Προβλήματα στην εφαρμογή ΠΕ

1. Προβλήματα στην εφαρμογή ΠΕ

2. Παρά την έκρηξη στον αριθμό των επιμορφωμένων εκπαιδευτικών και των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, δεν φαίνεται να έχει ουσιαστικά επιτευχθεί η υλοποίηση των γενικότερων στόχων της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στο σχολείο.

3. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι η εκπαιδευτική στρατηγική για την ΠΕ εμφανίζει τα εξής χαρακτηριστικά: • Η ΠΕ δεν αξιολογείται • Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη μεθοδολογία • Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία • Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική • Η ΠΕ είναι περιθωριοποιημένη

4. Η ΠΕ δεν αξιολογείται

5. Η ΠΕ δεν αξιολογείται • Η εισαγωγή της ΠΕ στο ελληνικό σχολείο συνοδεύτηκε και με την μετακίνηση οικονομικών πόρων από άλλους τομείς της εκπαίδευσης • Η αξιολόγηση λοιπόν της υλοποίησης των σκοπών και στόχων της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι ένα μείζον ζήτημα το οποίο μελλοντικά ίσως καθορίσει τη συνέχεια εφαρμογής της ή καλύτερα την αναθεώρηση βασικών χαρακτηριστικών της.

6. Η ΠΕ δεν αξιολογείται Η εγκύκλιος Γ2/5548/7-10-1992 αναφέρει ότι η παιδαγωγική ομάδα θα πρέπει «να προσδιορίσει τι θα αξιολογηθεί, πότε, από ποιον, με τι κριτήρια, πώς θα αξιολογηθεί, με ποια μέσα, ποιος θα αξιολογήσει». έλλειψη αξιολόγησης στην Ελλάδα

7. Η ΠΕ δεν αξιολογείται Αιτίες της έλλειψης αξιολόγησης • Η επίδραση της μαθητοκεντρικής παιδαγωγικής στο πεδίο, • Η δυσκολία της αξιολόγησης συναισθηματικών στόχων, • Η βεβαρημένη εικόνα της αξιολόγησης στην παιδαγωγική επιστήμη της χώρας µας, • Ο μικρός ρόλος που παίζει η αξιολόγηση στο εκπαιδευτικό σύστημα και • Η απουσία εργαλείων για αξιολόγηση.

8. Η ΠΕ δεν αξιολογείται • Σε ορισμένα πακέτα οι ίδιοι οι σχεδιαστές του εκπαιδευτικού υλικού προτείνουν τη μέθοδο αξιολόγησης, • Κάποια προγράμματα ΠΕ έχουν αξιολογηθεί μετά την υλοποίησή τους

9. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ως προς τη μεθοδολογία

10. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη μεθοδολογία Η εγκύκλιος Γ2/5548/7-10-92, αναφέρει: «Η περιβαλλοντική εκπαίδευση δεν είναι ένα ιδιαίτερο μάθημα (με δικό του γνωστικό αντικείμενο, ειδικούς καθηγητές και εγχειρίδιο). Είναι μια εκπαιδευτική διαδικασία που συνδέεται με όλα τα γνωστικά αντικείμενα και που υλοποιείται ως μορφή εργασίας με το σχεδιασμό ενός ειδικού προγράμματος (project), με αντικείμενο μελέτης ένα θέμα που συνιστά αντικείμενο της Π.Ε., σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω»

11. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη μεθοδολογία Παρά την επικράτηση της μεθόδου project δεν γνωρίζουμε • με ποιο τρόπο χρησιμοποιείται, • σε ποια έκταση χρησιμοποιείται και • αν οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν τη μέθοδο αυτή. Δεν γίνεται παρουσίαση της μεθόδου σε κανένα σχολικό εγχειρίδιο, σε κανένα επίσημο κείμενο του Υπουργείου και δεν φαίνεται να αποσαφηνίζεται ο εννοιολογικός προσδιορισμός του project στα δημοσιευμένα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

12. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία

13. Η θεματολογία της ΠΕ Δύο βασικές κατηγορίες: • Τα θέματα της ΠΕ μπορεί να αφορούν το περιβάλλον γενικά • Τα θέματα της ΠΕ μπορεί να αφορούν κάποιο περιβαλλοντικό ζήτημα.

14. Το περιβάλλον γενικά • Δεν υπάρχουν όρια στη θεματολογία της αφού στην έννοια του περιβάλλοντος συμπεριλαμβάνονται θέματα που αφορούν την πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική σφαίρα της ζωής, • Οποιοδήποτε θέμα στη σύγχρονη ζωή είναι θέμα της ΠΕ • η ΠΕ εμφανίζεται με ένα γενικό και ασαφή χαρακτήρα.

15. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα • Αντικείμενο της ΠΕ είναι οι πιέσεις που ασκεί η ανθρώπινη δραστηριότητα στο φυσικό περιβάλλον που έχουν ως αποτέλεσμα τα περιβαλλοντικά προβλήματα.

16. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα • Ως προβλήματα του περιβάλλοντος εννοούμε α) τα προβλήματα από διαταραχές και δυσλειτουργίες των «συστημάτων υποστήριξης ζωής», οι οποίες έχουν προκύψει από διαχειριστικές πρακτικές και παρεμβάσεις του ανθρώπου, β) τα κοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν από αυτές τις διαταραχές, ή που προκαλούν δυσλειτουργίες στα πλαίσια του φαύλου κύκλου των αιτιών και των επιπτώσεων.

17. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα • Θεωρούμε περιβαλλοντικά προβλήματα τη ρύπανση, την αποδάσωση, τη διάβρωση, τη κακή διαχείριση ενός χώρου, την υπερκατανάλωση κ.α., • Θέματα που παρουσιάζονται ως προβλήματα στις σύγχρονες κοινωνίες (π.χ. ρατσισμός, ναρκωτικά κ.α.) ή φυσικά φαινόμενα (π.χ. σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων) δεν εμπίπτουν στο αντικείμενο της ΠΕ.

18. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα • για την κατανόηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και τη τοποθέτηση τους στις σωστές διαστάσεις, με σκοπό την επίλυση τους είναι απαραίτητη προϋπόθεση η συνολική αντίληψη του περιβάλλοντος όπως αυτή προκύπτει από την αλληλεπίδραση όλων των παραγόντων, που δρουν στη φύση και στη κοινωνία

19. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα • Για κάθε περιβαλλοντικό ζήτημα δεν υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση ή μία και μόνο λύση, αντίθετα υπάρχουν διάφορες απόψεις και πολλή αβεβαιότητα. • Ένα ολοκληρωμένο και σωστά δομημένο πρόγραμμα ΠΕ καλλιεργεί στον εκπαιδευόμενο την ικανότητα να αναγνωρίζει την αβεβαιότητα αυτή, να οραματίζεται εναλλακτικά σενάρια και να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες εξωτερικές συνθήκες και στη νέα πληροφορία

20. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία στην εγκύκλιο Γ2/5548/ 7-10-92, αναφέρει ότι «τα θέματα που καλύπτει η ΠΕ και συνιστούν αντικείμενα των προγραμμάτων Π.Ε. αναφέρονται στα προβλήματα του άμεσου περιβάλλοντος των μαθητών που προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις που δημιουργούνται στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον» στις εγκυκλίους Γ2/3594/ 30-8-91 και Φ. 18/931/ Π/473/29-3-1996, αναφέρει ότι «η Π.Ε. προσανατολίζεται στην έρευνα και λύση ενός περιβαλλοντικού προβλήματος ...»

21. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Στην εγκύκλιο Γ2/ 4867/28-8-92, αναφέρει ότι «τα αντικείμενα των δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι α) οικολογικά στοιχεία που αλλοιώνονται (στοιχεία φυσικής οικολογίας, ανθρωπογενούς οικολογίας), β) Πηγές και αιτίες που προκαλούν οικολογική αλλοίωση και το είδος της αλλοίωσης (τομείς οικονομικής δραστηριότητας, εξέλιξη της ανθρώπινης δραστηριότητας, πόλεμοι, θεομηνίες, χημική - βιολογική ρύπανση ατμόσφαιρας, νερού, εδάφους)».

22. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Η εγκύκλιος Γ2/4995/21-9-94 επαναβεβαιώνει την πιο πάνω θεματολογία, προχωρώντας σε μεγαλύτερη ανάλυση των θεμάτων ΠΕ, και συγκεκριμένα αναφέρει: «Προγράμματα ΠΕ είναι εκείνα που το περιεχόμενο τους σχετίζεται με τα αναφερόμενα στην παράγραφο 2(α,β) της Υπουργικής Απόφασης Γ2/4867/28-8-92 και συγκεκριμένα με αντικείμενα όπως τα παρακάτω:

23. Η Θεματολογία της ΠΕ Σύμφωνα με την Εγκύκλιο Γ2/4995/21-9-94 • Δομή και λειτουργία του φυσικού περιβάλλοντος (Οικοσύστημα). • Αβιοτικά στοιχεία (κλίμα, έδαφος). • Χλωρίδα – πανίδα. • Αλληλεπιδράσεις των οργανισμών με το περιβάλλον τους και μεταξύ τους. • Παραγωγοί, καταναλωτές, αποικοδομητές . • Ροή ενέργειας. • Τροφικά πλέγματα. • Χερσαία υδάτινα συστήματα. • Υγρότοποι, δάση. • Προστατευόμενα είδη και περιοχές.

24. Η Θεματολογία της ΠΕ Σύμφωνα με την Εγκύκλιο Γ2/4995/21-9-94 • Οικιστικά ζητήματα, πολεοδομία- αρχιτεκτονική. • Κυκλοφοριακό. • Αστικό και περιαστικό πράσινο. • Ήπιες μορφές ενέργειας. • Οικολογικές διαταραχές. • Ρύπανση του αέρα. • Όξινη βροχή. • Τρύπα του όζοντος. • Ρύπανση των υδάτων. • Ειδικές περιπτώσεις ρύπανσης (π.χ. πετρελαιοκηλίδες, βαρέα μέταλλα,ηχορύπανση).

25. Η Θεματολογία της ΠΕ Σύμφωνα με την Εγκύκλιο Γ2/4995/21-9-94 • Ανθρωπογενές περιβάλλον. • Διαχείριση απορριμμάτων, ανακύκλωση. • Αντιρρυπαντική τεχνολογία (σταθμοί βιολογικού καθαρισμού, επαναχρησιμοποίηση λυμάτων, κ.ά.). • Εξάντληση φυσικών πόρων, ενεργειακά ζητήματα . • Φυσικές καταστροφές (φωτιές, εκρήξεις ηφαιστείων, κ.ά.) • Εισαγωγές ξενικών ειδών - αναδασώσεις -Υπερβόσκηση, υπεραλίευση -Φυτοφάρμακα, χημικά λιπάσματα -Βιομηχανικά απόβλητα και οικιστικά λύματα - Ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία σε σχέση με το περιβάλλον -Περιβάλλον και τουρισμός - Περιβάλλον και υγεία

26. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Το 1998 και το 1999 (Γ2/4881/11-9-98- Γ2/4255-22-9-99) τέλος, λόγω της διεθνούς διάσκεψης της Unesco (1997), στη Θεσσαλονίκη, προστίθενται τα εξής αντικείμενα: • Η προσαρμογή της καταναλωτικής συμπεριφοράς (μείωση κατανάλωσης, επισκευή, επαναχρησιμοποίηση προϊόντων), • Η λογική χρήση ενέργειας και οι εφαρμογές των ήπιων μορφών της. • Η ενημέρωση και η κριτική προσέγγιση: Στα εφαρμοζόμενα σχέδια διαχείρισης, Σε μέτρα και πολιτικές φιλικές στο περιβάλλον, Στην συνεισφορά της τεχνολογίας για την βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος,

27. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Παρατηρείται κυριαρχία της αντίληψης της ΠΕ που έχει ως σκοπό να δώσει απλώς γνώσεις για το περιβάλλον, με το κέντρο βάρους να δίνεται περισσότερο στην τεχνοκρατική οπτική. Επιπλέον, σε αυτή τη θεματολογία περιλαμβάνονται και οι φυσικές καταστροφές που δεν συνιστούν περιβαλλοντικά προβλήματα και δεν ανήκουν στη θεματολογία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

28. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Μέσα από τις εγκυκλίους του ΥΠΕΠΘ παρατηρείται μια στροφή προς μια τεχνοκρατικής αντίληψης θεματολογία «η θεματολογία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης περιλαμβάνει: α) στοιχεία που αλλοιώνονται (στοιχεία φυσικής οικολογίας, ανθρωπογενούς οικολογίας), β) πηγές και αιτίες που προκαλούν οικολογική αλλοίωση και το είδος της αλλοίωσης (τομείς οικονομικής δραστηριότητας, εξέλιξη της ανθρώπινης δραστηριότητας, πόλεμοι, θεομηνίες, χημική-βιολογική ρύπανση ατμόσφαιρας, νερού, εδάφους)» Παρουσιάζεται μια αντίφαση στη στάση αυτή του Υπουργείου, καθώς στην προηγούμενη εγκύκλιο, την Γ2/3594/30-8-1991, αναφέρεται ότι η περιβαλλοντική εκπαίδευση «προσανατολίζεται στην έρευνα και λύση ενός περιβαλλοντικού προβλήματος...».

29. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Οι διάφορες αυτές «οριοθετήσεις» του αντικειμένου της ΠΕ • στερούν την ΠΕ από την ιδιαίτερη θεματολογία της δηλαδή, τη μελέτη των προβλημάτων του περιβάλλοντος με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση τους, • δημιουργούν σύγχυση, ασάφεια και αοριστία γύρω από την ίδια την ΠΕ, με συνέπεια ακόμη και στους χώρους που υλοποιείται με ενθουσιασμό να εκλαμβάνεται ως μια εκπαίδευση για το περιβάλλον

30. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Υπάρχει και η άποψη ότι κάθε θέμα της σύγχρονης ζωής είτε αποτελεί πρόβλημα είτε όχι, εμπίπτει στο αντικείμενο της ΠΕ. Η άποψη αυτή έχει οδηγήσει στην πραγματοποίηση εκατοντάδων «προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης», με θέματα όπως, «τα τραγούδια του τόπου μας», «τα φυσικά τοπία της περιοχής μας», «λαϊκές φορεσιές του τόπου μας», «τα ξωκλήσια της περιοχής μας», κλπ.

31. Η ΠΕ δεν είναι προσδιορισμένη ακριβώς ωςπρος τη θεματολογία Η απουσία θεματολογικού στόχου επιτείνεται ακόμη περισσότερο με την παρουσία της Αγωγή Υγείας, της οποίας η θεματολογία έχει αρκετούς κοινούς άξονες με αυτή της περιβαλλοντικής, δημιουργώντας σύγχυση.

32. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική

33. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική Η εγκύκλιος Γ2/3594/30-8-1991 αναφέρει: «...το ΥΠΕ ΠΘ...καλεί τους εκπαιδευτικούς που έχουν πεισθεί για την αναγκαιότητα εφαρμογής της Π.Ε. και επιθυμούν να εμπλακούν στις διαδικασίες σχεδιασμού και υλοποίησης ενός προγράμματος, να κάνουν τις απαραίτητες ενέργειες που αναφέρονται στη συνέχεια της εγκυκλίου...». Η εγκύκλιος Γ2/4867/28-8-1992 αναφέρει: «Η συμμετοχή στα προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων (Πολιτιστικά, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αγωγή Υγείας) είναι προαιρετική για τους εκπαιδευτικούς και η συμμετοχή των μαθητών πρέπει να είναι ενεργητική, δημιουργική και όχι παθητική».

34. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική Αποτέλεσμα να εφαρμόζουν ΠΕ εκπαιδευτικοί ευαίσθητοι στα περιβαλλοντικά ζητήματα, δυσαρεστημένοι από το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα, και με την αντίληψη ότι η περιβαλλοντική εκπαίδευση έχει «εκπαιδευτικό ριζοσπαστικό χαρακτήρα» Οι εκπαιδευτικοί αυτοί είναι κατά κανόνα πιο επιδεκτικοί στα νέα και πιο προοδευτικά ρεύματα στην εκπαίδευση και αποτελούν το δυναμικό για την προώθηση αλλαγών που αναπόφευκτα θα γίνουν κάτω από την κοινωνική πίεση . Από την άλλη όμως η βαθιά ριζωμένη προσήλωση των εκπαιδευτικών στα γνωστικά τους αντικείμενα, ιδιαίτερα αν αυτά συνδέονται με εξετάσεις είναι ένας σημαντικός λόγος αποτυχίας της ΠΕ.

35. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική • Το γεγονός ότι η ΠΕ είναι προαιρετική, έρχεται σε πολλά σημεία σε σύγκρουση με το παραδοσιακά οργανωμένο σχολείο δημιουργώντας σημαντικά εμπόδια στην ουσιαστική δραστηριοποίηση των μαθητών. • Αυτό συμβαίνει επειδή όλο το εννοιολογικό και ιδιαίτερα το μεθοδολογικό πλαίσιο της ΠΕ παραπέμπει σε διαφορετική δομή και οργάνωση της εκπαίδευσης της διδασκαλίας και της αντίληψης για τη ζωή και τον κόσμο.

36. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική Οι δυσχέρειες οπωσδήποτε σχετίζονται και με τα τρία συστήματα μηνυμάτων µέσω των οποίων συντελείται η επίσημη εκπαιδευτική πράξη: α. το πρόγραμμα διδασκαλίας, το οποίο ορίζει ποια είναι η έγκυρη γνώση, β. την παιδαγωγική, η οποία καθορίζει ποιος είναι ο έγκυρος τρόπος μετάδοσης της γνώσης και γ. την αξιολόγηση, η οποία ορίζει αυτό που θεωρείται έγκυρη πραγμάτωση αυτής της γνώσης από το διδασκόμενο.

37. Συνέπειες του Προαιρετικού Ρόλου της ΠΕ Δεν υπάρχει καθορισμένος χρόνος στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου (προτείνεται η συμπλήρωση του εβδομαδιαίου προγράμματος με δύο ώρες, η χρησιμοποίηση δύο ωρών τη βδομάδα ή τεσσάρων ωρών το δεκαπενθήμερο εκτός εβδομαδιαίου προγράμματος) Σε πολλά σχολεία δεν υπάρχουν διαθέσιμες αίθουσες για τις δραστηριότητες που προτείνονται (αίθουσες πολλαπλών χρήσεων), εφόσον στο ίδιο σχολικό κτίριο λειτουργούν δύο σχολεία. Η ΠΕ γίνεται τα Σαββατοκύριακα, κάποια απογεύματα ή συχνά στα διαλείμματα.

38. Συνέπειες του Προαιρετικού Ρόλου της ΠΕ Το ποσοστό των μαθητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που συμμετέχει σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αγωγής υγείας δεν ξεπερνά το 8% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού. Για να υπάρξει λοιπόν επιτυχές αποτέλεσμα όπως το οραματίστηκε η UNESCO και άλλοι οργανισμοί, τότε η ΠΕ θα πρέπει να απευθύνεται και να παρέχεται σε όλους τους μαθητές.

39. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών είναι σχετικά περιορισμένη και ιδιαίτερα όσον αφορά τους καθηγητές του λυκείου.

40. Οι λόγοι για τη μικρή συμμετοχή των εκπαιδευτικών • Μερικές φορές παρατηρείτο το φαινόμενο, εκπαιδευτικοί να αναλαμβάνουν κάποιο πρόγραμμα ΠΕ με μόνο κίνητρο τη συμπλήρωση του υποχρεωτικού ωραρίου της εργασίας τους, κάτι το οποίο δεν είναι η καλύτερη πρόγνωση για την πορεία του προγράμματος που αναλαμβάνουν. • Η ανυπαρξία κατάλληλων χώρων για την πραγματοποίηση των συναντήσεων της περιβαλλοντικής ομάδας,

41. Οι λόγοι για τη μικρή συμμετοχή των εκπαιδευτικών • Το ποσοστό των επιμορφωμένων και ενημερωμένων εκπαιδευτικών στα θέματα της ΠΕ, είναι ακόμη σχετικά μικρό. • Η ευθύνη του εκπαιδευτικού κατά τις μετακινήσεις της μαθητικής ομάδας. • Η περιορισμένη διαθεσιμότητα οικονομικών πόρων για μετακινήσεις και αγορά των απαραίτητων υλικών. • Η αδιάφορη έως εχθρική στάση των υπόλοιπων εκπαιδευτικών του συλλόγου.

42. Η ΠΕ δεν είναι υποχρεωτική Πρέπει να αναφερθεί ότι οι εκπαιδευτικοί δε θεωρούν πολύ σημαντική αιτία υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος την έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης (η αιτία αυτή έρχεται έβδομη ανάμεσα σε δεκαέξι άλλες αιτίες). Το εύρημα αυτό πιθανώς και να δείχνει ότι οι εκπαιδευτικοί δεν αξιολογούν σωστά τη δύναμη της περιβαλλοντικής αγωγής ή ότι είναι πεπεισμένοι για την ύπαρξη άλλων πολύ ισχυρότερων παραγόντων που υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον

43. Η ΠΕ είναι περιθωριοποιημένη

44. Η ΠΕ είναι περιθωριοποιημένη Στην περιθωριοποίηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης συμβάλλουν: • Ο ακαδημαϊσμός του σχολείου και η χωρική διαφοροποίηση (σε μια περιοχή μερικά σχολεία κάνουν περιβαλλοντική εκπαίδευση, ενώ σε άλλη όχι). • Η ιεράρχηση των μαθημάτων στο Αναλυτικό Πρόγραμμα (πρωτεύοντα-δευτερεύοντα). • Οι απαιτήσεις σε ώρες μελέτης για την εισαγωγή των μαθητών στο Πανεπιστήμιο.

45. Η ΠΕ είναι περιθωριοποιημένη Τον Οκτώβριο του 1999 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριογια την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, οργανωμένο από την Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε. Το συνέδριοείχε ως θέμα την αξιολόγηση της πορείας του θεσμού στην Ελλάδα και τη χάραξηστρατηγικής για την ανάπτυξη του. Τα αποτελέσματα του συνεδρίουσυνοψίζονται σε σχέσημε τις δύο κύριες θεματικές του ενότητες στα εξής: • την αξιολόγηση του θεσμού καιτων προγραμμάτων ΠΕ και • τη στρατηγική για την ανάπτυξη του θεσμού στο μέλλον.

46. H αξιολόγηση του θεσμού καιτωνπρογραμμάτων ΠΕ • Οποιαδήποτεαξιολόγηση της ΠΕ ως θεσμού και ως πρακτικής, θα πρέπει να ξεκινά από τονεντοπισμό και την κατανόηση των θεωρητικών πλαισίων αναφοράς τωνεκπαιδευτικών για την έννοια και τους σκοπούς της ΠΕ.

47. H αξιολόγηση του θεσμού καιτωνπρογραμμάτων ΠΕ • Κατά τη δεκαετία του 90 γίνεται μια αναβάθμιση των προγραμμάτων τόσοποιοτική όσο και ποσοτική, καθώς οι εκπαιδευτικοί της ΠΕ υιοθετούν σταπρογράμματα τους τη μέθοδο project, τη διεπιστημονικότητα, τη μαθητοκεντρικήδιδασκαλία και το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, • Mε τη θεσμοθέτηση της ΠΕ (Νόμος 1892/90) ο αριθμός των προγραμμάτων ΠΕ απογειώνεται (σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια) στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

48. H αξιολόγηση του θεσμού καιτωνπρογραμμάτων ΠΕ Για τους μαθητές τα προγράμματα ΠΕ • καλλιέργησαν πνεύμα συνεργασίας, • ενίσχυσαν την κριτική σκέψη, • τους βοήθησαν να αποκτήσουν μια γενικότερη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και βασικές γνώσεις γύρω από το περιβάλλον και το προβλήματα του • τους βοήθησαν να αποκτήσουν σε μικρότερο βαθμό ικανότητες για ενεργό συμμετοχή στην προστασία του • αύξησαν την αυτοπεποίθηση τους όσον αφορά στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. • Ενθάρρυναν την προσωπική και ελεύθερη έκφραση μέσα από τη συζήτηση

49. H αξιολόγηση του θεσμού καιτωνπρογραμμάτων ΠΕ • Βελτιώθηκαν οι σχέσεις διδασκόντων και διδασκομένων, μειώνοντας σε κάποιο βαθμό την κατεστημένη δασκαλοκεντρική διδασκαλία προς όφελος της μαθητοκεντρικής. • Μέσω των προγραμμάτων ΠΕ ενημερώθηκαν και ευαισθητοποιήθηκαν τα μέλη της τοπικής κοινότητας γύρω από τα θέματα του περιβάλλοντος.

50. H αξιολόγηση του θεσμού καιτωνπρογραμμάτων ΠΕ • Η ΠΕ λόγω του εύρους και της ποικιλίας των θεμάτων που πραγματεύεται κεντρίζει το ενδιαφέρον των μαθητών, κάτι που, ωστόσο χρήζει, ορθής στοιχειοθέτησης και όχι απλής εμπειρικής προσέγγισης.