ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ, ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ - ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ

1. ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ, ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ - ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ

2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ, ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ - ΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ  Η χρήση πολλαπλών μέσων, Χρώμα, Εικόνα, Ήχος, βίντεο επιδρούν σαν ψυχολογικές παγίδες για την αύξηση του ενδιαφέροντος του εκπαιδευόμενουΚινέζικη παροιμία: Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις(Ένα βίντεο πόσες λέξεις αξίζει;Δες βίντεο Vygotsky) Τι θα δούμε … Τύποι διδακτικών μέσωνΚριτήρια επιλογής διδακτικών μέσωνΑποτελεσματική χρήση διδακτικών μέσων Τα σχολικά εγχειρίδια (βιβλίο δασκάλου, μαθητή, ασκήσεων) 2/43

3. ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ, ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ Ερωτήματα που θα απαντήσουμε σήμερα  Η χρήση σχημάτων και κάθε λογής γραφικών αναπαραστάσεων ενδείκνυνται κατά τη διδασκαλία, γιατί;Ο πίνακας μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο μέσο διδασκαλίας; Η εικονογράφηση του σχολικού εγχειριδίου είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί;Tο σχολικό εγχειρίδιο που χρησιμοποιεί η τάξη σας δεν καλύπτει τις ανάγκες του αναλυτικού προγράμματος. Tι κάνετε;  Τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας χρησιμοποιούνται στις σχολικές τάξεις, διότι … 3/43

4. ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ (ΔΜ), ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ  Διδακτικά υλικά (μέσα) είναι τόσα σημαντικά όσο και η διδασκαλία Γιατί; (προβληματισμός)  Δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο  Στο στάδιο του σχεδιασμούτης διδασκαλίας ανήκει η επιλογή των ΔΜ Τα ΔΜ απαιτούν χρόνο και προσοχή στην εξεύρεσή τους διότι:- η ποιότητα τους,- η καταλληλότητά τους για τους συγκεκριμένους μαθητές - η ποικιλία τους καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία ή αποτυχία του μαθήματος  Βασικοί όροι για την ποιότητα της διδασκαλίας αποτελούν:  1/ η επιλογή 2/ η ποιότητα 3/ ο τρόπος παρουσίασης 4/ η αρμονική ένταξη των διδακτικών μέσων στη διδασκαλία 4/43

5. Γιατί προσφέρονται τα ΔΜ  Εποπτεία, ακοή και παρατήρησηπεριοδικά, πόστερ, διαφάνειες, ταινίες, βίντεο, φωτογραφίες, εικόνες, χάρτες, σχεδιαγράμματα, πίνακες αλλά καιεπισκέψεις σε μουσεία, σε εκθέσεις, σε θέατρο, στον κινηματογράφο, σε χώρους εργασίας κλπ.  Υλικά για την προσωπική ανάγνωση των μαθητών αλλά και για ερευνητική ενασχόληση  βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, εκθέσεις, σχεδιαγράμματα  Η διερεύνηση και η υιοθέτηση του κατάλληλου διδακτικού υλικού αποτελεί μια από τις πολύ βασικές λειτουργίες της διδασκαλίας  Χρειάζεται: α. η στήριξη της διοίκησης του σχολείου καθώς και β. η βοήθεια των συναδέρφων του για αυτό το έργο 5/43

6.  Για την ευκολία στην επίτευξη των διδακτικών στόχων ο εκπ/κός έχει το ΔΙΚΑΙΩΜΑ και το ΚΑΘΗΚΟΝ να επιλέξει ορισμένα μέσα ώστε να αντιληφθούν οι μαθητές πιο εύκολα τα μηνύματα μέσα στην τάξη  π.χ. βιβλία, περιοδικά, εικόνες,ταινίες, ήχοι κλπ. Διδακτικά Μέσα (ΔΜ) παλιά και νέα  Τα διδακτικά μέσα συντελούν σε τι; (προβληματισμός)  Τα διδακτικά μέσα – τι κάνουν (σε τι βοηθούν): - στην εξοικονόμηση χρόνου και προσπάθειας- διεγείρουν το ενδιαφέρον του μαθητή- ενισχύουν τη διατήρηση των παραστάσεων- διεγείρουν την προσοχή και συμβάλλουν στην κατανόηση αυτών που διδάσκονται- δίνουν περιεχόμενο στη θεωρητική διδασκαλία- υποβοηθούν στην ανάπτυξη της κριτική σκέψης των μαθητών- εκσυγχρονίζουν και υποβοηθούν τη διδασκαλία  Η απλή χρήση ΔΜ από μόνη της δεν εγγυάται αποτελεσματική επικοινωνία και διδασκαλία. Πρέπει να γίνεται: α. προσεγμένη επιλογή και β. δεξιοτεχνική χρήση από τον εκπ/κό 6/43

7. Τύποι διδακτικών μέσων  Κριτήριο διαχωρισμού οι ανθρώπινες αισθήσεις1. ΟΠΤΙΚΑ διδακτικά μέσα (επενεργούν στη μάθηση μέσω της όρασης)2. ΑΚΟΥΣΤΙΚΑ διδακτικά μέσα (επιδρούν στη μάθηση μέσω της ακοής)3. ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΑ διδακτικά μέσα (μεγάλος σύμμαχος των διδακτικών μεθόδων) τα οποία διευκολύνουν τη διδασκαλία  Τα οπτικά μπορεί να είναι αντικείμενα, μοντέλα, δείγματα και εκτυπωμένα υλικά (π.χ. εικόνες, γραφικές παραστάσεις κλπ.) Τα ακουστικά μέσα περιλαμβάνουν το ραδιόφωνο, το κασετόφωνο, οποιεσδήποτε ηχητικές πηγές Τα οπτικοακουστικά μέσα περιλαμβάνουν την τηλεόραση, το Ίντερνετ, διάφορα κινούμενα σχέδια κλπ. 7/43

8.  Ένα τραπέζι, ένα σκεύος μαγειρικής, ένα μολύβι είναι παραδείγματα αντικειμένων  Λουλούδια, ψάρια, έντομα είναι παραδείγματα δειγμάτων που αντιπροσωπεύουν μια ομάδα ή μια κατηγορία παρόμοιων αντικειμένων 1. ΟΠΤΙΚΑ μέσα διδασκαλίας Τι είναι μοντέλο … Μοντέλο, είναι μια αναγνωρίσιμη αντιπροσώπευση ενός πραγματικού αντικειμένου. Μπορεί να σμικρυνθεί ή να μεγεθυνθεί αλλά κατασκευάζεται σε τέτοιο μέγεθος ώστε να μπορεί να μελετηθεί  Βασικές οδηγίες για την αποτελεσματική χρήση των ΔΜ :  1/ όλοι οι μαθητές να βρίσκονται σε κατάλληλη θέση για να βλέπουν 2/ ο εκπ/κός πρέπει να βοηθάει το μαθητή να αντιληφθεί όχι μόνο το διδακτικό μέσο αλλά και το φυσικό σκηνικό στο οποίο εργάζεται 3/ πρέπει να εξηγείται και το φυσικό μέγεθος των μέσων  4/ τα μοντέλα είναι πιο αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλα διδακτικά μέσα όπως π.χ ταινίες, πραγματικά αντικείμενα κλπ.  5/ πρέπει να γίνεται προγραμματισμός συμμετοχής των μαθητών και να δίνονται ευκαιρίες στενής παρακολούθησης, επαφής και ερωτήσεων

9. ΕΡΩΤΗΣΗ Η χρήση σχημάτων και κάθε λογής γραφικών αναπαραστάσεων ενδείκνυνται κατά τη διδασκαλία, κυρίως διότι: α)τραβούν την προσοχή β) εμπλουτίζουν τη μονοτονία του μονολόγου με οπτικά στοιχεία γ) ευχαριστούν το μάτι δ)αναδεικνύουν τις σχέσεις που διέπουν τις πληροφορίες του μαθήματος 9/43

10. ΕΡΩΤΗΣΗ Η χρήση σχημάτων και κάθε λογής γραφικών αναπαραστάσεων ενδείκνυνται κατά τη διδασκαλία, κυρίως διότι: ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ δ)αναδεικνύουν τις σχέσεις που διέπουν τις πληροφορίες του μαθήματος 10/43

11.  Μεγάλο μέρος των οπτικών διδακτικών μέσων των σχολείων είναι εκτυπωμένα  π.χ. το σχολικό βιβλίο, περιοδικά, εφημερίδεςπου μπορεί να υπάρχουν στη σχολική βιβλιοθήκη 1. Οπτικά μέσα διδασκαλίας – Εκτυπωμένο υλικό(1/4)  Το σχολικό βιβλίο  Ένα καλό διδακτικό εγχειρίδιο α. εξοικονομά πολύτιμο χρόνο για τον εκπαιδευτικό, β. περιέχει τη βασική ύλη διδασκαλίας και γ. παρέχει εμπειρίες για όλους τους μαθητές της τάξης Σπάνια ένας αποτελεσματικός εκπ/κός είναι ικανοποιημένος από ένα σχολικό εγχειρίδιο Ένα σχολικό βιβλίο απευθύνεται σε μια ομάδα μαθητών με ορισμένα χαρακτηριστικά σε συγκεκριμένο ή μη χώρο Συχνά, ο εκπ/κός πραγματοποιεί αλλαγές, αλλά είναι σημαντικό να ενημερώνονται πλήρως οι μαθητές 11/43

12. 1. Οπτικά μέσα διδασκαλίας – Εκτυπωμένο υλικό(2/4) • Οι εικόνες είναι σημαντικές γιατί:  1. δημιουργούν τα κίνητρα και προκαλούν την προσοχή των μαθητών αλλά και το σπουδαιότερο 2. χρησιμοποιούνται ως άριστα μέσα κωδικοποίησης της επιδιωκόμενης μάθησης  Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με κείμενο Μεγάλη η αποτελεσματικότητα τους στην προσαρμογή της διδασκαλίας στις ατομικές ανάγκες των μαθητών 12/43

13.  Ο πίνακας (μαυροπίνακας ή ασπροπίνακας ή πρασινοπίνακας)  Είναι γνωστό από το 1937 (Seymour) ότι είναι ευκολότερο το διάβασμα μαύρων γραμμάτων σε λευκή επιφάνεια Ο πίνακας στερεώνεται μόνιμα πάνω στον τοίχο ή τοποθετείται πάνω σε τρίποδα οπότε ενεργεί και ως εκθετική επιφάνεια 1. Οπτικά μέσα διδασκαλίας – Εκτυπωμένο υλικό(3/4)  Μερικές προτάσεις-εισηγήσεις για τη χρήση του πίνακα: (προβληματισμός)  1. Ο πίνακας πρέπει πάντοτε να είναι καθαρός  2. Το γράψιμο του δασκάλου στον πίνακα πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να προσδίδει αυτοπεποίθηση και επιδεξιότητα 3. Όλοι οι μαθητές πρέπει να μπορούν να κοιτάζουν σε όλα τα μέρη του πίνακα 4. Ο εκπ/κός δεν πρέπει να καλύπτει τα γραμμένα στο πίνακα με το σώμα του 5. Όταν ο εκπ/κός μιλά, ενώ γράφει στον πίνακα πρέπει να βεβαιώνεται ότι μιλάει στους μαθητές και όχι στον πίνακα 6. Είναι κακή τακτική το διόρθωμα αυτών που γράφτηκαν στον πίνακα με το δάκτυλο ή την παλάμη 13/43

14. ΕΡΩΤΗΣΗ Ο πίνακας μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο μέσο διδασκαλίας, όταν ο εκπαιδευτικός: α)γράφει σ’ αυτόν έχοντας στραμμένα τα νώτα στους μαθητές β) φροντίζει να υπάρχουν όσα είναι συναφή και απαραίτητα για το μάθημα γ) αναγράφει εκτενή και σημαντικά κείμενα δ)φτιάχνει σύνθετα σχέδια και σχεδιαγράμματα 14/43

15. ΕΡΩΤΗΣΗ Ο πίνακας μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο μέσο διδασκαλίας, όταν ο εκπαιδευτικός: ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ β) φροντίζει να υπάρχουν όσα είναι συναφή και απαραίτητα για το μάθημα 15/43

16.  Οι εικόνες  Οι εικόνες «λένε» πολλά και μάλιστα περιεκτικά Ομαδοποιούνται σε 2 είδη: α. Προβλητέες και β. Μη προβλητέες 1. Οπτικά μέσα διδασκαλίας – Εκτυπωμένο υλικό(4/4)  Οι μη προβλητέες εικόνες προετοιμάζονται εύκολα και δεν στοιχίζουν  Οι προβλητέες έχουν το επιπρόσθετο πλεονέκτηματης προβολής που προκαλεί την προσοχή  Τα γραφικά ΔΜ  Παρασκευάζονται με σκοπό την επικοινωνία γεγονότων και ιδεών με το συνδυασμό σχεδίων, λέξεων και εικόνων Συνηθισμένα είδη γραφικών ΔΜ: οι γραφικές παραστάσεις, τα σχεδιαγράμματα, τα διαγράμματα και οι αφίσες- τα διαγράμματα είναι γραμμικοί σχηματισμοί πάνω σε χαρτί, - τα σχεδιαγράμματα είναι διαγράμματα στα οποία προστίθεται και το στοιχείο του σχεδίου και - οι αφίσες είναι ένας οπτικός συνδυασμός χτυπητού σχεδίου, χρώματος και μηνύματος 16/43

17. ΕΡΩΤΗΣΗ Η εικονογράφηση του σχολικού εγχειριδίου είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί: α)Με την εικόνα επαναλαμβάνεται το κείμενο και γίνεται πιο εύκολο β) Η εικόνα μπορεί να προσελκύσει την προσοχή του μαθητή γ) Με την εικόνα όχι απλώς επαναλαμβάνεται το κείμενο, αλλά και συμπληρώνεται δ)Η εικόνα μπορεί να προσφέρει και πληροφορίες άσχετες προς το κείμενο 17/43

18. ΕΡΩΤΗΣΗ Η εικονογράφηση του σχολικού εγχειριδίου είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί: ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ γ) Με την εικόνα όχι απλώς επαναλαμβάνεται το κείμενο, αλλά και συμπληρώνεται 18/43

19. ΕΡΩΤΗΣΗ Tο σχολικό εγχειρίδιο που χρησιμοποιεί η τάξη σας δεν καλύπτει τις ανάγκες του αναλυτικού προγράμματος. Tι κάνετε; α)Aποφασίζετε να καλύψετε το ωρολόγιο πρόγραμμα του έτους μόνο με τα μαθήματα του βιβλίου που συμπίπτουν με το αναλυτικό πρόγραμμα και ενημερώνετε γραπτώς το Διευθυντή του Σχολείου. β) Eξηγείτε το πρόβλημα στο σύλλογο γονέων και του ζητάτε να αγοράσει άλλα βιβλία που εσείς κρίνετε κατάλληλα. γ) Aναπληρώνετε την έλλειψη του βιβλίου με υλικό που ετοιμάζετε εσείς, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα. δ) Zητάτε από το Διευθυντή του Σχολείου να σας αλλάξει τάξη, γιατί το βιβλίο δεν σας επιτρέπει να κάνετε σωστά τη δουλειά σας. 19/43

20. ΕΡΩΤΗΣΗ Tο σχολικό εγχειρίδιο που χρησιμοποιεί η τάξη σας δεν καλύπτει τις ανάγκες του αναλυτικού προγράμματος. Tι κάνετε; ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ γ) Aναπληρώνετε την έλλειψη του βιβλίου με υλικό που ετοιμάζετε εσείς, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα. 20/43

21. 2. Ακουστικά μέσα διδασκαλίας  Απαιτούν τη χρήση και συνεχή ανάπτυξη της ακρόασης από μέρους του μαθητή  Ακουστικά μέσα είναι: το ραδιόφωνο, το μαγνητόφωνο, το CD  Τα ακουστικά μέσα μπορούν να προωθήσουν την αποτελεσματική διδασκαλία (πρέπει να ληφθεί πρόνοια αποφυγής των θορύβων)  Σημαντικό το να αναγράφεται στον πίνακα μια λίστα με τις βασικές έννοιες που θα διευκολύνουν την κατανόηση από τους μαθητές  Με την είσοδο των Νέων Τεχνολογιών (ΤΠΕ) πολλά από τα παραδοσιακά μέσα διδασκαλίας εντάσσονται στον όρο «νέες τεχνολογίες»  π.χ.το Ίντερνετ είναι ραδιόφωνο, τηλεόραση, μαγνητόφωνο κλπ.Σημαντική παρατήρηση: η χρήση των παραπάνω μέσων σε χρόνο που θα κρίνει κατάλληλο ο εκπ/κός 21/43

22. 3. Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας(1/2)  Ακοή και όραση λειτουργούν μαζί στη διαδικασία της μάθησης  Τα μέσα που χρησιμοποιεί ο εκπ/κός σ’ αυτή την περίπτωση είναι τα οπτικοακουστικά (π.χ. κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές προβολές)  ΠΡΟΣΟΧΗ: τα οπτικοακουστικά μέσα συμπληρώνουν το έργο του δασκάλου και σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να τον αντικαθιστούν  Μια προβολή μπορεί να χρησιμοποιηθεί: - για να δείξει ένα τρόπο κατασκευής- για να γίνει μια εισαγωγή σε μια νέα διδακτική ενότητα- για να γίνει ανακεφαλαίωση του περιεχομένου του αναλυτικού προγράμματος που έχει διδαχθεί - για να τονιστούν τα κύρια σημεία μιας ενότητας 22/43

23.  Σημαντικά στοιχεία που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ο εκπ/κός:- οι προβολές να συνδέονται άμεσα με τους στόχους του μαθήματος • ο εκπ/κός να έχει τον έλεγχο της προβολής ώστε να παρεμβαίνειόταν κρίνει αναγκαίο • - να προετοιμάζονται οι μαθητές για την προβολή και να ακολουθεί εποικοδομητική συζήτηση μετά το τέλος της 3. Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας(2/2) 23/43

24. Μειονεκτήματα χρήσης των οπτικοακουστικών μέσων  Ο μαθητής συχνά παραμένει απλός θεατής χωρίς να έχει τη δυνατότητα διαλογικής συζήτησης  Παθητική στάση του μαθητή, δεν είναι σίγουρο ότι έμαθε ένα κανόνα ή το να χρησιμοποιεί μια έννοια  Παραδείγματα εκπομπών οι οποίες θέτουν την ερώτηση και περιμένουν μια απάντηση από τους μαθητές  Καλύτερα αποτελέσματα με τη χρήση των Η/Υ όπου η υπάρχει η δυνατότητα για προγραμματισμό  Ταύτιση των μαθητών με κάποιο πρόσωπο ή ήρωα που προβάλλεται στην οθόνη Προσοχή: στην επιλογή των ταινιών 24/43

25.  1. Η επιλογή της μεθόδου διδασκαλίας θα επιβάλει και τη χρήση ή μη ορισμένων μέσων (π.χ. αν χρησιμοποιείται η συζήτηση δύσκολα θα χρησιμοποιηθεί η τηλεόραση γιατί εμποδίζει συχνά την ανταλλαγή ιδεών και την ανατροφοδότηση) Κριτήρια επιλογής διδακτικών μέσων(1/2)  2. Το είδος του καθήκοντος μάθησης (τι πρέπει να μάθει) γιατί απαιτεί ειδική χρήση μεθόδου που έχει ως αποτέλεσμα την αναφορά του κριτηρίου που αναφέρθηκε πριν (επιλογή μεθόδου διδασκ)  3. Τα ειδικά χαρακτηριστικά μερικών μαθητών  4. Οι πρακτικές δυσκολίες, διοικητικές και οικονομικές  5. Ο ίδιος ο εκπ/κός. Αν δηλαδή αρέσκεται στη χρήση ορισμένων μέσων ή μέσου θα τείνει να το χρησιμοποιεί πιο συχνά από άλλα ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Πορίσματα ερευνών απέδειξαν ότι: - η λεπτομέρεια και η πολυπλοκότητα στην κατασκευή των ΔΜ δεν προσθέτουν αναγκαστικά στο ύψος της απόδοσης τουςπ.χ. τα έγχρωμα μέσα δεν είναι πάντοτε πιο αποδοτικά από τα ασπρόμαυρα, ούτε οι ταινίες πιο αποτελεσματικές από τις φωτογραφίες

26. Κριτήρια επιλογής διδακτικών μέσων(2/2)  Χρώμα, κίνηση, λεπτομέρεια δεν είναι αυτά καθαυτά αποδοτικά, αλλά πρέπει να δικαιολογηθούν με βάση τη σχέση τους: α. με τη διδασκαλία και  β. την επίδρασή τους στην κίνηση ενδιαφέροντος από τους μαθητές  Μερικές ερωτήσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κίνητρα επιλογής διδακτικών μέσων (θέτει ο εκπ/κός στον εαυτό του): - 1. Είναι το μέσο κατάλληλο για το περιεχόμενο και τους στόχους του μαθήματος;- 2. Είναι η διάρκεια του μέσου βολική για τα χρονικά πλαίσια στα οποία προσφέρεται το μάθημα;- 3. Μπορούν τα μέσα να διαιρεθούν, και να χρησιμοποιηθούν κατά διαφορετικά χρονικά διαστήματα; - 4. Είναι η διήγηση κατάλληλη με τις εικόνες- 5. Είναι οι πληροφορίες που παρουσιάζονται κατάλληλες και ακριβείς;- 6. Υπάρχουν κατάλληλοι τίτλοι; - 7. Υπάρχει βοήθημα για χρήση του δασκάλου; Είναι ικανοποιητικό; 26/43

27.  Τα ΔΜ δεν μπορούν από μόνα τους να κάνουν πολλά για την προώθηση της μάθησης, - ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ  Η αξία τους έγκειται στην επαγγελματική ικανότητα του εκπ/κού όσο αφορά στη χρησιμοποίηση και στο χειρισμό τους Για την αποτελεσματική χρήση των ΔΜ πρέπει να λαμβάνονται υπόψη: (ανάλυση στις επόμενες διαφάνειες) Αποτελεσματική χρήση διδακτικών μέσων  1. Η προετοιμασία του δασκάλου  2. Η προετοιμασία των ΔΜ  3. Η προετοιμασία του περιβάλλοντος 4. Η προετοιμασία των μαθητών 5. Ο χειρισμός των μέσων 6. Η αξιολόγηση των ΔΜ 27/43

28. ΕΡΩΤΗΣΗ Τέσσερις συνάδελφοί σας συζητούν εκπαιδευτικά θέματα. Με ποιο από τα παρακάτω σχόλια θα συμφωνούσατε; α)O καθηγητής συχνά πρέπει να παρεμβαίνει διορθωτικά στις οδηγίες των ασκήσεων του βιβλίου, ώστε τα παιδιά να μπορούν να καταλάβουν αμέσως τι ακριβώς τους ζητείται να κάνουν. β) H ποιότητα του εκπαιδευτικού είναι θέμα χαρισματικής προσωπικότητας. γ) Όταν ο καθηγητής είναι βαθύς γνώστης του αντικειμένου του, ξέρει και πώς να το διδάξει. δ) Oι καθηγητές των μικρών τάξεων δεν χρειάζονται προετοιμασία. 28/43

29. ΕΡΩΤΗΣΗ Τέσσερις συνάδελφοί σας συζητούν εκπαιδευτικά θέματα. Με ποιο από τα παρακάτω σχόλια θα συμφωνούσατε; ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α)O καθηγητής συχνά πρέπει να παρεμβαίνει διορθωτικά στις οδηγίες των ασκήσεων του βιβλίου, ώστε τα παιδιά να μπορούν να καταλάβουν αμέσως τι ακριβώς τους ζητείται να κάνουν. 29/43

30.  1. Προετοιμασία του εκπ/κού  Ο εκπ/κός πρέπει να είναι ενήμερος για όλα τα μέσα που μπορεί να χρησιμοποιήσει.Αυτό θα τον βοηθήσει:α. να αποφασίσει πότε και πώς θα τα εισαγάγει στη διδασκαλίαβ. στην προετοιμασία των ερωτήσεωνγ. στην προετοιμασία των δραστηριοτήτων του μαθήματος Αποτελεσματική χρήση ΔΜ – Παράγοντες(1/3)  2. Προετοιμασία των ΔΜ Κατάλληλη διευθέτηση των ΔΜ ώστε να είναι ευκολόχρηστα- έλεγχος των μηχανών για να είναι έτοιμες για χρήση- δεν πρέπει ο εκπ/κός την ώρα του μαθήματος να γυρίζει την ταινία στο κατάλληλο σημείο ή να βάζει εικόνες στην κατάλληλη σειρά  3. Προετοιμασία του περιβάλλοντος Επιβεβαίωση κατά πόσο ο χώρος είναι κατάλληλος για την προγραμματισμένη χρήση- Προσφέρεται ορατότητα και ακροαματικότητα για όλους τους μαθητές; 30/43

31. Αποτελεσματική χρήση ΔΜ – Παράγοντες(2/3)  4. Προετοιμασία των μαθητών  Η ενεργός εμπλοκή των μαθητών στη διαδικασία της μάθησης δυναμώνει με την παροχή ικανοποιητικών πληροφοριών για το θέμα- είναι σημαντικό να τονιστεί ποια βασικά σημεία μπορούν να προσέξουν και να μάθουν, ποιες απορίες, λύσεις και απαντήσεις μπορούν να βρουν παρακολουθώντας ή/και ακούγοντας- οι μαθητές πρέπει να πληροφορηθούν τι αναμένεται να κάνουν κατά και μετά τη χρήση των ΔΜ  5. Ο χειρισμός των μέσων  Τα ΔΜ για να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα- πρέπει να ενημερωθούν οι μαθητές για τους σκοπούς του μαθήματος και πως αυτοί προωθούνται με τη χρήση όλων αυτών των εργαλείων 31/43

32. Αποτελεσματικοί χρήση ΔΜ – Παράγοντες(3/3)  6. Αξιολόγηση των ΔΜ  Μερικές ερωτήσεις που μπορεί να ρωτήσει τον εαυτό του ο εκπ/κός μετά τη χρήση των ΔΜ είναι:  α. Βοήθησε στην επιτυχία του διδακτικού στόχου; β. Οι μαθητές εκτίμησαν και κατάλαβαν ή μπερδεύτηκαν;  γ. Ποιο μέρος των μέσων χρειάζεται βελτίωση; δ. Άξιζε ο χρόνος που αφιερώθηκε για την προετοιμασία και τη χρήση του ΔΜ; 32/43

33. ΕΡΩΤΗΣΗ Κατά τον Bruner ο εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει οποιαδήποτε γνώση στους μαθητές αρκεί να: α)χρησιμοποιεί παραδείγματα στη διδασκαλία, β) συνδέει την παλιά με την καινούρια γνώση, γ) απλουστεύει τη γνώση ανάλογα προς το πνευματικό επίπεδο των μαθητών, δ)  παρέχει τα απαραίτητα μέσα για να εργάζονται οι μαθητές μόνοι τους. 33/43

34. ΕΡΩΤΗΣΗ Κατά τον Bruner ο εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει οποιαδήποτε γνώση στους μαθητές αρκεί να: ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ γ) απλουστεύει τη γνώση ανάλογα προς το πνευματικό επίπεδο των μαθητών, 34/43

35. ΕΡΩΤΗΣΗ Τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας χρησιμοποιούνται στις σχολικές τάξεις, διότι: α)εκσυγχρονίζουν τη διδασκαλία, β) υπηρετούν τους στόχους της διδασκαλίας, γ) διευκολύνουν τον εκπαιδευτικό, δ)προσελκύουν το ενδιαφέρον των μαθητών. 35/43

36. ΕΡΩΤΗΣΗ Τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας χρησιμοποιούνται στις σχολικές τάξεις, διότι: ΣΩΣΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ β) υπηρετούν τους στόχους της διδασκαλίας, 36/43

37.  Τα σχολικά εγχειρίδια είναι μια άλλη έκφραση του Αναλυτικού Προγράμματος με τρόπο περισσότερο χρηστικό για το σχολείο  Έχουν μεγάλη σημασία γιατί καθορίζουν τη σχολική εργασίαΙστορικά 2 παράγοντες έδωσαν σημαντική ώθηση στην εξάπλωση του σχολικού βιβλίου: 1. Η εξέλιξη της τυπογραφίας 2. Η παιδαγωγική αξιοποίηση του βιβλίου από τον Comenius (προέβαλε το αίτημα να γράφονται ειδικά βιβλία για τα παιδιά) Τα σχολικά εγχειρίδια  Σημαντικές αλλαγές έχουν επέλθει στα σχολικά βιβλία από τη στιγμή που άρχισαν να συγγράφονται με βάση συγκεκριμένους και σαφώς διατυπωμένους διδακτικούς στόχους Σημαντικό στοιχείο: η μη ύπαρξη ενός μόνο σχολικού βιβλίου  Στην ελληνική πραγματικότητα υπάρχουν συνήθως: - το βιβλίο του μαθητή - το βιβλίο του εκπ/κού - το βιβλίο των ασκήσεων 37/43

38. Βιβλίο δασκάλου, μαθητή και ασκήσεων •  Το βιβλίο του δασκάλου δίνει κυρίως βασικές μεθοδολογικές οδηγίες- για τη χρήση των βιβλίων του μαθήματος • γενικά για τη διδασκαλία- χωριστά για κάθε ενότητα- λεπτά σημεία της διδακτικής ενότητας για να αξιοποιηθούν σύμφωνα με τους στόχους της διδασκαλίας •  Οι μεθοδολογικές αυτές οδηγίες δεν είναι δεσμευτικές αλλά προσφέρουν στον εκπ/κό ένα πλάνο εργασίας με βάση το οποίο μπορεί να εκπονήσει το δικό του •  Συχνά οι εκπ/κοί το θεωρούν δεσμευτικό και τυποποιούν τη διδασκαλίας τους  Συχνά το βιβλίο των ασκήσεων δεν εκδίδεται χωριστά 38/43

39. Νέα στοιχεία και σχολικά εγχειρίδια  Οι Η/Υ, τα CD, τα πολυμέσα και άλλα προϊόντα της μικροηλεκτρονικής δίνουν: - ήχο - χρώμα - κίνηση και ασκούν γοητευτική επίδραση σε μαθητές και εκπ/κούς  Πολλά από τα παραπάνω νέα μέσα δεν είναι ενισχυτικά του σχολικού εγχειριδίου αλλά στέκονται ανταγωνιστικά απέναντί του ή απειλούν και να το εκτοπίσουν  Ο «κίνδυνος» αυτός έχει τονιστεί όχι τόσο για το βιβλίο όσο για τον ίδιο τον εκπ/κό  Η ιστορία του σχολείου και της ανθρωπότητας έχει αποδείξει ότι: το «πρόσωπο» είναι αναντικατάστατο και παραμένει ο κεντρικός άξονας αναφοράς και ο κυρίαρχος συντελεστής της παιδείας 39/43

40.  Αυτοί που αναλαμβάνουν τη «μετάφραση» των σκοπών και μετατρέπουν τα νομικά κείμενα σε αναλυτικά προγράμματα ορίζουν: - α. τους σκοπούς και - β. επιλέγουν την ύλη διδασκαλίας  οι παραπάνω καθορίζουν και την ποιότητα των σχολικών βιβλίων Σχολικά εγχειρίδια – Κρατικό μονοπώλιο  Ανάθεση των παραπάνω αρμοδιοτήτων στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο  Η κρατική εξουσία από νωρίς θέλησε να ασκήσει έλεγχο στα σχολικά εγχειρίδια θεσπίζοντας το κρατικό μονοπώλιο για την παραγωγή τους (επιλογή συγγραφέων ή ομάδων κλπ.)  Το κρατικό μονοπώλιο των σχολικών βιβλίων καθιερώθηκε με εμφανείς προθέσεις να ελεγχθεί η εισαγόμενη γνώση στο εκπαιδευτικό σύστημα  Η «δωρεάν παιδεία» όπως καθιερώθηκε το 1964 συνέβαλε αποφασιστικά στην άνοδο του εκπ/κού επιπέδου της χώρας 40/43

41.  Από τα ψυχρά και μονότονα βιβλία περάσαμε σε βιβλία με πλούσια εικονογράφηση και ανάλαφρο παιδικό χαρακτήρα  Συχνά αποτελούν «βιβλιοτετράδια» αφού σε αυτά είναι ενσωματωμένες οι ασκήσεις των μαθητών και χρησιμοποιούνται ως τετράδια και αποτελούν ένα ενιαίο εργαλείο μάθησης Τα σχολικά βιβλία σήμερα(1/2)  Με την κατάργηση του μοναδικού σχολικού εγχειριδίου γίνεται σύμφωνα με πολλούς ερευνητές ένα θετικό βήμα στη σωστή κατεύθυνση  Η δομή των νέων εγχειριδίων επιτρέπει και άλλες μορφές διδασκαλίας εκτός της μετωπικής  Συχνά ευνοούνται η ομαδική εργασία και η ανταλλαγή απόψεων μέσα στην τάξη. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; (προβληματισμός)  Αντί να περιγραφεί η ύλη και να παρατεθούν κείμενα που οι μαθητές θα πρέπει να αποστηθίσουν,παρουσιάζονται προβληματικές καταστάσεις συνήθως με φωτογραφικό υλικό και σύντομες υποσημειώσεις  ενεργοποιείται έτσι η σκέψη των μαθητών και προκαλούνται συζητήσεις 41/43

42. Τα σχολικά βιβλία σήμερα(2/2)  Αφετηρία των προηγουμένων είναι η αντίληψη ότι:ο μαθητής ερχόμενος στο σχολείο «κουβαλά» γνώσεις και εμπειρίες, τις οποίες ο εκπ/κός οφείλει να οργανώσει σε ενιαίο σύστημα,ΠΩΣ;μέσα από  1. συνεργασία και  2. διαλογική σκέψη  Ουσιαστικά αυτός είναι και ο νέος ρόλος του εκπ/κού Είναι συντονιστής που οργανώνει τις συζητήσεις και όχι ο παντογνώστης που μεταλαμπαδεύει τη γνώσηΠαρωθεί και εμψυχώνει τους μαθητές για συμμετοχή στην αναζήτηση των γνώσεων και των εμπειριών  Στη σχολική πράξη το πνεύμα και η λειτουργία των νέων βιβλίων δεν γίνονται κατανοητά και προκαλείται συχνά σύγχυση στους μαθητές  Συχνά οι εκπ/κοί χρησιμοποιούν τα νέα βιβλία όπως τα παλιά 42/43

43. Σύγχρονες αντιλήψεις απόψεις για τα σχολικά βιβλία  Τα νέα σχολικά βιβλία αποτελούν παιδαγωγική πρόοδο αρκεί ναβελτιώνονται καθημερινά όπως αρμόζει σε ένα σύγχρονο σχολείο  Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των σύγχρονων βιβλίων:α. είναι επιδεκτικά βελτιώσεων και β. μπορούν να ανανεώνονται εύκολαγ. να προσαρμόζονται και να αναπροσαρμόζονται σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο  Σημαντικό στοιχείο: τα σύγχρονα σχολικά βιβλία οφείλουν να παρακολουθούν και να ελέγχουν κριτικά τον μεταβαλλόμενο κόσμο  Συχνά με βάση το σχολικό εγχειρίδιο οι μαθητές καλούνται να: - παρακολουθήσουν και - συζητήσουν την πραγματικότητα Προσοχή:- το «παλιό μάθημα» γίνεται καλύτερο με το «παλιό βιβλίο»- το «σύγχρονο μάθημα» γίνεται καλύτερα με το «σύγχρονο βιβλίο» 43/43