510 likes | 817 Views
4.sınıf Tıp öğrenclerine anlattığım derste kullandığım slayt seti. www.sahmay.com www.jinekolojik.org
E N D
Hiperandrojenism Ve Polikistik Over Sendromu Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın hastalıkları ve Doğum ABDReprodüktif Endokrinoloji Bilim Dalı
Kadınlarda en güçlü androjen hangisidir? • Over kaynaklı androjen için hangi hormon ölçülür? • Hiperandrojenemi nedir? • Hiperandrojenismin en sık rastlanan klinik tablosu? • En güçlü anti-androjenikprogestinhangisisdir? • AES kriterlerine göre PKOS tanısı? • Hangi FG skorundan sonra Hirsutism denir?
İntrauterin dönemde üreme organlarının gelişimi Erkeklerde Primer ve Sekonder Seks Karakterleri Androjenlerin biyolojik görevleri Östrojen sentezinde prekürsör Kadınlarda Pübarş
Kadındaandrojenkaynağıverelatifgüçleri relatif güç 3 1 0,05 0,01 0
aldosteron Zona Glomerulosa kortisol Zona Fasciculata androjen Zona Reticularis katekolaminler Adrenal Medulla
androjen reseptör genome • DHEAS androjen-reseptör kompleksi • D K S P R E S S İ O N A T DHT 3 androstenodiol 6(7) - triol
R E S E P T Ö R DHEAS DHEA A T DHT 3 androstenodiol 6(7) - triol
azaltanlar artıranlar S H B G • Obesite • Androjen fazlalığı • Kortikosteroid • Hipotiroidism • Cushing sendromu • Akromegali • Karaciğer hast. • Progestogen • Hiperinsülinemi • Östrojen fazlalığı • Oral kontraseptifler • Gebelik • Hipertiroidism
İGF-1 T A 5 a-redüktaz DHT DHT R DNA mRNA protein sentezi metabolit
Androstenediol glukuronid Androsteroneglukuronid Androsterone sülfat Kıl folikülü Pilosebaceousünite Sebaceous gland T 5a-redüktaz DHT A+R
Androjen yapımının artışı Androjen metabolizması Reseptör hipersensitivitesi Bağlayıcı proteinlerin azalması HİPERANDROJENİSM
Hiperandrojenism nedenleri İATROJENİK NEDENLER -ACTH -Anabolizan steroidler -Diazoxide -Danazol -Kortikosteroidler -Pheytoin -19 NT progestinler GENETİK NEDENLER -Testiküler feminizasyon OVARYAL NEDENLER -PKOS -Hipertekosis -Androjen yapan tümörler ADRENAL NEDENLER -KAH -Cushing sendromu -Androjen yapan tümörler
PKOS Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim Dalı
Hiperandrojenism nedenleri Sathyapalan T et al.:BMJ 338;912, 2009
Rakamlarla PKOS • PKOS’sun sıklığı %5-10dur. • PKOSlu kadınların >50% obezdir. • USG’de PKO görünümü 22% <35, 8% >35. • PKOM olanların %25’nde regüler menstrüel siklus vardır. • Anovulatuar infertilitede %75 oaranında PKOS vardır. • Hisrsutism + PKOS normal kilolularda %55 ve obezlerde %70 dir. • Androidobesite, menstrüelsiklus düzensizlikleri ile birliktedir.
Hiperandrojenisme yaklaşım DİAGNOSTİK AMAÇ -Tanı koymak -Androjen kaynağını bulmak -Hiperandrojenism şiddetini belirlemek SIKLIKLA RASTLANAN NEDENLER -PKOS -İdyopatik -KAH -Over tümörleri -Anabolik steroid kullanımı -Cushing sendromu -Adrenal tümörler
1. Hiperandrojenism Bulguları • Hiperandrojenemi Androjen fazlalığı, PKOS’lu hastaların %60-80’ninde görülür. En sık artan androjen Serbest Testosterondur. • Hirsutism Hiperandrojenismin en sık rastlanan (%60-70) klinik bulgusudur. FG>6 (3-8?) • Akne Özellikle genç PKOS’lu hastaların 1/3’nde görülür. • Alopesi Vertekste kıllanmanın azalmasıdır. Az rastlanan bir semptomdur. (%5)
Hiperandrojenism semptomları Sahmay S, Atakul N ve ark, Baskıda
PKOS’da Hiperandrojenemi ve Hirsutism Azziz R et al.: FertilSteril91,: 2009
2. Oligo-Amenore(Kronik anovülasyon) • PKOS’da genellikle anovülasyon sonucu, oligo-amenore görülür. <8 siklus/yıl veya >35gün. • Menstrüel düzensizlik (oligo/amenore) oranı %75 dir. • PKOS’da regüler sikluslarda dahi ovülatuar disfonksiyon söz konusu olabilir. (subklinik oligo/anovülasyon) • Kronik anovülasyon, PKOS tanısında temel bulgudur.
stroma 3. PolikistikOver Morfolojisi (PKOM) USG’de PKOM görünümü %22 <35, %8 >35 Ultrasonografide Yumurtalığın tipik POLİKİSTİK Görünümü • Folikül sayısı >12 • Folikül boyutu 2-9mm. • İri Yumurtalık (Over hacmi >10cm3) PKOM (Polikistikover morfolojisi) tanımı
Androjenik etkinin sonuçları • Kilo artışı • Fiziksel değişiklik • Yağ dokusunun yeniden dağılımı (jinekoidandroid) • Kardiyovasküler riskin artışı • Hirsutizm • Alopesi
OBESİTE Android Obesite Jinekoid Obesite Bel-kalça oranı ölçümü Bel/kalça oranı>0,85 = Android obesite
PKOS’lu hiperandrojenik ve hiperinsülinemik Kadınlarda Akromegalik bulgular Saad MF et al.N Eng J Med 319:1500, 1988
Ciddi İR varlığı, Ovaryal stromal hipertekosis, Major lipid anomalisi, Non-insülin DM, Esansiyel Hipertansiyon Akantosis Nigrigans varlığınındüşündürmesi gerekenler(HAIR-AN)
Hipotalamo-hipofizer defekt Overde steroidogenez defekti İnsülin resistansı Östrojen artışı Androjen artışı Endometriumun Kronik Uyarılması ( AUK ) Hirsutism Akne
İNSÜLİN LH İGFBPI OVER İGFI SHBG HİPERANDROJENİSM
Farklı dönemlerde Hiperandrojenism Prepubertal Prematüre pubarş İntrauterin Düşük Doğum Ağırlığı Erişkin PKOS İleri yaş Metabolik sendrom Adolösan Fonksiyonel ovaryan HA Blume Peytavi U et al.:Hair growth and disorders, Springer, Berlin, 2008
KLİNİK Anamnez Obesite Anovulasyon USG ENDOKRİN Overlerin boyutu Folikül sayısı Stroma kalınlığı LH Androjenler İnsülin Resistansı AMH PCOS-Tanı
PCOS – Tanı Kriterleri Hiperandrojenisme neden olan bir başka etkenin olmaması.
Çok geniş Klinik spektrum
PKOS Fenotipler (Semptom ve tariflere göre) Azziz R et al.: FertilSteril91,: 2009 Kopera D et al.:Int J Trichology 2:30, 2010 Goodarzi MO et al.:Nat. Rev. Endocrinol. 7:219, 2011
PKOS tanısı önemlidir • PKOS, çok sayıda fenotipe sahiptir, • Net ve kesin tarifi gereklidir, • İnfertilite, Kanama düzensizlikleri (AUB), obesite, metabolik sendrom, endometrial kanser, • PKOS yaşam boyu takip gerektirir, • Hastalığın tanı ve şiddetini gösteren objektif bir belirtece ihtiyaç vardır.
Antimüllerien Hormon (AMH) Müllerien Inhibiting Sustance (MIS) Müllerien Inhibiting Hormone (MIH) Prof.AlbertJost 1947 - MIH • Primer ve küçük antral foliküllerden salgılanır. • Granülosa hücreleri salgılar. • FSH ile etkileşimi yok veya çok azdır. • Overin foliküler yapısının tek markörüdür. Visser, J. A. et al. Nat. Rev. Endocrinol 10:331, 2012
PKOS’nda serum AMH düzeyi PKOS’nda artmış serum AMH düzeyi folikül sayısı artışının yanında foliküler üretimin de artışındandır. PCOS (n.419) Control 7,34 Kontrol (n.151) 2,24 Sahmay S, Atakul N et al.: Acta Obstet Gynecol Scand 2013;92:1369-74
PKOS tanısında serum AMH sınır değeri AUC=0,916 Cut-off Sens. Spes. 3,7981,186,3 3,94 80,0 89,8 4,1977,191,4 Sahmay S, Atakul N et al.: Acta Obstet Gynecol Scand 2013; DOI: 10.1111/aogs.12247
PKOS şiddeti AMH düzeyi ile ilşkilidir(n.276) Sahmay S, Atakul N, Oncul M, Tuten A, Aydogan B, Seyisoglu H.. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2013, 170(1):157-61
PKOS şiddeti AMH düzeyi ile ilşkilidir(n.276) Sahmay S, Atakul N, Oncul M, Tuten A, Aydogan B, Seyisoglu H.. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2013, 170(1):157-61
PKOS tanısında AMH ve klinik semptom kombinasyonu Sahmay S, Aydın Y, Oncul M, Senturk LM: J AssistReprodGenet. 2014 Feb;31(2):213-20. doi: 10.1007/s10815-013-0149-0. Epub 2013 Dec 18.
Hiperandrojenism ve PKOS’ndatedaviendikasyonu • Kozmetik nedenler Hirsutismve/veyaakne. • Anovülasyon. • Endometrial hiperplazivekanser. • Metabolikbozukluklar. İR, DM, hiperkolestrolemi, hipertrigliseridemi, hipertansiyon.
OC Progestin GnRHa Antiandrojen Ketokonazol Kortikosteroid Kortikosteroid OC Spironolakton Ketokonazol Antiandrojenikdroglar OVER supresyonu ADRENAL supresyon PERİFERİK supresyon CPA Spironolakton Simetidin Flutamid Lokal Progestin 5a-red inh. Proscar/Finasteride
Drospirenone Anti-Androjenik potansiyel Dienogest Chlormadinone CPA TMG NOM Ac Fare Prostatında küçülme(%) 100 40 20 Progesterone
Cyproterone acetate • 17-OH progesterontürevigüçlü progestin. • Antiöstrojenik, antigonadotropikveprogestasyoneletkisivardır. • LH veandrojensenteziniengeller. • Hücredeandrojenreseptörblokajıve 5a redüktazinhibisyonusağlar. • Siklusun 5-15.günlerindeki 50 mg.lık dozandrojenleri %50 oranındaazaltır. • Hafifolgularda 2mg. lık dozyeterlidir. (OK).
PKO tedavisi Çocuk isteyenler Çocuk istemeyenler Siklik Progesteron OK Medikal KlomifenSitrat Cerrahi Ovülasyon indüksiyonu
PKOS+Obesiteovülasyon indüksiyonu VKİ>25 Diyet-Ekzersiz Kilo kaybı KS Metformin Düşük doz HMG/FSH
Cerrahi Tıbbın AczidirVictor Gomel Laparoskopik cerrahiminimal invasif cerrahi değildir.Kurt Semm
PKOS - ÖZET • PKOS geniş bir klinik spektruma sahiptir. • PKOS, yaşamın her döneminde farklı klinik tablo ile görülebilir. • PKOSsistemikbirhastalığınoverlerdeyansımasıdır. • Endometriumun korunması için siklik tedavi ve güçlü gestagenler seçilebilir. • NETA güçlü bir gestagendir. CPA ve DRSP anti-androjenik ekilidir. • Özellikle Androjenik etkilerin tedavisinde anti-androjenik etkili Progestagenler tercih edilmelidir.