E N D
هميشه افرادى هستند كه با علاقهى زيادى از ايدههايشان صحبت به ميان مىآورند؛ از كارهايى كه تا به حال انجام دادهاند و از كارهاى بزرگى كه مىخواهند به راه اندازند، مىگويند. بعضى از اين افراد هميشه در افكارشان سردرگم هستند. اينگونه افراد رؤياها و ايدههاشان را مرتب نمىكنند و خيلى وقتها پيش مىآيد كه حرف قبلى خودشان را تغيير مىدهند؛ يا جور ديگرى آن را بيان مىكنند، يا اصلاً حرف ديگرى مىزنند. آيا مىشود صحبتهاى پراكنده را متمركزتر و دقيقتر در يك جا نوشت؟ يك كارآفرين مىگويد: «تا چيزى نوشته نشود وجود نخواهد داشت.»
برنامه کسب و کار(Business Plan) برنامه کسب و کار(Business Plan)عبارت است از يك برنامه كه آينده و توسعهی يك كسب و كار را معين مىكند و اغلب يك دورهی چند ساله را در برمىگيرد.
زمان، تلاش، پژوهش و انضباط لازم در تهيه يك برنامهی تجاري، كارآفرين را مجبور ميسازد كه به پروژه اقتصادي هدفمندانهتر و دقيقتر نگاه كند. تحليلهاي رقابتي، مالي و اقتصادي كه در برنامهی تجاري وجود دارد، كارآفرين را مجبور ميسازد كه به فرضيات موفقيت پروژهی اقتصادي، موشكافانهتر نگاه كند. از آنجا كه باید در برنامهی تجاري به تمام زواياي پروژهی اقتصادي توجه شود، كارآفرين راهكارهاي عملكردي و نتايج قابل انتظار را براي ارزيابان خارج، تهيه و امتحان ميكند. در برنامهی تجاري اهداف را ميسنجد و معيارهاي سنجشي براي مقايسه پيشبينيها و نتايج واقعي را فراهم ميكند. برنامهی تجاري تكميلشده، يك ابزار ارتباطي براي منابع مالي خارجي است. همچنين ابزاري براي راهنمايي پروژهی اقتصادي به سوي موفقيت است. برنامهی تجاري براي تامین کنندگان منابع مالي، مزاياي زير را دارد: برنامهی تجاري براي منابع مالي، پتانسيل بازار را به دقت بيان ميكند و براي به دست آوردن قسمتي از آن بازار راههايي ارایه ميدهد. با استفاده از بيلانهاي مالي احتمالي، برنامه تجاري توضيح ميدهد كه آيا اين پروژه اقتصادي نياز به دريافت وام دارد يا سود ويژهی خالصي دارد. برنامه، خطرات بحراني و موارد مهم را با بحثهاي موشكافانه مشخص ميكند و شانس موفقيت پروژه اقتصادي را افزايش ميدهد. با نگاه كلي به پروژه، برنامهی تجاري ديد كامل و فشردهاي از اطلاعات لازم براي ارزيابي مالي و تجاري در اختيار منابع مالي قرار ميدهد. ]1[ مزایای برنامه کسب و کار
زمان، تلاش، پژوهش و انضباط لازم در تهيه يك برنامهی تجاري، كارآفرين را مجبور ميسازد كه به پروژه اقتصادي هدفمندانهتر و دقيقتر نگاه كند. تحليلهاي رقابتي، مالي و اقتصادي كه در برنامهی تجاري وجود دارد، كارآفرين را مجبور ميسازد كه به فرضيات موفقيت پروژهی اقتصادي، موشكافانهتر نگاه كند. از آنجا كه باید در برنامهی تجاري به تمام زواياي پروژهی اقتصادي توجه شود، كارآفرين راهكارهاي عملكردي و نتايج قابل انتظار را براي ارزيابان خارج، تهيه و امتحان ميكند. در برنامهی تجاري اهداف را ميسنجد و معيارهاي سنجشي براي مقايسه پيشبينيها و نتايج واقعي را فراهم ميكند. برنامهی تجاري تكميلشده، يك ابزار ارتباطي براي منابع مالي خارجي است. همچنين ابزاري براي راهنمايي پروژهی اقتصادي به سوي موفقيت است. برنامهی تجاري براي تامین کنندگان منابع مالي، مزاياي زير را دارد: برنامهی تجاري براي منابع مالي، پتانسيل بازار را به دقت بيان ميكند و براي به دست آوردن قسمتي از آن بازار راههايي ارایه ميدهد. با استفاده از بيلانهاي مالي احتمالي، برنامه تجاري توضيح ميدهد كه آيا اين پروژه اقتصادي نياز به دريافت وام دارد يا سود ويژهی خالصي دارد. برنامه، خطرات بحراني و موارد مهم را با بحثهاي موشكافانه مشخص ميكند و شانس موفقيت پروژه اقتصادي را افزايش ميدهد. با نگاه كلي به پروژه، برنامهی تجاري ديد كامل و فشردهاي از اطلاعات لازم براي ارزيابي مالي و تجاري در اختيار منابع مالي قرار ميدهد. ]1[ مزایای برنامه کسب و کار
برنامه کسب و کاريك صفحهاى «برنامه تجارى» نوشتن مهمترين چيزى است كه براى شروع يك كسب و كار بايد تهيه كرد. به قولى «برنامه تجارى» براى كارآفرين يك نقشهی راه است. اما براى نوشتن يك برنامه کسب و کاربايد از كجا شروع كرد؟ «جيم هوران» كه خود را يك كارآفرين مىداند، معتقد است كه كار، پيچيده، منابع، محدود و وقت، طلاست. جايى براى اشتباهات بزرگ وجود ندارد؛ ولى نوشتن يك برنامه کسب و کاروقت زيادى مىگيرد. لذا جيم هوران روشى نوين براى نوشتن برنامه کسب و کارو برنامهريزى كارى تدوين نمود و اين روش را «برنامه کسب و کاريك صفحهاى» نام نهاد.
اجزای برنامه کسب و کار • چشمانداز • مأموریت • اهداف • استراتژى • برنامه
چشم انداز سوال کلیدی: فعاليتتان را چطور تصوير مىكنيد؟ چشمانداز بايد مفصل، پر محتوا و آرمانى باشد؛ بايد ذهن را تحريك كند، خواننده را سر ذوق بياورد و در عين حال تصوير واضحى از كار ارایه بدهد.
سوالات تحریک کننده ذهن چی ؟ چرا؟ چگونه ؟ کی ؟ کجا ؟ کی ؟
چی؟؟؟ در این قسمت ذهن بر روی ماهیت و چیستی کار متمرکز میشود. بهتر است با استفاده از تکنیک طوفان ذهنی فردی موضوع را در وسط صفحهای نوشته و هر آنچه به آن مرتبط میشود بر روی کاغذ نوشت. بعد هریک از موضوعات مرتبط را جداگانه در کاغذ دیگری نوشته و سعی کنید باز هم موضوعات مرتبط را پیدا کنید . تا ذهن شما ابعاد دیگری از کار را تداعی کند .
چرا؟ باید سعى نمود در اين قسمت از تكنيك «چرا» استفاده كرد. گاهی آنقدر کار بدیهی به نظر می رسد که هرگز این سؤال پرسیده نمیشود، اما بیشتر مواقع، دانستن دقیق چرایی کار به چگونگی آن کمک شایان ذکری میکند. • چرا اين فعاليت ايجاد مىشود؟ • مشتريان چرا از اين خدمات و محصولات استفاده مىكنند؟ • چرا بانك و سرمايهگذار و ديگر تأمينكنندگان منابع بايد هزينههاى اين كار را تأمين كنند؟
چگونه؟ برای ذهنانگیزی بیشتر از تکنیک «چه میشود اگر» استفاده شود. • چگونه منابع تخصیص داده میشود؟ • چگونه هزینهها تأمین میشود؟ • چه توانمندی در تیم کارآفرین وجود دارد؟ • قرار است سرمايه و هزينههاى اين فعاليت از كجا تأمين شود؟
کجا؟ سعی کنید به بعد مکان برنامه خود فکر کنید شاید یادآوری بعد مکانی کار از لحاظ محلی، منطقهای، ملی ویا بینالمللی ایدهی جدیدی را در ذهن شما بوجود آورد. شركت شما محلى، منطقهاى، ملى يا بينالمللى است؟
کجا؟ سعی کنید به بعد مکان برنامه خود فکر کنید شاید یادآوری بعد مکانی کار از لحاظ محلی، منطقهای، ملی ویا بینالمللی ایدهی جدیدی را در ذهن شما بوجود آورد. شركت شما محلى، منطقهاى، ملى يا بينالمللى است؟
سعی کنید به بعد مکان برنامه خود فکر کنید • شاید یادآوری بعد مکانی کار از لحاظ محلی، منطقهای، ملی ویا بینالمللی ایدهی جدیدی را در ذهن شما بوجود آورد. • شركت شما محلى، منطقهاى، ملى يا بينالمللى است؟ کجا ؟؟؟
كى؟ در اینجا کیستی برنامه شما مشخص می شود . باید تمام ذینفعان برنامه را در ذهن خود مرور کرد تا بتوان منافع همه را در برنامه لحاظ نمود و بین این منافع تعادل برقرار کرد. مشترىها چه كسانى هستند؟ همکاران استراتژيك شما چه کسانی هستند؟ چه كسانى مىتوانند نظرات تخصصى و استراتژيك بدهند و در رشد صحيح اين فعاليت كمك كنند؟ آیا نمی توان افراد یا سازمانهای دیگری را در برنامه ذینفع قرار داد ؟
كِى؟ آیا بعد زمان، ایدهی جدید و یا فرصتی را در اختیار قرار نمیدهد؟ چه موقع قرار است اين فعاليت اقتصادى راه بيفتد؟ چه موقع به فضاى ادارى، توليد، توزيع نياز خواهد بود؟ چه موقع بايد انتخاب، آزمايش و قابل استفاده شوند؟ چه زمان فرصت مناسبی برای این کار است ؟
سعی کنید نکات مثبت و منفی و جالب برنامه خود بیان نمائید. PMI رابا بهره گیری از تکنیک • باید سه ويژگى مثبت كالا يا خدمات را نوشت. • سه كار بگوييد كه اين كالا يا خدمات قرار نيست انجام بدهد؟ • سه نکته جالب برنامه خود را ذکر کنید. • سه ويژگى يك شركت موفق را بنويسيد كه آن را تأييد مىكنيد و دوست داريد از آن الگو بگيريد؟ • سه ويژگى شركتى را بگویيد كه نمىخواهيد مثل آن باشيد. • سه نکته جالب رقیبان خود را بیان کنید .
2-تکنیک اسکمپرSCAMPER SubstituteCombineAdapt(adopt)Modify(magnify)Put to other usesEliminateRearrangement
می توانید از تکنیک اسکمپر SCAMPER استفاده کنید. S نماينده واژه Substitution به معنى جانشين سازى است. يعنى اينكه «چه چيزى را مىتوان جانشين X نمود؟» • چه مکانی را ميتوانيم بهجاي مکان فعلي به كار بريم؟ C نماينده واژه Combine به معنى تركيب كردن است. يعنى اينكه «X را با چه چيزى مىتوان تركيب كرد؟» • آیا مکان فعلی را نمی توان با مکان دیگری ترکیب کرد ؟ A نماينده واژه Adapt به معنى رفاه، سازگارى و تعديل كردن است. تعديل به معنى كمى تغيير در جهت راحتى يا زيبايى بيشتر است. • مکان فعلی می توان شبيه چه چيزي ميتوانيم بسازيم؟ • آيا چيز مشابهي وجود دارد كه بتوان از آن اقتباس كرد؟ • چه ايدههاي ديگري پيشنهاد ميكنيد؟ • آیا نمی توان مکان را شبیه L بسازیم اگر کمی خمیده کنیم چطور؟
M نماينده واژه Maginfy به معنى بزرگ سازى است. • چه تغييري ميتوانيم در اين مکان بدهيم؟ • چطور است شكل، رنگش، اندازه اش و. .. را تغيير دهيم؟ • آيا بايد بزرگتر گردد؟ • چرا آن را چند برابر نكنيم؟ P نماينده واژه Put to other uses به معنى استفاده در ساير موارد است. يعنى اينكه: «چه استفاده ديگرى مىتوانيم از X بكنيم؟» • چه استفادههايي دیگری می توان از مکان موجود نمود ؟ • چگونه ميتوان اين مکان را تغيير داد تا براي كاربرد جديد مناسب گردد؟ E حرف ابتداى واژه Ellimination است و معنى حذف كردن را دارد. سؤال چه چيزى مىتوان از X حذف كرد؟ سؤال مؤثر ديگرى در بروز خلاقيت است؛ • چگونه ميتوان مکان را متراكمتر، فشردهتر و جمع و جورتر كنيم؟ • چه ميشود اگر كوچكتر شود؟ • چطور است اين را از آن مجزا كنيم؟ R نماينده واژه Reverse است و معنى آن معكوس سازى است. • اگر X را برعكس كنيم چه مىشود؟
مأموریت سوال کلیدی: چرا یک فعالیت اقتصادى شكل مىگيرد؟ • شرح مأموریتهاى مؤثر، كوتاه هستند و جلب توجه مىكنند. • شرح مأموریت، تعهد و وفادارى به كار را نشان مىدهد. باید از خود پرسيد شركت متعهد شده چه چيزى براى مشتريان و طرفدارانش توليد كند؟ تحت چه شرايطى از مشتريان خود عذرخواهى مىكند؟ و براى جلب رضايت آنها چه مىكند؟ • شرح ماموریت چرایی کار را برای ذینفعان آن مشخص می کند . • مهمترین و مشکلترین موضوع در شرح ماموریت برقراری تعادل بین منافع ذینفعان است
حد و مرز کار را مشخص کنید. • سه ويژگى بهترين مشتريان فعلى يا احتمالى را بنويسيد؟ حال تصور کنید اگر همه مشتریان شما اینگونه بودند چه می شد؟ • سه ويژگى كسانى را بگویيد كه ترجيح مىدهيد مشترى شما نباشند؟ حال تصور کنید اگر همه مشتریان شما اینگونه بودند چه می شد؟
حد و مرز کار را مشخص کنید. • سه ويژگى بهترين مشتريان فعلى يا احتمالى را بنويسيد؟ حال تصور کنید اگر همه مشتریان شما اینگونه بودند چه می شد؟ • سه ويژگى كسانى را بگویيد كه ترجيح مىدهيد مشترى شما نباشند؟ حال تصور کنید اگر همه مشتریان شما اینگونه بودند چه می شد؟
حد و مرز کار را مشخص کنید. • سه ويژگى بهترين مشتريان فعلى يا احتمالى را بنويسيد؟ حال تصور کنید اگر همه مشتریان شما اینگونه بودند چه می شد؟ • سه ويژگى كسانى را بگویيد كه ترجيح مىدهيد مشترى شما نباشند؟ حال تصور کنید اگر همه مشتریان شما اینگونه بودند چه می شد؟
اهداف سوال کلیدی: موفقيت در اين كار چگونه تعريف میشود؟ اشخاص هدفمند كسانى هستند كه در شرايط خاص مىدانند چه مىخواهند و براى رسيدن به مقاصد خود از اهداف و برنامههاى از پيش تعيين شده كمك مىگيرند. اهداف را به شكل مقاصد ويژه و قابل اندازهگيرى مىنويسيم.
موفقيت در چیست؟ موفقيت از كجا ناشى مىشود؟ کارآفرینان میتوانند با ذهن انگيزى سه مورد از موفقيتهايى را كه دوست دارند در پايان امسال و سال بعد جشن بگيرند، بنويسند. باید به تجربههاى قبلى فكر كرد و دید که از آنها چه ياد گرفتهمیشود. موفقيتهاى پیشین چه بودهاند؟ باید جزئيات آنها را شرح داد. اشتباههاى گذشته چه بودهاند؟ از اين اشتباهها چه چيزهايى میتوان ياد گرفت؟
امور مالى: فروش، سود، سود ناخالص، نقدينگى، بدهى بازاريابى: تبليغات، سهم بازار، وجههى عمومى، تعداد مشترىها و خدمات به مشترى منابع انسانى: روحيه، حقوق و مزايا، محيط كار، كارآيى نيروى كار تحقيق وتوسعه: كاركرد محصولات جديد، تاريخ عرضه فرصتهاى بازار و دانش فنى توليد: فرآيند ظرفيت، كيفيت، موجودى كالا و مواد اوليه اهداف: شخصى، يادگيرى، نياز به خلاقيت، رشد شخصى و وجههى اجتماعى خودشكوفايى ساير موارد: بانك، عرضه كنندهی سرمايه، اجتماع، تجهيزات . . .
استراتژىها سوال کلیدی: چگونه اين فعاليت رشد یافته و اداره میشود؟ استراتژیها عوامل رشد دهنده و کندکننده کار را شخص میکند استراتژىها جهت، معيار و روشهاى ايجاد و ادارهى فعاليت کارآفرینان را تنظيم مىكنند. مرزها و مسيرهايى كه استراتژىها مشخص مىكنند، كمك مىنمايد تا تصميمات به خوبی ارزشيابى شوند. در این قسمت باید فرصتها و تهدیدها مشخص شود .
عوامل مهم در ايجاد فعاليت • عواملى را كه در رشد و عملكرد کار تأثير جدى دارند، علامت بزنيد. براى اين كار از هدف استفاده كنيد. در صورت لزوم مىتوان عوامل ديگرى را هم به فهرست اضافه كرد. • داشتن بازار، كارمندها، مراجع، خدمات پس از فروش و .... • قيمت كالا، مديريت زمان، حسن شهرت، جريان نقدينگى و .... • كيفيت، توانايىهاى ديگران، سرمايه موفقيت مكانى و .... • تكنولوژى، همكارىهاىاستراتژيك، تك بودن كالا، دانش فنى و ....
برنامهها سوال کلیدی: براى رسيدن به مقاصدتان دقيقاً چه كار مىكنيد؟ • به وسيلهی برنامهها مىتوان به اهداف خود دست یافت. • برنامهها يا دستورالعملها بايد معنىدار باشند و اهميت و ميزان رشد فعاليت را نشان دهند. • هر يك از برنامهها يك پروژه هستند. • ايدهآل اين است كه برنامهها به هدف و استراتژى نيز مربوط باشند. • برنامهها جهتگيرى كار را نشان مىدهند • هريك از فعاليتها را توضيح مىدهند. سررسيد هر فعاليت نيز در برنامهها مشخص مىشود.
برنامه بازاریابی • محصول • قیمت • تبلیغ • توزیع هزینه
اجزاي برنامه کسب و کار • صفحهي جلد و فهرست • معرفي • خلاصه برنامه • چشمانداز (ماهیت ، ضرورت چگونگی ، افراد مشارکت کننده، زمان و مکان ) • مأموريت • راهبرد • اهداف • برنامهها • برنامه بازاريابي • برنامه توليدي • برنامه سازماندهي • برنامه مالي • برنامه زمانبندي • ضمائم
هر داده تحليلي به يكي از دستههاي ذيل، بسته به اهميت آن، تعلق دارد. • موارد الزامي: (Must-Have) شامل فاكتورهاي اساسي هستند كه اگر وجود نداشته باشند، برنامه تجاري مردود ميشود. • موارد ترجيحي (Should-Have): شامل فاكتورهايي ميشوند كه تاثير تعيينكننده روي تصميمگيري ميگذارند (نتيجهگيري). اين موارد با علامت SH مشخص ميشوند. • مواردي غيرضروري، اما مفيد(Good-To-Have): شامل فاكتورهايي هستند كه به تنهايي بر تصميمگيري نهايي تاثير نميگذارند، اما ميتوانند مورد را قويتر/ ضعيفتر ميكنند. اين موارد با علامت GTH مشخص ميشوند.
کليات برنامه ۱۰ امتياز • آينده نگري برنامه ( چشم انداز ، ماموريت اهداف و راهبردها) ۵ امتياز • نوآوري و خلاقيت ۱۵ امتياز • برنامه مالي ۱۵ امتياز • برنامه بازار يابي ۲۰ امتياز • برنامه سازماندهي ۱۵ امتياز • برنامه توليد يا خدمات ۱۵ امتياز • شفافيت و صداقت در برنامه ۵ امتياز
کليات برنامه ۱۰ امتياز • برنامه مورد نظر بايد شامل موارد زير باشد تا بتواند کل ۵ امتياز را داشته باشد: • عنوان برنامه • معرفي • خلاصه برنامه • چشمانداز • مأموريت • راهبرد • اهداف • برنامه بازاريابي • برنامه توليدي • برنامه سازماندهي • برنامه مالي • برنامه زمانبندي • ضمائم
آينده نگري و مديريت برنامه ۵ امتياز • برنامه بايد چشم اندازي آرماني اهدافي شفاف و در آن تعهدات کسب و کار به ذينفعان آن مشخص شده باشد و خطرات و موقعيتهاي آن مشخص شده باشد. • آيا شركت Mission/Vision واضح و مربوطي دارد؟ • آيا شركت اهداف و استراتژي كارا و اثربخشي را براي موفق نمودن اين برنامه دارد؟ • آيا اهداف تعيين شده قابل دستيابي است؟ • آيا اهداف تعيين شده به Mission/Vision شركت ارتباط دارد؟ • تحليل SWOT چقدر به واقعيت نزديك است؟ • آيا قوتهاي شركت بيشتر از ضعفهاي آن است؟ • آيا صلاحيتهاي محوري (Core Competence) شركت به اجراي اين برنامه كمك مي كند؟ • آيا تعداد سهامداران شركت زياد است؟ • ضعفهاي شركت به انجام اين برنامه لطمه مي زند؟ • تهديدهاي بازار براي اين برنامه بحراني است؟ • فرصتهاي بسياري براي اجراي اين برنامه در بازار وجود دارد؟ • تعداد پرسنل كليدي شركت براي اجراي اين برنامه كفايت ميكند؟ • مديريت • تيم مديريت آموزش، تحصيلات و تجربه كافي را براي اداره موفق اين برنامه دارند؟ • شركت مزيتهاي رقابتي از جنبه مديريت دارد؟ • نمودار سازماني و ارتباط گزارش دهي مشخص وجود دارد؟ • شركت مشاوران مجرب را براي موفقيت برنامه در اختيار دارد؟ • شركت برنامه استخدامي روشن و مشخصي براي پر كردن شغلهاي كليدي خالي دارد ؟
نوآوري و خلاقيت ۱۵ امتياز • انواع نوآوري • نوآورى در منابع و مواد خام اوليه: • نوآورى در محصول: • نوآورى در روشها و فرآیند توليد: • نوآورى در تشكيلات و سازمان ادارى و اجرايى: • نوآورى در بازار (ورود به بازارهاى جديد): • انواع نوآورىهاى ديگرى را نيز مىتوان نام برد، همچون نوآورى بنيادى كه موجب تغيير و تحول اساسى و بنيادى در سازمان مىشود و نيز نوآورى مبتنى بر ساختار فناورى كه منجر به وارد كردن مواد يا تجهيزاتى از ديگر حوزههاى صنعت براى توليد محصول جديد مىشود كه با تركيب چند تكنولوژى، محصول متفاوتى ارایه مىشود. • سطوح نوآوري • هريک از انواع نوآوري بر اساس سطح نوآوري امتياز داده مي شود . • راهحلهاى معمولى و بديهى ۵امتياز • نوآورىهاى كوچك در يك موضوع ۱۰ امتياز • نوآورى بزرگ در يك تكنولوژى ۱۵ امتياز • نوآورى خارج از محدوده تكنولوژى ۱۵ امتياز
برنامه مالي ۱۵ امتياز • در تهيه برنامه مالي بايد موارد زير را تعيين کنيد: • صورتهاي مالي و ترازنامه واقعي • صورتهاي مالي سالهاي آتي • ترازنامههاي سالهاي آتي • تحليل محاسبات و نقطه سر به سر • کنترل هزينه • بررسي نحوه تامين منابع مالي
برنامه بازار يابي ۲۰ امتياز • برنامه بازاريابي شامل دو بخش کلي: • تحقيق و تحليل بازار • راهبرد بازاريابي
برنامه سازماندهي ۱۵ امتياز • سوالات کليدي که بايد پاسخ داده شود به شرح زير است : • نوع مالکيت سازمان چگونه است؟ • اگر سازمان شراکتي است، شرکا چه کساني هستند؟ و مدت توافق آنها چه مقدار است؟ • اگر سازمان سهامي است، سهامداران چه کساني هستند؟ و سهم هر يک چه مقدار است؟ • اعضاي گروه مديريت چه کساني هستند؟ و سابقهي هر کدام چقدر است؟ نقاط ضعف و قوت آنها چيست؟ • نيازهاي كاركنان موجود چه چيزهايي است؟ • برنامه فرد کارآفرين براي استخدام و تربيت افراد چيست؟ • پيشنهادات در مورد حقوق، مزايا، تعطيلات و مرخصيها چيست؟
برنامه توليد ۱۵ امتياز • موارد زير را در مورد بخش عملياتي و توليدي خود ذکر کنيد: • چرخه عمليات • محل جغرافيايي • تجهيزات • راهبردها و برنامههاي توليد • وضعيتهاي قانوني و اداري