SINIF YÖNETİMİ

1. SINIF YÖNETİMİ

2. EĞİTİM • Eğitim sözcüğünün farklı tanımlarının ortak yanı, onundavranış değiştirme, davranış oluşturmaamaçlı etkinlikler bütünü olmasıdır.

3. ÖĞRETİM • Öğretim, öğrenme, davranışın sağlan- lanması amacıyla yapılan ön çabalardır. • İnsanların öğrenim düzeylerinin göster- gesi diplomaları, • Eğitim düzeyleri ise davranışlarıdır.

4. Toplumsal yaşamımıza bu açıdan baktığımızda, öğrenim düzeyi yüksek olan çok sayıda insanın azımsanmayacak sayıdaki davranışının, bilmesi gereken yasal-düşünsel kurallara,çoğu kez bilinçsiz olarak uymadığını görürüz. • Bu davranışlar süreklilik kazanması durumunda o kişiler için, öğretilmiş ama eğitilmemiş denebilir.

5. İstenilen Hedeflere Ulaşabilmemiz için • Bilgiyi taşıyan ama kullanamayan değil, nasıl öğreneceğini bilen, gerçek bilgilere ulaşabilen, bildiği gibi davranan, düşünerek yeni bilgiler üreten, sorun çözen insanlara gereksinim vardır. • Nasıl bir öğrenme sağlayalım ki çabuk unutulmasın, uygun koşullarda davranışa dönüşebilsin sorunun yanıtı verilmelidir.

6. Öğretmenler, • Bilgi taşıyıcı ve aktarıcı değil, bilgi kaynaklarına giden yolları gösterici birer EĞİTİM LİDERİ olmalıdır. • Okullarımızın birer örnek ve sınırlanmış, yapıları buna uygun olarak değiştirilmeli, yalnızca yaptığını doğru yapan değil, doğru olanı yapan İnsanlar yetiştirilmelidir.

7. Okul ve Çevre • Eğitim yalnızca okullarda gerçekleştirilen bir etkinlik değildir, ama okul, eğitim amacıyla kurulmuş özel bir çevredir. • Okulun varlığı, bu özel çevrenin oluşturulup denetlenmesi amacından kaynaklanmıştır.

8. Okul-Çevrenin üç Temel İşlevi -1- • Öğrencileri dış çevrenin güçlüklerinden korumak, onlara yaşamı kolaylaştırmak. Bunun için okul, yönetici-öğretmen ve diğer görevlilerin sürekli denetimindedir. -2- • Dış çevrede kolay rastlanabilecek olan istenmeyen davranışları içeri sokmayarak, öğrenci davranışlarını temizlemektir. • Not:Yasal metinlerde eğitim kurumlarının çevresinde bazı iş yerlerinin olamayacağı hükmü vardır. (200 m)

9. -3- • Dengeleme; yani okulun dışındaki çevrede, insanların kişisel özellikleriyle açıklanamaya-cak düzeylerde yaşama farklılıkları görülür. • Bu çarpıcı farklar, toplumun güç dengesini değiştirerek huzurunu bozar, gelişmesini engeller. • İşte okul, bu aşırı farklılıkların kendi sınırları içinde sergilenmesine, yaşamasına izin vermeyen, toplumsal yaşamda olmayan dengeyi kendi sınırları içinde kurması gereken bir kurumdur.

10. Bütün öğrenciler, şu yada bu renk ve biçimde yada formda giyerler; aynı öğretmenlerden yararlanırlar; aynı sırada otururlar. • Dış çevrede çok farklı koşullarda yaşayan öğrenciler, okula geldiklerinde, benzer koşullarda yan yana olur, bir birlerinin yaşama koşullarından etkilenirler, bir birlerini daha iyi tanır, anlarlar.

11. Eğitimin Kalitesi ve Sınıf Yönetimi • Okulun sahip olduğu -olabileceği kaynakla- rın eğitsel amaçları için kullanımı, eğitim yönetiminin kalitesine bağlıdır. • Bu kalite, eğitim yönetimi hiyerarşisinin her basamağında yer almalıdır. • Bu basamaklardan biri de; SINIF YÖNETİMİDİR

12. Sınıf Yönetiminin Boyutları

13. Sınıf Yönetimi, eğitim yönetimi hiyerarşisinin ilk ve temel basamağıdır. • Sınıf, öğrencilerle yüzyüze olunan bir yerdir. • Eğitim Yönetiminin kalitesi, büyük ölçüde sınıf yönetiminin kalitesine bağlıdır.

14. Etkili Bir Öğretimin Değişkenleri • Sınıfın iklimi. • Sınıftaki etkileşim düzeni. • Sınıftaki iyi ve olumlu ilişkiler. • Öğrencilerin katılımı. • Örgütlenme;görev paylaşımı. • Davranış düzeni

15. Sınıf Yönetimi; sınıf yaşamının bir orkestra gibi yönetilmesidir. Öğretmen,bir orkestra şefidir.

16. Sınıf Yönetiminin Boyutları: • Sınıf Ortamının Fiziksel Düzenlemesi: Sınıfın genişliği, düzenlenmesi, renkler, • ısı ve ışık, oturma düzeni, öğrencilerin grup-lanırılması, temizlik, estetik, eğitsel araçlar. • Plan-Program Etkinlikleri: Programlara uygun Yıllık,ünite planları yapıldıktan sonra öğrenciyi asıl etkileyen Günlük Planların yapılması ve uygulanması.

17. Zaman Düzenine yönelik etkinlikler: Etkili öğretim, öğrenmeye ayrılan zamanın çoğunluğuna ve etkili kullanımına bağlıdır. Zamanın ders dışı ve bozucu etkinlikler-le harcanmaması, sıkıcılığın önlenmesi, öğrenci zamanının çoğunluğunu okulda-sınıf-ta geçirmesi; devamsızlığın önlenmesi. • İlişki Düzenlemeleri: Sınıf kurallarının belirlenip, öğrencilere benimsetilmesi, sınıf yaşamının kolaylaştırıl-ması, öğrenci-öğrenci, öğrenci-öğretmen ilişki düzenlemeleri vs.

18. Davranış Düzenlemeleri: Sınıf ortamının istenen davranışı sağlayabilir hale getirilmesi. Sınıf ikliminin olumlulaştırılması Sorunların ortaya çıkmadan tahmin edilmesi yoluyla istenmeyen davranışların önlenmesi. Sınıf kurallarına uyulmasına sağlanılması. Yapılmış olan istenmeyen davranışların değiştirilmesi.

19. Sınıf Yönetiminin Modelleri • Eğitim alanındaki gelişmeler toplumsal gelişmelere de bağlı olarak sınıf yönetimi modellerini; • baskıcıdan demokratiğe, • şekil yöneliminden amaç yönelimliye, öğretmen ağırlıklıdan • öğrenci ağırlıklıya yönlendirmiştir.

20. Bu yönelimlerin seçimi, yine de yönetim durumuna, ortama, olaylara, sınıf sisteminin çevresine göre kaymalar gösterebilir. Örnek: Yönetim algısı şekil ağırlıklı olan bir okulda öğretmen amaç yönelimli modeli kullanmak için bu şekil özelliklerinde değişiklik yapmaya kalktığında, okul yönetiminin tepkisiyle karşılaşabilir. Bu tepki aşılamazsa, öğretmenin benimsediği modelde, tepkiye yanıt verici değişimler gerekebilir.

21. Sınıf Yönetiminin Modellerini Şöyle sıralayabiliriz: • Tepkisel Model: İstenmeyen bir düzenleniş sonucuna yada bir davranışa tepki olan sınıf yönetimi modelidir. • Amacı; istenmeyen durum yada davranışın değiştirilmesidir. • İşleyişi, istenmeyen sonuç-tepki şeklindedir.Düzen sağlayıcı ödül-ceza türü etkinlikleri içerir.

22. Önlemsel Model : Planlama düşüncesine bağlı, geleceği kestirme, istenmeyen dav-ranış ve sonucu, olmadan önleme yönelim-lidir. • Amacı:Sınıf sorunlarının ortaya çıkmasına olanak vermeyici bir düzenleyiş ve işleyiş oluşturarak, tepkisel modele gereksinimi azaltmaktır. • Sınıfta yanlış davranışa olanak vermeyen bir sosyal sistem oluşturmaya çalışır. • Etkinlikler bireyden çok gruba yöneliktir.

23. Gelişim Modeli:Sınıf yönetiminde öğrenci-lerin, fiziksel,duygusal, deneyimsel gelişim düzeylerinin gerektirdiği uygulamaların geliştirilmesini esas alır; uygulamaya geçil- meden önce öğrencilerin ona bu açıdan ha- zırlanmasını öngörür. 4 Basamaktan oluşur: 1. Onuncu yaşa kadar sürer. Öğretmene çok iş düşer. Nasıl öğrenci olunacağının öğrenil-diği zamandır. 2. On-Oniki yaş arası dönemdir. Sınıf yönetimine verilen ağırlık azalır. Öğrenciler olgunlaşma döneminde sınıf yönetimine uymaya, öğretmeni hoşnut etmeye isteklidir.

24. 3. Oniki-Onbeş yaşları arasıdır. Arkadaş beğeni ön plana çıkabilir. Öğretmeni sıkıntıya sokmayı seçebilirler. Sınıf yöneti-minin kurallarını ararlar. 4. Lise yıllarıdır.Öğrenciler kim olduklarını, nasıl davranmaları gerektiğini anlamaya başlarlar.Akıllanırlar. Yönetim sorunları azalır. Arkadaşlarının etkisi gittikçe artar.

25. Bütünsel Sınıf Modeli:Bu modelde önlem-sel sınıf yönetimine öncelik verme, gruba olduğu kadar bireye de yönelme, istenen davranışa ulaşabilmek için, istenmeyenin nedenlerini ortadan kaldırma vardır. • Etkinlikler sürecinde seçilecek davranış örgüleri,öğrencinin gelişim basamakları ile uyumlu olanlardan seçilir. • Modelin çevre boyutunda, okul, aile, boş zaman etkinliklerinin yer aldığı arkadaş çevresi vardır.

26. Sınıf Yönetiminde Etkililik • Sınıf Yönetimi kararları, öğrencileri kontrolden çok eğitimin kalite ve sürekliliğini sağlamaya yönelik olmalıdır. • İyi bir sınıf yönetimi, iyi bir öğretime bağlıdır. • Bu anlamda sınıf yönetimi araç, kaliteli bir eğitim amaçtır. • Öğrenci başarısının değişkenlerinden biri, belki başlıcası sınıf yönetimidir.Araştırmacılar, öğren-ci özelliklerindeki farklar ka-dar, sınıfın yapı ve yönetimindeki farkların da başarıyı belirleyici olduğunu göstermiştir.Bir sınıfta başarılı lan bir öğretmen benzer öğrencilerin bulunduğu başka bir sınıfta başarısız olmuştur.

27. Sınıf Yönetimi, çok yönlü ve uzun çabalar isteyen, güç bir iştir. Her gün saatlerce kala-balık bir öğrenci grubuyla beraber olmak, yapılacak her davranışı ayrıntısıyla planlamak, gerçekleş-mesini sağlamak, sınıftaki her şeyden her an haberli olmak kolay bir iş değildir. • Öğrenciler uzun süre oturarak, derse ilgile-rini veremezler. Öğretmenin erken-geç, kolay-güç öğrenen, normal-özürlü öğrencilerle ayrı ayrı ilgilenmesi gerekir. • Sınıfta çok yönlü karmaşık bir ilişki ağı vardır.

28. Sınıf ve öğrencilerin özellikleri değiştikçe yönetsel uygulamalarda farklılaşmalıdır. (Ör: Düşük yetenekli öğrencilerin çoğunlukta olduğu sınıflarda, daha çok zamana ihtiyaç vardır.) • Sınıf Yönetiminin değişkenleri, öğrenci, öğretmen, okul ve eğitim yönetimi, çevre olarak sıralanabilir. • Etkili bir sınıf yönetiminin kritik ögesi ÖĞRETMEN’ dir. Çünkü o diğer ögelerin bütünleştiricisi ve bir dereceye kadar da belirleyicisidir.

29. Öğretmenin yeterlilikleri artırılıp, bunların kullanımının temel değişkeni olan mesleğe karşı tutumu olumlulaştırılmadıkça, iyi bir sınıf yönetimi beklenemez. • Etkili bir sınıf yöneticisi olarak öğretmenin, sınıfı eğitim için hazırlaması, sınıf kural ve süreçlerini belirleyip, öğretmesi, öğretimini düzenleyip sürdürmesi, öğrencilerin uygun davranmasını sağlaması beklenir.

30. Dersliğin Düzenlenmesi

31. Dersliğin Düzenlenmesinin Amacı • Özellikle birinci sınıfa yeni gelen öğrenciler için Sınıf yeni ve genelde korku duyulan bir kavramdır. Öğrencinin bu korkusunun temelinde yeni bir ortama girmesinin getirdiği yabancılık, ailesinden aldığı duyumlar ve üst sınıflara giden büyüklerinden aldığı sınıfla ilgili olumsuz duyumlar neden olabilmektedir.

32. Bu nedenle: • Öğrencilerde görülebilecek bu olumsuz ve yanlış izlenimin ortadan kaldırılması için, • Yaşı, seviyesi ve eğitim düzeyine uygun olarak gerekli bilgi, beceri ve davranışların kazandırılabilmesi için sınıf düzenlemesinin amacına uygun yapılması eğitim-öğretim çalışmaları için zorunluluktur.

33. Dersliğin Düzenlenmesinde Uyulacak Kurallar: • FİZİKSEL YÖNDEN: 1. Aydınlatma : Dersliğin aydınlatması dersliğin tüm bölümlerinde ders ve ders dışı etkinliklerin rahatlıkla yapılabileceği türde olmalı, derslikte bulunanların aydınlatmanın azlığından veya çokluğundan rahatsız olmalarına fırsat verilmemelidir. Işığın göze direk gelmesi engellenmelidir. İmkan varsa derslikte ayarlanabilir elektrik düğmeleri kullanılmalıdır.

34. 2.Havalandırma:Dersliğin havalan-dırmasına gereken önem verilmelidir. Oksijen azlığı öğrencileri dikkatsiz ve uykulu yapar. Etkinlikler esnasında bozulan dersliğin havalandırması teneffüslerde yapılmalı, ders içinde derslik havalandırmasından, özellikle karşılıklı pencerelerin açılarak yapılan derslik havalandırmasından kaçınmalıdır. Çünkü karşılıklı açılan pencereden oluşacak cereyan öğrencileri rahatsız eder.

35. 3- Isınma : Dersliğin ısısı mevsim ve zamana uygun olarak yapılmalıdır. Çünkü duruma uygun olmayan ısı fiziksel rahatsızlıklara, ilginin azalmasına, zihnin gevşemesine, özellikle düşük ısı çabaları ısınmaya yöneltmekte, zihnin etkinliklere odaklaşmasını güçleştirmektedir. Bu nedenle dersliğin ısısı ortalama yirmi derece civarında olmalıdır.

36. 4- Temizlik: Dersliğin ve derslik içinde bulunan araç,gereçlerin temizliğine önem verilmelidir. Dersliğin temizliği öğrencilerin fiziksel ve ruhsal rahatlıkları açısından gereklidir. Temiz bir ortamda bulunan öğrenciler hem etkinliklere rahat ve istekli olarak katılır, hem de kazanmaları gereken temel davranışları kazanmalarına fırsat verilmiş olur, öğrenci sınıfı temiz bulmalı ve temiz terketmelidir. Aynı şekilde kullanılacak araç-gereçlerin temizliğine de gereken önem verilmelidir. Unutulmamalıdır ki, temiz bir araçla çalışan öğrenci ile temiz bir araçla çalışan öğrenci davranışı arasında çok fark vardır.

37. 5- Renk: Renkler öğrencilerin fiziksel ve psikolojik davranışlarını etkiler. Bu nedenle dersliğin ve derslik içinde bulunan araçların renk seçimlerinde öğrencilerin sınıf düzeyleri dikkate alınmalı, araç-gereçlerde etkinliğe uygun renk seçimi yapılmalıdır. Okulun derslik, salon ve diğer bölümlerinin boyanmasında pekala öğrencilerin görüşleri alınabilir.

38. 6- Gürültü : Öğrencileri rahatsız edici, işitmeyi engelleyici, dikkati dağıtıcı, fiziksel ve ruhsal sağlığı bozucu bir etkendir. Bu nedenle okulun dışından gelebilecek gürültüyü azaltmanın en önemli yolu okul binasının yapımında çözümlenmelidir (ses yalıtımı vb.). Derslik içinde oluşan gürültü derslik içi etkileşimi olumsuz yönde etkiler. İletişim güçlüğü çeken ve gürültüyü öğretmene söyleyemeyen öğrenciler çoğu kez söyleneni anlayamazlar, ayrıca gürültülü bir ortamda öğretmenin söylediklerini yinelemesi zamanın iyi kullanılmasını engeller. Öğretmenin gürültü olduğunda sesini yükseltmemelidir. Bunun yerine bir süre sessiz kalması, varlığını hissettirecek bir davranış göstermesi yararlı olabilir.

39. Oturma Düzenleri: Öğrencilerin oturma düzenleri yapılan eğitim-öğretim çalışmalarını; sınıf yönetimini olumlu yada olumsuz yönde etkiler. • Öğrenci arkadaş ilişkileri, çalışkan- tembel durumları, seviye grupları oluşturma, farkında olunmadan sevilen sevilmeyen öğrenci durumları, ders araçlarının, sıraların, öğretmen masalarının vb. durumlar sınıf yönetimi ve eğitim-öğretimi olumlu-olumsuz yönde etkileyen etkenlerdir.

40. Fiziksel Ortamın Düzenlenmesi: • Sınıf ustaca düzenlenmiş bir çevre olmalı. Çünkü davranış değiştirmenin çok etkili yolu, çevreyi değiştirmektir. • Sınıf ortamı, işlevsel bir sanat ve güzellik alanı, öğrenme için güdü merkezi olmalı, öğrenci özelliklerine göre kolaylık sağlamalı. • Uyarıcı ve çeşitlenmiş ortamda öğrenme daha iyi gerçekleşir.

41. Sınıfın Ana Bölümleri: • Sınıf,öğrencilerin sessiz oturup ders dinlediği bir müze değil, arkadaşlarıyla birlikte araştırmalar yaptığı bir laboratuar olmalıdır. • Öğrencilerin oturma düzenleri değiştirilmeli • Öğrenme stratejilerine uygun oturma grupları oluşturulmalıdır. Not: Oturma durumlarını gösteren şemalar üzerinde durulacak.

42. Ders Dışı Yapılacak Etkinlikler

43. 1. Program Yönünden • İnsana, göstermesi gereken davranışları kazandırma, göstermemesi gerekenleri değiştirme olarak tanımlanabilecek olan eğitim sürecinde, gerekenin ne olduğu yasa ile belirlenmiştir. (METK) • Okulların kuruluş gerekçesi, bu yasada belirtilen özelliklere sahip bireyler yetiştirmektir. • Bu özellikler grubunun adı “Türk Milli Eğitiminin Amaçları”dır.

44. Eğitim bakanlığı, okullar, yöneticiler, öğretmenler, dersler, programlar, bunlar için ayrılan kaynakların hepsi, bu “amaç”ları gerçekleştirmenin “araçları”dır. • Her dersin, o okul için, o sınıf için özel amaçları programlarda belirlenmiştir. • Programda yer alan bazı ünite ve konular için bakanlıkça, hedefler ve davranışlar da yazılmış, örnek hedefler alınarak bunlar için örnek eylem planları yapılmıştır. • Eğitim Bakanlığı bunların uygulama esaslarını, öğretmenin esneklik sınırlarını belirlemiştir.

45. Bu esnekliğin kullanılmasında dikkat edilecek hususları Şöyle sıralayabiliriz: a) Her öğrencinin gücü yettiği oranda yetiştirilmesi, b) Gereksiz bilgi vermek yerine, eğitsel amaçlara uygun davranış kazandırılması, c) Bütün sınıflarda başlangıç noktası yakın çevre olması, d) Ünitelere, konulara ve bunların programdaki sırasına aynen uyulma zorluğunun olmaması,

46. 2. Eğitim Planları Yönünden: • Uygun öğrenme düzenlemeleri yapılırsa herkes öğrenebilir, bu düzenekleri hazırla-ma işinin bir dilimi de planlamadır. • Planın, geleceğe geniş açıdan ama ayrıntıya inmeden gören biçimi, eğitimde yıllık plandır. • Gelecekteki yaklaşık kırk dakikalık dilimi, her dakikası ile belirleyen, ders planıdır. • Bu ikisi arasında ünite planı vardır.

47. Eğitimde bireysellik, bireysel planlamayı gerekli kılar. • Sınıfta seviye grupları oluşmuşsa bunlar için ayrı planlar yapılmalıdır. • Ders planı bir mikro yönetim örneği olmalı, nelerin yapılacağı yanında, bunların nelerle yapılacağı da ayrıntısı ile belirlenmelidir. • İyi bir ders planının olmayışı, sınıfiçi etkinlikleri sıkıcı hale getirir. Bu da öğrencileri dersten hatta okuldan soğutup, uzaklaştırır.

48. Plan yapmadan Şu üç notaya dikkat edilmelidir: 1. Sıra : İçeriğin mantıksal ve tutarlı bir düzen ile verilmesini anlatır. 2.Süreklilik: Öğrenmenin bütünlüğünden kaynaklanır. Her eğitsel etkinlik, geçmişte yapılanlardan yararlan malı, onlarla tutarlı olmalı, gelecekle yapılacakları gözeterek, onlara hazırlık sağlamalıdır. Plan, önceki ve sonraki öğrenmeler gözetilip, onlarla bütünleşme sağlanacak şekilde yapılmalıdır. 3.Bütünlük: Bir derste kazanılanların, başka derslerdeki etkinliklerde kullanılmasıdır.

49. Bir ders planının, hazırlık, uygulama, denetleme, pekiştirme dilimlerinden oluştuğu söylenebilir. İyi Planın Özellikleri: • Hedef ve davranışların belirlenmesi. • Konunun belirlenmesi. • Sürenin belirlenmesi. • Yöntem ve öğretim stratejilerin belirlenmesi. • Araç-gereçlerin belirlenmesi. • Yapılacak ders içi ve ders dışı çalışmaların belirlenmesi. • Bir önceki etkinlikten kazandırılamayan bilgi, beceri ver davranışların belirlenmesi. • Değerlendirme etkinliğinin belirlenmesi.

50. 3- Çevrenin Tanınması Yönünden • Öğretmen eğitim-öğretim yapacağı ortamı en iyi şekilde tanımak zorundadır. Çalışmalarında çevre imkanlarından olabildiğince yararlanmak, hem öğrencilere kazandırılacak bilgi beceri ve davranışları geliştirmek ve pekiştirmek, hem de çevrede görülebilecek eğitim-öğretimi olumsuz etkileyecek faktörlerin belirlenmesi ve buna uygun tedbirlerin alınması için çevrenin çok iyi şekilde tanınması gerekir.