ธีรเดช ฉายอรุณ หลักสูตรประชากรศึกษา ภาควิชาศึกษาศาสตร์

1. ประเด็นทางจริยธรรมสำหรับการวิจัย เชิงปริมาณทางสังคมศาสตร์(Ethical Issues in Social Sciences Quantitative Research) ธีรเดช ฉายอรุณ หลักสูตรประชากรศึกษา ภาควิชาศึกษาศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

2. การวิจัยเชิงปริมาณทางสังคมศาสตร์การวิจัยเชิงปริมาณทางสังคมศาสตร์ • เชื่อว่าปรากฎการณ์ทางสังคมนั้นมีลักษณะ Single reality หรือ สากล เหมือนกันทั้งหมด (เหมือนปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ) • วิธีการทางวิทยาศาสตร์ (วัด ควบคุม ทดลอง ทดสอบ) จึงใช้ศึกษาปรากฎการณ์ทางสังคมได้ • Design, Measurement, Statistics เป็นกลไกหลักในการเข้าถึงความรู้ความจริง (ลดความลำเอียงจากผู้วิจัย) • ประเด็นทางจริยธรรมจึงใช้วิธีคิดเดียวกับการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ในคนทั่วไป Adapted from Teddlie C., and Tashakkori, A. (2009). Foundations of Mixed Methods Research.

3. ความเชื่อเรื่องจริยธรรมของการวิจัยเชิงปริมาณความเชื่อเรื่องจริยธรรมของการวิจัยเชิงปริมาณ • เป็นจริยธรรมเชิงสัมบูรณ์ (Ethical absolutism) • มีกฎเกณฑ์ตายตัว (single standard) ว่าด้วยเรื่องของ การเคารพมนุษย์ ความเสี่ยง และประโยชน์ ในการพิจารณาจริยธรรมการวิจัย • ไม่ขึ้นกับบริบท ความเชื่อของผู้วิจัย หรือสังคมนั้นๆ คือมีความเป็นสากล • ช่วยให้เราตัดสินเชิงจริยธรรมได้ง่ายขึ้น (มี code of conduct) • มักถูกโต้แย้งว่า บางครั้งเราก็ไม่อาจพูดได้ชัดเจน 100% ว่าอะไรถูกหรือผิดเสมอไป

4. การตัดสินเชิงจริยธรรมการวิจัยเชิงปริมาณการตัดสินเชิงจริยธรรมการวิจัยเชิงปริมาณ สูง A B Ethical Dilemmas ความเสี่ยง ต่ำ C D ต่ำ สูง ประโยชน์ Adapted from: Panter, A.T., & Sterba, S.K. (2011).Handbook of Ethics in Quantitative Methodology. New York: Routledge.

5. การตัดสินใจเชิงจริยธรรมการวิจัยเชิงปริมาณ (ต่อ) Panter, A.T., & Sterba, S.K. (2011). Handbook of Ethics in Quantitative Methodology. New York: Routledge. • เชื่อว่าคุณภาพของวิธีวิทยา (Methodological quality) สะท้อนการมีจริยธรรมการวิจัย • คุณภาพของวิธีวิทยานั้นครอบคลุม • การกำหนดประเด็นปัญหา/ คำถามในการวิจัย • การออกแบบการวิจัยและการสุ่มตัวอย่าง • กระบวนการได้มาซึ่งข้อมูล • การวิเคราะห์และรายงานผลการวิจัย • งานวิจัยที่ได้แสดง/นำเสนอว่า ใช้วิธีวิทยาอย่างมีคุณภาพทุกขั้นตอน ถือว่าได้ควบคุมความเสี่ยงระดับหนึ่งแล้ว การตัดสินใจมีแนวโน้มไปทาง ZoneD

6. การกำหนดประเด็นปัญหา/ คำถามการวิจัย ยิ่งมีมาก อาจไปอยู่ในพื้นที่ B หรือ D ขึ้นอยู่กับระดับความเสี่ยง แต่ก็มีแนวโน้นที่น่าจะทำ • คำถามเชิงจริยธรรม คือการวิจัยนี้ควรทำหรือไม่? หรือการวิจัยนี้เป็นประโยชน์ต่อใคร? • แม้จะเกิดจากความคิดริเริ่มของผู้วิจัย แต่ก็ควรคำนึงถึงเรื่องต่อไปนี้ • ผลกระทบในทางบวกที่จะเกิดขึ้นจากผลการวิจัยนี้ • มีสถานการณ์ที่แสดงให้เห็นถึงปัญหา • เป็นประเด็นที่อยู่ในกระแสสังคม หรือสอดคล้องกับนโยบาย (ท้องถิ่น รัฐ/ประเทศ โลก) และมีการขับเคลื่อน ทั้งในประเทศและต่างประเทศ

7. การออกแบบการวิจัย • บนประโยชน์ที่ไม่ต่างกันมาก การออกแบบการวิจัยที่ต่างกันช่วยเพิ่มความเสี่ยง (เข้าสู่พื้นที่ B) หรือลดความเสี่ยง (เข้าสู่พื้นที่ D) ให้กับผู้เข้าร่วมการวิจัย เช่น • Survey vs. Experiment • Single treatment vs. Combined treatment • Single measure vs. Repeated measures • การวิจัยที่ศึกษากับกลุ่มเปราะบาง เพิ่มความเสี่ยงให้กับผู้เข้าร่วมการวิจัย แต่เรามักจะเลี่ยงได้ยาก

8. ขนาดกลุ่มตัวอย่างกับจริยธรรมการวิจัย!ขนาดกลุ่มตัวอย่างกับจริยธรรมการวิจัย! • ขาดกลุ่มตัวอย่างเกี่ยวข้องกับการสรุปผลการวิเคราะห์ข้อมูลอย่างมาก และขนาดกลุ่มตัวอย่างที่ไม่เหมาะสม ทำให้ข้อสรุปของการวิจัยขาดความน่าเชื่อถือ • ขนาดกลุ่มตัวอย่างที่เหมาะสมช่วยสนับสนุนให้เกิด Statistical power และ Accuracy • Statistical power ความน่าจะเป็นที่เราสรุปได้อย่างถูกต้องว่าตัวแปรมีความสัมพันธ์กันหรือ treatment นั้นได้ผล (กลุ่มตัวอย่างมาก power มาก) • Accuracy ความแตกต่างที่น้อยที่สุดระหว่างค่าสถิติ และพารามิเตอร์ (ดูจากค่า Min-Max ของพารามิเตอร์ใน Confidence interval ที่กำหนด) • มีเครื่องช่วยในการคำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่างมากมายและควรเลือกให้เหมาะสม

9. กระบวนการเก็บรวบรวมข้อมูลกระบวนการเก็บรวบรวมข้อมูล • คำถามเชิงจริยธรรมคือ ผู้วิจัยได้ลดความเสี่ยง หรือ การคุกคาม (กายภาพ จิตใจ สังคม) ที่จะมีต่อผู้เข้าร่วมการวิจัยให้น้อยที่สุดได้อย่างไร? • กระบวนการเก็บรวบรวมข้อมูลมี 3 ระยะ • ต้นน้ำ: การพัฒนาเครื่องมือวิจัย • กลางน้ำ: การเก็บข้อมูล • ปลายน้ำ: การบันทึกข้อมูล การเก็บ/ทำลายข้อมูล

10. จริยธรรมในการเก็บรวบรวมข้อมูล (กลางน้ำ) กระบวนการเชิญชวนให้เข้าร่วมการวิจัย การชี้แจงให้ผู้เข้าร่วมการวิจัยทราบถึงโครงการวิจัยโดยเฉพาะการเก็บรวบรวมข้อมูล การขอความยินยอมโดยเฉพาะกลุ่มเปราะบาง การจัดสภาพแวดล้อมเพื่อลดความเสี่ยง การดำเนินการหากมีผู้เข้าร่วมการวิจัยถอนตัวออกจากการวิจัย

11. จริยธรรมในการวิเคราะห์ข้อมูลจริยธรรมในการวิเคราะห์ข้อมูล เลือกเทคนิคที่ช่วยตอบคำถาม/ วัตถุประสงค์การวิจัย สอดคล้องกับข้อมูล และ “พอเพียง” การเลือกใช้ Parametric statistics มีผลให้ Statistical power มากกว่า Non-parametric statistics การเลือกใช้ Multivariate statistics ช่วยควบคุม Type I error และเพิ่ม Statistical power ได้ดีกว่า Bivariate statistics ควรทำ Data screening ก่อนการวิเคราะห์ กรณีมีข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์ (Missing data) ควรเลือก/ อธิบายวิธีการจัดการที่จะทำให้เกิดผลกระทบทางลบน้อยที่สุด

12. จากหลักการมาสู่หลักปฏิบัติจากหลักการมาสู่หลักปฏิบัติ การพัฒนาศักยภาพนักวิจัย (วิธีวิทยาการวิจัย, จริยธรรมการวิจัย) การมี IRB (Institution Review Board)