Գյուղատնտեսական կենդանիների տեղափոխում և շուկաներ

1. Գյուղատնտեսական կենդանիների տեղափոխում և շուկաներ Մոդուլ 21

2. Ուսուցման խնդիրներ Որոշել տեղափոխման և շուկաներում վաճառքի ժամանակ կենդանիների բարեկեցության հիմնական խնդիրները Նկարագրել այն մեթոդները, որոնք կարող են օգտագործվել տվյալ խնդիրների ուսումնասիրման և լուծման համար

3. Համառոտ բովանդակություն • Տեղափոխում • Կենդանիների տեղափոխումը և նրանց բարեկեցությունն ուսումնասիրող գիտությունը • Հիմնական դրույթներ • Պրակտիկ և իրավական խնդիրներ • Կենդանիների առանձին տեսակներին հատուկ հիմնական խնդիրները • Հարկադիր սպանդի ենթարկված և տեղափոխման ոչ ենթակա կենդանիներ • Շուկաներ • Դերը և հատկավորումը • Հանգստի կանգառները և տեղափոխման տևողությունը • Անբարեկեցության խնդիրներ • Եզրակացություններ

4. Գյուղատնտեսական կենդանիների տեղափոխում. Ինչու՞ ենք մենք այն կարևոր համարում Բարեկեցությանը հասցվող վնասը հնարավորինս նվազեցնելու համար ”կենդանիները պետք է սպանդի ենթարկվեն բուծման ֆերմայից որքան հնարավոր է մոտ”* * Բրիտանական անասնաբուծական ասոցիացիա

5. Գյուղատնտեսական կենդանիների տեղափոխում. անբարեկեցության հիմնական պատճառներ • Բեռնման/իջեցման մեթոդներ • Հոգնածություն և տեղափման երկարատևություն • Ջերմային սթրես և գերսառեցում • Վնասվածքներ և զննում.փոխադրամիջոցների և վարորդի իրազեկության չափորոշիչները • Քաղց, ջրազրկում և ծարավ • Բեռնատար փոխադրամիջոցներով տեղափոխման ժամանակ կենդանիների թույլատրելի քանակը մեկ քառակուսի մետր մակերեսի հաշվով • Ճոճատանջ տեղափոխման ժամանակ (ծովային հիվանդություն)

6. Տեղափոխման տևողություն. իրավական նորմեր(1) ԱՄՆ.«Քսանութժամյա օրենք» (Twenty-Eight Hour Law, 1873) • Այն կենդանիները, որոնք ավելի քան 28 ժամ տեղափոխվել են նահանգի սահմաններով, առնվազն 5 ժամով պետք էիջեցվեն` հանգստանալու, կերակրվելու և ջրվելու համար • Տիրոջ կամ տեղափոխող անձի խնդրանքով այդ ժամանակահատվածը կարող է երկարեցվել մինչև 36 ժամ • 1994 թվականին ուղղումներ մտցվեցին, և օրենքը տարածվեց նաևայն տեղափոխումների վրա, որոնց ժամանակ օգտագործվում են ճանապարհային տրանսպորտային միջոցները

7. Տեղափոխման տևողություն. իրավական նորմեր(2) Ավստրալիա.«Կենդանիների բարեկեցության պաշտպանության չափորոշիչներ և կանոններ»(Model Code of Practice for the Welfare of Animals): • Խոշոր եղջերավոր անասունների (<48 ժամ) և խոզերի (<24 ժամ) ցամաքային փոխադրում; “ժամանակ առանց ջրի”

8. Տեղափոխման տևողություն.իրավական նորմեր (3) Տրանսպորտային եվրոպական դիրեկտիվ • 8 ժամ • Բացառություններ “սպեցիֆիկ” (առավել բարձր տեխնիկական բնութագրում ունեցող) տրանսպորտային միջոցների դեպքում • Մինչև 24 ժամ` ջրի պաշարների առկայության դեպքում (խոզեր) կամ մինչև 29 ժամ` հանգստի կանգառով (կովեր և ոչխարներ)

9. Խոզերի և թռչունների համար օպտիմալ ջերմաստիճանի դիապազոն Էներգետիկ բալանս Օպտիմալ ջերմաստիճանի դիապազոն որոճողների համար 10 20 30 Ցրտահարություն Ջերմային սթրես Օդի ջերմաստիճան(oC) По Webster 1995 Գյուղատնտեսական կենդանիների տեղափոխում. ջերմային սթրես և ցրատահարություն(1)

10. Գյուղատնտեսական կենդանիների փոխադրում. ջերմային սթրես և ցրատահարություն (2) “Համարձակվում եմ ենթադրել, որ այն կենդանիները, որոնց մենք տեղափոխման վայր հասնելուն պես սատկած ենք գտնում, հիմնականում ջերմային սթրեսի զոհեր են ” : Webster 1995

11. Փոխադրամիջոցների ստանդարտներ Ցուլերի տեղափոխումը Ֆիլիպիններում

12. Տրանսպորտի տեխնիկականբնութագրիչներ.հիմնական պահանջներ • Ոչ սահուն և բավականաչափ ամուր հատակ • Հատակի խոնավածուծ ծածկույթ և արտաթորանքիհեռացման այլ միջոցներ • Բավարար տարածություն և թափքի ներքին բարձրություն • Ճիշտ օդափոխություն • Հեշտ մաքրվող և կենդանիների փախուստը կանխարգելող • Սուր ծայրերի և ցցված մասերի բացակայություն • Բեռնման հենահարթակի թեքության օպտիմալ անկյուն

13. Տրանսպորտի տեխնիկական բնորոշիչներ. բարձր հատկավորման տրանսպորտային միջոցներ (ԵՄ) • Համապատասխան փռոց • Համապատասխան և բավարար քանակի կեր • Կենդանիներին մոտենալու անմիջական հնարավորություն • Ճիշտ օդափոխություն • Հանովի միջնորմեր փարախներում • Ջրի աղբյուրին միացող սարքավորումներ

14. Վարորդի իրազեկություն(1) Վարորդը “պատասխանատու անձ է”; նա պետք է իմանա. • որ պետք է ունենա լիցենզիա կամ հատուկ թույլտվություն • տրանսպորտային միջոցի կառուցվածքը և կենդանիների բարեկեցությանը վերաբերող օրենքները • Ինչպես • Պլանավորել տեղափոխումը և կազմել արտակարգ իրավիճակում իր գործողությունների պլանը • Լրացնել փաստաթղթերը • Բեռնել, վարել և կարգավորել տրանսպորտային միջոցը • Երբ դիմել օգնության

15. Վարորդի իրազեկություն(2) Վարորդը պետք է իմանա. • Ինչպես վարվել կենդանիների հետ բեռնման/իջեցման ժամանակ • Ինչ պահանջներ են ներկայացվում կենդանիների առանձին տեսակների տեղափոխման դեպքերում • Տարածքի նորմերը; կլիմայական պայմանների հնարավոր ազդեցությունը • Ինչպես կարգավորել օդափոխությունը • Ինչպես մաքրել և ախտահանել տրանսպորտը • Որոնք են սթրեսի կամ վատ ինքնազգացողության նշանները • Ինչպես խնամել հիվանդ կամ վիրավոր կենդանիներին • Սահմանափակումներ` ուղղված հարկադրաբար սպանդի ենթարկված (օրինակ, դժբախտ պատահարի հետևանքով) կենդանիների տեղափոխմանը

16. Ջրազրկում և ծարավ • Լուրջ խնդիր է խոզերի և թռչունների դեպքում • Եվ պակաս լուրջ՝ որոճող կենդանիների դեպքում. քանի որ գանձակը կատարում է “ջրամբարի” դեր

17. Թռչունների բարեկեցությունը. հիմնական խնդիրներ • Թռչնաֆերմայից թռչունների դուրսբերումը • Աշխատակիցների գործարքային վճարումը • Բրոյլերների/հնդկահավերի մոտ՝ ոտքերի ցավ • Ածան հավերի մոտ՝ կոտրվածքներ • Ջերմային սթրես թռչունների մսատու տեսակների մոտ • Ցրտաարություն՝ ձվածության տարիքն անցած հավերի մոտ • Տեղափոխման տևողությունը • Կերի և ջրի առկայությունը

18. 1.4 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6 6.5 Տեղափոխման տևողություն(ժամեր) Warris et al 1992 Ճանապարհին սատկած թռչուններ Ճանապարհին սատկածներ %

19. Թռչունների տեղափոխում

20. Թռչունների տեղափոխում Հնդկահավերի տեղափոխման համար նախատեսված“կողմնային բեռնիչով” սարքավորվածմեքենա

21. Խոզերի բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ (1) • Վախ բեռնման/իջեցման ժամանակ • Սուր փայտերի օգտագործում` կենդանիներին քշելու համար • Միմյանց անծանոթ կենդանիների հարևանություն • Հենահարթակի թեքության անկյուն • Մթությունը տրանսպորտում և ընդունման փարախներում • Ջերմային սթրես և ջրազրկում • Ճոճատանջ տեղափոխման ժամանակ • Վնասվածքներ՝ նեղվածքի արդյունքում

22. Խոզերի բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ(3) Բեռնման հենահարթակներ խոզերի համար

23. Խոզերի բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ(2)Ծովային հիվանդություն • Հատուկ արդյունաբերական տրանսպորտով 50 խոզերի (80 կգ քաշով) տեղափոխման ժամանակ կենդանիների 26% մոտ գրանցվեցին փսխումներ և ործկոցներ • 50% մոտ նկատվել են բերանի շրջանումփրփուրի ակնհայտ նշաններ կամ այսպես կոչված“ճպճպոց” (Randall et al 1998)

24. Խոզերի բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ(4)

25. Խոշոր եղջերավոր անասունների բարեկեցություն.հիմնական խնդիրներ (1) • Բեռնում և իջեցում`խթանների օգտագործում; վնասվածքներ կամ փայտի հարվածների հետքեր; վատ հենահարթակներ • Անծանոթ ցուլիկների հարևանություն • Կերակրող կովեր, որոնց անհրաժեշտ է կթել • Բտված հորթերը չեն կարող պառկել` վատ փռոց և մեկ քառակուսի մետր տարածքի հաշվով կենդանիների չափազանց մեծ խտություն • Ջրազրկում` սպանդի նպատակով բդված հորթերի մոտ

26. Խոշոր եղջերավոր անասունների բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ(2) Գոմշացլի բեռնում

27. Ոչխարների և այծերի բարեկեցություն. Հիմնականխնդիրներ • Բեռնման և իջեցման ժամանակ առաջացող վախ` շներ և մարդիկ • Ջերմային սթրես • Տարածքի նորմերի պահպանում` դրանք պետք է ավելի մեծ լինեն հղի և չխուզված (0.2 – 0.5 մ2ԵՄ-ում) ոչխարների համար • Կերակրում հանգստի կանգառների ժամանակ • Առաջին հերթին ուտելով, ոչխարները կարող են այնուհետև մոտ 6 ժամ ջուր չխմել

28. Ձիերի բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ • Վնասվածքներ պայտի կամ ընկնելու հետևանքով • Ձիերի տեղափոխման համար նախատեսված առանձին մսուրքներ կամ հատուկ վագոններ • Մեկ հարկանի տրանսպորտային միջոցներ • Հեղձում կապերով պարանների կամ հանգույցների օգտագործման պատճառով • Դիսկոմֆորտ/անբավարարվածություն կարճ կապերի պատճառով, որոնք թույլ չեն տալիս կենդանուն պառկել կամ ուտել

29. Կենդանիների այլ տեսակների բարեկեցություն. հիմնական խնդիրներ • Ճագարներ • Սակավաքանակ սպանդնանոցներ եւ երկարատև փոխադրում • Կոնտեյներային տեղափոխումներ` առանց կերի և ջրի • Եղջերուներ • Ոչ ընտանի կենդանիներ` վախ և վնասվածքներ; հաճախ նրանց սպանում են հենց ֆերմայում

30. Տեղափոխել թե ՞ ոչ(1) • Արտակարգ իրավիճակներ և հարկադրաբար սպանդի ենթարկված կենդանիների • Հիվանդ և վիրավոր • Հղիության մեծ ժամկետներ • Նորածիններ (օրինակ, կաթնակեր հորթեր) • Մորից դեռևս չանջանվածներ

31. Տեղափոխել թե ՞ ոչ(2) Երբեք չի կարելի տեղափոխել այն կենդանիներին, որոնք: • Տեղափոխման ժամանակ կարող են ծնել • Ծնել են տեղափոխմանը նախորդող 48 ժամվա ընթացքում • Նորածիններին, որոնց կտնառքը դեռևս չի լավացել

32. Տեղափոխել թե ՞ ոչ(3) Երբեք չի կարելի տեղափոխել Հիվանդ կամ վիրավոր կենդանիներին Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ • Վերքերը թեթև բնույթի են • Կենդանին կարողանում է հենվել բոլոր չորս ոտքերին • Ինքնուրույն կարող է մոտենալ տրանսպորտային միջոցին • կամ • Կենդանուն անհրաժեշտ է անհապաղ անասնաբուժական օգնություն

33. Շուկաներ. արդյո՞ք դրանք մեզպետք են (1) • Ավանդական դերը • Դրանց կարիքն այլևս չկա ՞ • Խոշոր արտադրողներն “ընդդեմ” մանրերի • Կրկնակի ստրես բեռնման/իջեցման ժամանակ • Ազդեցություն տեղափոխման տևողության վրա • Միմյանց անծանոթ առանձյակների հարևանություն • Հիվանդությունների տարածում

34. Շուկաներ. արդյո՞ք դրանք մեզպետք են (2) Ֆիլիպինյան շուկա

35. Շուկաներ. արդյո ՞ ք դրանք մեզ պետք են(3) • Մեծաքանակ/մանր ձեռնարկությունների դեպքում շուկաներն ու ընդունման կետերը թույլ են տալիս. • Յուրաքանչյուր ֆերմայի համար օգտագործել առանձին տրանսպորտային միջոց • Կրճատել կենդանիներին վերամշակման ձեռնարկություններ տեղափոխելու ընհանուր տևողությունը • Նվազագույնի հասցնել վատ ճանապարհով ուղևորության տևողությունը

36. Շուկաներին և ընդունման կետերին ներկայացվող պահանջներ(1) • Մեկ քառակուսի տարածքի համար նախատեսված մաքսիմալ գլխաքանակ` նշել փարախների վրա • Փարախ. հաշվի առնել շուկայի թողունակությունը և խուսափել կենդանիների “խառնվելուց” • Բեռնման/իջեցման հենահարթակներ` չսահող հատակով • Անհապաղ անասնաբուժական օգնություն ցույց տալու հնարավորություն և գթասիրտ սպանդի միջոցներ • Ծածկ` երկարատև պահվածքի ժամանակ

37. Շուկաներին և ընդունման կետերին ներկայացվող պահանջներ(2) • Անվտանգ հարմարանքներ և սարքավորումներ. առանց սուր ծայրերի և ցցված մասերի • Ճիշտ օդափոխություն • Մեկուսացված փարախների բավարար քանակ • Կթելու մեքենաներ • Լուսավորություն ստուգման համար • Ուսուցանված աշխատողների բավարար քանակ • Տրանսպորտի մաքրման և ախտահանման համար նախատեսված հարմարանքներ

38. Շուկաներ. տնտեսություն թե ՞ բարեկեցություն • Չվաճառված անասունների հետագա տեղափոխում • Կենդանիների հետևողական/բազմաթիվ տեղափոխումներ մեկ շուկայից մյուսը • Չափազանց կարճ ժամանակահատված, որը կենդանիներն անց են կացնում «փոխաբեռնման կետերում» • Տեղափոխում հեռավոր շուկաներ • Շուկայի անբավարար տեխնիկական բնութագրերը

39. Վերջաբան(1) • Հիմնական խնդիրներ` կապված գյուղատնտեսական կենդանիների տեղափոխման հետ. ջերմային ստրես և գերսառեցում; ջրազրկում; նեղվածք; ծովային հիվանդություն; բեռնման և իջեցման ժամանակ առաջացող վախ • Որոշ խնդիրներ հատուկ են կենդանիների որոշակի տեսակներին • Խնդիրների լուծման հիմնական ճանապարհներ. տեղափոխման ժամանակի կրճատում; տրանսպորտային միջոցի կառուցվածքի կատարելագործում և անձնակազմի ուսուցանում

40. Վերջաբան (2) • Չի կարելի տեղափոխել վիրավոր կամ նորածին կենդանիներին; հղիության մեծ ժամկետով կամ վերջերս ծնած էգերին • Չի կարելի տեղափոխել այն կենդանիներին, որոնք ի վիճակի չեն լիարժեք հենվել բոլոր չորս ոտքերին և չեն կարող ինքնուրույն հասնել տրանսպորտային միջոց: • Հաճախ շուկաները արգելք են հանդիսանում տեղափոխման տևողության գնահատման համար • Շուկային ներկայացվող նորմատիվ պահանջները կախված են այն բանից, թե ինչպես ենք դիտում կենդանիների ներկայությունը շուկայում. տեղափոխման մաս թե հանգսի կանգառ

41. Գրականության ցանկ • GRANDIN, T. (Ed.), 2000: Livestock handling and transport. CAB International • WEEKS, C.A., WEBSTER, A.J.F. & WYLD, H.M., 1997: Vehicle design and thermal comfort of poultry in transit. British Poultry Science 38:464-474 • Guidance on the operation of the Welfare of Animals (Transport) Order available at http://www.hmso.gov.uk • WEBSTER, J., 1995: Animal Welfare: A Cool Eye Towards Eden. Blackwell Science