TRE311

1. TRE311 Ders 10 6 Aralık 2006 Anadolu mitleri

2. Kaynaklar • http://www.theoi.com/Cult/KybeleCult.html

3. Kybele ve Dardanos • Kybele Yunan ve Roma mitolojisinde Rhea, • Tüm Tanrıların annesi anlamına gelen Meter Theon, bazen Demeter (özellikle Samothrake kültünde), veya Aphrodite (Ida dağında) veya Artemis (Karya) bilinir

4. Meter Theon

5. Törenler • Frig ayinlerinde hadım edilmiş rahipler Gallai adıyla bilinen gece ayinleri yaparlar bu ayinlerde çok miktarda içki içilir ve dans edilir değişik müzik aletleriyle müzik yapılır • Genç erkekler savaş silahlariyle bebek Zeusu koruyan Korybantes adıyle bilinen dansı yaparlar • Rahiplerin kendilerinden geçip kendilerini hadım ettiklerinden de söz edilir

6. Argonatlar destanında • Apollonios bize destanda 1.1076 • Mysiada Kyzikos yakınında Mter Theon kutlamalarının olduğu hatta burada çok eski çağlardan kalmış bir asma olduğu ve formunun da Dağ tanrıçası şeklinde olduğundan söz eder • Hatta bunu kayalık bir bölgeye yerleştirdikleri ve yanında taşlık bir altar olduğundan da • Jasonun burada libasyon yaptığı tanrıça güçlü rüzgarları buradan çeksin diye ve hatta Orpheusun emriyle kentdeki genç erkeklerin dans yapmasını istediğini Kyzikos kralının dönmesini beklediklerini de (yanlışlıkla Argonautlar tarafından öldürülen)

7. METER THEON ve IASION • Samothrake (Troia karşısı ada) • Adada Kybele Demeter ile özdeş olasılıkla Demeter ve Iasion aşkı Anadoluda Kybele ve Attis ile özdeştir • Kadmos ve Harmonia evlilikleri ile başlayan mitde tanrıların düzenlediği törende Elektra hediye olarak verilir bu Megale Meter Theon için yapılır ve vurmalı simbal ve teflerle şenlik yapılır • Iasion Kybele ile evlenir Iasion tanrılar konseyinden atılınca Dardanos ve Kybele ve de Korybas Anadoluya Meter Theon kültünü bu haliyle getirirler • Frigyada gelişen kült Thereupon Kybele adıyle bilinir ve Olympos tanrıları içinde ilk dağ tanrısı ile birleşir ve and Korybas bu kültü kutlayan herkese Korybantes adını verir - Diodorus Siculus, Library of History 5.48.2 • “ • Melanippides ise Demeter ve Meter Theon kültünün aynı kült olduğunu söyler - Greek Lyric V Melanippides, Frag 764 (from Philodemus, On Piety)

8. Argonatlara yardım Bithynia • Samothrake miti ve Bithyniadaki Dindymene dağı • Apollonius Rhodius bize Argonautların Samothrake adasındaki kültü benimsediklerinden bahseder bu Bithyniadaki dağdaki Kybelenin isteğidir. • Bunun karşılığında denizcilere sakin bir deniz vaad etmiştir.

9. METER IDA ve Ankhises • Meter Idaia yerel prens Ankhises’e aşıktır ve yerel Kybele-Attis mitinden türemiş olmalıdır • Troia Savaşlarında da kült bu mitle özdeş verilir ve tanrıça Afrodite de eklenir mite

10. Aphrodite ve Anchises • Aphrodite Troia yakınında Dardanoslu Anchisese aşık olur ve onunla birleşir ve Aeneias ve Lyrosu doğurur • - Apollodorus, The Library 3.141 • Kader Troianın yıkılmasını engelleyemedi ve Aeneas omuzunda babası Ankhisesi taşıdı yıkıntılar arasından .. - Ovid, Metamorphoses 13.624

11. Homer İlyada • "Aineias, Ankhises’in oğlu olduğunu söyleyen ve annesinin de " - Homer, Iliad 5.248 • "Aphrodite, Zeus’un kızı ve onun annesi [Aineias’] onu çiftçi Anchisesden doğuran " - Homer, Iliad 5.311 • "Apollo [gizlenerek] konuşur [Aineias]: ‘Kahraman sen duanı yap önce tanrılara sen ki Zeus’un kızı Aphrodite’den olma." - Homer, Iliad 20.106

12. Aeneas Anchises Ascanius Bernini 1618-1619

13. Attis terrakota thymiaterion 1-2yy Tarsus

14. Attis kökenleri • Attis yaşam-ölüm-yeniden doğuş simgeleri • Hem oğlu hem de sevgilisi Kybelenin • Kybelenin aslanlarla çekilen arabasının sürücüsü ve hadım edilmiş en yakını • Orijinalinde Frigyada Pessinusda Agdistis dağı civarında yaşayan Kybele ile özdeş bu dağ daemon olarak adlandırılır yereller bu dağı tanrıça ile özdeş düşünmüşlerdir • Gezgin Pausanias, bu öğelerin Yunan kültüründe olmadığını söyler

15. Olympos tanrıları ve Agdistis • Olympian tanrıları Agdististen korkarlar cünkü o herkesi hadım eder ve organını atar Agdistinden olma badem ağacı nehir tanrısı Sangariosun kızı Nana meyvesini yer ve onu göğsüne koyar • Birden ağaç yok olmuş ve kızın bir oğlu olmuş dağdan keçi olarak ona doğru gelmiştir • Attis büyüdükçe saçları uzun çok hoş bir delikanlı olmuş ve Agdistis-Kybele ona aşık olmuştur

16. Attis • Attise bakanlar onu Pessinosa yollamış ve orada kralın kızı ile evlenmiş ve prens olmuştur • Bazılarına göre bu prens sonraki Midastır • Agdistis sonsuz olması için onu sürekli yeşil kalan çam ağacına dönüştürmüştür

17. Midas • Bir başka efsaneye göre Midas Pessinus kralıdır çocuk iken Gordias ve Cybele tarafındna evlatlık alınmıştır • Hedonist, çok başarılı bir gül yetiştiricisi olarak bilinir İlyadada (v.860) bir oğlu olduğundan söz edilir Lityerses, şeytansal güçlere sahip bazı kaynaklarda da Zoe adında bir kızı olduğundan

18. Gordias • Gordias Frig ülkesinde bir çiftçidir • Bir gün tarlasına bir kartal iner ve ona birgün kral olacağını söyler . • Buna bağlı olarak Gordias Gordion kentini kurar ve kent Frigyaynın başkenti olur • Onun sabanı akropolde saklıdır ve özel bir düğüm ile bağlıdır bu düğümü çözen kişi tüm Asya eyaletinin yöneticisi olacaktır • İskender öyküyü bildiği için Gordiona gelir ve bu düğümü kılıcıyla keser 333de. • Kybele bu bölgede hakim olduğundan Midası koruması altına alır

19. Argonautlar • Αργοναύται kahramanlar Troia savaşaları sırasında Jason Altın Postu aramak üzere Kolchise gider. Gemilerinin adı Argodur yapımcısı Argus’tan türeme • Bu gruba bölgedeki prehistorik kavimden türeme Minyanlar da denir

20. Jason ve Altın postu alıp dönüşü

21. Altın post Hikayesi değişik söylemleri • Yunanistana hayvancılığın taşınması • Veya mureks yani özel mor boya elde etmekte kullanılan deniz kabukalrını bulmaya yönelik • Karadenizin doğusunda Gürcistanda koyun postları ahşap bir panel üzerine gerilip nehrin yatağına konur bu sayede dağlardan gelen altını toplamakta kullanılır ağaca asılan yünler kuruyunca altın çırpılarak alınır

22. Mitras • İ.Ö. 2yy-İ.S. 5yy dek • Part kültüründe her 64 yılda bir Mitrasın cennetden çıkılacağına inanılır • Helenistik Çağ ve Roma sikkelerinde batı ve doğuda sık görülür • İ.Ö. 208i takiben 64 yıl olarak ilk kutlanıldığı düşünülür

23. Mithras ve boğa İ.S. 3yy Italya fresko Marino

24. 3yy Roma

25. Kilikya Bölgesi • Plutarch İ.Ö.67de Kilikya bögesindeki korsanların Mithras kültüne ilişkin ayinler yaptığını söyler • Mithras Mithradan gelir Pers kültüründe Ahura Mazdaya ve toprağın gücüne eş insanların yeryüzünde yaptığı işleri düzenleyen olarak görev yapar • Yıldızlarla özdeş astrolojik inanışlar Mezopotamya ve Anadoluda yaygın özellikle roma çağında • Mithras kültü Romalı lejyonlara 168de Dura Europos aracılığıyle tanıtılır

26. Dura Europos sinagog Aramaik kitabe ile 244e tarihlenen

27. Kutsal Mekan • Tevratın 5 kitabının batı duvarda resmedildiği bu sinagog erken inanışı Greko-Roman tasvir geleneğine bağlı anlatır

28. Ödev • Anadoluda Kybele kültü ve değişken tasvirleri • İlyada’da Kybele kültündne nasıl bahsedilir