รู้จักดิน

1. รู้จักดิน อ.รัตนสุดา ไชยเชษฐ์

2. ดิน คืออะไร?

3. ดิน คืออะไร? • ดิน คือ เทหวัตถุธรรมชาติ (Natural body) ที่ปกคลุมผิวโลกอยู่บางๆ • เกิดขึ้นตามธรรมชาติ รวมกันเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อยกับอินทรียวัตถุ • ช่วยในการยังชีพและการเจริญเติบโตของพืช

4. ดิน ประกอบด้วยอะไรบ้าง? • อนินทรียวัตถุ >>> หิน, แร่ธาตุ • อินทรียวัตถุ >>> ซากพืช, ซากสัตว์ หรือ ฮิวมัส (humus) • น้ำ • อากาศ

5. องค์ประกอบของดินที่เหมาะสมองค์ประกอบของดินที่เหมาะสม

6. ดิน เกิดจากอะไร? • วัตถุต้นกำเนิดดิน • แร่ • หิน >>> หินอัคนี, หินตะกอน, หินแปร • อินทรียวัตถุ >>> ซากพืช, ซากสัตว์ ดินเกิดจากอนุภาคของหินและแร่ที่ผุพัง ผสมกับซากพืชซากสัตว์ โดยมีน้ำและอากาศแทรกอยู่ตามช่องว่างในดิน

7. ชั้นของดิน

8. ประเภทของดิน • ดินทราย • ดินร่วน • ดินเหนียว

9. เนื้อดิน • ดินทราย>>> หยาบ อนุภาคดินมีขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.05 -2.00มิลลิเมตร • ดินร่วน>>> ปานกลางระหว่างทรายและดินเหนียว เส้นผ่าศูนย์กลาง ระหว่าง 0.002 – 0.05มิลลิเมตร • ดินเหนียว>>> ละเอียด อนุภาคดินมีขนาดเล็กมาก เส้นผ่าศูนย์กลางน้อยกว่า 0.002มิลลิเมตร

10. ความแตกต่างของดินแต่ละประเภทความแตกต่างของดินแต่ละประเภท ดินทราย ดินร่วน ดินเหนียว สี << ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย>>> เนื้อดิน หยาบ ปานกลาง ละเอียด การซึมผ่านของน้ำ เร็ว ปานกลาง ช้า การตกตะกอน เร็ว ปานกลาง ช้า การเกาะตัว น้อย ปานกลาง มาก

11. การซึมผ่านของน้ำในดินการซึมผ่านของน้ำในดิน • ชุดการทดลองการอุ้มน้ำของดิน • ใช้ขวดน้ำพลาสติกใสตัดแบ่งส่วนบนออกประมาณ 1/3 • เจาะรูที่ฝา ประมาณ 3-4 รู • วางขวดต่อกันโดยหันปากขวดลง ใช้สำลีรองที่ฝา • เติมดินลงไปพอประมาณ • เติมน้ำลงไป แล้วสังเกตการไหลของน้ำ

12. การซึมผ่านของน้ำในดินการซึมผ่านของน้ำในดิน • ใช้ ชุดการทดลองการอุ้มน้ำของดิน ทดลองโดยใช้ดินทั้ง 3 ประเภท ทำพร้อมๆ กัน เพื่อเปรียบเทียบการซึมผ่านของน้ำ

13. การตกตะกอนของดิน • ใช้ภาชนะใสที่มองเห็นชัดเจน (ขวดใส แก้ว บีกเกอร์) เติมน้ำลงภาชนะ พร้อมตัวอย่างดิน ในปริมาณ ดิน 1/10 ของน้ำ คนให้ดินกระจายให้ทั่ว ทิ้งไว้ให้ตกตะกอน ทดลองโดยใช้ดินทั้ง 3 ประเภท ทำพร้อมๆ กัน เพื่อเปรียบเทียบการตกตะกอนของดิน

14. การเกาะตัวของดิน • ใช้น้ำผสมกับตัวอย่างดิน • แล้วใช้มือบีบ / ปั้น

15. ดินทั่วๆ ไป • มักจะประกอบด้วยดินชนิดต่างๆ ในสัดส่วนแตกต่างกัน • มีสีหลากหลายแตกต่างกันออกไป • มีความเหมาะสมต่อการปลูกพืชต่างชนิดกัน • มีจุลินทรีย์ และ สิ่งมีชีวิต • ??? • ??? • ???

17. ในดินมีอะไรบ้าง • ออกเก็บตัวอย่างดิน • ใช้ช้อนปลูก หรืออุปกรณ์อื่นๆ ตักดินใส่ในถาด • สังเกตสิ่งที่พบในดิน • หิน / กรวด • ซากพืช • ซากสัตว์ • น้ำ หรือ ความชื้น • สิ่งมีชีวิต

18. ในดินมีอะไรบ้าง • ผู้เรียนร่วมกันอภิปรายถึงสิ่งเหล่านี้ เกี่ยวกับ • ที่มา • การเปลี่ยนแปลง • การสูญเสียไป

19. กิจกรรมต่อเนื่อง • อาจทำโครงการ นักสำรวจดินตัวน้อย • สำรวจลักษณะของดิน >>> สี, ประเภท • สำรวจสิ่งมีชีวิตในดิน >>> ไส้เดือน, แมลง, มด ฯลฯ • เราจะสร้างดินได้หรือไม่ ???? • ดินที่เหมาะแก่การปลูกพืชคือดินอะไร ????

20. ข้อสรุป • ดิน มีความแตกต่างกันตาม ประเภท, สถานที่ ในเรื่องของสี เนื้อดิน สิ่งที่อยู่ในดิน • ดินแต่ละประเภทเก็บน้ำ/อุ้มน้ำ ได้ต่างกัน • ดินแต่ละประเภทมีการตกตะกอนช้าเร็วต่างกัน • ดินแต่ละประเภทมีการเกาะตัวต่างกัน ความรู้สึกเมื่อสัมผัสต่างกัน • ดินส่วนใหญ่ที่เราพบ มักจะมีส่วนผสมของดินประเภทต่างๆ และมีสิ่งที่อยู่ในดินทั้งสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิต

21. ประโยชน์ของดินและปัญหาที่เกิดขึ้นกับดินประโยชน์ของดินและปัญหาที่เกิดขึ้นกับดิน อ.รัตนสุดา ไชยเชษฐ์

22. ความสำคัญของดิน • คำถาม • อาหารที่เรากินทุกวันมาจากไหน ??? • นมที่เราดื่มได้จากอะไร ??? • วัว กินอะไร ??? • เสื้อผ้าส่วนใหญ่ทำมาจากอะไร ??? • บ้าน สร้างจากอะไร ??? • ถ้าไม่มีดิน ???

23. ความสำคัญของดิน • เป็นที่เกิดแห่งปัจจัยที่จำเป็นในการดำรงชีวิต • แสดงอาณาเขตที่อยู่อาศัย • แหล่งปลูกพืช และที่มาของอาหาร • ที่มาของเครื่องนุ่งห่ม และยา • อื่นๆ อีกมากมาย

24. การใช้ประโยชน์ของดิน • ทางการเกษตร • ปลูกพืช • เลี้ยงสัตว์ • ขุดบ่อเลี้ยงปลา • ทางการก่อสร้าง • สร้างที่อยู่อาศัย • สร้างถนน

25. ความเหมาะสมของดิน • ในการปลูกพืช ขึ้นอยู่กับชนิดของพืช • ข้าว >>> • อ้อย >>> • มันสำปะหลัง >>> • ยางพารา >>> • การขุดบ่อเลี้ยงปลา >>> ดินที่มีการอุ้มน้ำได้ดี

26. ทรัพยากรในดิน • แร่ธาตุอาหารพืช • หินและแร่ • อินทรียวัตถุ >>> ซากพืชซากสัตว์ • น้ำ • อากาศ • สิ่งมีชีวิต ต่างๆ >>> ????

27. การสูญเสียทรัพยากรในดินการสูญเสียทรัพยากรในดิน • การปลูกพืช • พืชนำธาตุอาหารไปใช้ในการเจริญเติบโต • การกร่อนดิน • การชะล้างโดยน้ำ • การถูกพัดพาโดยลม • ปัจจัยอื่นๆ >>> แผ่นดินไหว น้ำท่วม ไฟป่า ฯลฯ

28. การได้มาของทรัพยากรในดินการได้มาของทรัพยากรในดิน • ฝนตก • การย่อยสลายของหินและแร่ (อนินทรียวัตถุ) • การย่อยสลายของซากพืชซากสัตว์ (อินทรียวัตถุ) • การใส่ปุ๋ย • ปุ๋ยอนินทรีย์ / ปุ๋ยเคมี • ปุ๋ยอินทรีย์ >>> ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสด ฯลฯ

29. ดินที่เสื่อมโทรม • ดินที่ทำการเพาะปลูก • โดยการปลูกพืชชนิดเดียวซ้ำๆ • ไม่มีการใส่ปุ๋ย • ฯลฯ • ดินที่ถูกตักเอาหน้าดินออกไป >>>???? • การเผาป่า >>> ??? • การใช้ปุ๋ยเคมี และยาฆ่าแมลง • การใช้วัสดุที่ไม่สามารถย่อยสลายได้

30. ดินที่เสื่อมโทรม

31. แนวทางการอนุรักษ์ดิน • การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ • การปลูกพืชคลุมดิน • การใช้ปุ๋ยพืชสด • การปลูกพืชหมุนเวียน • การปลูกพืชตามแนวระดับ / ขั้นบันได • การปลูกพืชสลับเป็นแถบ • อื่นๆ

32. การใส่ปุ๋ยอินทรีย์

33. การปลูกพืชคลุมดิน

34. การใช้ปุ๋ยพืชสด

35. การปลูกพืชหมุนเวียน

36. การปลูกพืชขั้นบันได

37. การปลูกพืชสลับเป็นแถบการปลูกพืชสลับเป็นแถบ

38. กิจกรรม • ร่วมกันอภิปรายเรื่องปัญหาเกี่ยวกับดิน • ผลกระทบจากดินเสื่อมต่อการดำรงชีวิต • การป้องกันการเสื่อมของดิน • แนวทางการอนุรักษ์ดิน • การทำสมุดบันทึกประโยชน์ของดิน

39. หินและการเปลี่ยนแปลง อ.รัตนสุดา ไชยเชษฐ์

40. ลำดับแนวความคิดต่อเนื่องลำดับแนวความคิดต่อเนื่อง • โลกเป็นดาวเคราะห์หิน ประกอบด้วย หิน ดิน น้ำ อากาศ และสิ่งมีชีวิต • หินมีหลายชนิด แต่ละชนิดมีลักษณะแตกต่างกัน • หินจำแนกเป็น 3 กลุ่ม คือ หินอัคนี,หินตะกอน/หินชั้น และ หินแปร • หินประกอบด้วย แร่ ซึ่งอาจมีแร่ชนิดเดียวหรือหลายชนิดรวมอยู่ • หินมีการผุพัง มีการกร่อน จนกลายเป็นองค์ประกอบของดิน

41. รู้จักหิน • เราเคยพบหินที่ไหนบ้าง • เรารู้ได้อย่างไรว่านั่นคือ หิน • หินที่เราเคยพบ แต่ละที่ เหมือนหรือแตกต่างกัน • หินมีการเปลี่ยนแปลงได้หรือไม่

42. เราเคยพบหินที่ไหนบ้างเราเคยพบหินที่ไหนบ้าง

43. เราเคยพบหินที่ไหนบ้างเราเคยพบหินที่ไหนบ้าง

44. เราเคยพบหินที่ไหนบ้างเราเคยพบหินที่ไหนบ้าง

45. รู้ได้อย่างไรว่าเป็นหินรู้ได้อย่างไรว่าเป็นหิน • มีรูปร่าง รูปทรง • แข็ง ??? • มีน้ำหนัก ??? • เปลี่ยนแปลงได้ • มีการกร่อน • ??? • ???

46. หิน กับ โลก • หินเป็นส่วนประกอบของโลกที่มีมากที่สุด

47. หิน กับ โลก โลกแบ่งได้เป็นชั้นๆ ที่สำคัญ 4 ชั้น คือ 1. เปลือกโลกชั้นนอก (earth crust) 2. เปลือกโลกชั้นใน (mantle) 3. แกนโลกชั้นนอก (outer core) 4. แกนโลกชั้นใน (inner core)

48. เปลือกโลก

49. ชั้นของโลก • เปลือกชั้นนอก บางมาก ประมาณ 8-40 กม. ประกอบด้วย ดินและหิน • เปลือกชั้นใน หนามาก เป็นหินและเหล็ก เหลว อุณหภูมิสูงตั้งแต่ 500 – 2,200 องศาเซลเซียส • แกนชั้นนอก เชื่อกันว่าเป็นเหล็กผสมกับนิกเกิล อุณหภูมิสูงมาก เป็นของเหลว • แกนชั้นใน เป็นเหล็กและนิกเกิล เชื่อกันว่าบีบแน่นจนเป็นของแข็ง

50. ประเภทของหิน หิน (Rocks)เป็นส่วนหนึ่งของเปลือกโลกส่วนที่เป็นของแข็ง หินประกอบขึ้นด้วยผลึกแร่หลายชนิดรวมกัน หินแบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ 1. หินอัคนี มี 2 ลักษณะ - ลักษณะที่แข็งตัวอยู่ภายในเปลือกโลก เรียกว่า หินอัคนีแทรกซ้อน -ลักษณะที่พ้นเปลือกโลกออกมาแข็งตัวตามผิวโลก เรียกว่า หินอัคนีพุ