เพ็ญพร เจนการกิจ, อัครพงศ์ อั้นทอง, สุวรรณา สายรวมญาติ, สันติ แสงเลิศไสว, กัมปนาท วิจิตรศรีกมล,

1. การวิเคราะห์นโยบายการคลังเพื่อการจัดการภัยนํ้าท่วมในประเทศไทยFiscal Policy Analysis for Flood DisasterManagement in Thailand เพ็ญพร เจนการกิจ, อัครพงศ์ อั้นทอง, สุวรรณา สายรวมญาติ, สันติ แสงเลิศไสว, กัมปนาท วิจิตรศรีกมล, ภัคณัฏฐ์ เผือกสกนธ์ และภู ลาชโรจน์ วันที่ 4 กันยายน 2556 โรงแรมมิราเคิลแกรนด์คอนเวนชั่น กรุงเทพฯ

2. ที่มาและความสำคัญของการวิจัยที่มาและความสำคัญของการวิจัย • มหาอุทกภัยในปี พ.ศ. 2554 สร้างความเสียหาย 1.44 ล้านล้านบาท แผนแม่บทการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ มกราคม 2555 • ลดความเสี่ยงที่จะเผชิญภัยพิบัติในอนาคต • แผนปฎิบัติเพื่อบรรเทาอุทกภัยระยะเร่งด่วน และแผนปฎิบัติการบรรเทาอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำแบบบูรณาการและยั่งยืน (กรณ๊ลุ่มน้ำเจ้าพระยา) งบประมาณ 3.5 แสนล้านบาท • ภาระหนี้สาธาณะกับประชาชนชาวไทย • หลักการผู้ได้รับประโยชน์เป็นผู้จ่าย • ต้นทุนความเสียหาย ผลประโยชน์จากโครงการฯ และนโยบายการคลัง

3. พื้นที่เศรษฐกิจหลักที่ได้รับการป้องกันและบรรเทาปัญหาอุทกภัยพื้นที่เศรษฐกิจหลักที่ได้รับการป้องกันและบรรเทาปัญหาอุทกภัย ครอบคลุม 7 จังหวัด • นครปฐม • ปทุมธานี • นนทบุรี • สมุทรปราการ • สมุทรสาคร • อยุธยา • กรุงเทพฯ 4.29 ล้านครัวเรือน

4. วัตถุประสงค์ของโครงการวิจัยวัตถุประสงค์ของโครงการวิจัย • ประเมินมูลค่าความเสียหายของครัวเรือนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ศึกษาจากเหตุการณ์น้ำท่วมปี พ.ศ. 2554 • ประเมินมูลค่าผลประโยชน์ของครัวเรือนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ศึกษาจากโครงการตามแผนปฎิบัติฯ • วิเคราะห์นโยบายและมาตรการทางการคลังที่เหมาะสม

5. แนวทางและขั้นตอนในการศึกษาแนวทางและขั้นตอนในการศึกษา

6. จำนวนตัวอย่าง 6

7. การเก็บข้อมูลภาคสนาม • ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน เริ่มต้นการสุ่มแบบชั้นภูมิ  กำหนดจังหวัดและอำเภอในพื้นที่โครงการตามแผนฯ  กำหนดจำนวนครัวเรือนตามสัดส่วนอำเภอ  เลือกตำบลที่ประสบภัยน้ำท่วมปี พ.ศ. 2554  เลือกครัวเรือนแบบบังเอิญ และห่างกันอย่างน้อย 1 กิโลเมตร  เลือกสัมภาษณ์เฉพาะหัวหน้าครัวเรือน/ผู้มีอำนาจตัดสินใจ • สำรวจโดยใช้แบบสัมภาษณ์ระดับครัวเรือน • สำรวจข้อมูลขั้นต้น 151 ราย • สำรวจข้อมูลขั้นสุดท้าย 1,073 ราย

8. ขั้นตอนของ CVM • การกำหนดราคาเสนอ (offer price หรือ bid) • Pre-survey151 ตัวอย่าง ใน 7 จังหวัด ตามสัดส่วนประชากร ใช้คำถาม WTP แบบปลายเปิด • ใช้ค่าฐานนิยมเพื่อกำหนดค่า bid เริ่มต้น 100 200 Initial bid 400 บาท/ปี/ครัวเรือน 800 1,600 3,200

9. Double-bounded CVM หน่วย:บาท/ปี/ครัวเรือน

10. ขั้นตอนการสัมภาษณ์ See: Flood clip Edited.wmv

11. ลักษณะทั่วไปของครัวเรือนตัวอย่างลักษณะทั่วไปของครัวเรือนตัวอย่าง • 85% ตั้งอยู่ใกล้ลำคลอง โดยห่างประมาณ 500-600 เมตร • 56% เป็นเจ้าของบ้าน และ42% น้ำท่วมที่พักอาศัย (447 ราย) • กรณีที่น้ำท่วมที่พักอาศัย • 63% ของที่พักอาศัยน้ำท่วม ได้รับความเสียหาย • 27% น้ำท่วมรอบตัวบ้าน แต่ไม่เข้าบ้าน,24% น้ำท่วม 10-50 ซม. และ 21% น้ำท่วม 1 ม.ขึ้นไป • 85% น้ำท่วมนานมากกว่า 3 อาทิตย์ (ประมาณ 7 อาทิตย์) • 72% ไม่อพยพย้ายเมื่อเจอน้ำท่วม หากย้าย 77% อพยพไปบ้านญาติ/เพื่อน

12. ระดับความรุนแรงน้ำท่วมที่เกิดในพื้นที่อาศัยระดับความรุนแรงน้ำท่วมที่เกิดในพื้นที่อาศัย • การประเมินความรุนของน้ำท่วมที่เกิดขึ้น - 56% ประเมินจากระดับน้ำท่วม & ระยะเวลาน้ำท่วมขัง - 36% ประเมินจากระดับน้ำท่วม • ระดับความรุนแรงที่เกิดขึ้นในพื้นที่อยู่อาศัย - 33% คิดว่าไม่รุนแรง - 35% คิดว่ารุนแรงน้อยถึงน้อยที่สุด - 23% คิดว่ารุนแรงมากถึงมากที่สุด

13. ความเห็นต่อปัจจัยที่ลดความเสี่ยงจากภัยน้ำท่วมในอนาคตความเห็นต่อปัจจัยที่ลดความเสี่ยงจากภัยน้ำท่วมในอนาคต

14. ความคิดเห็นต่อแผนแม่บทฯความคิดเห็นต่อแผนแม่บทฯ • 34 % ทราบว่าประเทศไทยมีแผนแม่บทฯ • 74% เห็นว่าควรมีโครงการตามแผน - 64% คิดว่าการมีโครงการจะสามารถลดความเสียหายของทรัพย์สินในอนาคต • ระดับความเสี่ยงจากภัยน้ำท่วมในอีก 5 ปี เมื่อดำเนินงานตามแผน - 26%เชื่อว่าจะไม่มีความเสี่ยงเลย - 51%เชื่อว่าจะเสี่ยงน้อยถึงน้อยที่สุด - 11% เชื่อว่าจะมีความเสี่ยงปานกลาง

15. การประเมินมูลค่าความเสียหายจากภัยน้ำท่วม ปี พ.ศ. 2554

16. ภาระต้นทุนและมูลค่าความเสียหายภาระต้นทุนและมูลค่าความเสียหาย

17. สถานการณ์น้ำท่วมของชุดตัวอย่างสถานการณ์น้ำท่วมของชุดตัวอย่าง หน่วย: ร้อยละ ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

18. ระดับน้ำท่วมสูงสุดเมื่อน้ำท่วมที่พักอาศัย (447 ราย) หน่วย: ร้อยละ ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

19. ระยะเวลาเมื่อน้ำท่วมที่พักอาศัย (447 ราย) หน่วย: ร้อยละ ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

20. ภาระต้นทุนและมูลค่าความเสียหายภาระต้นทุนและมูลค่าความเสียหาย หน่วย: บาท/ครัวเรือน

21. ต้นทุนเฉลี่ยของการเกิดอุทกภัย (1,703 ราย) หน่วย: บาท/ครัวเรือน ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

22. ภาระและความเสียหายเมื่อที่อยู่อาศัยถูกน้ำท่วมภาระและความเสียหายเมื่อที่อยู่อาศัยถูกน้ำท่วม (447 ราย) หน่วย: บาท/ครัวเรือน ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

23. มูลค่าความเสียหายตามระดับน้ำท่วม (447 ราย) หน่วย: บาท/ครัวเรือน ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

24. มูลค่าความเสียหายตามระยะเวลาที่ท่วม(447 ราย) หน่วย: บาท/ครัวเรือน ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

25. ฟังก์ชันความเสียหายจากน้ำท่วมปี 54 ที่มา: จากการคำนวณ

26. สรุปผลการวิเคราะห์ภาระต้นทุนของครัวเรือนสรุปผลการวิเคราะห์ภาระต้นทุนของครัวเรือน • ภาระต้นทุนโดยเฉลี่ย 16,074 บาท • หากน้ำท่วมที่พักอาศัยจะมีต้นทุน 55,897 บาท • ปทุมธานีมีต้นทุนสูงสุด 119,940 บาท (ท่วมที่พักอาศัย) • ต้นทุนส่วนใหญ่เกิดจากการบูรณะฟื้นฟู • ความเสียหาย - ตามระดับความสูงของน้ำ 11,688 - 108,567 บาท - ตามระยะเวลาท่วมขัง 538 – 64,715 บาท • ความเสียหายเพิ่ม 532 บาท/ 1 ซม. และ 735 บาท/ 1 วัน

27. การวิเคราะห์ผลประโยชน์ของครัวเรือนจากการลดความเสี่ยงภัยน้ำท่วมการวิเคราะห์ผลประโยชน์ของครัวเรือนจากการลดความเสี่ยงภัยน้ำท่วม

28. แนวคิดและวิธีการ • ประยุกต์ใช้ CVM ประมาณค่า WTP • Dichotomous choice แบบ Doubled-bound -- Hanemannet. al. (1991) & Cameron and Quiggin (1994)-- • Normal & Log-normal • พิจารณา log-likelihood • ตัวแปรควบคุม ความเสี่ยงที่ลดลง รายได้ ควรมีโครงการ • มูลค่าผลประโยชน์ = WTP*4.29 ล้านครัวเรือน

29. สัดส่วนการยอมรับและปฎิเสธของชุดตัวอย่างสัดส่วนการยอมรับและปฎิเสธของชุดตัวอย่าง ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

30. ความเสี่ยงที่ลดลงในอีก 5 ปี เมื่อมีโครงการฯ ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

31. ค่า log-likelihood ของแบบจำลองต่างๆ ที่มา: จากการคำนวณ

32. ผลการประมาณค่าสัมประสิทธิ์ด้วย MLE(895 ตัวอย่าง) ที่มา: จากการคำนวณ

33. ผลประโยชน์จากโครงการตามแผนฯผลประโยชน์จากโครงการตามแผนฯ ณ ระดับรายได้ต่างๆ ที่มา: จากการคำนวณ

34. ผลประโยชน์จากโครงการตามแผนฯ แบ่งตามจังหวัด หน่วย: พันล้านบาท/ปี

35. สรุปผลการวิเคราะห์ผลประโยชน์ของครัวเรือนสรุปผลการวิเคราะห์ผลประโยชน์ของครัวเรือน • ครัวเรือนยินดีจ่ายสนับสนุนเฉลี่ยปีละ 2,056 บาท • ผลประโยชน์โดยรวมเฉลี่ยปีละ 8.82 พันล้านบาท • คำนวณตามความเสี่ยงที่ลดลงปีละ 11 พันล้านบาท • คำนวณตามโครงสร้างรายได้ ปีละ 12 พันล้านบาท • ผลประโยชน์ที่ได้รับ แตกต่างกันตามระดับความเสี่ยงที่ลดลง - น้อยที่สุด 2,261 บาท/ครัวเรือน/ปี - มากที่สุด 2,904 บาท/ครัวเรือน/ปี • ผลประโยชน์ที่ได้รับ แตกต่างกันตามระดับรายได้ของครัวเรือน แต่โดยรวมได้รับผลประโยชน์ 12 พันล้านบาท/ปี

36. การวิเคราะห์นโยบายและมาตรการทางการคลังการวิเคราะห์นโยบายและมาตรการทางการคลัง

37. ภาษีน้ำท่วมเพื่อการระดมทุนในประเทศต่างๆภาษีน้ำท่วมเพื่อการระดมทุนในประเทศต่างๆ

38. ความคิดเห็นต่อหลักการจัดหาแหล่งทุนความคิดเห็นต่อหลักการจัดหาแหล่งทุน ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

39. ความคิดเห็นต่อมาตรการหรือแนวทางจัดหาทุนความคิดเห็นต่อมาตรการหรือแนวทางจัดหาทุน ที่มา: จากการสำรวจปี พ.ศ. 2556

40. ตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณาตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณา • การจัดเก็บภาษีด้วยฐานทรัพย์สิน น่าจะมีความเป็นธรรม เพราะเก็บจากแหล่งที่ตั้ง และจัดเก็บจากผู้ถือครอง แต่…… • ไม่มีความสะดวก • ไม่มีประสิทธิภาพ ที่มา: แบ๊งค์ งามอรุณโชติ และคณะ

41. ตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณาตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณา

42. ตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณาตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณา

43. ตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณา(ต่อ)ตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณา(ต่อ)

44. ตัวอย่างโครงสร้างภาษีและเกณฑ์การพิจารณา (ต่อ)

45. ทางเลือกอื่นๆ (ต่อ) หรือจะพิจารณาจากระเบียบกระทรวงการคลัง ว่าด้วยเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. ๒๕๔๖ ???

46. สรุปผลการวิเคราะห์ • มูลค่าความเสียหายจะเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 532 บาท ต่อ ความสูงของน้ำที่เพิ่มขึ้น 1 ซม. และจะเพิ่มขึ้น 735 บาท ต่อ การท่วมขังที่เพิ่มขึ้นแต่ละวัน • มูลค่าผลประโยชน์ของครัวเรือนในพื้นที่โครงการตามแผนฯ ประมาณ 12 พันล้านบาทต่อปี (พิจารณาตามโครงสร้างรายได้) • นโยบาย/มาตรการทางการคลัง: ภาษีน้ำท่วม  จัดเก็บจากภาษีมูลค่าเพิ่ม รวมทั้งภาษีสรรพสามิต, PFP or PFS

47. ข้อเสนอแนะ • ควรจัดทำแผนที่เสี่ยงภัยจากน้ำท่วม รวมทั้งความเสี่ยงจากภัยพิบัติอื่นๆ • ให้ความรู้ความเข้าใจกับภาคประชาชนในด้านการเตรียมการระดับครัวเรือนเพื่อรับมือกับภัยพิบัติ • พิจาณาทางเลือกอื่นๆ มากกว่าจำหน่ายพันธบัตร เช่นจัดเก็บภาษี และจัดเก็บค่าธรรมเนียมน้ำไม่ท่วม • ให้ความสำคัญกับระบบประกันภัยน้ำท่วม ในพื้นที่เสี่ยง • ควรมีการศึกษาประเด็นทางด้านกฎหมาย/กฎระเบียบที่จะนำมาซึ่งแนวทางและขั้นตอนการจัดเก็บภาษีหรือค่าธรรมเนียมที่เป็นรูปธรรม

48. ขอบคุณสำหรับทุกความเห็นขอบคุณสำหรับทุกความเห็น