O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną

1. O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną Na podstawie książki B.Czarnego „Pozytywizm i falsyfikacjonizm a sądy wartościujące w ekonomii Dagmara K. Radolińska

2. Plan prezentacji • Wstęp • Omówienie czterech wariantów klasyfikacji ekonomii na pozytywną i normatywną • Nowa paretianska ekonomia dobrobytu • Normatywny charakter nowej paretiańskiej ekonomii dobrobytu • Podsumowanie Dagmara Karolina Radolińska

3. Ocenić przydatność podziału współczesnej ekonomii na pozytywną i normatywną Nie jest prawdą , że znaczenie terminów „ekonomia pozytywna” i „ekonomia normatywna” jest jasno zdefiniowane Wśród ekonomistów nie ma zgody, że ekonomia pozytywna zajmuje się opisywaniem i wyjaśnianiem zjawisk, a ekonomia normatywna wykorzystuje ekonomię pozytywną do dawania rad Dagmara Karolina Radolińska

4. Ocenić przydatność podziału współczesnej ekonomii na pozytywną i normatywną NIE JEST OCZYWISTE, czy rozstrzygalne empiryczne twierdzenia o związkach różnych celów należy zaliczyć do ekonomii normatywnej ( dotyczą sądów wartościujących ) czy do ekonomii pozytywnej ( są sprawdzalne empirycznie ). Dagmara Karolina Radolińska

5. Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną STANOWISKO PIERWSZE • Ekonomia pozytywna zajmuje się rozstrzyganymi faktami, a normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących Dagmara Karolina Radolińska

6. Stanowisko pierwsze (D. Begg, R.Dornbusch, S.Fisher) W odróżnieniu od ekonomii pozytywnej • ekonomia normatywna dotyczy sądów wartościujących • wypowiedzi należące do ekonomii normatywnej są niesprawdzalne – nie możliwe do sklasyfikowania ze względu naprawdę lub fałsz Dagmara Karolina Radolińska

7. Przykład – sprzeczne opinie „Ekonomia dobrobytu stanowi dział ekonomii, który dotyczy kwestii normatywnych. Jej celem nie jest opisanie, jak działa gospodarka, lecz ocena, jak dobrze ona działa” D. Begg, R. Dornbush, S. Fisher Dagmara Karolina Radolińska

8. Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną STANOWISKO DRUGIE • Autorzy uznają, że instrumentalne sądy wartościujące stanowią część ekonomii pozytywnej, uzasadniając to ich rozstrzygalnością Dagmara Karolina Radolińska

9. Stanowisko drugie Woll • Skrajne ograniczenie zakresu ekonomii normatywnej • Ekonomia normatywna składa się z samych nieinstrumentalnych sądów wartościujących Dagmara Karolina Radolińska

10. Przykład – sprzeczne opinie • Wypowiedz „ Czynniki produkcji powinny być w pełni wykorzystane” – stanowi sąd wartościujący, – może mieć jednak charakter naukowy Dagmara Karolina Radolińska

11. Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną STANOWISKO TRZECIE • Ekonomia pozytywna zajmuje się rozstrzygalnymi faktami, a ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sadów wartościujących • Wypowiedzi o skuteczności środków osiągnięcia danego celu stanowią część ekonomii normatywnej, a nie pozytywnej. Dagmara Karolina Radolińska

12. Stanowisko trzecie (Hausmann i McPherson) • Nauka pozytywna może być, powinna być i jest WOLNA OD WARTOŚCI • Nauka normatywna polega na: • badaniach z zakresy polityki gospodarczej i wartości • stosowaniu ekonomii pozytywnej w celu badania problemów pozostających w bezpośrednim związku z wartościami Dagmara Karolina Radolińska

13. Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną STANOWISKO CZWARTE • Ekonomia pozytywna dotyczy wypowiedzi rozstrzygalnych a ekonomia normatywna – nierozstrzygalnych • Instrumentalne sądy wartościujące – część ekonomii pozytywnej Dagmara Karolina Radolińska

14. Stanowisko czwarte( Heilbroner) • Złamaniem reguły niewartościowania jest: • Dokonanie oceny skuteczności środków • Pomylenie korelacji statystycznej ze związkiem przyczynowo- skutkowym • Przyjęcie niewłaściwych założeń o maksymalizacji • Tendencyjny dobór pewnej problematyki • Tendencyjna ocena wyników uzyskanych w trakcie badania Dagmara Karolina Radolińska

15. Przykład – Robbins „Nie istnieją żadne metody umożliwiające porównanie wielkości zadowolenia osoby A i osoby B. (…) Introspekcja ani nie umożliwia podmiotowi A odkrycie tego, co dzieje się w umyśle podmiotu B, ani też podmiotowi B odkrycie tego, co dzieje się w umyśle podmiotu A.” Dagmara Karolina Radolińska

16. Przykład - Blaug „Ponieważ w każdym praktycznym zaleceniu ekonomicznym zawierają się interpersonalne porównania użyteczności, te zaś nie dają się zweryfikować, przeto w praktyce w ekonomii dobrobytu zawsze prawie występują sady wartościujące” „Nie wszystkie niemożliwe do sprawdzenia sądy są sądami wartościującymi” Dagmara Karolina Radolińska

17. Nowa paretiańska ekonomia dobrobytu • powstała w latach 30-tych • Analiza środków osiągnięcia danego celu w postaci maksymalizacji społecznego dobrobytu – ekonomia normatywna • Wolna od nieinstrumentalnych sądów wartościujących • Rozróżnienie pomiędzy ekonomia normatywną a pozytywną miało się od tej pory pokrywać z rozróżnieniem pomiędzy niespornymi faktami i niespornymi sądami wartościującymi Dagmara Karolina Radolińska

18. Optimum Pareta vs. Potencjalny zysk w sensie Pareta Hicks i Kaldor Pareto Optimum Pareta – definicja zbiorowego zadowolenia. Nie wiadomo, które z nieskończenie wielu optimów jest lepsze a które gorsze Wzrost dobrobytu ekonomicznego czyli taka zmiana która mogłaby polepszyć czyjąś sytuację, nie pogarszając przy tym niczyjego położenia. Potencjalny zysk w sensie Pareta!!! Warunkiem koniecznym nie jest rzeczywiste wypłacenie rekompensaty lecz jedynie możliwość dokonania takiego transferu Dagmara Karolina Radolińska

19. Krytyka Scitovsky’iego • Zmiana alokacji, której efektem jest zwiększenie się dobrobytu w sensie Hicksa - Kaldora, cofnięta również powoduje wzrost dobrobytu w sensie Hicksa-Kaldora B A A B Płatność kompensacyjna A’ Płatność kompensacyjna B’ Również w przypadku zmiany alokacji z B na A istnieje płatność kompensacyjna B’, której ewentualne przekazanie pozwoliłoby społeczeństwu osiągnąć Potencjalny zysk Pareta Dagmara Karolina Radolińska

20. Modyfikacja Scitovsky’iego również opatrzona sprzecznością • O wzroście dobrobytu w wyniku pewnej zmiany alokacji dóbr w gospodarce można mówić jedynie wtedy gdy spełnione jest kryterium Hicksa- Kaldora, a jednocześnie powrót do wyjściowej sytuacji nie powoduje wzrostu dobrobytu w sensie Hicksa-Kaldora. • Nie wyklucza to pojawienia się sprzeczności, które można wyeliminować nakładając kolejne ograniczenia Dagmara Karolina Radolińska

21. Podsumowanie Terminy ekonomia pozytywna i ekonomia normatywna są wieloznaczne i często mylnie używane Niepotrzebne spory Alternatywa: Usunięcie wieloznaczności Porzucenie wieloznacznej klasyfikacji ekonomii na ekonomie normatywna i pozytywna – przejęcie ważnych funkcji podziału przez krytykę Dagmara Karolina Radolińska

22. Podsumowanie • Celem ekonomii jest ustalenie prawdy o gospodarowaniu, a nieinstrumentalne sądy wartościujące nie podlegają ocenie w kategoriach prawdy i fałszu. • Mieszanie twierdzeń opisowych i twierdzeń wartościujących umożliwia głoszenie dowolnych tez, których nie sposób obalić. Dagmara Karolina Radolińska

23. WYSTARCZY ŚWIADOMOŚĆ SPECJALNEGO STATUSU LOGICZNEGO SADÓW WARTOŚCIUJĄCYCH I POWSTRZYMANIE SIĘ PRZED POCHOPNYM UTOŻSAMIANIEM ICH Z SĄDAMI OPISOWYMI Dagmara Karolina Radolińska

24. DZIĘKUJĘ Dagmara Karolina Radolińska