasyonlarının tercihinin artışı, blokları çökertmede kontratakların etkinliğinin azalmasına bir cevap olarak değerlendirilmişti. • EURO 2008 ‘de gollerin % 46’sı hızlı karşı hücumlardan kaynaklanmıştı. • Fakat bu oran Şampiyonlar Liginde gittikçe azalmaktaydı. 2011-2012 sezonunda % 27 idi. • EURO 2012 de düşüş devam etti gollerin % 25 ‘i kontrataklardan atıldı.

31. Bloklara çözüm • Defansif blokların etkililiği • Kontra atağa kontra atak taktiği • Topa sahip olmak için ani baskı, • Kontra atağı kesmek için taktik fauller ve • Topun arkasında dört, beş veya altı oyuncunun sürekli var oluşu, karşı takım atak yaparken EURO 2012 alınan önlemlerin başlıcalarıydılar.

32. 5- PERDELEME VE PLAN YAPMA • Defans dörtlüsünün önünde yer alan iki orta saha oyuncusu defans bloğuna yoğunluk ve rakibe karşı caydırıcılık sağlamaktadır. • İspanya EURO 2012 de, bu orta saha oyuncularının nasıl “ ekstra defans oyuncusu “ etiketinden uzaklaştırılabileceğine ve atakları desteklemede geriden oyunu başlatarak nasıl yaratıcı katkılar oluşturulabileceğini göstermiştir.

33. Perdeleme ve plan yapma • 6 takım ise tekli (perde) orta saha oyuncusuyla oynadı. Ukrayna’dan Anatoly Tymoshchuk ve Portekiz’den Miguel Veloso ( maceracı Raul Meireles ve Joao Moutinho’nun arkasında ) rakipleri karşılayan adam rolündeyken, • İtalyan Teknik adam Cesare Prandelli, Andrea Pirlo’yu dörtlü defansın önünde, pivot olarak ve bir orkestra şefi rolü vererek kullandı.

34. Perdeleme ve Plan Yapma • Pirlo da turnuvanın en etkili oyuncularından biri oldu. “ Bu durum İtalya takımının atak zenginliğine büyük çeşitlilikler kazandırmıştır “ diyen Lars Lagerback’a Gerard Houllier ; “ (perde) orta saha oyuncularının rolü gelişmektedir” diye eklemeler yapmaktadır. • Ayrıca, ‘’Eğer iki maceracı beke sahipseniz, defansif bir üçgen kurmalısınız. Fakat takımınız defansif bloğunu çabuk oluşturabilirse, bu durumda defansın önündeki bu oyuncu playmaker (oyun kurucu) rolünü üstlenir. Her takımın bu pozisyonda oynayabilen böyle bir oyuncuya ihtiyacı vardır’’ diye eklemiştir.

35. 6-BASKI OYUNU • Yüksek baskılı oyunu ortaya sıklıkla koyan ve skorda öndeyken bile oyun hızını arttırmasına yönelik Barselona takımının tercihlerine yabancı olmayan Vincente del Bosque’nin İspanya’sına rağmen EURO 2012 de çok az takım yüksek baskıyı uzun süre devam ettirmeyi tercih etti. • Almanya ve İtalya gibi takımlar ise zaman, zaman bir atak felsefesi olarak kendi sahalarında ani baskı uygulayarak bu anlayışı gerçekleştirdiler. Buna karşı bazı takımlar defanstan direk olarak forvete oynamayı tercih ettiler.

36. Baskı Oyunu • Kolektif yüksek baskı, -rakip top taşırken ve kısa pas yaparken top kapmaya, -oyunu dar alanlarda sıkıştırmalar yaparak baskı yapmaya, -pozisyonun uzağındaki oyuncuların oynanan alanda sıkıştırmalara gelerek, -genelde geriden öne ve yandaki oyuncuların baskı yapması temeline dayanan sıkıştırma operasyonudur. Bununla birlikte EURO 2012 ‘de bir çok takımın önceliği top taşıyan adamlara baskı yapma defan bloğuna karşı çabuk geçmeye odaklanma, rakibin öne doğru çıkacağını bekleme şeklindeydi.

37. 7- GEZEN KANATLAR • Kanatlarda ters ayaklı oyuncuları oynatma fikri daha önce çeşitli takımlar tarafından uygulanmıştır. • Linoel Mess, Arjen Robben, David Silva, Andres İniesta, Thomas Müller, hatta Mesut Özil bu tip oyunculara iyi birer örnek oluşturmaktadırlar.

38. Gezen Kanatlar • Açık pozisyonlardan topları alarak, tekli santrforun boşalttığı alanlara koşu yapan, • kanatta bindirme yapan beklere ters yönde pas yapan veya • hızlı kombine hareketler için kendilerine kanallar bulan oyuncular olarak etkili olmaları sağlandı. • Toplu ya da topsuz olsalar dahi, bu rolleriyle rakip oyuncuları mevkilerinin dışına çekerek bek oyuncular için korner bayrağına doğru boş koşu alanları yaratarak, yıllar öncesinin kanat oyuncularının hareketlerinin ortaya çıkmasını sağladılar

39. 8-TEKRAR CANLANMA ANLAYIŞI • Rebound (geri dönme) anlayışı da denilen bu kuram sıkıntılı durumlara rağmen, gösterilen reaksiyonların ölçülebilen derecesi olarak ifade edilebilir. • UEFA Teknik Direktörü Andy Roxburgh; “Yetenekli sporcu, daima yeniden diriliş gösterebilendir’’ fikrini savunmaktadır.

40. Geri Dönme • EURO 2012de Portekiz ve Çek Cum. “ Açılış maçlarını kaybetmemek gerekir “ anlayışını, kaybetsek te gruptan çıkarız dediler. • Portekiz, Danimarka’ya karşı iki gollük dezavantajı ortadan kaldırarak yeniden dirilmeyi gösterdi. • İspanyollar, İtalyanlara karşı 1-0 gerideyken durumu eşitlediler. • İngiltere İsveç’e karşı 2-1 geriden gelerek kazandı. • Portekiz takımı İspanyaya karşı yarı finalde olağanüstü bir konsantrasyon ve zihinsel güçlülük ortaya koydu. • Ve Yunanistan şahane bir direnç göstererek 1. Devrede gol yemesine ve bir oyuncularının kırmızı kart görmesine rağmen Polonya ile beraberliği yakaladılar.

41. Tekrar Canlanma • Maçlarda iki takım arasındaki farkı yaratan faktörleri Gerard Hullier, “ Kalpten oynama, kararlı olma ve zihinsel direnç “ olarak saydı. • Hırvatistan’ın antrenörü Slaven Biliç bunu doğrulayarak “ Almanya ve İtalya gibi zihinsel açıdan güçlü değiliz. Bunu geliştirmeliyiz ve bunun için çok çalışıyoruz “ eklemelerini yapıyordu. • Almanya’nın antrenörü Joachim Löw 21 yaş altı takımından oyuncuları böylesi önemli bir şampiyonada kadroya almakta tereddüt etmediğini şöyle sözlerle açıklıyordu. “ Gençler yetenekliler ve bunların ötesinde zihinsel olarak güçlüler “

42. OFFSİDE Ortalama Offside %20 DÜŞÜŞ • Düşüşün sebebi olarak takımların defansif bloklara çabuk bir şekilde geçişi olarak gösterilmektedir. • UEFA Teknik Takımından Duşan Fitzel, ‘Bir çok takım, ataktayken, 6 futbolcusu topun gerisinde kaldı’ şeklinde bu duruma açıklık getirmiştir.

43. TOPLA OYNAMA YÜZDELERİ

44. GOL GİRİŞİMİ • EURO 2012 de EURO 2008 oranla • %11 oranında daha fazla atak gerçekleştirilmiş fakat bu gol sayısına yansımamıştır. • 31 maçın %52 sinde gol girişimi hedefe bulmuş • Gol girişiminin 10,82 si golle sonuçlanmış

45. GOL GİRİŞİMİ

46. GOL DAKİKALARI • 1-15 7 %9 • 16-30 13 %17 • 31-45 11 %14 • 45 1 %1 • 46-60 15 %20 • 61-75 13 %17 • 76-90 13 %17 • 90+ 3 %4

47. TEŞEKKÜRLER

48. GOLLERİN ANALİZİ Hasan ARAL

49. UEFA EURO 2012 GOLLERİN ANALİZİ Hasan ARAL TÜFAD İzmir Eğitim Kurulu 28 Ocak 2013

50. GOLLERİN ANALİZİ KAFA VURUŞUNDA YENİ YÜKSEKLİKLER 2004 VE 2008’de atılan 77 gole karşılık bir gol eksikle atılan 76 gole rağmen EURO 2012’de bazı göze hoş gelen bitirişlerle, golsüz geçen maçlarına rağmen memnuniyet verici durumlarda ortaya çıktı. Ek olarak, kafa gollerinde artış göze çarpıyordu. 2004 yılındaki 17 ve 2008 yılındaki 15 gole karşılık 2012’de 22 gollük yüksek değere ulaşıldı ve hem set oyunlarından hem de ortalardan gelen güzel tekniklerin katkılarına bir kanıt olarak sundular. Kornerlerden ve endirekt serbest vuruşlardan gelen toplam 9 gole karşılık, 13 gol ortalardan ve açık oyunların kafa ile bitirişinden geldi. EURO 2008’de yaklaşık olarak açık gollerin % 50’si yanlardan gelen toplardan kaynaklanmıştır. Bu rakam 2012’de biraz azaldı. Fakat gözle iyi takip kalitesinin artmasıyla çok sayıda görselliği yüksek kafa golü gördük.