PSYCHODYNAMICZNE PODEJŚCIE DO OSOBOWOŚCI (1) : KLASYCZNA PSYCHOANALIZA

1. PSYCHODYNAMICZNE PODEJŚCIE DO OSOBOWOŚCI (1): KLASYCZNA PSYCHOANALIZA GŁÓWNE ETAPY ROZWOJU PSYCHOANALIZY 1.Etap wczesny: Badania Freuda z Breuerem nad mechanizmami histerii i hipnozy (lata 80-te i 90-te XIX w.) Sformułowanie podstaw doktryny psychoanalitycznej (początek XX w.). Freud i jego uczniowie - S. Ferenczi, Abraham, O. Rank, A. Adler, C. G. Jung. (m.in. teoria przeniesienia, rozwoju psychoseksualnego i kompleksu Edypa, lęku, ego i mechanizmów obronnych)

2. 2. Wielka schizma - pierwsi dysydenci Alfred Adler (1910) – psychologia indywidualna Carl Gustav Jung (1912) -psychologia analityczna 3. Neopsychoanaliza (lata 30-te, 40-te i 50-te): szkoła kulturalistyczna (K. Horney, E. Fromm, H. S. Sullivan, M. Klein) – zainteresowanie kulturą i kontekstem interpersonalnym nowa teoria ego (H. Hartmann, E. Kris, R. Loewenstein, D. Rapaport, E. Erikson) – zainteresowanie autonomią ego 4. Współczesna psychoanaliza (od lat 60-tych do chwili obecnej) teoria relacji z obiektem, psychologia „self” (M. Mahler, H. Kohout, D. Stern, D. Winnicot)

3. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA METAPSYCHOLOGII PSYCHO- ANALITYCZNEJ (punkt widzenia na życie psychiczne): DYNAMICZNY: popędy - siłą napędową psychiki. Bardziej ogólnie: rola dynamizmów afektywnych i motywacyjnych w wyjaśnianiu zachowania, "język" motywacyjny. TOPOGRAFICZNY: życie psychiczne jako gra procesów świadomych, przedświadomych, i nieświadomych. Rola świadomości: kontakt z rzeczywistością, dostarczanie uzasadnień dla nieświadomych pragnień. Fundamentalna rola procesów nieświadomych. Rodzaje "motywacyjnej nieświadomości": • Co nigdy nie było zwerbalizowane; • co było uświadamiane ale uległo wyparciu; • co jest źródłem wyparcia (i innych zniekształceń) - mechanizmy obronne osobowości

4. STRUKTURALNY:życie psychiczne jako efekt "rywalizacji" pomiędzy trzema podstawowymi strukturami osobowości: id, ego, i superego. EKONOMICZNY:życie psychiczne jako dystrybucja energii psychicznej. Libido i popęd śmierci jako postaci energii psychicznej (pojęcie kateksji). Przykład: następstwa tłumienia libido wg. Freuda. Analogiczne współczesne koncepcje: „hydrauliczna" teorii agresji i katharsis. Teoria zasobów poznawczych i przetwarzania kontrolowanego.

5. ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE PSYCHOANALIZY: • zasada nad-determinizmu • zasada historycznego(rozwojowego) podejścia do osobowości i jej zaburzeń. GŁÓWNE DZIAŁY PSYCHOANALIZY: TEORIA LIBIDO, ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO, I CHARAKTERU. Fazy rozwoju psychoseksualnegoi drogi rozwoju libido(oralna, analna, falliczna, latentna, genitalna) Pojęcie fiksacji i regresji. Typy charakteru związane z fazami rozwoju psychoseksualnego (Abraham): Charakter oralny receptywny, oralny agresywny, analny, genitalny. Charaktery Fromma. Osobowość nieproduktywna: charakter receptywny, eksploatatorski, tezauryzatorski, merkantylny. Osobowość produktywna.

6. TEORIA LĘKU I MECHANIZMÓW OBRONNYCH. Lęk obiektywny a lęk neurotyczny: Jakie źródła? 1-sza teoria: lęk neurotyczny jako następstwo stłumienia libido. 2-ga teoria: lęk neurotyczny – lęk sygnalizacyjny, odpowiedź na zagrożenie ego, wzbudzenie mechanizmów obronnych. TEORIA MYŚLENIA, SNÓW, I WOLNYCH SKOJARZEŃ. Zainteresowanie niekontrolowanymi aspektami życia psychicznego – możliwość dotarcia do nieświadomych pragnień i obaw. procesy pierwotne: myślenie nierealistyczne,konkretno-obrazowe, myślenie katatymiczne, np. podczas marzeń sennych (związane z impulsywnością działania i gwałtownymi reakcjami afektywnymi); procesy wtórne: myślenie realistyczne, oparte na strukturze pojęciowej, uwazgledniające rzeczywiste relacje miedzy zdarzeniami i związki przyczynowo-skutkowe (związane z rozwojem ego: zdolnością do odraczania gratyfikacji i mniejsza intensywnością emocji – por. lęk sygnalizacyjny).

7. TEORIA AGRESJI jako następstwa stłumienia libido. jako przejaw instynktu śmierci. TEORIA EGO (H. Hartmann). STRUKTURA PSYCHICZNA - ogólna charakterystyka. Ego a procesy adaptacji. Adaptacja jako stan i jako proces. Rola ego. Rodzaje procesów adaptacji (alloplastyczna, autoplastyczna, przez zmianę środowiska). Rozwój ego: Od zasady rozkoszy (przyjemności) do zasady realizmu. procesy pierwotne (myślenie katatymiczne, impulsywność) procesy wtórne (myślenie realistyczne, odraczanie gratyfikacji)

8. Fazy rozwoju struktury psychicznej. Faza niezróżnicowanana Ja i otoczenie Powstanie ego (i id) Wyodrębnienie się superego Budowa i funkcje ego. Ego a topografia psychiczna. świadoma, przedświadoma, i nieświadoma część ego. Sfera ego wolna od konfliktu i sfera zaangażowana w konflikt. pierwotna autonomia ego – rozwój funkcji poznawczo- wykonawczych (tzw. aparatur ego) wtórna autonomia ego – nowe systemy motywacyjne.

9. Funkcje ego: instrumentalne, centralne, meta-funkcje ego. instrumentalne: np. myślenie, pamięć, uwaga, komunikacja językowa, planowanie działań, wyobraźnia itp centralne: Utrzymywanie kontaktu z rzeczywistością, kontrola sfery popędowo-emocjonalnej (odraczanie gratyfikacji, tłumienie, wypieranie) meta-funkcje ego: funkcja syntetyczna (organizująca), regresja w służbie ego. Ego a self ego: system samoregulacji (monitorowanie własnych myśli, impulsów i emocji; sprawowanie kontroli nad tymi procesami i zachowaniem, poprzez tłumienie, odraczanie gratyfikacji, szukanie społecznie akceptowanych form wyrażania swoich pragnień itp.). self: obraz siebie, jaźń; sposób doświadczania samego siebie