520 likes | 745 Views
7η Ημερίδα Κλινικής Μικροβιολογίας, Αθήνα 20 Ιανουαρίου 2007 Θέμα : Το Αντιβιόγραμμα στην Καθημερινή Εργαστηριακή Πρακτική. Κύριοι φαινότυποι μικροβιακής αντοχής και η ερμηνεία τους : Εντερόκοκκοι-Στρεπτόκοκκοι. Έφη Πετεινάκη Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
E N D
7η Ημερίδα Κλινικής Μικροβιολογίας, Αθήνα 20 Ιανουαρίου 2007 Θέμα: Το Αντιβιόγραμμα στην Καθημερινή Εργαστηριακή Πρακτική Κύριοι φαινότυποι μικροβιακής αντοχής και η ερμηνεία τους:Εντερόκοκκοι-Στρεπτόκοκκοι Έφη Πετεινάκη Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Ανάγνωση-Ερμηνεία ΑντιβιογράμματοςΒασικές αρχές • Γνώση της εγγενούς αντοχής του συγκεκριμένου μικροοργανισμού σεκάποια αντιμικροβιακά φάρμακα (π.χ. εντερόκοκκοι-κεφαλοσπορίνες) • Σωστή ταυτοποίηση σε επίπεδο είδους(π.χ. εντερόκοκκοι και γλυκοπεπτίδια)
Εντερόκοκκοι • Gram-θετικοί κόκκοι , καταλάση-αρνητικοί, διάταξη σε ζεύγη ή κοντές αλυσίδες, θετικό το αντιγόνο D κατά Lancefield • ανθεκτικοί σε δυσμενή περιβάλλοντα-δυνατότητα διασποράς • ενδογενή αντοχή σε οξακιλλίνη, κεφαλοσπορίνες, ερταπενέμη, πεφλοξασίνη, κλινταμυκίνη • σεαμινογλυκοσίδες και κινολόνες ( αντοχή χαμηλού επιπέδου) • ο συνδυασμός τριμεθοπρίμης-σουλφομεθοξαζόλης δεν είναι αποτελεσματικός θεραπευτικά σε εντεροκοκκικέςλοιμώξεις
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣΦΥΣΙΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΟΚΟΚΚΩΝ • Κεφαλοσπορίνες(χαμηλή συγγένεια με PBP5) • Αμινογλυκοσίδες-χαμηλής συγκέντρωσης (κυτταρικό τοίχωμα) (συν-χορήγηση με β-λακταμικό αντιβιοτικό) • Φλουοροκινολόνες (χαμηλού επιπέδου αντοχή, χαμηλή συγγένεια με DNA-γυράση, γονίδιο qnr) • Λινκοσαμίδες- Στρεπτογγραμίνη Α (μηχανισμός αντλίας, LSA φαινότυπος) (εξαιρείται ο E. faecium) • Τριμεθοπρίμη-σουλφομεθοξαζόλη (φυλλικό οξύ από εξωκυττάρια πηγή)
Υλικό: Mueller Hinton agar • Βακτηριακό εναιώρημα: ισοδύναμο του 0,5 της κλίμακας McFarland (1.50X108 cfu/ml). • Ενοφθαλμισμός: άμεσος • Επώαση: 350C για 16-18 ώρες; 24 ώρες για τον έλεγχο της βανκομυκίνης • Πρότυπο στέλεχος: S. aureus ATCC25923 CLSI 2006
Επίκτητη αντοχή των εντεροκόκκων • Αναπτύσσουν επίκτητη αντοχή μεταφορά γονιδίων αντοχής μέσω πλασμιδίων, μεταθετών στοιχείων, ή μεταλλάξεων • Eπίκτητη αντοχή σε β-λακταμικά • Επίκτητη αντοχή σε γλυκοπεπτίδια • Επίκτητη αντοχή σε αμινογλυκοσίδες (συνδυασμός με β-λακταμικά και γλυκοπεπτίδια) • Επίκτητη αντοχή σε λινεζολίδη
Εντερόκοκκοι και β-λακτάμες • PBPF, PonA, PBPZ, PBP5, PBPA, PBPB • Φυσική αντοχή σε κεφαλοσπορίνες, οξασιλλίνη και μονοβακτάμες - χαμηλή συγγένεια με την PBP5 Μηχανισμοί επίκτητης αντοχής (E. faecium) 1. Ποσοτική αύξηση της PBP5(Ε. faecium, MICAM:8-16 mg/L)PBPs 2. Τροποποιημένη συγγένεια της PBP5(Met485Ala + Ser466 ) (ΜΙCAM>16mg/L) • Παραγωγή πενικιλλινάσης (Αργεντινή, Λίβανο, ΗΠΑ)(ΜΙCAM 2-4mg/L)/ (ΜΙCPEN 4-8mg/L) Coudron et al; Antimicrob Agents Chempther 40:2420-22 Murray et al; Antimicrob Agents Chemother 36:2355-59 Patterson et al; Antimicrob Agents Chemother 32:122-124
Σχόλια • Ευαισθησία σε αμπικιλλίνη σημαίνει ευαισθησία σε αμοξυκιλλίνη, αμοξυκιλλίνη+κλαβουλανικό, αμπικιλλίνη-σουλβακτάμη, πιπερασιλλίνη και πιπερασιλλίνη-ταζομπακτάμη. • Αντιβιοτικό-δείκτης για αντοχή σε β-λακτάμες είναι η αμπικιλλίνη (στελέχη πενικιλλίνη R-αμπικιλλίνη S) • Αντοχή σε αμπικιλλίνη E. faecium (συνήθως) ιμιπενέμη • Σε στελέχη που απομονώνονται από αίμα ή ΕΝΥ είναι απαραίτητος ο έλεγχος για παρουσία πενικιλλινάσης χρησιμοποιώντας δίσκο νιτροκεφίνης ( υψηλό μικροβιακό εναιώρημα)
Επιδημιολογικά δεδομένα Θεσσαλία : E. faecalis E. faecium 218 89 AMP- S 218 18 AMP- R 0 71 (80%) IMP- R 0 85 (95.5%) pen/ase 0 0
ΕΝΤΕΡΟΚΟΚΚΟΙ και ΓΛΥΚΟΠΕΠΤΙΔΙΑ • 1988VRE • vanA, vanB, vanD, vanC, vanE, vanGγονίδια • D-Ala-D-LysD-Ala-D-Ser
ΑΝΤΟΧΗ ΕΝΤΕΡΟΚΟΚΚΩΝ ΣΤΗ ΒΑΝΚΟΜΥΚΙΝΗ
Enterococcus spp Φαινότυποι αντοχής στα γλυκοπεπτίδια • Van-A φαινότυπος (πλασμίδιο) Vancomycin R, Teicoplanin R • Van-B φαινότυπος (χρωμόσωμα) Vancomycin R, Teicoplanin S Van-D φαινότυπος (χρωμόσωμα) Vancomycin R, TeicoplaninS • Van-G, Van-E & Van-C φαινότυπος(χρωμόσωμα) Vancomycin LR/S, Teicoplanin S
E. casseliflavus,E. gallinarum, Ενδογενή αντοχή σε γλυκοπεπτίδια Vancomycin LR/S, Teicoplanin S Παρουσία του Van-Cγονιδίου (species-specific gene) (χρωμόσωμα) Αντοχή σε γλυκοπεπτίδια Απαραίτητη προυπόθεση η σωστή ταυτοποίηση σε επίπεδο είδους
Εντερόκοκκοι καιαμινογλυκοσίδες • Μηχανισμός επίκτητης αντοχής • Ενζυματική αδρανοποίηση (AAC,APH, ANT*) • Streptomycin (300 μg), Gentamιcin (120 μg) • Συν-χορήγηση με αντιβιοτικό που δρά στο κυτταρικό τοίχωμα (β-λακτάμες, γλυκοπεπτίδια) AAC: aminoside N-acetyltransferase ANT: aminoside O-nucleotidyltranserase APH : aminoside O-phosphotranserase
ΟΞΑΖΟΛΙΔΙΝΟΝΕΣ ΔΡΑΣΗ ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΠΡΩΤΕΙΝΟΣΥΝΘΕΣΗΣ (50S) ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΑΣΜΑ (VRE)
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Σύνδεση στην 70S υποομάδα του ριβοσώματος περιοχή σύνδεσης περιοχή V του 23SrRNA γονιδίου ΕΝΤΕΡΟΚΟΚΚΟΙ: 4-6 αντίγραφα της περιοχής V
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣΑΝΤΟΧΗΣ Αλλαγή στόχου δράσης G2576T (κλινική σημασία) ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΑΝΤΟΧΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ • σταδιακήαλλαγή λόγω μετάλλαξης των θέσεων σύνδεσης(1 6) • συσχέτιση χρόνου θεραπείας και αριθμού μεταλλάξεων • συσχέτιση αριθμού μεταλλάξεων και τιμή ΜΙC
LINEZOLID MIC (mg/L) No of mutated genes 2 0/6 8 1/6 16 1/6 32 2/6 32 3/6 64 4/6 64 5/6 128 6/6
Κριτήρια NCCLS Enterococci Ευαισθησία: ≤2 mg/L, Αντοχή ≥8 mg/L 1*-2* /6 επηρεάζουν ελάχιστα την ΜΙC (4-8 mg/L) χαρακτηρίζονται ΟΡΘΑ ως ΕΥΑΙΣΘΗΤΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
‘Eλεγχος αντοχής σε λινεζολίδη • Παρατεταμένη επώαση του αντιβιογράμματος ιδιαίτερα στα στελέχη που απομονώνονται από ασθενείς που βρίσκονται υπό θεραπεία με λινεζολίδη • E-test (δεύτερο 24ωρο) • Κ/α κοπράνων μετά το τέλος της θεραπείας με λινεζολίδη (κίνδυνος αποικισμού-διασπορά-λοίμωξη) Pratti et al; Int J Antimicrob Agents 2007 Mitsogiannis et al; Scand J Infect Dis 2007
ΣτρεπτόκοκκοιΑνάγνωση αντιβιογράμματοςΑιμόλυση-μέγεθος αποικίας • β-αιμολυτικοί ομάδας Α, B, C και G μεγάλου μεγέθους αποικία • A. β-αιμολυτικοί ομάδας Α, C, F και G μικρού μεγέθους αποικία • B. viridans group (S. mitis, S. oralis, S. sanguis, S. salivarius, S. intermedius, S. consellatus, S. mutans, S. bovis
Στρεπτόκοκοι-Φυσική αντοχή • Χαμηλού επιπέδου αντοχή σε αμινογλυκοσίδες (απαραίτητος ο έλεγχος με δίσκους υψηλής συγκέντρωσης)
Συνθήκες αντιβιογράμματος • Υλικό: Mueller Hinton agar με 5% αίμα προβάτου • Βακτηριακό εναιώρημα: ισοδύναμο του 0,5 της κλίμακας McFarland (1.50X108 cfu/ml). • Ενοφθαλμισμός: άμεσος • Επώαση: 350C για 20-24 ώρες, παρουσία 5% CO2 • Πρότυπο στέλεχος: S. pneumoniae ATCC 49619
β-λακταμικά και ΣτρεπτόκοκκοιΓενικά σχόλια • Ο S. pyogenes όσο και ο S. agalactiae είναι ευαίσθητοι στην πενικιλλίνη και σε όλα τα διαθέσιμα β-λακταμικά αντιβιοτικά. • Ευαισθησία σε πενικιλλίνη σημαίνει ευαισθησία σε αμπικιλλίνη, αμοξυκιλλίνη, αμοξυκιλλίνη-κλαβουλανικό, αμπικιλλίνη-σουλβακτάμη, κεφακλόρ, κεφαζολίνη, κεφεπίμη, κεφπροζίλη, κεφοταξίμη , κεφτριαξόνη, κεφουροξίμη κλπ. • Όλοι οι πρασινίζοντες στρεπτόκοκκοι που απομονώνονται από περιοχές στείρες μικροβίων πρέπει να ελέγχονται για την ευαισθησία τους στην πενικιλλίνη με προσδιορισμό της ελάχιστης ανασταλτικής πυκνότητας.
ΜLSB και ΣτρεπτόκοκκοιΓενικά σχόλια • αναστολή πρωτεινοσύνθεσης • σύνδεση στο 23S rRNA (περιοχή V) • Α2058, A2059, A2062, G2505, U2609 μακρολίδες (14-, 15-, 16 μερή) λινκοσαμίδες (λινκομυκίνη, κλινταμυκίνη) στρεπτογραμίνη Β 14-μελείς: erythromycin, clarithromycin, dirithromycin,roxithromycine 15-μελείς:azithromycin 16-μελείς:josamycine, miokamycine, midecamycine, rokitamycine, spiramycine, tylosine
Μηχανισμοί αντοχής σε μακρολίδες • Τροποποίηση στόχου δράσης α. μεθυλίωση της αδενίνης στην 2058 θέση (erm) MLSB φαινότυπος μακρολίδες λινκοσαμίδες κοινή σύνδεση στρεπτογραμίνη Β β. μεταλλάξεις μακρολίδες • Μηχανισμός αντλίας (mef) 14-15 μελείς μακρολίδες Μ-φαινότυπος όχι telithromycin
Φαινότυποι αντοχής • ΜLSΒ συστασιακού τύπου: αντοχή ερυθρομυκίνη, κλινταμυκίνη • ΜLSΒ επαγώγιμου τύπου: αντοχή ερυθρομυκίνη, ευαισθησία κλινταμυκίνη • Μ - φαινότυπος : αντοχή ερυθρομυκίνη,ευαισθησία κλινταμυκίνη
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΦΑΙΝΟΤΎΠΩΝ ΜLSBΕΠΑΓΩΓΙΜΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ Μ • Μεθυλάση, μεθυλίωση αδενίνης, αλλαγή ριβοσωματικού στόχου, μη σύνδεση του αντιβιοτικού, αντοχή • Επαγώγιμος-μη παραγωγή μεθυλάσης απουσία επαγωγέα Επαγωγείς (14-15 μελείς μακρολίδες) • Δοκιμασία διπλών δίσκων (ερυθρομυκίνη, κλινταμυκίνη) 14-μελείς: erythromycin, clarithromycin, dirithromycin,roxithromycine 15-μελείς:azithromycin 16-μελείς:josamycine, miokamycine, midecamycine, rokitamycine, spiramycine, tylosine
ΜLSB–φαινότυπος Συστασιακός (αντοχή ερυθρομυκίνη) (αντοχή λινκοσαμίδες) καμία μετατροπή στην ανάγνωση Επαγώγιμος (αντοχή ερυθρομυκίνη) (ευαισθησία σε λινκοσαμίδες) μετατροπή στην ανάγνωση (CLSI)
Στρεπτόκοκκοι και Μακρολίδες Απάντηση στον κλινικό ιατρό • M-φαινότυπος: aντοχή σε 14-και 15 μελείς μακρολίδες (εξαιρείται η telithromycin) ευαισθησία σε 16-μερείς, λινκοσαμίδες • ΜLSB–φαινότυπος : αντοχή σε μακρολίδεςκαι λινκοσαμίδες Σχόλιο για τις λινκοσαμίδες σε περίπτωση επαγώγιμου τύπου
Σπουδαιότητα των λινκοσαμιδών στην κλινική θεραπευτική • σε ασθενείς με διεισδυτικές λοιμώξεις από S. pyogenes • σε ασθενείς με αλλεργία σε πενικιλλίνη • πριν τον τοκετό σε γυναίκες που είναι αποικισμένες με S. agalactiae
Λινκοσαμίδες και Στρεπτόκοκκοι • Μηχανισμός αντλίας (LSA,S. agalactiae) Φαινότυπος: ζώνη αναστολής στην κλινταμυκίνη (δεν επηρεάζεται η λινκομυκίνη) • Υδρολυτικά ένζυμα (lnuC, κλπ) Φαινότυπος: ζώνη αναστολής στην λινκομυκίνη (δεν επηρεάζεται η κλινταμυκίνη) • Πάντα έλεγχος με δίσκο ερυθρομυκίνης • Πάντα σύγκριση με ζώνη αναστολής σε ερυθρομυκίνη
Σχόλια-Ανάγνωση του αντιβιογράμματος • Απάντηση στον κλινικό : Αντοχή σε λινκοσαμίδες • Έλεγχος της λινκομυκίνης και κλινταμυκίνης στο αντιβιόγραμμα • Αδυναμία ανίχνευσης μόνο με δίσκο κλινταμυκίνηςή λινκομυκίνης / κίνδυνος θεραπευτικής αποτυχίας
ερμηνεία της αντοχής α. αξιόπιστηταυτοποίηση του μικροοργανισμού β. γνώση της φυσικής αντοχής του μικροοργανισμού γ. αντοχή σε μεμονωμένο αντιβιοτικό (π.χ.ερυθρομυκίνη) δ. αντοχή σε συνδυασμούς αντιβιοτικών (π.χ.ερυθρομυκίνη-κλινταμυκίνη) ε. γνώση της επιδημιολογίας της αντοχής της περιοχής μας
Eυχαριστίες • Στις Διευθύντριες των Nοσοκομείων κ.κ. E. Μαλάμου, κ. Κούτσια-Καρούζου, κ. A. Πάγκαλη, κ. Δ. Μπακόλα, κ. Ε. Βλαχάκη, κ. Λ. Ζέρβα, στην Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΜικροβιολογίας κ. Ι. Σπηλιοπούλου και στον Καθηγητή Α. Ν. Μανιάτη • Στους συναδέλφους κ. Ε. Αλεξάνδρου, κ. Ε. Βαγιάκου, κ. Ν. Σιαφάκα, κ. Μ. Βέργη, Α. Πραττή • Στους στενούς συνεργάτες μου Μ. Καρανίκα, Δ. Κλάψα, Μ. Μοράβα • Στον Καθηγητή R. Leclercq, M. Auzou και σε όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας του τμήματος μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Caen