แหล่งสารสนเทศ

1. แหล่งสารสนเทศ อ.วรพจน์ พรหมจักร

2. วัตถุประสงค์ • เพื่อให้ผู้เรียน รู้ และเข้าใจความหมายของแหล่งสารสนเทศ และเข้าใจลักษณะการให้บริการของแหล่งสารสนเทศแต่ละแหล่ง • เพื่อให้ผู้เรียนสามารถเลือกใช้แหล่งสารสนเทศให้สอดคล้องกับข้อมูล หรือสารสนเทศที่ต้องการได้

3. ความหมายของแหล่งสารสนเทศความหมายของแหล่งสารสนเทศ • แหล่งสารสนเทศ (Information Source) • หมายถึง แหล่งที่เกิด / แหล่งผลิต และ/หรือ แหล่งที่เป็นศูนย์รวมทรัพยากรสารสนเทศทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลทั่วไป หรือข้อมูลเฉพาะ รวมทั้งมีการนำข้อมูลที่ประมวลผล เป็นสารสนเทศแล้วมาจัดเก็บหรือจัดแสดงอย่างเป็นระบบ

4. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • แบ่งเป็น 4ประเภท คือ • แหล่งสารสนเทศที่เป็นบุคคล • แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน • แหล่งสารสนเทศสื่อมวลชน • แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต

5. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • แหล่งสารสนเทศที่เป็นบุคคล • เป็นแหล่งสารสนเทศที่มีอยู่ในตัวบุคคลที่เป็นผู้รู้สารสนเทศ โดยเกิดจากการประมวลความคิด ความรู้ และประสบการณ์ของแต่ละบุคคล แหล่งสารสนเทศบุคคลที่สำคัญ เช่น นักบวช กวี ศิลปิน นักปราชญ์ ราชบัณฑิต ภูมิปัญญาชาวบ้าน นักวิทยาศาสตร์ นักวิชาชีพในสาขาวิชาต่าง ๆ เป็นต้น • ผู้ต้องการสารสนเทศจากบุคคลต้องไปพบปะสนทนาหรือสอบถามจากผู้เชี่ยวชาญนั้นโดยตรง หรือศึกษาจากผลงานที่อยู่ในรูปแบบของวัสดุสารสนเทศ

6. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน • คือ สถาบันที่ตั้งขึ้นมาเพื่อจัดหา รวบรวมวัสดุสารสนเทศมาจัดเก็บและให้บริการอย่างเป็นระบบ จึงเรียกว่า สถาบันบริการสารสนเทศ จะให้บริการสารสนเทศจากแหล่งสารสนเทศอิเล็กทรอนิกส์ เช่น ข่ายงานคอมพิวเตอร์ ฐานข้อมูลซีดีรอม ฐานข้อมูลออนไลน์ ฐานข้อมูลบนอินเตอร์เน็ต และสารสนเทศที่เป็นสิ่งพิมพ์

7. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) • แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน มีการเรียกหลายชื่อ เนื่องจากมีการให้บริการหลายรูปแบบ เช่น ศูนย์สารสนเทศ ศูนย์เอกสาร ศูนย์บริการเอกสาร ศูนย์เรียนรู้ ศูนย์บริการสารสนเทศทางเทคโนโลยี

8. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) 2.1 ห้องสมุด หรือ หอสมุด (Library) หมายถึง แหล่งที่ให้บริการสารสนเทศในรูปแบบของวัสดุตีพิมพ์และไม่ตีพิมพ์ มีบรรณารักษ์เป็นผู้บริหาร มีงบประมาณในการดำเนินงาน และมีบริการต่าง ๆ สำหรับผู้ใช้ห้องสมุด เพื่อให้ได้รับสารนิเทศที่มีคุณภาพ ถูกต้องและรวดเร็ว • - เพื่อการศึกษา (Education) • - เพื่อข่าวสารความรู้ (Information) • - เพื่อการค้นคว้าวิจัย (Research) • - เพื่อความจรรโลงใจ (Inspiration) • - เพื่อการนันทนาการ (Recreation)

9. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) 2.1 ห้องสมุด หรือ หอสมุด แบ่งเป็น 5 ประเภท คือ • หอสมุดแห่งชาติ (National Libraries) • ห้องสมุดประชาชน ( PublicLibraries) • ห้องสมุดเฉพาะ ( SpecialLibraries) • ห้องสมุดโรงเรียน ( School Libraries) • ห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา(Academic Libraries)

10. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) 2.1 ห้องสมุด หรือ หอสมุด ห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library) เป็นสถาบันบริการสารสนเทศซึ่งจัดตั้งในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา โดยทั่วไปมีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนการเรียนการสอน และการศึกษาค้นคว้าวิจัยของอาจารย์ นักศึกษาและข้าราชการในสถาบันนั้น ๆ

11. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) ห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library) มีการให้บริการหลายประเภท เช่น 1) บริการให้ยืมและรับคืน หรือบริการจ่าย-รับ (Circulation Services) 2) บริการหนังสือสำรอง (Reserved Books Services) 3) บริการตอบคำถามและช่วยการค้นคว้าหรือบริการสารสนเทศ (Reference and Information Services) 4) บริการสืบค้นสารสนเทศ (Information Retrieval Services) 5) บริการยืมระหว่างห้องสมุด (Inter-library Loan Services)

12. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • ห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library) (ต่อ) 6) บริการโสตทัศนวัสดุ (Audio – Visual Materials Services) 7) บริการข่าวสารทันสมัย ( Current Awareness Services) 8) บริการรวบรวมบรรณานุกรม (Bibliographical Services) 9) บริการถ่ายสำเนาเอกสาร( Photocopies Services ) 10) บริการอื่น ๆ เป็นบริการที่ห้องสมุดจัดขึ้นเพื่อส่งเสริมการใช้ห้องสมุด หรือบริการความรู้แก่ชุมชน เช่น การจัดนิทรรศการ การบรรยายพิเศษ เป็นต้น

13. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) 2.1 ห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา เช่น“ศูนย์วิทยบริการมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด” (เว็บไซต์ http://lib.reru.ac.th/) ประวัติความเป็นมา เปิดบริการครั้งแรกในปีการศึกษา 2542 กระทั่งในปี พ.ศ.2544 ห้องสมุดได้พัฒนารูปแบบการให้บริการสารสนเทศเป็นระบบห้องสมุดอัตโนมัติและการให้บริการสืบค้นผ่านระบบเครือข่ายเทคโนโลยีสารสนเทศ ต่อมาได้รับการปรับโครงสร้างบริหารงานและการให้บริการมาเป็นศูนย์วิทยบริการ สำนักวิจัยและพัฒนาท้องถิ่น มีผลบังคับใช้เมื่อ วันที่ 22 มกราคม 2545

14. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • การให้บริการของ “ศูนย์วิทยบริการมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด”

15. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) • 2.2 หอจดหมายเหตุ (Archives) เป็นหน่วยงานที่รวบรวมและอนุรักษ์เอกสารราชการ และเอกสารทางประวัติศาสตร์ เอกสารที่หมดอายุการใช้งานแต่ยังมีคุณค่าเชิงประวัติศาสตร์ ได้แก่ คำสั่ง ระเบียบ ข้อบังคับ บันทึก หนังสือโต้ตอบ รายงาน แผนที่ ภาพถ่าย แบบแปลน ทั้งที่เป็นเอกสารต้นฉบับ และเอกสารที่มีการตีพิมพ์ เพื่อศึกษาประวัติเรื่องราวของหน่วยงานหรือประเทศนั้นๆ หรือนำมาใช้ประโยชน์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

16. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) • 2.2 หอจดหมายเหตุ (Archives) หอจดหมายเหตุมีหลายระดับ เช่น หอจดหมายเหตุของสถาบัน/มหาวิทยาลัยต่างๆ และหอจดหมายเหตุแห่งชาติ เป็นต้น โดยมีนักจดหมายเหตุเป็นผู้ดำเนินงานและให้บริการ • การให้บริการ เอกสารจดหมายเหตุที่เป็นเอกสารต้นฉบับ จะไม่ให้บริการเนื่องจากมีความเก่ามาก ดังนั้น หอจดหมายเหตุจึงเก็บเอกสารไว้ในรูปแบบของวัสดุย่อส่วน (ไมโครฟีล์ม และไมโครฟิช ) ในปัจจุบัน มีการนาเอกสารจดหมายเหตุมาเก็บไว้ในรูปสารสนเทศอิเล็กทรอนิกส์ด้วย

17. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • หอจดหมายเหตุแห่งชาติ (National Archives of Thailand) เว็บไซต์ http://www.nat.go.th/

18. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) • 2.3 ศูนย์สารสนเทศ (Information Centers)เป็นสถาบันบริการสารสนเทศเฉพาะสาขาวิชาหรือเฉพาะเรื่อง แก่ผู้ใช้เฉพาะกลุ่มสาขาวิชาหรือสาขาวิชาชีพ เช่น นักวิทยาศาสตร์ นักวิจัย มีลักษณะคล้ายห้องสมุดเฉพาะ ให้ข้อมูลที่จัดทำขึ้น โดยศูนย์สารสนเทศหรือศูนย์เอกสารนั้น เช่น ข้อมูลสถิติ ตัวเลข รายงานการวิจัย มักมีชื่อเรียกต่างๆ กัน เช่น ศูนย์สารนิเทศ ศูนย์เอกสาร ศูนย์บริการเอกสาร ศูนย์ข้อมูล ศูนย์ข่าวสาร ศูนย์วิเคราะห์สารสนเทศ เป็นต้น มีนักสารสนเทศที่มีความรู้เชี่ยวชาญเฉพาะสาขา เป็นผู้ดำเนินงานและให้บริการ เช่น ศูนย์ข้อมูลมติชน ศูนย์สารสนเทศกรมควบคุมโรค

19. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ ศูนย์สารสนเทศกรมควบคุมโรค ศูนย์ข้อมูลมติชน • ตัวอย่าง ศูนย์สารสนเทศ (Information Centers)

20. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 2. แหล่งสารสนเทศที่เป็นสถาบัน (ต่อ) • 2.4 หน่วยงานทะเบียนสถิติ (statistical office)หน่วยทะเบียนสถิติเป็นศูนย์กลางรวบรวมหลักฐานการจดทะเบียนหรือ ลงทะเบียน และรวบรวมสถิติที่เกี่ยวข้อง อาจเป็นหน่วยงานที่สังกัดอยู่ในกระทรวง ทบวง กรม เพื่อรวบรวมสถิติเฉพาะภายในหน่วยงาน เช่น หน่วยเวชระเบียนของโรงพยาบาลต่าง ๆ กองการทะเบียนของกรมการปกครอง ศูนย์สถิติการพาณิชย์ของ กระทรวงพาณิชย์ และสำนักงานสถิติแห่งชาติ เป็นต้น

21. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ 3. แหล่งสารสนเทศสื่อมวลชน • เป็นแหล่งสารสนเทศที่มุ่งเผยแพร่สารสนเทศ ข่าวสาร เหตุการณ์ ต่อมวลชนส่วนใหญ่ เน้นความทันสมัย/ทันต่อเหตุการณ์ • ใช้การถ่ายทอดสารสนเทศในรูปของการกระจายเสียง ภาพและตัวอักษรโดยผ่านสื่อประเภท โทรทัศน์ วิทยุ และหนังสือพิมพ์

22. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ • 4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต • อินเตอร์เน็ตเป็นเครือข่ายคอมพิวเตอร์ที่มีขนาดใหญ่ครอบคลุมทั่วโลก • เชื่อมโยงฐานข้อมูลจานวนมากเข้าด้วยกัน ทำให้อินเตอร์เน็ตเป็นแหล่งสารสนเทศผ่านเครือข่ายที่ไม่มีพรมแดน มีประโยชน์ต่อการสื่อสาร การค้นหา และการแลกเปลี่ยนข้อมูล

23. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ 4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต (ต่อ) • 4.1 เว็บสถาบันการศึกษา ให้ข้อมูลเกี่ยวกับบริการทางการศึกษา การลงทะเบียนเรียน การดูผลการเรียน การสอบถามข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับนักศึกษา การเรียนการสอนทางไกลฐานข้อมูลห้องสมุด และกิจกรรมต่างๆ ของสถาบันเป็นต้น • - มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด URL : http://www.reru.ac.th • - มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม URL : http://www.rmu.ac.th/ • - สถาบันราชภัฎจันทรเกษม URL : http://www.chandra.ac.th

24. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ 4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต (ต่อ) • 4.2 เว็บของบริษัทธุรกิจ เช่น ธนาคาร สำนักพิมพ์ หนังสือพิมพ์ สถานีโทรทัศน์บริษัทนำเที่ยว เป็นต้น ให้ข้อมูลเพื่อการโฆษณา ประชาสัมพันธ์ สำหรับลูกค้า เป็นส่วนใหญ่ • - ธนาคารไทยพาณิชย์ URL : http://www.scb.co.th • - หนังสือพิมพ์มติชน URL : http://www.matichon.co.th • - บริษัทแกรมมี่ URL : http://www.grammy.co.th • - โรงภาพยนตร์ในเครือเมเจอร์ URL : http://www.majorcineplex.com

25. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ ศูนย์ข้อมูลมติชน http://mic.matichon.co.th/

26. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ 4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต (ต่อ) • 4.3 เว็บของหน่วยราชการ เป็นหน่วยงานระดับกระทรวง ทบวง กรม ของทางราชการ และรัฐวิสาหกิจต่าง ๆ ให้ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับหน่วยงาน ผลงาน ข่าวคราวความเคลื่อนไหว กิจกรรมต่าง ๆ เป็นต้น • - กระทรวงสาธารณสุข URL : http://www.moph.go.th/ • - กรมสุขภาพจิต URL : http://www.dmh.go.th/ • - คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น URL : http://nu.kku.ac.th/

27. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ เว็บไซต์กระทรวงสาธารณสุข

28. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ ศูนย์สารสนเทศ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข http://itc.ddc.moph.go.th/

29. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ 4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต (ต่อ) • 4.4 เว็บขององค์การระหว่างประเทศ เป็นหน่วยงาน/องค์กรในระดับชาติและระดับนานาชาติ ส่วนใหญ่จะเป็นองค์กรที่ไม่หวังผลกำไร ให้ข้อมูลเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ การดำเนินการ ผลงานและกิจกรรม ข่าวคราวความเคลื่อนไหว เป็นต้น • - United Nations educational Scientific URL : http://www.unesco.org

30. ประเภทของแหล่งสารสนเทศประเภทของแหล่งสารสนเทศ 4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์เน็ต (ต่อ) • 4.5เว็บของสมาคมวิชาชีพ เป็นหน่วยงาน/สมาคมทางวิชาชีพในสาขาวิชาต่าง ๆ ให้ข้อมูลเผยแพร่แลกเปลี่ยนความรู้ รายงานความเคลื่อนไหวทางวิชาการ ให้ความช่วยเหลือแก่สมาชิกของสมาคม ส่งเสริมกิจกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสาขาวิชาชีพ • - สมาคมเภสัชวิทยาแห่งประเทศไทย URL : http://www.phartherst.or.th • - สภาการพยาบาล URL : http://www.tnc.or.th • - สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ URL : http://www.thainurses.org/