Pisarz pisarzy, artysta artyst ów. Bruno Schulz w Niderlandach

1. Pisarz pisarzy, artysta artystów. Bruno Schulz w Niderlandach Kris Van Heuckelom K.U.Leuven, Belgia kris@vanheuckelom.be

2. Niderlandy u Schulza „Z wielkim nakładem trudu i pieniędzy sprowadzał ojciec z Hamburga, z Holandii, z afrykańskich stacji zoologicznych zapłodnione jaja ptasie, które dawał do wylęgania ogromnym kurom belgijskim.” (Ptaki)

4. Recepcja Schulza w Niderlandach • Lata siedemdziesiąte: Nieudana introdukcja • Lata osiemdziesiąte: Druga próba • Lata dziewięćdziesiąte: Powolna konsolidacja

5. Gerard Rasch (1946-2004)

6. Amsterdam – Antwerpia 1972 DE KANEELWINKELS Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Moussault – Standaard Uitgeverij

7. Recepcja w krytyce literackiej • Nieliczne recenzje • Świadomość wielkości Schulza • Autokomentarze Schulza • Cień Gombrowicza • Powinowactwa z Kafką • Nieudolny przekład • Bankructwo wydawnictwa

8. Schulz dla bibliofilówWyd. Arethusa Pers Herbert Blokland – BaarnBibliofilskie wydania w nakładach 50-100 egz. 1977 NIMROD 1981 DE VOGELS 1982 DE STRAAT VAN DE KROKODILLEN

11. Amsterdam 1980 SANATORIUM CLEPSYDRA Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff

13. Recepcja w krytyce literackiej • Większy odzew w prasie • Potrzeba kontekstualizacji • Schulz jako grafik • Złagodzona krytyka przekładu • Niezrozumiałość tytułu

14. Amsterdam 1981 DE KANEELWINKELS (wznowienie) Vertaling uit het Pools door Gerard Rasch Meulenhoff

16. Utrecht 1989 Bruno Schulz Instituut

17. Ofensywa wydawnicza Amsterdam 1992

18. „Antologizacja” Schulza 1992 WINTERSE VERHALEN 1994 HOOG ZOMERBOEK 1996 ZONEN. VERHALEN OVER HUN VADERS

19. Dzieła zebrane Schulza (1995, 1996) • Bardzo szeroki odzew w krytyce literackiej • Najważniejsza nagroda translatorska przyznana Raschowi (za „retranslację” Schulza)

20. Martinus Nijhoff-prijs 1996 „Gerard Rasch opublikował w 1972 i w 1980 r. przekłady prozy Brunona Schulza. Dzieła zebrane Schulza wydane w r. 1995 składają się w dużym stopniu z tych wcześniej już przetłumaczonych zbiorów, jednak niniejsze wydanie (również w tłumaczeniu Gerarda Rascha) w takim stopniu odbiega od poprzednich wydań, że zasługuje ono na określenie „nowe tłumaczenie”.”

21. „Retranslacja” • Zmiany w tytułach opowiadań • Ulepszenie składni • Dobór słów „nad-kolorem” – „nad aromatem”

22. Prestiżowe wydania Schulza HET SANATORIUM (Roeselare 2001) Radio 1 - Knack Wereldbibliotheek Rozgłos medialny

23. Prestiżowe wydania Schulza VERZAMELD WERK (Amsterdam 2006) Nagroda w konkursie „Najładniej wydane książki 2006”

24. Schulz w literaturze niderlandzkiej J. Hontscharenko DE HANDKUS (Pocałunek w rękę) (Amsterdam 1992)

25. Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej „Na łóżku tak wysokim, że zdaje się ono mieć nogi żyrafowate, leży kobieta. Na podłodze leży mężczyzna z głową zgiętą w karku, całując – wypełniony bałwochwalczym pragnieniem – dolną część jej stopki.”

26. Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej „Inna kobieta wciska nogę w twarz zachłyśniętego mężczyzny. Przy końcu łóżka siedzi potwór o skrzydłach anielskich. Obserwuje kobietę z ponurym podziwem.”

27. Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej „Schulzowska prostytutka Undula trzyma swoją rękę na szyi; robiąc ten cnotliwy gest pozwala całować swoją prawą stopę i wciska lewą stopkę w kark mężczyzny. Czy ona go dręczy czy upokarza?”

28. Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej „Undulę odwiedza grupa sześciu artystów. Rękopisy leżą na podłodze jak ofiary, rzeźbiarz nosi rzeźbę, którą chce podarować bogini.”

29. Odniesienia do Xięgi Bałwochwalczej „Kiedy w nocy Undula idzie na spacer, pełzną za nią – jak lunatyczne psy – karłowaci męźczyźni o grubych głowach, którzy chcą pocałować ją w stopę.”

30. Schulz w literaturze niderlandzkiej E. Mortier MARCEL (Amsterdam 1999)

31. Elementy schulzowskie • Wątki i motywy schulzowskie - pracownia krawiecka - „ptasie” metafory - stopa kobieca jako fetysz - arabeski • Styl schulzowski „Siła Mortiera to sugestywność i gwał- towna, schulzowska eskpresywność.”

32. Cytat z Marcel, rozdz. II “Nikt nie miał słuchać jej tajemniczych formuł, zaklęć i nucenia, tak jakby chciała tchnąć życie w ubranie. Pokój krawiecki stał się magicznym laboratorium, a ona stała się pół alchemistką. Najpierw tłustą kredą rysowała na jedwabnym, lekkim jak motylek papierze linie wzdłuż miarki. Na stole goniła furiacki pysk nożyczek dookoła wzoru spódnicy lub liliowego obwodu ciała panny młodej.”

33. O Schulzu w eseistyce T. Oosterhoff OOK DE SCHAPEN DACHTEN NA (Owce także myślały) Amsterdam 2002

34. O Schulzu w eseistyce „Bruno Schulz” „Księga istnieje, ale nie daje się opisać” • „Najdoskonalszy dorobek, jaki znam” • Krytyka literatury schulzowskiej (Ozick, Ricarelli, Roth) • „Lektura Schulza to radość przeży- wania nowych doznań, zdobywa- nia wiedzy, poznawania.”

35. O Schulzu w eseistyce A. Schröder NIEUWE TIJDEN (Nowe czasy) Amsterdam 2006

36. O Schulzu w eseistyce K. Vanhole DE SPOORZOEKER (Poszukiwacz śladów) Amsterdam 2007

37. O Schulzu w eseistyce „Drohobycz Brunona Schulza” • opis podróży do Drohobycza, w poszukiwaniu śladów Brunona Schulza • „udoskonalić stworzenie słowami”

38. Spektakle schulzowskie • regularne przedstawienia teatralne, m.in. w Rotterdamie i w Utrechcie (Le Bonheur, Branouil) Carol Linssen

39. Spektakle schulzowskie Po 2000 r. • J. Nađ, Les Philosophes (Brugia 2002)

40. Spektakle schulzowskie Po 2000 r. • Comp. Marius La République des Rêves (2005) Republiek der Dromen (2006)

41. Republiek der Dromen • Gombrowicz jako katalizator Slub (2001)

42. Republiek der Dromen • adaptacja teatralna 7 opowiadań

43. Republiek der Dromen • dramat tragikomiczny o wyobraźni • Jakub = szalony profesor/artysta (Kometa, Traktat o manekinach)

44. Republiek der Dromen • Józef = obrońca wyobraźni (Wiosna)

45. Republiek der Dromen • synkretyzacja / kondensacja • motywy wzięte z innych opowiadań (burza, ul. Krokodyli, klepsydra)• Rudolf ~ Szloma~ kuzyn Emil •Oryginał = markownik Rudolfa • inscenizacja zainspirowana przez twórczość plastyczną Schulza np. motyw kobiety na sofie Adela trzymająca kij

46. „Seans wieczorny”

47. Republiek der Dromen • multimedializacja •muzyka z Der Erlkönig • fragmenty z filmów Sissi

48. Republiek der Dromen • belgo-izacja •język flamandzki •podkreślenia realiów belgijskich np. belgijskie korzenie małżonki Maksymiliana księżniczka Charlotte

49. Republiek der Dromen • w przestrzeni pozateatralnej opuszczony hangar portowy (Le Havre, Antwerpia)