Download
1 / 26
270 likes | 523 Views
Struchtúr an Chill. Tá gach orgánach déanta as cealla . Tá micreascóip ag tástáil chun iad a fheiceáil . Úsáideann na heolaithe micreascóip chun staidéar a dhéanamh ar chealla . 2 cineál (a) micreascóip sholais (b) leictreon mhicreascóp.
E N D
Tágachorgánachdéanta as cealla. Támicreascóipagtástáilchuniad a fheiceáil. • Úsáideannnaheolaithemicreascóipchunstaidéar a dhéanamharchealla. • 2 cineál (a) micreascóipsholais (b) leictreonmhicreascóp
Orgánachaoncheallach -aon chill amháiniontu • Orgánachilcheallach -bíonn an chuidceallaacu Teoiricnagcealla – Deir an teoiricseo go bhfuilgachrudbeodéanta as cealla.
An bun struchtúr a bhíonnar chill • Cruth& feidhméagsúlaagcealladifriúla. • Gnáth chill bíonncraiceanntanaí (cillscannán)thartarshubstaint a bhíonn mar a bheadhglóthachann (an cíteplasma). • Bíonncorpcruinn (an núicléas) istighsachíteplasma. Bíonniliomadgráinníníagusstruchtúirbheagaar a dtugtarorgánáidísachíteaplasmafreisin.
Chill ainmhithe Cillscannán Núicléas Citeaplasma
Chill Plandaí CillScannán Núicléas Cillbhalla Folúisín Citeaplasma Clóroplast
Mionstruchtúrnacille Pórnúicleasach Cillbhalla Cromatin(DNA) Cillscannán Scannánnúicleasach citeaplasma Folúisín Miteacoindre Ribeasóim Clóraplast
Cillscannán (Scannán Plasma) • Bíonnan chill scannán an thanaí (níféidir é a fheiceáil ach le leictreonmhicreascóp). • Cillscannán: déanta as lipidí(saillte) & phróitéiní • Lipidí: Sraithdhúbailtefosfailipide (déchiseallipidí) • Próitéiní: baint leis an gcórasimdhíonach & is próitéiniompairiad. • Bíonnmóilíní in anngluaiseachttaobhistigh den chillscannánféin.
Feidhmeanna • Cuireann an cillscannáncruthar an gcillagusbíonnsé mar thacaaici • Is é an cillscannán a rialaíonngabháilsubstaintíisteach is amachtríd an gcilltrífheidhmiú mar bhactréscaoilteachroghnaíoch. (i.e. is é is ciall leis sin go scaoileann an cillscannánsubstaintíáiritheisteachagusamach as an gcillagus go mbacannsésubstaintíáiritheeile.)
Dé –chiseallipídí Próitéin
An Cillbhalla • Cillbhallathartarcheallaplandaí. Tálann an cíteplasma an cillbhalla • Feidhm: neart a chursaphlandaagustacúleis. • Bíonn an cillbhallalán-tréscaoilteachagusligeannsé do namóilínídultríd.
An Núicléas • Is é an núicléas a rialaíonn an chill. • Coinníonn an núicléasgníomhaíoachtaínacillearsiúlagus go mbíonnbaintmhóraige leis an gcilldeighilt
Struchtúr - scannánnúicleachthart air an núicléas. Póireannasanúicléas (ligeann said d’ábhartaistealidir an núicléasagus an cíteplasma.) • Bíonnsubstaintleathsreabhach (núicléaplasma) sanúicléas.
Núiclín & chrómaitinsanúicleaplasma. • Núiclín: Sféarbeag a dhéanannaigéadribeanúicléasach(RNA). Déantarribeasóim as an aigéadribeanúicléasachtaobhamuighsacíteplasma. Fágann an mRNA an núicléas & téannsé go dtínaribeasóim. • Stóráiltearábhairgéiniteach/oidhreachtúilsnacrómasóim. (aigéaddí-oscai-ribeanúicléasach(DNA) & próitéinatásacrómasóim.) • Orgánachilcheallach DNA céannaingachuileceall.
Cíteplasma • Glóthachuisciúilar a dtugtarbonnsubstaint é an cíteplasma. • Orgánáidíarfuaidreamhsabhonnsubstaint. • Orgánáidí m.sh. miteacoindre, ribeasóim, núicléas etc.
Miteacoindre • Miteacoindreaggachcill ach amháinbaictéar. • 2 scannán - mínseachtrach & fillte in-mheánach. • Criostaea thugtararnafillteachasascannáninmheánach. • Bíonn go leoreinsímíar a dromchla. • Feidhm an mhitecoindre–Riospráidnagceallsamhitecoindre. • Rialúscaoileadh an fhuinnimh.
Go leormiteacoindreigcealla a mbíonn go leorfuinnimhagteastáiluathu m.sh. cealla an ae, matán, barr an péacán, bun nabhfréamhachaibplandaí. • Táa bhfoinse DNA féinagmiteachoindre.
Miteacoindre • Scannánmínseachtrach Scannáninmheánach
Clóraplastaí • Bíonnlíclóraifilliontu a chuireann an dathglasarphlandaí. • Struchtúr - Cruthdioscaí. • Scannánseachtrach & scannáninmheánachsachlóraplast. • Bonn substaintuisciúil (stróma) ann. • Lannógasaghránamatáneadaithesastroma. • Feidhm an chlóraplast - Déanannnachlóraplastaícarbaihiodráití ó sholasnagréine. Fótaisintéis.
Clóraplast Gráinnestáirse DNA Clóraplast Scannáninmheánach Scannáneismheánach
Ribeasóim • Bíonnribeasóimingachcill. Is struchtúrbeaga & cruthuilleachorthu. • Aigéadribeanúicleasach (RNA) a dhéantarsnaribeasóim • Feidhm: próitéiní a dhéanamh.
CeallaPrócarótachaagusEocarótacha • Aicmítearceallai 2 príomhsaghas - PrócarótachaagusEocarótacha. • Bíonnscannántimpeall DNA ceallaeocarótacha. Tánúicléasacu. • (Tagann an tainmeocarótachaónGhréigis a chiallaíonn “fíornúicléas”) • Táorgánáidsa chill le scannántimpeallorthu.
Ceallaprócarótacha – ciallaíonn an téarmaseo “riamhnúicléas” Nílaonnúicléasacu. Tá DNA a dhéanannfáinne (crómasóim). Nílaonscannántimpeall an DNA & nílaonorgánáidsa chill.
