ΕΠΛ 435: Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή

1. ΕΠΛ 435:Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Αξιολόγηση ΔιαδραστικώνΣυστημάτων Μέρος Γ’ Heuristic Evaluation

2. Ευρετική αξιολόγηση • Είναι υποκειμενική μέθοδος εξέτασης του συστήματος από ειδικούςευχρηστίας • Εξετάζεται κατά πόσο τηρούνται οι διάφοροι κανόνες και αρχές σχεδιασμούδιαδραστικών συστημάτων γενικά αλλά και ειδικότερα όσον αφορά τη συγκεκριμένηεφαρμογή • Μπορεί να εφαρμοστεί σε: • Πρωτότυπα χαρτιού, • Πρωτότυπα ενδιάμεσης πιστότητας • Τελικό σύστημα • Είναι γνωστή και ως επιθεώρησηευχρηστίας (usabilityinspection) • Όταν χρησιμοποιούνται έως 5 αξιολογητές ονομάζεται και «εκπτωτικήαξιολόγηση» (discountevaluation).Ηεμπειρία από τη χρήση της μεθόδου υποδεικνύει ότι 5 αξιολογητές μπορούννα εντοπίσουν κατά μέσο όρο το 75-80% των προβλημάτων ευχρηστίας πουυπάρχουν στο σύστημα

3. Ευρετική αξιολόγηση (ΙΙ) • Η μέθοδος αναπτύχθηκε από τον JacobNielsen στις αρχές της δεκαετίαςτου 90’. • Ο Nielsen πρότεινε και δέκα γενικούς κανόνες (heuristics) για την αξιολόγησηδιαδραστικών συστημάτων • Οι κανόνες αυτοί προέκυψαν από την ανάλυση 249 προβλημάτων ευχρηστίας

4. Ευρετική αξιολόγηση (ΙΙ) • Οι ευρετικοί κανόνες (κριτήρια) που πρότεινε ο Nielsen δεν αποτελούνπανάκεια • Για αποτελεσματική αξιολόγηση οι κανόνες χρειάζεται να τροποποιηθούν ώστε ναανταποκρίνονται στη λογική της εφαρμογής που αξιολογείται • Για την αξιολόγηση Website έχουν αναπτυχθεί άλλοι κανόνες • Για την αξιολόγηση περιβαλλόντων συνεργασίας (cooperativeenvironments) χρειάζονταιδιαφορετικοί ευρετικοί κανόνες • Δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη ευρετικοί κανόνες για την αξιολόγηση κινητών και φορητώνσυσκευών (mobile devices, wearables), εικονικών κόσμων (virtual worlds), αλλά και γιαπολλά άλλα πεδία εφαρμογών. • Οι αρχές και οι οδηγίες σχεδιασμού αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία ευρετικώνκανόνων για αξιολόγηση

5. Μεθοδολογία Η αξιολόγηση με τη μέθοδο αυτή εστιάζεται σε δύο βασικά σημεία: • Τη γενική σχεδίαση των οθονών του συστήματος. • Τη ροή διαλόγων, μηνυμάτων και ενεργειών που απαιτούνται για να γίνει μια συγκεκριμένη διεργασία. • Συμμετέχουν ένα μικρό σύνολο από αξιολογητές (5-10) οι οποίοιεξετάζουν τη διεπιφάνεια και την ταυτότητα των προβλημάτων • Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει κάποιος παρατηρητής που καταγράφει τα σχόλια τουαξιολογητή • Οι αξιολογητές πρέπει να ενημερώνονται όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής του συστήματος • Ποιοι είναι οι χρήστες, ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι που επιδιώκονται απότους χρήστες με τη χρήση του συστήματος και ποιοι στόχοι ευχρηστίας έχουν τεθεί. • Είναι δυνατόν να ζητηθεί από τους αξιολογητές να δώσουν έμφαση σε κάποια συγκεκριμένηκατηγορία χρηστών (π.χ. ευκαιριακούς χρήστες, φοιτητές, καθηγητές κλπ.)

6. Μεθοδολογία (ΙΙ) • Κάθε αξιολογητής έχει την ευχέρεια να επιλέξει τη μέθοδο αξιολόγησης (π.χ.κριτήρια) που επιθυμεί • Οι αξιολογητές αξιολογούν το σύστημα ανεξάρτητα • Χρειάζεται να εξετάσουν το σύστημα τουλάχιστον δύο φορές • Πρώτο πέρασμα (First iteration) • Αναζητούνται προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αρχάριοι χρήστες • Αναζητούνται προβλήματα σε σχέση με το νοητικό μοντέλο του συστήματος που οισχεδιαστές προσπαθούν να δημιουργήσουν στους χρήστες • Δεύτερο πέρασμα (Second iteration) • Ελέγχονται οι πρωτεύοντες στόχοι των χρηστών, οι στόχοι ευχρηστίας που έχουντεθεί, ευρυστικοί κανόνες και οδηγίες σχεδιασμού, και περιβαλλοντικές παράμετροι • Οι παραπάνω έλεγχοι έχουν συνήθως τη μορφή «λίστας εκπλήρωσης» (checklits)

7. Μεθοδολογία (ΙΙΙ) • Τρίτο πέρασμα (Third iteration) –πραγματοποιείταιεφόσον υπάρχει χρόνος • Αναζητούνται τυχόν προβλήματα που δεν διαγνώστηκαν σταπροηγούμενα περάσματα • Σε κάθε στάδιο οι αξιολογητές μπορούν να ζητήσουνδιευκρινίσεις για τη χρήση του συστήματος είτε: • Εκ των προτέρων • Εφόσον εντοπίσουν κάποιο πρόβλημα • Η διαδικασία ολοκληρώνεται με σύσκεψη των αξιολογητώνκαι δημιουργία κοινής λίστας με τα προβλήματα πουεντοπίστηκαν και συνολική αξιολόγηση τους

8. Αξιολόγηση σοβαρότητας προβλημάτων • Η αξιολόγηση των προβλημάτων ευχρηστίας που έχουν εντοπιστεί βασίζεται σε τέσσερις παράγοντες: • Συχνότητα εμφάνισης του προβλήματος • Ευκολία με την οποία ξεπερνιέται το πρόβλημα • Κατά πόσο το πρόβλημα είναι on-off (εμφανίζεται απλά) ή επίμονο (persistent), δηλαδή απαιτείτην επίλυση του πριν αφήσει το χρήστη να προχωρήσει σε επόμενο βήμα. • Τι επιπτώσεις έχει η εμφάνιση του προβλήματος στο χρήστη αλλά και το σύστημα

9. Αξιολόγηση σοβαρότητας προβλημάτων • Η βαθμολόγηση της σοβαρότητας των προβλημάτων γίνεται με βάση την παρακάτωκλίμακα: • 0 => Δεν συμφωνώ ότι αυτό είναι πρόβλημα ευχρηστίας • 1 => Πρόβλημα αισθητικής: δεν απαιτείται να διορθωθεί εκτός αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος • 2 => Μικρό πρόβλημα ευχρηστίας: η επίλυση του προβλήματος έχει μικρή προτεραιότητα • 3 => Μεγάλο πρόβλημα ευχρηστίας: είναι σημαντικό να επιδιορθωθεί, η επίλυση τουπροβλήματος έχει μεγάλη προτεραιότητα • 4 => Καταστροφικό όσον αφορά την ευχρηστία: είναι απολύτως απαραίτητο να διορθωθεί τοπρόβλημα πριν την ολοκλήρωση του συστήματος

10. Αποτέλεσμα αξιολόγησης • Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης είναι μια αναφορά η οποίαπεριλαμβάνει: • Συνοπτική περιγραφή του συστήματος, των βασικών χρηστών και τωνβασικών στόχων που οι χρήστες επιδιώκουν μέσω του συστήματος • Περίληψη της μεθοδολογίας αξιολόγησης που ακολουθήθηκε • Περιγραφή των προβλημάτων ευχρηστίας που εντοπίστηκαν: • Περιγραφή του προβλήματος • Ποιος (κατηγορία χρηστών) ενδέχεται να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και πότε • Διαδρομή (ενέργειες) που θα πρέπει να ακολουθηθεί για να εμφανιστεί τοπρόβλημα • Αριθμός αξιολογητών που εντόπισαν το πρόβλημα και αριθμός αυτών πουσυμφώνησαν ότι είναι όντως πρόβλημα • Σοβαρότητα του προβλήματος • Ιδέες σχεδίασης για την αντιμετώπιση του προβλήματος • Καλά σημεία ευχρηστίας στο σύστημα

11. Στατιστικά στοιχεία • Συνολικά κάθε σύνοδος αξιολόγησης διαρκεί περίπου 2-3 ώρες • 30 λεπτά αφήνονται για την ενημέρωση των αξιολογητών για το σύστημακαι τους χρήστες • 5 αξιολογητές εντοπίζουν περίπου το 75% των προβλημάτων • 10 αξιολογητές εντοπίζουν περίπου το 90% των προβλημάτων • Είναι υποβοηθητικό η ομάδα αξιολόγησης να απαρτίζεται απόσυνδυασμό ειδικών ευχρηστίας (usability experts) και ειδικώναντικειμένου (subject matter experts) • Είναι υποβοηθητικό η ομάδα αξιολόγησης να απαρτίζεται από ένασυνδυασμό νέων αλλά και παλαιών αξιολογητών (που συμμετείχαν καισε άλλες αξιολογήσεις του συστήματος σε προηγούμενο χρόνο) σε κάθεφάση σχεδίασης

12. Πλεονεκτήματα • Υπάρχουν ελάχιστα ηθικά και πρακτικά ζητήματα για ναεπιλυθούν με δεδομένο ότι δεν συμμετέχουν χρήστες • Είναι μια μινιμαλιστική προσέγγιση (“minimalist” approach) • Μερικές οδηγίες σχεδιασμού μπορούν να εντοπίσουν πολλά συνήθηπροβλήματα ευχρηστίας • Μπορεί να εφαρμοστεί με μικρή προσπάθεια και είναι εύκολο να τηνενθυμηθούμε σε μελλοντικό στάδιο • Είναι μια εκπτωτική αντιμετώπιση ευχρηστίας • Δεν απαιτούνται τελικοί χρήστες του συστήματος • Φτηνός και γρήγορος τρόπος επιθεώρησης του συστήματος • Μπορεί να επιτελεστεί εκτός από ειδικούς ευχρηστίας και απότελικούς χρήστες ή ειδικούς αντικειμένου

13. Μειονεκτήματα • Δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε όλες τις περιπτώσεις οι γενικοί ευρετικοί κανόνες τουNielsen: • Σε πολλά πεδία εμπειρικοί κανόνες είτε δεν υπάρχουν είτε βρίσκονται σε εμβρυακό στάδιο • Η ανάπτυξη εμπειρικών κανόνων με πρακτική αξία είναι μια διαδικασία σχετικά επίπονη • Ακόμα και όταν μπορούν να εφαρμοστούν οι κανόνες του Nielsen: • Δεν είναι εφικτός ο μετασχηματισμός τους σε μορφή checklist • Η εφαρμογή (χρήση) τους απαιτεί κάποια επιδεξιότητα και εμπειρία (πολλές φορές οιαξιολογητές χρειάζεται να εκπαιδευτούν έως και μία εβδομάδα)

14. Μειονεκτήματα • Σε αρκετές περιπτώσεις σημαντικά προβλήματα δεν γίνονται αντιληπτά με τη χρήση τηςμεθόδου αυτής • Καλό είναι να συνδυάζεται και με άλλες μορφές αξιολόγησης • Σε αρκετές περιπτώσεις τα τετριμμένα (μη σημαντικά) προβλήματα είναι αυτά πουεντοπίζονται • Μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθούν κατάλληλοι ειδικοί για την αξιολόγηση • Οι καλύτεροι αξιολογητές είναι αυτοί που εκτός από ειδικοί ευχρηστίας είναι και γνώστες τουαντικειμένου της εφαρμογής αλλά και των τελικών χρηστών

15. Τα 10 κριτήρια του Nielsen (1) • Ορατότητα της κατάστασης του συστήματος (Visibilityofsystemstatus) • Οι χρήστες ενημερώνονται από το σύστημα για το τι συμβαίνει; • Η ανάδραση του συστήματος παρέχεται στο χρήστη σε εύλογο χρόνο; • Συσχέτιση συστήματος και πραγματικού κόσμου (Matchbetweensystemandrealworld) • Είναι η γλώσσα η οποία χρησιμοποιείται στη διεπιφάνεια απλή; • Οι λέξεις, οι φράσεις και οι έννοιες που χρησιμοποιούνται είναι οικείες στο χρήστη; • Έλεγχος του συστήματος από το χρήστη (Usercontrolandfreedom) • Παρέχονται σαφής και εύκολες έξοδοι διαφυγής από σημεία στα οποία οι χρήστες βρέθηκανχωρίς να το περιμένουν;

16. Τα 10 κριτήρια του Nielsen (2) • Συνέπεια και τήρηση προτύπων (Consistencyandstandards) • Παρόμοιες ή ίδιες δράσεις εκτελούνται με τον ίδιο τρόπο σε κάθε μέρος του συστήματος; • Υποβοήθηση χρηστών στην αναγνώριση, διάγνωση και ανάνηψη από σφάλματα (Helpusersrecognize, diagnose, recoverfromerrors) • Είναι τα μηνύματα λάθους υποβοηθητικά; • Χρησιμοποιείται απλή γλώσσα για την περιγραφή των σφαλμάτων και δίνονται τρόποι επίλυσηςτους; • Σχεδιασμός για αποτροπή σφαλμάτων χρήστη (Errorprevention) • Είναι εύκολο να γίνουν λάθη; Αν ναι που και γιατί;

17. Τα 10 κριτήρια του Nielsen (2) • Ελαχιστοποίηση του μνημονικού φορτίου (Recognitionratherthanrecall) • Είναι τα αντικείμενα, οι δυνατές δράσεις και οι διάφορες επιλογές διαρκώς ορατέςστο χρήστη; • Ευελιξία και αποδοτικότητα χρήσης (Flexibilityandefficiencyofuse) • Παρέχονται συντομεύσεις (shortcuts) έτσι ώστε οι έμπειροι χρήστες ναδιεκπεραιώνουν τις εργασίες τους πιο γρήγορα; • Αποφυγή περιττών στοιχείων (Aestheticandminimalistdesign) • Παρέχεται αχρείαστη και μη απαραίτητη πληροφορία στο χρήστη; • Επαρκής υποστήριξη - Βοήθεια και Εγχειρίδια (Helpanddocumentation) • Η βοήθεια που παρέχεται μπορεί να ακολουθηθεί ή αναζητηθεί εύκολα;

18. Visibility of system status • Dealing with long delays • Cursors • for short transactions • Percent done dialogs • time left • estimated time • Random • for unknown times

19. Visibility of system status (ΙΙ) • Continuously inform the user about • what it is doing • how it is interpreting the user’s input • user should always be aware of what is going on

20. Match between system and real world

21. User control and freedom

22. User control and freedom (ΙΙ) • Users don’t like to feel trapped by the computer! • should offer an easy way out of as many situations as possible • Strategies: • Cancel button (for dialogs waiting for user input) • Universal Undo (can get back to previous state) • Interrupt (especially for lengthy operations) • Quit (for leaving the program at any time) • Defaults (for restoring a property sheet)

23. Consistency and standards • Consistent syntax of input • Consist language and graphics • same visual appearance across the system (e.g. widgets) • same information/controls in same location on all windows • Consist effects • commands, actions have same effect in equivalent situations • predictability

24. Help users recognize, diagnose, recover from errors • Provide meaningful error messages • error messages should be in the user’s task language • Error 25 • Cannot open this document • Cannot open “chapter 5” because the application “Microsoft Word” is not on your system • Cannot open “chapter 5” because the application • “Microsoft Word” is not on your system. Open it with “Teachtext” instead? • don’t make people feel stupid • Try again, bonehead!

25. Help users recognize, diagnose, recover from errors (ΙΙ): Adobe's ImageReady Windows Notepad AutoCAD Mechanical Error Messages: The Good, Bad, and Ugly

26. Help users recognize, diagnose, recover from errors (III):

27. Error prevention • intended action similar to others that are possible • usually occurs when right & wrong objects physically near each other • pour juice into bowl instead of glass • throw sweaty shirt in toilet instead of laundry basket • move file to wrong folder with similar name • minimize by • rich feedback • check for reasonable input, etc. • undo

28. Recognition rather than recall • Computers good at remembering, people are not! • Promote recognition over recall • menus, icons, choice dialog boxes vs commands, field formats • relies on visibility of objects to the user (but less is more!) Minimize Memory Load

29. Recognition rather than recall(II) Data Entry: Minimize Memory Load on User Give user example of proper input Force user to enter correctly formatted data

30. Flexibility and efficiency of use • Experienced users - perform frequent operations quickly • Strategies: • keyboard and mouse accelerators • abbreviations • command completion • context menus • function keys • double clicking vs menu selection • type-ahead (entering input before the system is ready for it) • navigation jumps • e.g., going to window/location directly, and avoiding intermediate nodes • history systems • WWW: ~60% of pages are revisits

31. Aesthetic and minimalist design

32. Help and documentation • Help is not a replacement for bad design! • Simple systems: • walk up and use; minimal instructions • Most other systems • feature rich • simple things should be simple • learning path for advanced features

33. Help and documentation(II) Novice User: Helpful Error Messages Microsoft's NT Operating System

34. Καλό Βράδυ • Βασισμένο στο Κεφάλαιο 9 του βιβλίου. Τμήμα Πληροφορικής