Download
1 / 15
E N D
مقدمه ما در حال گذر از جامعه‌صنعت– محور به جامعه‌اطلاعات- محور، يا به عبارت ديگر گذر از دنياي فيزيكي به دنياي مجازي هستيم. ورود به عصر اطلاعات و زندگي اثربخش در جامعه‌اطلاعات– محور، مستلزم شناخت ويژگي‌هاي آن است. يكي از نهادهاي اجتماعي كه در اين عصر دستخوش تغييرات وسيع خواهد شد، نهاد آموزش و يادگيري در سطوح عمومي و عالي است.
تعاريف آموزش الكترونيكي از مجموع تعاريف ذکرشده درباره‌آموزش الکترونيکي مي‌توان به اين تعريف جامع دست يافت:آموزش الکترونيکي به مجموعه‌وسيعي از نرم‌افزارهاي کاربردي و شيوه‌هاي آموزش مبتني بر فناوري اطلاعات (اعم از رايانه، ديسک فشرده، شبکه، اينترنت و اينترانت و دانشگاه مجازي) گفته مي‌شود که امکان آموزش و يادگيري را براي هر فرد در هر زمينه، در هر زمان و مکان به صورت مادام‌العمر فراهم مي‌سازد.
ضرورت، اهميت و هدف آموزش الكترونيكي نيازهاي روزافزون مردم به آموزش، عدم دسترسي آن‌ها به مراكز آموزشي، كمبود امكانات اقتصادي، كمبود آموزشگران مجرب، و هزينه‌هاي زيادي كه صرف آموزش مي‌شود، متخصصان را بر آن داشت كه با كمك فناوري‌هاي اطلاعات، روش‌هاي جديدي براي آموزش ابداع نمايند كه هم اقتصادي و باكيفيت باشند و هم بتوان با استفاده از آن، به طور همزمان جمعيت كثيري از فراگيران را تحت آموزش قرار داد.
به طوركلي هدف آموزش الكترونيكي فراهم نمودن امكان دسترسي يكسان، رايگان و جستجوپذير در دوره‌هاي درسي و ايجاد فضاي آموزشي يكنواخت براي اقشار مختلف در هر نقطه و بهينه‌سازي شيوه‌هاي ارائه‌مطالب درسي به منظور يادگيري عميق‌تر و جدي‌تر است. در چنين فضاي آموزشي برخلاف آموزش سنتي، افراد به اندازه‌توانايي خود از موضوعات بهره‌مند مي‌گردند.
پيشينه‌آموزش الکترونيکي در جهان الف) موج اول آموزش الکترونيکي (1999-1994) با ظهور پست الکترونيکي، مرورگرهاي وب، «اچ‌تي‌ام‌ال», «مديا پلاير» و ...، چهره‌آموزش مبتني بر چند‌رسانه‌اي‌ها تغييرات زيادي پيدا کرد. اساساً اين نوع آموزش با کمک ابزارهايي چون پست الکترونيکي و اينترنت، و به صورت آموزش مبتني بر رايانه و آموزش مبتني بر وب، با کيفيت پايين و به صورت متناوب انجام گرفت.ب) موج دوم آموزش الکترونيکي (2005- 2000)فناوري‌هايي چون جاوا، کاربردهاي وسيع انواع شبکه‌ها، خطوط مخابراتي با پهناي باند وسيع، طراحي وب‌سايت‌هاي پيشرفته و ...، انقلابي در صنعت آموزش به وجود آورد و آموزش تحت وب را به آموزش واقعي بسيار نزديک ساخت. ارائه‌محتواي دوره در محيط‌هاي آموزشي چند بُعدي و ارائه‌خدمات پيشرفته و باکيفيت به فراگيران و همچنين تعريف و ارائه‌استانداردهاي آموزش الکترونيکي از ويژگي‌هاي اين دوران به شمار مي‌آيند
پيشينه‌آموزش الکترونيکي در ايران آموزش الكترونيكي در ايران به زمان بهره‌گيري از رايانه‌هاي شخصي در ميان اقشار مختلف فرهنگي- اجتماعي برمي‌گردد. با ايجاد و توسعه‌شبكه‌هاي ارتباطي، تحولات شگرفي در آموزش الكترونيكي به وجود آمده است.دانشگاه بين‌المللي ايران که ترکيبي از امکانات موجود و بالقوه‌دانشگاهيان و فناوران ايراني در خارج از کشور است با همکاري مراکز دانشگاهي ايران، ترکيبي را به وجود آوردند که پيش‌نياز آموزش الکترونيکي در ايران در سطح دانشگاه فراهم گردد. در سال 2002 ميلادي اين دانشگاه نيروهاي خود را ساماندهي کرد و در پي همايش آموزش مجازي اين دانشگاه در اوت 2002، به عنوان اولين دانشگاه مجازي ايران ظاهر شد. پس از آن دانشگاه‌هاي مختلف مانند صنعتي شريف، اصفهان، شيراز، تهران، دانشگاه آزاد منطقه‌جنوب تهران، دانشگاه علوم حديث، و دانشگاه اينترنتي ايران نيز طرح آموزش الکترونيکي را اجرا کردند. هم اکنون وزارت علوم، تحقيقات و فناوري «طرح ملي توسعه‌دانشگاه‌هاي مجازي در کشور» را به اميد تحقق نتايج زير دنبال مي‌کند:
- همگاني‌کردن آموزش عالي،- شکوفايي استعدادهاي افراد خارج از قلمرو رسمي دانشگاه‌ها،- كاهش تعداد متقاضيان ورود به دانشگاه از طريق كنكور،- کاهش هزينه‌هاي مسافرت‌هاي بين‌شهري،- گسترش مرزهاي دانش به فراسوي محدوديت‌هاي سنتي،- حركت در زمينه‌كوچك‌سازي دانشگاه‌ها (از نظر فيزيكي)،- افزايش توان رقابت علمي كشور،- همگامي با كاروان جهاني علم و ارتقاي علمي در قرن حاضر (طرح ملي توسعه‌دانشگاه‌هاي مجازي، 1382).
مزاياي آموزش الكترونيكي الف) شيوه‌ارائه‌دروس به دانشجو- عدم وابستگي كلاس درس به زمان خاص؛- جامعيت، فراگيري، پويايي، روزآمدي و رفع نياز آموزشي در زمان دلخواه- افزايش كيفيت ارائه‌دروس (به دليل ارائه‌دروس به صورت چندرسانه‌اي) ؛- افزايش ميزان اثربخشي و بازدهي آموزشي (به دليل حذف محدوديت‌هاي زماني و مکاني)؛
ب) تعامل بين استاد و دانشجو- عدم نياز به حضور فيزيكي استاد و دانشجو در كلاس درس؛- كاهش زمان و هزينه‌رفت و آمد براي دانشجويان؛- پشتيباني تعداد زيادي دانشجو در يك كلاس؛- امكان ثبت فعاليت‌ها و پيشرفت دانشجويان توسط استاد؛- امكان تهيه‌مدل‌هاي مختلف آموزش توسط استادان؛- ارتباطات آسان و فراگير آموزشي؛
ج) دسترسي به منابع اطلاعاتي- دسترسي پيوسته به كتابخانه‌مجازي؛- جستجوي هوشمندانه؛- انعطاف‌پذيري، دردسترس بودن، و سهولت دسترسي به منابعآموزشي؛ - افزايش حق انتخاب دانشجو در تعيين دوره‌هاي آموزشي؛- تغيير محتواي تدريس (از «محدود و انتخابي» به «نامحدود و متنوع»)؛
د) تغيير نگرش و دانش کاربران- تغيير سطح سواد دانش‌آموختگان (از سواد كلاسيك به خلاقيت وتوليد دانش)؛- تغيير نگرش به آموزش و يادگيري (از فردي به اجتماعي)؛- تغيير نگرش به فراگيران (از «ايجاد رقابت» به «همكاري ومشاركت»)؛- تغيير وظيفه‌فراگيران (از «ذخيره‌سازي اطلاعات و افزايشمحفوظات» به «مديريت اطلاعات و توليد دانش»)؛- افزايش سرعت درآموزش و يادگيري؛- افزايش سطح علمي جامعه؛- قابليت تنظيم آهنگ يادگيري فراگيران؛- محوريت كاربران
هـ) مديريت - مديريت آسان و كارآمد؛- نظارت و كنترل دقيق بر نظام آموزشي و اطلاعات؛- جمع‌آوري سريع بازخوردها و تجزيه و تحليل آن‌ها؛- كاهش هزينه و زمان؛- فراهم‌نمودن فرصت‌هاي آموزشي يكسان براي عموم؛- افزايش سرعت در توسعه و پيشرفت.
زيرساخت‌هاي ضروري براي آموزش الكترونيكي آموزش الكترونيكي مستلزم زيرساخت‌هاي فراواني است كه عبارت‌اند از :1. توسعه‌مهارت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در تمام سطوح جامعه براي عموم مردم؛2. ترغيب و ترويج پژوهش‌هاي آموزشي در زمينه‌فناوري اطلاعات؛3. گسترش كمي و كيفي در توليد نرم‌افزارهاي آموزشي؛4. تجهيز مدارس و دانشگاه‌ها به رايانه و دسترسي به شبكه‌جهاني؛5. توسعه‌مراكز آموزش مهارت‌هاي اطلاعات و ارتباطات؛6. تقويت زيرساخت‌هاي شبكه اينترنت در كشور؛7. گسترش سطح دسترسي عموم به رايانه و شبكه‌جهاني؛8. توسعه‌فرهنگ استفاده از فناوري اطلاعات در امور روزمره.
روش‌ها و انواع آموزش الكترونيكي - آموزش مبتني بر رايانه: در اين شيوه‌آموزش، منابع آموزشي از قبيل ديسك نوري يا فلاپي به فراگير داده مي‌شود و فراگير به صورت انفرادي در زمان و مكان معين، مي‌تواند به آموزش در زمينه‌هاي مورد علاقه‌خود بپردازد.- آموزش مبتني بر وب: دراين روش منابع آموزشي از طريق اينترنت و در محيط وب، در اختيار فراگير قرار مي‌گيرد. در اين روش از سرويس‌هاي پست الكترونيكي، تابلوهاي اعلانات، و چت براي برقراري ارتباط فراگير با منابع آموزشي استفاده مي‌شود. - ويديو كنفرانس: اين روش قابليت‌هايي مثل استفاده از وسايل كمك آموزشي نظير رايانه، دوربين، پروژكتور، ميكروفون، و برقراري ارتباط زنده بين فراگير و متخصصين و معلمان را فراهم مي‌سازد.
- سيستم ماهواره‌اي: اين سيستم از يك هاب (فرستنده) و يك ايستگاه زميني (گيرنده) تشكيل شده است. در اين روش براي آموزش از راه دور، از يك پروژكتور، يك صفحه‌نمايش و رايانه‌اي كه از طريق ماهواره به يك شبكه متصل شده، استفاده مي‌شود.در آموزش مبتني بر وب يا آموزش مجازي، فراگيران مي‌توانند از طريق اينترنت در مركز ثبت‌نام كنند، از دروس ارائه‌شده انتخاب واحد نمايند، جزوه‌درسي موردنظر را مطالعه كنند، از جلسات درس استاد استفاده نمايند و در پايان دوره نيز امتحان دهند. در اين سيستم آموزشي فراگيران مي‌توانند هر روز و هر لحظه كه مايل باشند با استاد و همكلاسي‌هاي خود ارتباط برقرار كنند و با تشکيل گروه‌هاي مباحثه، به تبادل نظر درباره‌مفاد درسي و تمرينات خود با استفاده از اينترنت بپردازند. محتويات دروس ممكن است از طريق اينترنت، يا با استفاده از ويديو و تصاوير دوطرفه (تعاملي) انتقال يابند. ممكن است تلويزيون‌هاي كابلي يا ماهواره‌اي، رسانه‌هاي انتقال‌دهنده‌اين مواد درسي باشند؛ يا منابع درسي بر روي لوح فشرده يا نوار ويديويي يا دي‌وي‌دي يا تركيبي از اين روش‌ها، در اختيار فراگير قرارگيرند.در اين سيستم آموزشي قسمت اعظم آموزش، مبتني بر دروسي است كه هر زمان كه فراگير اراده كند مي‌تواند به سايت مركز متصل شود و آن دروس را دريافت كند. فراگير مي‌تواند چندين بار، مطالب ارائه‌شده را مشاهده كند. در اين سيستم ممكن است افراد ثبت‌نام‌شده براي يك درس، هزاران نفر باشند. آموزش در اين سيستم كاملاً فعال است. آموزش الكترونيكي ثابت كرده كه 20 تا 25 درصد ميزان يادگيري را نسبت به روش‌هاي سنتي آموزش، افزايش مي‌دهد
